Bài 9 TỔNG HỢP VÀ PHÂN TÍCH LỰC

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ
ĐẾN DỰ THAO GIẢNG

Chúng ta đều muốn biết vì sao vật
này đứng yên, vật kia chuyển động?
Vì sao vật này chuyển động thẳng
đều, vật kia chuyển động có gia tốc?
Để tìm câu trả lời, chúng ta sẽ xét
mối liên quan giữa chuyển động và
lực.

CHƯƠNG II:
ĐỘNG LỰC HỌC CHẤT ĐIỂM

BÀI 9: TỔNG HỢP VÀ PHÂN TÍCH LỰC. ĐIỀU
KIỆN CÂN BẰNG CỦA CHẤT ĐIỂM
I/ LỰC. CÂN BẰNG LỰC
Các em hãy theo dõi hình sau.



BÀI 9: TỔNG HỢP VÀ PHÂN TÍCH LỰC. ĐIỀU
KIỆN CÂN BẰNG CỦA CHẤT ĐIỂM
Vì sao cung
bị biến
dạng?
Vì sao mũi
tên bay đi?
C
á

c

b
ạ
n

H
S

ơ
i

t
r
ả

l
ờ
i

g
i
ú
p

m
ì
n
h

v
ớ
i
.
.
!

BÀI 9: TỔNG HỢP VÀ PHÂN TÍCH LỰC. ĐIỀU
KIỆN CÂN BẰNG CỦA CHẤT ĐIỂM
Em có thể rút ra được kết luận
gì từ hình trên ?
KL: Lực là đại lượng vectơ đặc trưng
cho tác dụng của vật này lên vật khác
mà kết quả là gây ra gia tốc cho vật
hoặc làm cho vật biến dạng.

BÀI 9: TỔNG HỢP VÀ PHÂN TÍCH LỰC. ĐIỀU
KIỆN CÂN BẰNG CỦA CHẤT ĐIỂM
Các em hãy quan sát hình!
Quả cầu đang
đứng yên so với giá
treo phải chăng
không có lực nào
tác dụng lên nó ?

BÀI 9: TỔNG HỢP VÀ PHÂN TÍCH LỰC. ĐIỀU
KIỆN CÂN BẰNG CỦA CHẤT ĐIỂM
P
r
T

r

F = 200N
F = 200N
F = 300N
F = 300N
Trong trường hợp này bàn có di chuyển
so với mặt đất không?
Các em xem hình sau

BÀI 9: TỔNG HỢP VÀ PHÂN TÍCH LỰC. ĐIỀU
KIỆN CÂN BẰNG CỦA CHẤT ĐIỂM
Qua hai hình trên, em rút ra kết
luận gì?
KL: Các lực cân bằng là các lực khi
tác dụng đồng thời vào một vật thì
không gây ra gia tốc cho vật.

B
A
F
ur
AB là
giá của
lực
Vectơ
lực
Đơn vị của lực là Niutơn (N)

BÀI 9: TỔNG HỢP VÀ PHÂN TÍCH LỰC. ĐIỀU

KIỆN CÂN BẰNG CỦA CHẤT ĐIỂM
II/ TỔNG HỢP LỰC
Trong toán học, muốn tìm vectơ là tổng
của hai vectơ có cùng gốc ta phải áp
dụng quy tắc hình bình hành. Đó là tính
chất căn bản của đại lượng vectơ. Vậy khi
ta nói lực là đại lượng vectơ thì nó có tính
chất này không?
c
r
&a b
r
r

1/ Thí nghiệm
O
M
N
O
M
N
Cho thí nghiệm được bố trí như hình vẽ
C
1
F
r
2
F
r
3

F
r

BÀI 9: TỔNG HỢP VÀ PHÂN TÍCH LỰC. ĐIỀU
KIỆN CÂN BẰNG CỦA CHẤT ĐIỂM
D
O
M
N
C
1
F
r
2
F
r
3
F
r
F
r
Bây giờ Thầy muốn
thay hai lực
bằng một
lực mà vẫn
muốn vòng nhẫn vẫn
đứng yên thì lực này
phải có phương,
chiều và độ lớn như
thế nào?

1 2
&F F
uur uur
F
ur

BÀI 9: TỔNG HỢP VÀ PHÂN TÍCH LỰC. ĐIỀU
KIỆN CÂN BẰNG CỦA CHẤT ĐIỂM
D
O
M
N
C
1
F
r
2
F
r
3
F
r
F
r
Bây giờ Thầy muốn
thay hai lực
bằng một
lực mà vẫn
muốn vòng nhẫn vẫn
đứng yên thì lực này

phải có phương,
chiều và độ lớn như
thế nào?
2 3
&F F
uur uur
F
ur

Định nghĩa: Tổng hợp lực là thay thế
các lực tác dụng đồng thời vào cùng
một vật bằng một lực có tác dụng giống
hệt như các lực ấy.
Định nghĩa
BÀI 9: TỔNG HỢP VÀ PHÂN TÍCH LỰC. ĐIỀU
KIỆN CÂN BẰNG CỦA CHẤT ĐIỂM

BÀI 9: TỔNG HỢP VÀ PHÂN TÍCH LỰC. ĐIỀU
KIỆN CÂN BẰNG CỦA CHẤT ĐIỂM
D
C
1
F
r
2
F
r
3
F
r

F
r
A
B
O
Em có nhận xét
gì về tứ giác tứ
giác AOCD? Các
lực thành phần
2 3
, &F F F
r r r

O
1
F
r
2
F
r
F
r
2/ Quy tắc hình bình hành
Nếu hai lực đồng quy làm thành hai
cạnh của một hình bình hành, thì
đường chéo kẻ từ điểm đồng quy biểu
diễn hợp lực của chúng.
1 2
F F F
= +

r r r

Trong trường hợp có nhiều lực đồng quy thì
quy tắc này áp dụng như thế nào?
BÀI 9: TỔNG HỢP VÀ PHÂN TÍCH LỰC. ĐIỀU
KIỆN CÂN BẰNG CỦA CHẤT ĐIỂM
O
1
F
r
2
F
r
3
F
r
12
F
r
F
r

III/ PHÂN TÍCH LỰC
Ở trường hợp II ta giải thích sự cân
bằng của vòng nhẫn bằng cách thay
thế 2 lực bằng 1 lực. Vậy bây giờ nếu
ta thay thế 1 lực bằng 2 lực thì vòng
nhẫn có cân bằng hay không? Ta phải
làm thế nào?

O
M
N
O
M
P
1
F
r
2
F
r
3
F
r
N
Q
,
2
F
r
,
1
F
r
Giả sử ta muốn thay thế thay lực bằng 2
lực mà muốn vòng nhẫn cân bằng thì hai lực
này phải có phương, chiều và độ lớn như thế
nào?
3

F
r

Định nghĩa
Phân tích lực là thay thế một lực bằng hai
hay nhiều lực có tác dụng giống hệt như
lực đó.
BÀI 9: TỔNG HỢP VÀ PHÂN TÍCH LỰC. ĐIỀU
KIỆN CÂN BẰNG CỦA CHẤT ĐIỂM
Em có nhận xét gì về cách làm trên?

1
F
uur
2
F
uur
F
ur
A
B
C
D
O
Các em hay phân tích lực trên hai
phương AB và CD.
F
r

Các em xem lại các hình trên

O
M
P
1
F
r
2
F
r
N
Q
,
2
F
r
,
1
F
r
3
F
r
F
r
O
Muốn cho vòng nhẫn cân bằng ta phải có điều
kiện gì?

BÀI 9: TỔNG HỢP VÀ PHÂN TÍCH LỰC. ĐIỀU
KIỆN CÂN BẰNG CỦA CHẤT ĐIỂM

IV/ ĐIỀU KIỆN CÂN BẰNG CỦA CHẤT
ĐIỂM
Muốn cho một chất điểm đứng cân
bằng thì hợp lực của các lực tác dụng
lên nó phải bằng không
1 2
0F F F= + + =
r
r r r