Thất nghiệp và biến chứng tâm lý potx

Thất nghiệp và biến chứng tâm lý

Vào thời buổi kinh tế khó khăn này, rất nhiều người bị thất nghiệp hay
bị căng thẳng tinh thần vì áp lực trong việc làm.
Riêng ở người Á châu thì sự căng thẳng và áp lực tâm lý nhiều hơn
người bản xứ vì thế dể gây ra bịnh mất ngủ và những bịnh tâm thần khác
như lo âu quá độ hay bịnh trầm cảm.
Chúng ta thử phân tích những yếu tố tâm lý bất lợi cho người Á châu.
Do văn hóa tập tục, từ nhỏ phụ huynh đã giáo dục con cái trở thành người
tốt và tạo cho con cái nổi lo sợ “hàng xóm chê cười”. Có lẽ vì thế cái thể
diện rất quan trọng đối với chúng ta. Trong cuộc sống chúng ta cố gắng tạo
cái vẻ bề ngoài thành công. Chúng ta cần cù làm việc, có thể trong nhà ăn
uống thiếu thốn nhưng ta coi nặng việc ăn mặc, xe cộ sang trọng và nhà cao
cửa rộng.
Cũng vì thế thất nghiệp là một biến cố lớn lao đối với người Á châu.
Người bản xứ hay thay đổi việc làm và chỗ ở, họ cho đó là chuyện thường.
Trong lúc người Á châu thì coi sở làm như một gia đình thứ 2. Họ thích định
cư một nơi nhất định. Nếu được thì có thể làm một nơi đến suốt đời. Vì thế
họ rất căng thẳng khi thất nghiệp. Họ phải đương đầu với rất nhiều đổi thay,
trong nhiều lãnh vực bao gồm xã hội, gia đình và tâm lý.
Nói về xã hội, vì ưa chuộng vẻ cầu kỳ bên ngoài, họ xài rất nhiều tiền.
Khi thất nghiệp thì sẽ có nguy cơ mất nhà và mất xe rất cao. Họ cảm thấy rất
xấu hổ với bạn bè. Họ không còn tiền để bao bạn bè ăn uống nên dần dần xa
lánh bạn bè. Khi bị căng thẳng tâm lý mà sống cô lập thì mặc cảm sẽ tăng
nhiều và dần dần sẽ dẩn đến những bịnh tâm thần như mất ngủ và trầm cảm.
Ở phái nam, khi bị căng thẳng tâm thần thì họ thường dùng thuốc lá và rượu
chè để tự an ủi. Lâu ngày sẽ có nguy cơ dẩn đến nghiện ngập. Một số khác
thì muốn gở gạt qua cờ bạc, rồi càng thua, họ càng dấng thân sâu vào nghiện
cờ bạc.
Người bị thất nghiệp, nhất là đàn ông thường bị xấu hổ và mặc cảm vì
họ mất khả năng làm ra tiền để giúp đở vợ con. Nếu gặp người vợ không

hiểu biết tâm lý, than phiền vì những khó khăn tài chánh trong nhà thì họ rất
nhậy cảm, nghĩ rằng vợ họ khi dể họ không làm ra tiền. Từ đó sanh ra chứng
gắt gỏng với vợ con. Cũng vì vậy mà người thân dần dần xa lánh họ. Sự kiện
đó lại làm tăng mặc cảm và họ dần dần tự cô lập với gia đình. Ðây cũng là
nguyên do dẩn đến nghiện thuốc lá, nghiện rượu và nghiện cờ bạc. Với
những chứng nghiện đó, bạo hành gia đình rất dể xãy ra.
Ða số người Á châu quan niệm rằng giá trị của họ là khả năng làm ra
tiền để giúp đỡ gia đình. Thất nghiệp dể làm tinh thần họ suy sụp. Người đàn
ông bị thất nghiệp dể có cảm giác xấu hổ. Không như người bản xứ coi thất
nghiệp là một chuyện thường, mất việc làm chỗ này thì đi tìm nơi khác,
người Á châu có cái nhìn hoàn toàn khác. Trong lúc làm việc thì họ đi sớm
về trễ, làm việc hết mình, khi thất nghiệp thì họ coi đó là thất bại cá nhân.
Họ hay nghĩ rằng chủ sở không thích họ, đuổi họ nhưng giử lại đồng nghiệp
họ. Tối nằm trên giường, họ trằn trọc suy nghĩ đến những lỗi lầm mà họ có
thể mắc phải, hoặc bực tức cho rằng người chủ bất công.
Nếu không may trong đời họ đã trải qua những biến cố như bị tù cải
tạo, đi vượt biên, ở thời gian khá lâu tại trại định cư, thì thất nghiệp thường
gây ra những triệu chứng tâm thần đáng kể của chứng bịnh Post Traumatic
Stress Disorder (PTSD). Những biến cố trước đó là những hoàn cảnh nguy
hiểm mà người ta không điều khiển được. Bây giờ khi thất nghiệp, mặc dù
hoàn cảnh này không nguy hiểm đến tính mạng nhưng gợi lại những nguy
cơ mà con người không điều khiển được. Do đó nó có thể khơi dậy những
biến chứng của PTSD, như ác mộng, mất ngủ, người bức rức không thích ồn
ào, lo âu quá độ, có những cơn giận dử bất thường và trầm cảm.
Bịnh trầm cảm có những triệu chứng sau đây. Trong người cảm thấy
chán chường, mất khả năng hưởng vui trong cuộc sống (ahedonia), nản chí,
không có năng lực làm gì hết. Triệu chứng tâm lý là bi quan, dể tự ái và hờn
giận vì mặc cảm, cau có, không có gì làm mình hài lòng. Những cơn buồn
hay giận ở lại trong tâm thức rất lâu, dể lo âu, dể khóc, không chú tâm được
và dể quên. Ðặc biệt ở người bịnh trầm cảm là chuyện buồn thì khó quên

nhưng công việc hàng ngày thì hay quên. Nếu nặng hơn là có cảm giác
không muốn sống. Triệu chứng thể xác là ăn mất ngon, mất ngủ hay ngủ lu
bù, cơ thể uể oải hay đau nhức.
Nếu không phát hiện kịp thời và điều trị đúng mức thì những căng
thẳng do mất sở làm sẽ có những ảnh hưởng xấu sâu đậm lên cuộc sống
người thất nghiệp. Khi những căng thẳng ban đầu có cường độ lớn và xảy ra
hàng ngày thì nó dể dẩn đến bịnh nghiện ngập và bịnh tâm thần. Những bịnh
nghiện như nghiện thuốc lá, nghiện rượu và nghiện cờ bạc rất khó trị.
Nghiện sẽ đưa đến những hậu quả đau thương như gia đình tan rã, mất nhà
cửa và tự tử. Những bịnh tâm thần khi để lâu không trị sẽ làm tế bào thần
kinh chết mòn. Từ đó gây ra ảnh hưởng xấu đến trí nhớ. Nếu nặng thì người
bịnh sẽ mất khả năng đi làm trở lại.
Sau đây là những phương pháp giúp ta tránh được căng thẳng khi mất
việc làm. Chúng ta nên tránh lối suy nghỉ củ. Mất việc làm không có dính
dáng gì đến giá trị của con người ta. Ta nên giử sự bình tỉnh và làm đơn xin
việc làm mới. Bi quan và nản chí làm ta mất khả năng nhìn sự thật một cách
khách quan. Ta không nên trốn tránh bạn bè mà ngược lại nên tìm đến họ,
may đâu họ có thể giới thiệu ta có việc làm mới. Ta nên dùng thời giờ rảnh
rổi đi dạo ở những nơi có cảnh thiên nhiên giúp tinh thần ta đở căng thẳng.
Không nên ngồi một mình trong phòng hút thuốc và suy nghĩ nhiều. Ta nên
năng tập thể dục thể thao để làm bớt căng thẳng và giúp ta ngủ ngon.
Cầu nguyện và tập thiền cũng là những thói quen tốt giúp ta điều
khiển được những suy nghĩ lo âu lăng xăng làm ta mất ngủ và bực bội. Nếu
bạn là tín đồ Ki tô giáo thì khi cầu nguyện, bạn đặt niềm tin vào Chúa. Lúc
đó bạn sẽ cảm thấy đở cô đơn và lo lắng. Tương đương với cầu nguyện, bên
Phật giáo có niệm Phật. Khi bạn niệm Phật, thì tâm bạn hướng về những ý
tưởng tốt, từ đó mà diệt trừ được lo âu. Thiền là một phương pháp trực tiếp
để giúp bạn làm chủ được những suy nghĩ lăng xăng. Khi thiền bạn không đi
theo những suy nghĩ lo âu. Khi chúng vấy lên bạn nhận thức chúng. Khi bạn
không tạo những dòng suy nghĩ nối tiếp theo cùng đề tài lo âu, thì những suy

nghĩ đó tự xệp xuống và biến mất. Khi tập một thời gian thì dần dần bạn sẽ
làm chủ được dòng suy nghĩ trong tâm. Lúc đó bạn sẽ tự tại hơn.
Tóm lại, mất việc làm bản chất nó không phải là một tai họa. Tuy
nhiên, nó mở cửa cho rất nhiều tai họa vào đời bạn nếu bạn không nhìn ra
được những thói quen tập tục văn hóa khiến bạn không đáp ứng được với
hoàn cảnh hiện tại. Nếu chẳng may, thất nghiệp tạo ra những hội chứng của
trầm cảm (major depression) hay PTSD thì bạn cần tham khảo bác sĩ chuyên
khoa để trị cho đúng mức. Khi bịnh để lâu và trở thành kinh niên thì khả
năng bình phục sẽ ít dần và bạn có nguy cơ mất khả năng trở lại làm việc.
Bs Thái Minh Trung,