CAU TRẦN THUẬT ĐƠN

Gi¸o viªn: T¹ ThÞ Lý
PHÒNG GIÁO DỤC HUYỆN HOÀI ĐỨC
TRƯỜNG THCS AN KHÁNH

KiÓm tra bµi cò
Ph©n biÖt thµnh phÇn chÝnh víi thµnh phÇn phô
cña c©u? Cho mét vÝ dô minh ho¹.

V
V
í dụ
í dụ
: (H
: (H
ôm nay) các em /
ôm nay) các em /
đều đi học đầy đủ.
đều đi học đầy đủ.


C V
C V



Thứ tư ngày 17 / 3 /2010
NGỮ VĂN 6
TIẾT 110. CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN


I. Câu trần thuật đơn là gì?
Tiết 110: câu trần thuật đơn
1.Ví dụ: ( SGK/101)
Ch8a nghe hết câu, tôi đã hếch răng lên
xì một hơi rõ dài. Rồi, với bộ điệu khinh
khỉnh, tôi mắng:
- Hức! Thông ngách sang nhà ta? Dễ
nghe nhỉ! Chú mày hôi nh8 cú mèo thế
này, ta nào chịu đ8ợc. Thôi, im cái điệu
hát m8a dầm sùi sụt ấy đi. Đào tổ nông thì
cho chết! Tôi về, không một chút bận tâm.
( Tụ Hoi )

2.
2.
Nhận xét.
Nhận xét.
on trớch cú 9 cõu.
on trớch cú 9 cõu.
+
+
Cỏc cõu dựng
Cỏc cõu dựng
để kể ,tả, nêu
để kể ,tả, nêu
ý kiến:1,2,6,9.
ý kiến:1,2,6,9.
(1)
(2)
(4)

(6)
(9)
(8)
(7)
(5)
(3)
c on trớch sau.
c on trớch sau.Đoạn trích trên gồm mấy
câu ?
Các câu trong đoạn trích
đợc dùng l m gì ?
Con hóy tỡm trong on
trớch nhng cõu dựng k,
t, nờu ý kin?
Hóy k tờn cỏc kiu cõu
phõn loi theo mc ớch núi
m con ó hc Tiu hc?
->Câu trần thuật
->Câu trần thuật

I. Câu trần thuật đơn là gì?
Tiết 110: câu trần thuật đơn
1.Ví dụ: ( SGK/101)
2.
2.
Nhận xét.
Nhận xét.
(1) Ch8a nghe hết câu , tôi đã hếch

rng lờn, xì một hơi rõ dài.

(2) Rồi, với điệu bộ khinh khỉnh,
tôi mắng.

(6)Chỳ my hụi nh cỳ mốo th
ny, ta n o chu c.
(9)Tụi v, khụng mt chỳt bn tõm.
?Xác định chủ ngữ, vị ngữ của
các câu trần thuật vừa tìm đ8ợc.
( )
CN VN
( )
CN VN
CN VN
VNCN
CN VN
? Xếp các câu trần thuật vừa
tìm đ8ợc thành hai loại:
-
Câu do một cụm C-V tạo thành:
Câu do một cụm C-V tạo thành:
-Câu do hai hoặc nhiều cụm C-V
-Câu do hai hoặc nhiều cụm C-V
sóng đôi tạo thành:
sóng đôi tạo thành:
Câu 1, 2, 9
Câu 1, 2, 9
Câu 6
Câu 6
=> Là câu trần thuật đơn
=> Là câu trần thuật đơn

=> Khụng phi l cõu trn
thut n.

I. C©u trÇn thuËt ®¬n lµ g×?
TiÕt 110: c©u trÇn thuËt ®¬n
1.VÝ dô: ( SGK/101)
2.
2.
NhËn xÐt.
NhËn xÐt.
* Xét về mục đích nói: Dùng để
kể, tả, giới thiệu, hay nêu ý
kiến.
*Xét về cấu tạo ngữ pháp: Do
một cum C-V tạo thành.

I. C©u trÇn thuËt ®¬n lµ g×?
TiÕt 110: c©u trÇn thuËt ®¬n
1.VÝ dô: ( SGK/101)
2.
2.
NhËn xÐt.
NhËn xÐt.
* Ghi nhí (SGK/101):
Em hiÓu thÕ nµo lµ c©u trÇn
thuËt ®¬n ?

Tiết 110: câu trần thuật đơn
GHI NH( SGK/101 )
Câu trần thuật đơn là loại câu do một

cụm C-V tạo thành, dùng để giới thiệu,
tả hoặc kể về một sự việc sự vật hay để
nêu một ý kiến.

Tìm câu trần thuật đơn trong đoạn trích sau:
Xa, mẹ Âu Cơ sinh đợc trăm con. Năm
mơi xuống biển, năm mơi lên non.
Xa, mẹ Âu Cơ sinh đợc trăm con
Trong các câu sau, câu nào không phải là
câu trần thuật đơn ? Vì sao ?
1. Tre vẫn mang khúc nhạc tâm tình.
2. Trăng đẹp quá !
3. Gió đ8a tiếng sáo, gió nâng cánh diều.
2. Trăng đẹp quá !
3. Gió đ8a tiếng sáo, gió nâng cánh diều.
BI TP NHANH
Tiết 110: câu trần thuật đơn

Câu trần thuật đơn đợc
dùng với mục đích hỏi,
bộc lộ cảm xúc. Đúng hay
sai ?
sai
BI TP NHANH
Tiết 110: câu trần thuật đơn

C©u trÇn thuËt ®¬n lµ c©u
cã Ýt nhÊt 2 côm (C-V).
§óng hay sai?
sai

BÀI TẬP NHANH
TiÕt 110: c©u trÇn thuËt ®¬n

Lưu ý
1. Căn cứ để xác định câu trần thuật đơn là câu có một cụm
C-V. Song cần lưu ý là một cụm C-V nòng cốt.Những câu
có từ hai cụm C-V trở lên , nhưng nếu chỉ có một cum C-V
nòng cốt vẫn được coi là câu trần thuật đơn.
Ví dụ:
Mèo chạy làm đổ lọ hoa.
c v
C
V
Cây này lá vàng.
C
c v
V
Hoặc:
TiÕt 110: c©u trÇn thuËt ®¬n

Đúng
Hai câu:
1.Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều.
2.Có một con ếch sống lâu ngày trong
một giếng nọ.
Là câu trần thuật đơn dùng để giới thiệu
nhân vật. Đúng hay sai?
BÀI TẬP NHANH
TiÕt 110: c©u trÇn thuËt ®¬n

2.Câu trần thuật đơn có thể có một hay nhiều chủ
ngữ hoặc vị ngữ.
Ví dụ:
- Mai, Hoa, Thảo đều là học sinh chăm ngoan.
C1 C2 C3 V
Tre trông thanh cao, giản dị, chí khí như người.
C V1 V2 V3


Lưu ý
TiÕt 110: c©u trÇn thuËt ®¬n

II. Luyện tập.
Bài tập 1: (SGK/101)
Tiết 110: câu trần thuật đơn
I. Câu trần thuật đơn là gì?
Tìm v phõn tớch cu tao ng phỏp ca cỏc câu trần thuật đơn
trong đoạn trích sau . Cho biết những câu trần thuật đơn ấy đ8ợc
dùng làm gì?
Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa.
Từ khi có vịnh Bắc Bộ và từ khi quần đảo Cô Tô mang lấy dấu
hiệu của sự sống con ng8ời thì, sau mỗi lần ng bão, bao giờ bầu
trời Cô Tô cũng trong sáng nh8 vậy. Cây trên núi đảo lại thêm
xanh m8ợt, n8ớc biển lại lam biếc đm đà hơn hết cả mọi khi, và
cát lại vàng giòn hơn nữa. Và nếu cá có vắng tăm biệt tích trong
ngày ng bão thì nay l8ới càng thêm nặng mẻ cá giã đôi.
( Nguyn Tuõn)

111567832194101312111615141817192023222124252627282930333231343536383940374342414445464749485051525354555657585960616263646566676869707172737475767780787981828384858687888990919293959496979899100101102103104105106107108109110112113114115116117118119120
Bài tập 1: (SGK/101)

Tìm v phõn tớch cu tao ng phỏp ca cỏc câu trần thuật
đơn trong đoạn trích sau . Cho biết những câu trần thuật đơn ấy
đ8ợc dùng làm gì?
Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng
sủa. Từ khi có vịnh Bắc Bộ và từ khi quần đảo Cô Tô mang lấy
dấu hiệu của sự sống con ng8ời thì, sau mỗi lần ng bão, bao
giờ bầu trời Cô Tô cũng trong sáng nh8 vậy. Cây trên núi đảo lại
thêm xanh m8ợt, n8ớc biển lại lam biếc đm đà hơn hết cả mọi
khi, và cát lại vàng giòn hơn nữa. Và nếu cá có vắng tăm biệt
tích trong ngày ng bão thì nay l8ới càng thêm nặng mẻ cá giã
đôi.
( Nguyn Tuõn)
THO LUN NHểM
Tiết 110: câu trần thuật đơn

Trả lời:
Câu 1: Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một
ngày trong trẻo, sáng sủa.
-> Có cấu tạo là một cụm C-V, dùng để giới
thiệu , miêu tả về vẻ đẹp Cô Tô.
Câu 2: Từ khi có vịnh Bắc Bộ và từ khi quần
đảo Cô Tô mang lấy dấu hiệu của s sng con
ng8ời thì, sau mỗi lần ng bão bao giờ bầu trời
Cô Tô cũng trong sáng nh8 vậy.
-> Câu có cấu tạo là một cụm C-V, dùng để nêu
ý kiến nhận xét về vẻ đẹp trong sáng của Cô Tô
sau trận bão.


/

/
/
/
C
V
C
V

Cõu 1,2 l cõu trn thut n.

II. Luyện tập
Bài tập 1: (SGK/101)
Tìm v phõn tớch cu tao ng phỏp ca cỏc câu trần thuật đơn
trong đoạn trích sau . Cho biết những câu trần thuật đơn ấy đ8
ợc dùng làm gì?
Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa.
Từ khi có Vịnh Bắc Bộ và từ khi quần đảo Cô Tô mang lấy dấu
hiệu của sự sống con ng8ời thì, sau mỗi lần ng bão bao giờ bầu
trời Cô Tô cũng trong sáng nh8 vậy. Cây trên núi đảo lại thêm
xanh m8ợt, n8ớc biển lại lam biếc đ m đà hơn hết cả mọi khi, và
cát lại vàng giòn hơn nữa. Và nếu cá có vắng tăm biệt tích trong
ngày ng bão thì nay l8ới càng thêm nặng mẻ cá giã đôi.
( Nguyễn Tuân )
Tiết 110: câu trần thuật đơn
I. Câu trần thuật đơn là gì?

Cõu 3,4 khụng phi l cõu trn thut n.

Bài tập 3 (SGK/102)
Cách giới thiệu nhân vật chính trong những truyện sau có gỡ

khác so với cách giới thiệu nêu trong bài tập 2 ?
b. Hùng V8ơng thứ m8ời tám có một ng8ời con gái tên là Mị N8
ơng, ng8ời đẹp nh8 hoa, tính nết hiền dịu. Vua cha yêu th8ơng
nàng hết mực, muốn kén cho con một ng8ời chồng thật xứng
đáng.
Một hôm có hai chàng trai đến cầu hôn.
( Sơn Tinh, Thuỷ Tinh )
Tiết 110: câu trần thuật đơn
I. Câu trần thuật đơn là gì?
II. Luyện tập.

Tiết 110: câu trần thuật đơn
I. Câu trần thuật đơn là gì?
II. Luyện tập.
Bài tập 3 (SGK/102)
Trả lời:
*Giống nhau: Cả hai bài tập đều giới thiệu nhân vật.
*Khác nhau:
Bài tập 2
Bài tập 3(b)
Giới thiệu ngay nhân
vật chính : Con ếch , Bà
đỡ Trần
Giới thiệu nhân vật phụ tr8ớc (Hùng V8
ơng , Mị N8ơng).
Từ những việc làm (kén chồng cho con),
quan hệ của nhân vật phụ , mi giới
thiệu nhân vật chính (hai chàng trai
Sơn Tinh, Thủy Tinh).

Bài tập 4(SGK/105)
Ngoài tác dụng giới thiệu nhân vật, những câu mở đầu sau đây còn
có tác dụng gỡ ?
a) X8a có một ng8ời thợ mộc dốc hết vốn nhà ra mua gỗ để làm nghề
đẽo cày.
( Đẽo cày giữa đ8ờng)
b) Ng8ời kiếm củi tên mỗ ở huyện Lạng Giang, đang bổ củi ở s8ờn
núi, thấy d8ới thung lũng phía xa, cây cỏ lay động không ngớt mới
vác búa đến xem, thấy con hổ trán trắng, cúi đầu cào bới đất, nhảy
lên, vật xuống, thỉnh thoảng lấy tay móc họng, mở miệng nhe cỏi
răng, máu me, n8ớc dãi trào ra.
( Vũ Trinh )
=>Ngoài giới thiệu nhân vật, những câu trờn còn có tác dụng miêu tả
hoạt động của các nhân vật:
-
Ng8ời thợ mộc: dốc vốn mua gỗ để đẽo cày
-
Ng8ời kiếm củi: đang bổ củi, thấy con hổ, vác búa n xem
Tiết 110: câu trần thuật đơn
II. Luyện tập.

1
2
3
4
5

Con hãy đặt một câu trần thuật đơn
nói về các hoạt động chào mừng
ngày 26 / 3 của nhà trường.

Các anh chị lớp 9 thi cắm hoa.

Cho cô biết tác dụng của các trần thuật đơn :
- Giời chớm hè.
- Cây cối um tùm.
- Ong vàng, ong bò vẽ, ong mật đánh lộn nhau
để hút mật ở hoa.
Giới thiệu
tả
kể

Có ý kiến cho rằng câu văn sau là câu
trần thuật đơn con có đồng ý không ? vì
sao ?
Bởi tôi ăn uống điều độ và làm việc có chừng
mực nên tôi chóng lớn lắm.
=> Đây không phải là câu trần thuật đơn.
C V
C
V
( )
( )