Bài 39: Benzen

KiÓm tra bµi cò
C©u1
ViÕt c«ng
thøc cÊu
t¹o cña
metan,
etilen,
axetilen?
C©u 2
Cho biÕt
ph¶n øng ®Æc
tr ng cña
metan, etilen
vµ axetilen?

Benzen là hiđrocacbon có cấu tạo
khác với metan,etilen, axetilen vậy
benzen có cấu tạo và tính chất nh thế
nào. Chúng ta cùng nhau đi tìm hiểu
ở bài học này.

BENZEN
Công thức phân tử: C
6
H
6
Phân tử khối: 78
Tit 48

BENZEN
Công thức phân tử: C
6
H
6
Phân tử khối: 78
I. Tính chất vật lí
-
Benzen là chất lỏng, không màu, không tan
trong n ớc, nhẹ hơn n ớc,hoà tan nhiều chất nh :
dầu ăn, nến, cao su, iốt
-
Benzen độc.
Tiết
48:
Thí nghiệm 1: Nhỏ vài giọt benzen vào ống
nghiệm đựng n ớc, lắc nhẹ, sau đó để yên.
? Quan sát
lọ đựng
benzen,
nhận xét về
trạng thái,
màu sắc
Quan sát tính
tan trong n ớc
của benzen và
nhận xét hiện
t ợng ?
Thí nghiệm 2: Cho vài giọt dầu ăn vào
ống nghiệm đựng benzen, lắc nhẹ.

Quan sát, nhận xét khả năng
hoà tan dầu ăn của benzen?
? Qua thí nghiệm trên em có nhận xét gì về
tính chất vật lí của benzen.
Có thể dùng benzen để tẩy vết dầu
mỡ và nhựa cây trên quần áo

BENZEN
Công thức phân tử: C
6
H
6

II. Cấu tạo phân tử
Phân tử khối: 78
Quan sát mô
hình phân tử của
benzen. Hãy viết
công thức cấu
tạo của phân tử
benzen?
C C
C C
C C

H H
H
H
H
H

Viết gọn
CH
CH
CH
CH
HC
HC
Hoặc
Quan sát về
cấu tạo phân
tử benzen ta
có nhận xét
gì về sự liên
kết giữa
nguyên tử
cacbon với
cacbon
?

BENZEN
Công thức phân tử: C
6
H
6

II. Cấu tạo phân tử
Phân tử khối: 78
- Benzen là hình lục giác đều mỗi đỉnh là một
nguyên tử cacbon và hiđro(góc liên kết là 120
0

)
- Giữa nguyên tử cacbon và cacbon có ba liên
kết đơn nằm xen kẽ với ba liên kết đôi, tạo
thành hệ liên hợp khép kín bền vững .
Chú ý:
Liên kết không bền trong vòng benzen
bền hơn liên kết của etilen và axetile.
Mô hình phân tử của benzen có
hai dạng: Dạng rỗng và dạng đặc.

BENZEN
Công thức phân tử: C
6
H
6

Phân tử khối: 78
Dựa vào
cấu tạo
phân tử
benzen, hãy
dự đoán
tính chất
hóa học của
benzen?
III. Tính chất hoá học
1. Benzen tác dụng với oxi
Quan sát thí
nghiệm, nhận xét
hiện t ợng xảy ra?

- Benzen cháy trong không khí
tạo ra CO
2
, H
2
O và muội than.
Làm thế
nào để
benzen
cháy hết
không
còn muội
than
?
Hoá hơi,
cung cấp
đủ oxi
- Hơi benzen cháy hết khi đủ oxi.
(Phản ứng cháy)
C
6
H
6
+ O
2
CO
2
+ H
2
O

t
0
2
15
12
6

BENZEN
Công thức phân tử: C
6
H
6

Phân tử khối: 78
Tiết
48:
III. Tính chất hoá học
Phản ứng
nào đặc tr ng
cho liên kết
đơn, liên kết
đôi
?
2. Benzen tác dụng với brom lỏng
? Benzen có phản ứng
với brom lỏng không
Khi đun nóng hỗn hợp benzen và
brom, có mặt bột sắt, thấy màu
đỏ nâu của brom bị mất đi và có
khí hiđrobromua bay ra. Nh vậy

benzen đã phản ứng với brom.
Hình 4.15
Thí nghiệm benzen tác dụng với
brom, có mặt bột sắt

C
C
C
C
C
C
C
C
C
C
C
C
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
Br
+

Br
2
Fe
t
o
+
HBr
BENZEN
C«ng thøc ph©n tö: C
6
H
6

Ph©n tö khèi: 78
III. TÝnh chÊt ho¸ häc
2. Benzen t¸c dông víi brom láng
TiÕt 48:
+
Br
2
Br
+
HBr
Fe
t
0
HoÆc

BENZEN
Công thức phân tử: C

6
H
6

Phân tử khối: 78
Tiết 48:
III. Tính chất hoá học
2. Benzen tác dụng với brom lỏng
Viết gọn:
C
6
H
6(l)
+ Br
2(l)
C
6
H
5
Br
(l)
+ HBr
(k)
Fe
t
o
Brombenzen
(chất lỏng không màu)
Trong phản ứng trên, nguyên tử hiđro trong
phân tử benzen đ ợc thay thế bởi nguyên tử

brom
( phản ứng thế)
Chú ý:
Benzen thế với halogen nguyên chất.
Phân biệt
brom lỏng
với dung
dịch n ớc
brom?

BENZEN
Công thức phân tử: C
6
H
6

Phân tử khối: 78
Tiết 48:
III. Tính chất hoá học
Từ công thức
cấu tạo
benzen có
liên kết đôi?
Vậy benzen
có tham gia
phản ứng
cộng không?
Benzen không tác dụng
với brom trong dung
dịch, chứng tỏ benzen

khó tham gia PƯ cộng
hơn etilen và axetilen.
Tuy nhiên trong điều kiện
thích hợp, benzen có PƯ
cộng với một số chất
3. Benzen tham gia phản ứng cộng
C
6
H
6
+ 3H
2
C
6
H
12
Ni
t
o
Xiclohexan
? So sánh mức độ PƯ thế với PƯ cộng của benzen
Kết luận. Do phân tử có cấu tạo đặc biệt
nên benzen vừa có phản ứng thế, vừa có
phản ứmg cộng. Tuy nhiên, phản ứng cộng
của benzen xảy ra khó hơn so với etilen và
axetilen.


BENZEN
C«ng thøc ph©n tö: C

6
H
6

Ph©n tö khèi: 78
TiÕt
48:
IV. øng dông
- Benzen lµ nguyªn liÖu quan träng trong c«ng
nghiÖp ®Ó s¶n xuÊt chÊt dÎo, phÈm nhuém, thuèc
trõ s©u, d îc phÈm….
- Benzen ® îc sö dông lµm dung m«i trong c«ng
nghiÖp vµ trong phßng thÝ nghiÖm.

BENZEN
Công thức phân tử: C
6
H
6

Phân tử khối: 78
Luyện tập
Bài1: Cấu tạo đặc biệt của phân tử benzen là:
a) Phân tử có vòng 6 cạnh.
b) Phân tử có ba liên kết đôi.
c) Phân tử có vòng 6 cạnh chứa ba liên kết đôi xen kẽ ba
liên kết đơn.
d) Phân tử có vòng 6 cạnh chứa ba liên kết đôi và ba liên
kết đơn.
Hãy chọn câu đúng nhất trong các câu trên.

BENZEN
Công thức phân tử: C
6
H
6

Phân tử khối: 78
Luyện tập
Bài 2. Một số học sinh viết công
thức cấu tạo của benzen nh sau:
(a)
(b)
(c)
(d)
(e)
Hãy cho biết công thức nào viết đúng,
viết sai. Tại sao?

BENZEN
Công thức phân tử: C
6
H
6

Phân tử khối: 78
Tiết 48:
Luyện tập
Bài 2. Một số học sinh viết công
thức cấu tạo của benzen nh sau:

(a)
(b)
(c)
(d)
(e)
Hãy cho biết công thức nào viết đúng,
viết sai. Tại sao?
1. Benzen là chất lỏng, không tan trong n ớc nh
ng hoà tan đ ợc nhiều chất hữu cơ và vô cơ.
Benzen độc.
2. Công thức cấu tạo của benzen:
CH
CH
CH
CH
HC
HC
Hoặc
3. Benzen tham gia phản ứng cháy, phản ứng thế
và khó tham gia phản ứng cộng.
4. Benzen là nguyên liệu quan trọng trong
công nghiệp