BAI 23 HUONG DONG

Moân: Sinh hoc
TR NG THPT CHU V N ANƯỜ Ă

Cơ thể sống có
những đặc trưng
cơ bản nào?
Các đặc trưng cơ bản
của một cơ thể sống
•
Trao đ i ch t và năng l ngổ ấ ượ
•
C m ngả ứ
•
Sinh tr ng và phát tri nưở ể
•
Sinh s nả
CH NG II: C M ngƯƠ Ả Ứ

Khí hậu trở lạnh.
Kích thích
Chim sẻ xù lông giúp giữ ấm cơ thể
Lá cây xếp lại
CH NG II: C M ngƯƠ Ả Ứ
A. C M ng th c v tẢ Ứ Ở Ự Ậ
B i 23 – H NG NGà ƯỚ ĐỘ

I. KH I NI MÁ Ệ
Cảm ứng là
gì?
Là phản ứng của sinh

vật đối với kích thích
của môi trường.

* H ngướ đ ng: ộ là hình thức phản ứng của một bộ phận cây trước tác
nhân kích thích theo một hướng xác định.
Biểu hiện của
chồi ngọn và rễ
ở thí nghiệm
này là gì?
Chồi ngọn hướng tới tác
nhân kích thích
R
ễ

t
r
á
n
h

x
a

t
á
c

n
h
â

n

k
í
c
h

t
h
í
c
h
+ H ng đ ng d ng:ướ ộ ươ Vận
động hướng tới tác nhân kích thích, vd:
Ngọn hướng sáng dương
+ H ng đ ng âm:ướ ộ Vận động
tránh xa tác nhân kích thích, vd: Rễ
hướng sáng âm.
Thực vật không có
hệ thần kinh, vậy sự
vận động hướng
động của chúng điều
tiết nhờ yếu tố nào?
* Đ c đi m ặ ể : vận động hướng
động chậm, được điều tiết nhờ hoocmôn
thực vật cùng với nhân tố bên ngoài
thuận lợi cho các vận động đó.
CH NG II: C M ngƯƠ Ả Ứ
A. C M ng th c v tẢ Ứ ở ự ậ
B i 23 – H NG NGà ƯỚ ĐỘ

I. KH I NI MÁ Ệ
* C m ng ả ứ : Là phản ứng của sinh vật trước kích thích của môi trường
Hướng động là
gì?

Thí nghiệm Giải thích Vai trò
Hướng đất
Hướng
sáng
Hướng
nước
Hướng
hoá
II. CÁC KI U H NG Đ NGỂ ƯỚ Ộ

Thí nghiệm Giải thích Vai trò
1.
Hướng
đất

II. CÁC KI U H NG Đ NGỂ ƯỚ Ộ
- Đặt 1 hạt đậu
mới nảy mầm ở
vị trí nằm ngang
→ rễ cong
xuống, chồi
ngọn cong lên.
- Đặt 1 chậu cây
mới nảy mầm
nằm nghiêng

hoặc úp → thân
cong lên.
- Vận động hướng đất theo chiều lực
hút của trọng lực trái đất chủ yếu do sự
phân bố Auxin không đều ở 2 mặt rế:

- Mặt dưới rễ nhiều auxin và acid
abxixic gây ức chế sinh trưởng tế bào.
Kết quả: Rễ hướng đất dương; Chồi
ngọn thì ngược lại: hướng đất âm.
- Mặt trên rễ lượng auxin thích hợp kích thích sự phân chia
lớn lên và kéo dài tế bào.

Hướng đất
dương của
rễ: giúp rễ
mọc, bám
đất để giữ
cây đứng
thẳng và hút
các chất cho
cây.
Hướng đất dương
của rễ có ý nghĩa gì
đối với đời sống của
cây?
P

* Điện tích phân bố không đều:
Mặt dưới của rễ mang điện tích +

Mặt trên của rễ mang điện tích -
Tạo nên sự sai biệt
về hiệu điện thế
(vài mV)
rễ quay xuống
* Hạt tinh bột luôn dồn về phía đáy mỗi tế bào, sức
trương nước lớn khiến khối lượng mặt dưới mỗi tế bào
nặng hơn.
rễ quay xuống
* Nồng độ auxin phân bố không đều ở 2 mặt rễ:
rễ quay xuống
Mặt dưới rễ nhiều auxin và axit abxixic ức chế sinh
trưởng tế bào.
Mặt trên rễ lượng auxin thích hợp kích thích sự phân chia
lớn lên và kéo dài tb

Chứng tỏ vận động
hướng đất theo chiều
lực hút của trọng lực
trái đất.

Thí nghiệm Giải thích Vai trò
2. Hướng
sáng
II. CÁC KI U H NG Đ NGỂ ƯỚ Ộ
- Cây mọc trong
một hộp kín khoét
lỗ tròn hoặc khoét
lỗ so le → ngọn cây
uốn cong về hướng

sáng.
Hướng sáng
dương của
thân, cành:
giúp cây
tìm đến
nguồn sáng
để quang
hợp.
- Auxin vận chuyển chủ động về
phía ít ánh sáng, do đó phía ít ánh
sáng lượng auxin nhiều kích thích
sự kéo dài tế bào chồi ngọn.
Kết quả: Ngọn hướng sáng dương;
Rễ thì ngược lại, hướng sáng âm.
- Auxin (cụ thể là acid
indolaxetic) xâm nhập vào thành
tế bào gây đứt vách ngang của
xenlulozo làm cho tế bào dãn ra.

+
-
auxin
¸nh s¸ng

AIA được xâm nhập vào thành tế bào làm đứt các
vách ngang của xenlulôzơ làm cho tế bào dãn dài ra.
AUXIN

Thí nghiệm Giải thích Vai trò

Hướng
nước
II. CÁC KI U H NG Đ NGỂ ƯỚ Ộ
- Rễ có hình lượn sóng là
do: chậu và lưới thép có lỗ
thủng nên rễ len qua để tìm
nguồn nước, sau đó vẫn
mọc đúng hướng (rễ hướng
đất và hướng nước dương).
- Gieo hạt vào chậu
thủng lỗ hoặc trên
lưới thép có bông ẩm,
treo nghiêng. Kết quả
rễ có hình lượn sóng.
- Nhờ tính hướng
nước dương của
rễ: giúp rễ tìm
đến nguồn nước
cần cho cây.
Níc

Thí nghiệm Giải thích Vai trò
Hướng
hoá
II. CÁC KI U H NG Đ NGỂ ƯỚ Ộ
Phân bón
Hóa
chất
Độc
Độc

Đặt hạt nảy mầm trên lưới
sát mặt đất của 2 chậu:
- Rễ hướng tới nguồn phân
bón → hướng hoá dương.
- Rễ tránh xa hoá chất gây
độc hại cho tế bào → hướng
hoá âm.
- Tính hướng
hoá: bảo vệ cây,
giúp cây hướng
tới nguồn chất
cần thiết để
dinh dưỡng.
- Giữa chậu 1: là bình xốp
đựng phân bón → rễ
hướng tới bình xốp.
- Giữa chậu 2: là bình
xốp đựng hoá chất độc →
rễ tránh xa bình xốp.

Nước
Ánh sáng
Hoá chât
độc
Ph©n bãn
3
1
2
5
4

Híng s¸ng
Híng träng lùc
Híng ho¸
Híng níc
Híng tiÕp xóc
Nếu một kiểu hướng động của cây bị
ảnh hưởng, cây sẽ sinh trưởng, phát
triển kém dẫn tới năng suất giảm, vd:
Hướng hoá của rễ bị ảnh hưởng, rễ bị
nhiễm độc khi môi trường có hoá chất
độc hại.
Trong đời sống của cây, nếu
một kiểu hướng động nào đó bị
ảnh hưởng thì sự phát triển của
cây sẽ như thế nào? Cho ví dụ
chứng minh.

Trong thực tiễn sản xuất,
nông dân cần có những
biện pháp kỹ thuật nào
để cây trồng phát triển
tốt?
Phân bón
Hóa
chất
Độc
Độc
Nước
Nước
III. VAI TRÒ H NG Đ NG TRONG Đ I S NG TH C V TƯỚ Ộ Ờ Ố Ự Ậ

* Vai trò: Hướng động giúp
cây thích nghi đối với sự biến
đổi của môi trường để tồn tại
và phát triển.
* Ứng dụng trong sản xuất:

- Làm đất tơi xốp
Hướng động có vai trò gì
đối với đời sống thực
vật?
- Mật độ cây trồng phù hợp
- Tưới nước, bón phân hợp lý tạo điều
kiện cho bộ rễ phát triển
- Không lạm dụng hoá chất độc hại với
cây trồng

CỦNG CỐ
CỦNG CỐ

Hướng tiếp xúc
Hướng trọng lực (+)
Hướng sáng (+)
Hướng trọng lực (─)
C
B
D
A
 Hãy sắp xếp các Hình A, B,
C, D tương ứng với các kiểu
hướng động cho phù hợp.

Hiện tượng này được gọi là gì?
Tính hướng sáng

Đây là hiện tượng gì?
Hướng động tiếp xúc

Đoạn phim này mô tả hình thức
hướng động nào?
Hướng đất âm

Hãy chọn phương án trả lời đúng:
1- Hướng động của cây có liên quan tới:
A. Các nhân tố môi trường
B. Sự phân giải sắc tố
C. Đóng khí khổng
D. Thay đổi hàm lượng axit nucleic

Rễ cây thường mọc về nơi có nhiều chất dinh
dưỡng, điều này thể hiện khả năng nào của thực
vật?
hướng sáng
hướng nước
hướng trọng lực
hướng hóa

•
Những ví dụ nào sau đây biểu hiện tính
hướng động ở thực vật:
1. Hoa hướng dương luôn quay về hướng mặt

trời
2. Ngọn cây mọc vươn cao, ngược hướng với
trọng lực.
3. Sự cụp lá của cây trinh nữ
4. Lá cây bị héo khi khô hạn
5. Lá cây rung chuyển khi gió thổi