Nghiên cứu mối quan hệ giữa chuyển dịch cơ cấu và tăng trưởng kinh tế ở thành phố hồ chí minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI

MAI VĂN TÂN

NGHIÊN CỨU MỐI QUAN HỆ GIỮA
CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU VÀ TĂNG TRƯỞNG
KINH TẾ Ở THÀNH PHỒ HỒ CHÍ MINH
LUẬN ÁN TIẾN SỸ KINH TẾ
HÀ NỘI, 2014
i
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI

MAI VĂN TÂN

NGHIÊN CỨU MỐI QUAN HỆ GIỮA
CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU VÀ TĂNG TRƯỞNG
KINH TẾ Ở THÀNH PHỒ HỒ CHÍ MINH
CHUYÊN NGÀNH: KINH TẾ CÔNG NGHIỆP
Mã số: 62310901
LUẬN ÁN TIẾN SỸ KINH TẾ
Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Nguyễn Ái Đoàn

HÀ NỘI, 2014
ii
L I CAM OANỜ Đ
Tôi xin cam đoan, đây là công trình nghiên c u khoa h c đ c l p c a riêng tôi. ứ ọ ộ ậ ủ
Các s li u trong lu n án là trung th c và có ngu n g c c th , rõ ràng. Các k t qu ố ệ ậ ự ồ ố ụ ể ế ả
c a lu n án ch a t ng đ c công b trong b t c công trình khoa h c nào. N u có ủ ậ ư ừ ượ ố ấ ứ ọ ế
sai sót, tôi xin ch u hoàn toàn trách nhi m tr c pháp lu t.ị ệ ướ ậ

NGHIÊN C U SINHỨ
Mai V n Tână
iii
LỜI CẢM ƠN
Lu n án là k t qu nghiên c u nghiêm túc c a tác gi trong m t th i gian dài, b ng n ậ ế ả ứ ủ ả ộ ờ ằ ỗ
l c c a b n thân, s h ng d n nhi t tình chu áo c a PGS.TS Nguy n Ái oàn và óng gópự ủ ả ự ướ ẫ ệ đ ủ ễ Đ đ
c a quý th y cô và các ng nghi p. ủ ầ đồ ệ
Tr c tiên, tác gi xin bày t lòng bi t n và c m n sâu s c n PGS. TS. Nguy n Ái ướ ả ỏ ế ơ ả ơ ắ đế ễ
oàn ã h ng d n, nh h ng, ng h và ng viên tác gi trong su t quá trình nghiên Đ đ ướ ẫ đị ướ ủ ộ độ ả ố
c u. ứ
Tác gi c ng xin bày t lòng bi t n chân thành t i quý th y cô giáo, ng i ã em l i ả ũ ỏ ế ơ ớ ầ ườ đ đ ạ
cho tác gi nh ng ki n th c b tr , t o n n t ng lý lu n c n thi t nghiên c u tài ả ữ ế ứ ổ ợ ạ ề ả ậ ầ ế để ứ đề
này. c bi t là s óng góp và giúp t n tình c a quý th y cô Vi n Kinh t và Qu n lý, Đặ ệ ự đ đỡ ậ ủ ầ ệ ế ả
vi n ào t o sau i h c tr ng i H c Bách Khoa Hà N i, tr ng i Kinh t Qu c ệ Đ ạ đạ ọ ườ Đạ ọ ộ ườ Đạ ế ố
dân, tr ng i h c Xây d ng Hà N i,…ườ Đạ ọ ự ộ
Tác gi c ng xin bày t lòng bi t n chân thành n Tr ng i H c Bách Khoa Hà ả ũ ỏ ế ơ đế ườ Đạ ọ
N i, Tr ng Cao ng Giao thông v n t i III, Ki m toán Nhà n c, Ki m toán Nhà n c ộ ườ đẳ ậ ả ể ướ ể ướ
khu v c IV, Ki m toán Nhà n c khu v c XIII ã t o i u ki n và nhi t tình giúp tác ự ể ướ ự đ ạ đ ề ệ ệ đỡ để
gi hoàn thi n h s b o v lu n ánả ệ ồ ơ ả ệ ậ
Cu i cùng, tác gi xin g i l i bi t n sâu s c n gia ình, b n bè ã luôn ng h , ố ả ử ờ ế ơ ắ đế đ ạ đ ủ ộ
ng viên và t o i u ki n tác gi hoàn thành công trình này.độ ạ đ ề ệ để ả
Hà N i, ngày 16 tháng 02 n m 2014ộ ă
TÁC GIẢ

Mai V n Tână
iv
M C L CỤ Ụ
CHUYÊN NGÀNH: KINH TẾ CÔNG NGHIỆP ii
LỜI CẢM ƠN iv
iv

v
DANH M C CÁC T VI T T TỤ Ừ Ế Ắ
CDCCKT Chuy n d ch c c u kinh tể ị ơ ấ ế
CDCCNK
T
Chuy n d ch c c u ngành kinh tể ị ơ ấ ế
CNH Công nghi p hóaệ
FDI u t tr c ti p n c ngoàiĐầ ư ự ế ướ
GDP T ng s n ph m qu c n i ổ ả ẩ ố ộ
GNP T ng s n ph m qu c dân ổ ả ẩ ố
GO T ng giá tr s n xu tổ ị ả ấ
H HĐ Hi n đ i hóaệ ạ
IC Chi phí trung gian
ICOR
T l gia t ng v n trên s n l ng (hi u qu s d ng v n đ u ỷ ệ ă ố ả ượ ệ ả ử ụ ố ầ
t )ư
KCN Khu công nghi pệ
KCX Khu ch xu tế ấ
KHCN Khoa h c công nghọ ệ
KT-XH Kinh t - xã h iế ộ
NXB Nhà xu t b nấ ả
OLS Ph ng pháp bình ph ng nh nh tươ ươ ỏ ấ
T QGĐĐ T p đoàn đa qu c giaậ ố
TFP N ng su t nhân t t ng h pă ấ ố ổ ợ
TP.HCM Thành ph H Chí Minhố ồ
USD ng ô la MĐồ Đ ỹ
VKTT PNĐ
Vùng kinh t tr ng đi m phía namế ọ ể
VND ng Vi t NamĐồ ệ
WB Ngân hàng Th gi i ế ớ

WTO T ch c th ng m i th gi iổ ứ ươ ạ ế ớ
XNK Xu t nh p kh uấ ậ ẩ
vi
DANH M C CÁC B NG, BI U , HÌNH VỤ Ả Ể ĐỒ Ẽ
BẢNG
Bảng 3.1. So sánh một số chỉ tiêu của TP.HCM và các địa phương trong cả
nước năm 2010 Error: Reference source not found
Bảng 3.2. Cơ cấu ngành kinh tế TP.Hồ Chí Minh qua các năm Error:
Reference source not found
Bảng 3.3. Cơ cấu giá trị sản xuất ngành nông-lâm-ngư nghiệp của TP.HCM
giai đoạn (1993-2012) Error: Reference source not found
Bảng 3.4. Cơ cấu giá trị sản phẩm ngành công nghiệp-xây dựng TP.HCM
giai đoạn 1993-2012 Error: Reference source not found
Bảng 3.5. Cơ cấu GDP của ngành dịch vụ TP.HCM (1993-2012) Error:
Reference source not found
Bảng 3.6. Số lượng và cơ cấu lao động của TP.HCM phân theo khu vực
kinh tế (1993-2012) Error: Reference source not found
Bảng 3.7. Cơ cấu lao động một số ngành (%) Error: Reference source not
found
Bảng 3.8. Năng suất lao động ở một số ngành Error: Reference source not
found
Bảng 3.9. Một số chỉ tiêu đánh giá xuất nhập khẩu TP.HCM giai đoạn
(1993-2012) Error: Reference source not found
Bảng 3.10. Tổng hợp nguồn vốn đầu tư của TP.HCM giai đoạn (1993-2012)
Error: Reference source not found
Bảng 3.11. Vốn đầu tư và tỷ lệ đầu tư so với GDP giai đoạn 1993-2012
Error: Reference source not found
Bảng 3.12. Cơ cấu vốn đầu tư trên địa bàn TP.HCM chia theo khu vực giai
đọan 1993-2012 Error: Reference source not found
Bảng 3.14. Sản phẩm và dịch vụ với vốn đầu tư trong KCN và khu chế xuất

Error: Reference source not found
Bảng 4.1. Tăng trưởng GDP của TP.HCM và cả nước Error: Reference
source not found
vii
Bảng 4.2. So sánh tỷ lệ chuyển dịch cơ cấu và tốc độ tăng trưởng Error:
Reference source not found
Bảng 4.3. Cơ cấu lao động và tỷ lệ chuyển dịch chuyển dịch cơ cấu lao
động Error: Reference source not found
Bảng 4.4. Đánh giá tăng trưởng theo mức độ đóng góp của các yếu tố sản
xuất Error: Reference source not found
Bảng 4.5. Tỷ lệ nghèo của TP.HCM so với Hà Nội và cả nước Error:
Reference source not found
CHUYÊN NGÀNH: KINH TẾ CÔNG NGHIỆP ii
LỜI CẢM ƠN iv
LỜI CẢM ƠN iv
iv
BI U Ể ĐỒ
Biểu đồ 2.1: Tác động của ngoại thương tới tăng trưởng kinh tế Error:
Reference source not found
Biểu đồ 2.2: Đường Engel Error: Reference source not found
Biểu đồ 3.1. Tăng trưởng kinh tế TP. Hồ Chí Minh giai đoạn 1993-2012 Error:
Reference source not found
Biểu đồ 3.2. Cơ cấu ngành kinh tế thành phố (giá thực tế) Error: Reference
source not found
Biểu đồ 3.3. Đồ thị tổng hợp vốn đầu tư TP.HCM giai đoạn (1993-2012)
Error: Reference source not found
Biểu đồ 3.4. Đồ thị mối quan hệ giữa đầu tư và GDP của TP.HCM giai đoạn
(1993-2012) Error: Reference source not found
Biểu đồ 3.5. Đầu tư trong nước và nước ngoài giai đoạn (1993-2012) Error:
Reference source not found

Biểu đồ 4.1. Động thái tăng trưởng của các ngành (%) Error: Reference source
not found
Biểu đồ 4.2. Đồ thị tăng trưởng của TP.HCM và cả nước (1993-2012) Error:
Reference source not found
Biểu đồ 4.3 Năng suất lao động của 7 phân ngành chủ yếu Error: Reference
source not found
viii
Biểu đồ 4.4. Giá trị xuất khẩu của TP. Hồ Chí Minh (1993 – 2012) Error:
Reference source not found
Biểu đồ 4.5. Tăng trưởng xuất khẩu với tăng trưởng kinh tế Error: Reference
source not found
Biểu đồ 4.6. PCI của TP HCM và các địa phương Error: Reference source not
found
CHUYÊN NGÀNH: KINH TẾ CÔNG NGHIỆP ii
LỜI CẢM ƠN iv
LỜI CẢM ƠN iv
iv
ix
M UỞ ĐẦ
1. Tính c p thi t c a tàiấ ế ủ đề
Phát tri n kinh t là quá trình bi n đ i, t ng ti n toàn di n v m i m t c a n nể ế ế ổ ă ế ệ ề ọ ặ ủ ề
kinh t , trong đó bao g m c s l n lên v quy mô s n l ng và ti n b , hoàn thi nế ồ ả ự ớ ề ả ượ ế ộ ệ
v c c u. S l n lên v m t s l ng và s bi n đ i c c u là hai m t không tách ề ơ ấ ự ớ ề ặ ố ượ ự ế ổ ơ ấ ặ
r i c a quá trình phát tri n. N u t ng t ng s n ph m trong n c (GDP) ph n ánh ờ ủ ể ế ă ổ ả ẩ ướ ả
đ ng thái t ng tr ng thì chuy n d ch c c u kinh t (CDCCKT) ph n ánh ch t ộ ă ưở ể ị ơ ấ ế ả ấ
l ng t ng tr ng. V m t lý thuy t, vi c CDCCKT c a m t qu c gia v a là chượ ă ưở ề ặ ế ệ ủ ộ ố ừ ỉ
tiêu đánh giá ch t l ng t ng tr ng kinh t v a ph n ánh b n ch t c a quá trình ấ ượ ă ưở ế ừ ả ả ấ ủ
công nghi p hoá. Trong đi u ki n h i nh p kinh t toàn c u, CDCCKT ph n ánh ệ ề ệ ộ ậ ế ầ ả
b n ch t quá trình công nghi p hoá, kh n ng thích nghi và m c đ h i nh p qu c ả ấ ệ ả ă ứ ộ ộ ậ ố
t c a qu c gia v kinh t . S thay đ i c c u kinh t nói chung và đ c bi t là c ế ủ ố ề ế ự ổ ơ ấ ế ặ ệ ơ

c u ngành kinh t nói riêng, v th c ch t là đi u ch nh ph ng th c phân b và s ấ ế ề ự ấ ề ỉ ươ ứ ổ ử
d ng các ngu n l c. Vì th , CDCCKT theo ngành là tiêu đi m c a quá trình phát tri n ụ ồ ự ế ể ủ ể
kinh t .ế
Thành ph H Chí Minh (TP.HCM) n m trung tâm Nam B đang và s là h tố ồ ằ ở ộ ẽ ạ
nhân c a Vùng Kinh t tr ng đi m phía Nam (VKTT PN) và là đô th l n nh t trong ủ ế ọ ể Đ ị ớ ấ
chùm đô th s hình thành theo tr c TP.HCM – V ng Tàu. TP.HCM không nh ng có ị ẽ ụ ũ ữ
v trí đ c bi t quan tr ng đ i v i kinh t Vi t Nam mà còn có v trí quan tr ng ị ặ ệ ọ ố ớ ế ệ ị ọ ở
khu v c ông Nam Á.ự Đ
Qua h n 20 n m sau i m i, t s li u th ng kê cho th y, t ng tr ng ơ ă Đổ ớ ừ ố ệ ố ấ ă ưở
kinh t c a TP.HCM khá n đ nh và đ t m c khá cao, riêng trong giai đo n 1991- ế ủ ổ ị ạ ứ ạ
2010, t c đ t ng tr ng kinh t bình quân c a Thành ph đ t 11,3%/n m, cao ố ộ ă ưở ế ủ ố ạ ă
g p 1,7 l n t ng tr ng kinh t c a c n c. V i t c đ t ng tr ng cao và khá ấ ầ ă ưở ế ủ ả ướ ớ ố ộ ă ưở
n đ nh, TP.HCM luôn kh ng đ nh là trung tâm kinh t , tài chính, th ng m i và d ch ổ ị ẳ ị ế ươ ạ ị
v c a c n c. ụ ủ ả ướ Tuy nhiên, qua các nghiên c u g n đây cho th y, t ng tr ng kinh ứ ầ ấ ă ưở
t c a thành ph v n còn nhi u b t c p và h n ch . Mế ủ ố ẫ ề ấ ậ ạ ế ô hình t ng tr ng c a ă ưở ủ
TP.HCM v n ch y u d a vào nhân t theo chi u r ng (V n và lao đ ng), nhân t ẫ ủ ế ự ố ề ộ ố ộ ố
t ng tr ng theo chi u sâu (công ngh , đ i m i,…) ch a đ c chú tr ng. Hi u qu ă ưở ề ệ ổ ớ ư ượ ọ ệ ả
t ng tr ng v n còn th p, bi u hi n n ng su t lao đ ng và hi u qu s d ng ă ưở ẫ ấ ể ệ ở ă ấ ộ ệ ả ử ụ
10
v n đ u t . Th i gian qua, m c dù n ng su t lao đ ng c a Thành ph t ng nhanh ố ầ ư ờ ặ ă ấ ộ ủ ố ă
h n t c đ t ng chung c a c n c, song đ n nay ơ ố ộ ă ủ ả ướ ế so v i các thành ph l n trong ớ ố ớ
khu v c thì n ng su t lao đ ng c a TP.HCM ch b ng 1/3 so v i B ng C c, 1/5 ự ă ấ ộ ủ ỉ ằ ớ ă ố
so v i Kuala Lumpur,…Hi u qu s d ng v n đ t th p, h s ICOR có xu h ngớ ệ ả ử ụ ố ạ ấ ệ ố ướ
t ng nhanh: Trung bình giai đo n 1996-2000 h s ICOR là 3,25 đã t ng lên 4,5 giai ă ạ ệ ố ă
đo n 2001 – 2005 và 6,7 giai đo n 2006 – 2010.ạ ạ
Nh ng t n t i nêu trên đ t ra yêu c u đ i m i mô hình t ng tr ng kinh t ữ ồ ạ ặ ầ ổ ớ ă ưở ế
TP.HCM đ n n m 2025 theo h ng nâng cao ch t l ng t ng tr ng, hi u qu , ế ă ướ ấ ượ ă ưở ệ ả
n ng l c c nh tranh. Chuy n t n n kinh t phát tri n theo chi u r ng, t ng quyă ự ạ ể ừ ề ế ể ề ộ ă
mô và thâm d ng lao đ ng là ch y u sang phát tri n theo chi u sâu, l y ch t l ng ụ ộ ủ ế ể ề ấ ấ ượ
t ng tr ng là đ ng l c ch y u đ phát tri n các ngành, l nh v c có hàm l ng khoa ă ưở ộ ự ủ ế ể ể ĩ ự ượ

h c, công ngh và giá tr gia t ng cao, ít gây ô nhi m môi tr ng, h ng t i phát ọ ệ ị ă ễ ườ ướ ớ
tri n kinh t tri th c. T ng tr ng kinh t ch y u d a vào s gia t ng ch t ể ế ứ ă ưở ế ủ ế ự ự ă ấ
l ng các y u t đ u vào.ượ ế ố ầ
Nh m đ i m i mô hình t ng tr ng và tái c u trúc n n kinh t TP.HCM, ằ ổ ớ ă ưở ấ ề ế
UBND TP.HCM đã ban hành K ho ch th c hi n Ngh quy t i h i ng b ế ạ ự ệ ị ế Đạ ộ Đả ộ
thành ph l n th IX v Ch ng trình h tr ố ầ ứ ề ươ ỗ ợ CDCCKT, chuy n đ i mô hình t ngể ổ ă
tr ng kinh t thành ph giai đo n 2011 – 2015. M c tiêu c a đ i m i mô hình ưở ế ố ạ ụ ủ ổ ớ
t ng tr ng là t p trung các ngu n l c đ y m nh ă ưở ậ ồ ự ẩ ạ chuy n d ch c c u kinh tể ị ơ ấ ế, phát
tri n nhanh các ngành, s n ph m công nghi p, d ch v có hàm l ng khoa h c côngể ả ẩ ệ ị ụ ượ ọ
ngh cao, giá tr gia t ng cao; phát tri n nông nghi p công ngh cao, nông nghi p ệ ị ă ể ệ ệ ệ
sinh thái; đi đ u c n c trong chuy n đ i mô hình t ng tr ng kinh t t phát ầ ả ướ ể ổ ă ưở ế ừ
tri n theo chi u r ng sang phát tri n theo chi u sâu, đ m b o ch t l ng, hi u ể ề ộ ể ề ả ả ấ ượ ệ
qu cao, b n v ng.ả ề ữ
Trên ph ng di n lý lu n, có th th y r ng, đ i m i mô hình t ng tr ng và ươ ệ ậ ể ấ ằ ổ ớ ă ưở
tái c u trúc n n kinh t v th c ch t là xác đ nh cho đ c mô hình t i u v m i ấ ề ế ề ự ấ ị ượ ố ư ề ố
quan h gi a chuy n d ch c c u và t ng tr ng kinh t . Vì v y, đ tìm ra đ nh ệ ữ ể ị ơ ấ ă ưở ế ậ ể ị
h ng và gi i pháp th c hi n thành công ch tr ng l n nói trên, c n gi i quy t ướ ả ự ệ ủ ươ ớ ầ ả ế
m t cách c n b n nh ng v n đ lý lu n và th c ti n v mô hình quan h ộ ă ả ữ ấ ề ậ ự ễ ề ệ
CDCCKT và t ng tr ng. Nh n th c đ c t m quan tr ng c a v n đ , NCS đã l aă ưở ậ ứ ượ ầ ọ ủ ấ ề ự
11
ch n đ tài: ọ ề “Nghiên c u m i quan h gi a chuy n d ch c c u và t ng tr ng ứ ố ệ ữ ể ị ơ ấ ă ưở
kinh t thành ph H Chí Minh”ế ở ố ồ làm đ tài lu n án ti n s kinh t . B ng nh ng ề ậ ế ỹ ế ằ ữ
phân tích lý lu n và lu n gi i th c t , đ tài hy v ng s có nh ng đóng góp h u ích trênậ ậ ả ự ế ề ọ ẽ ữ ữ
ph ng di n đ xu t chính sách và gi i pháp nh m góp ph n thúc đ y quá trình công ươ ệ ề ấ ả ằ ầ ẩ
nghi p hóa, hi n đ i hóa (CNH, HDH) và phát tri n kinh t theo h ng b n v ng ệ ệ ạ ể ế ướ ề ữ
trên đ a bàn TP.HCM.ị
2. T ng quan v tình hình nghiên c u liên quan n tàiổ ề ứ đế đề
2.1. Tình hình nghiên c u trên th gi iứ ế ớ
Cho đ n nay, trên th gi i đã có nhi u công trình nghiên c u liên quan đ n gi i ế ế ớ ề ứ ế ả
quy t m i quan h gi a chuy n d ch c c u ngành kinh t (CDCCNKT) và t ng ế ố ệ ữ ể ị ơ ấ ế ă

tr ng kinh t .ưở ế
Tr c h t ph i k đ n các công trình nghiên c u đi đ u c a nhà kinh t ng i ướ ế ả ể ế ứ ầ ủ ế ườ
Anh, g c Jamaica là A.Lewis. N m 1950, ông đã xu t b n tác ph m đ c cho là có ố ă ấ ả ẩ ượ
nh h ng nh t đ i v i kinh t h c phát tri n d i tên g i “Phát tri n kinh t v i ả ưở ấ ố ớ ế ọ ể ướ ọ ể ế ớ
cung lao đ ng không gi i h n”, trong đó ông phân tích m i quan h gi a nông ộ ớ ạ ố ệ ữ
nghi p và công nghi p trong quá trình t ng tr ng b ng “Mô hình 2 khu v c c ệ ệ ă ưở ằ ự ổ
đi n”. Theo Lewis, khi nông nghi p có d th a lao đ ng thì t ng tr ng kinh t ể ệ ư ừ ộ ă ưở ế
đ c quy t đ nh b i kh n ng tích l y và đ u t c a khu v c công nghi p c ng ượ ế ị ở ả ă ũ ầ ư ủ ự ệ ũ
nh kh n ng thu hút lao đ ng d th a t nông nghi p nông thôn vào công ư ả ă ộ ư ừ ừ ệ ở
nghi p (thành th ).ệ ị
- Trên c s t t ng c a Lewis, các nhà kinh t tân c đi n đã phát tri n mô ơ ở ư ưở ủ ế ổ ể ể
hình 2 khu v c. Mô hình hai khu v c c a tr ng phái Tân c đi n l i cho r ng ự ự ủ ườ ổ ể ạ ằ
công ngh là y u t tr c ti p quy t đ nh t ng tr ng. Trong khu v c nông ệ ế ố ự ế ế ị ă ưở ự
nghi p, con ng i có th c i t o đ nâng cao ch t l ng ru ng đ t, s n ph m ệ ườ ể ả ạ ể ấ ượ ộ ấ ả ẩ
biên c a lao đ ng trong nông nghi p luôn d ng nên lao đ ng d ch chuy n kh i ủ ộ ệ ươ ộ ị ể ỏ
nông nghi p làm t ng s n ph m biên c a lao đ ng còn l i, do đó đ thu hút đ c laoệ ă ả ẩ ủ ộ ạ ể ượ
đ ng nông nghi p, công nghi p ph i tr ti n l ng cao h n. Theo các nhà kinh ộ ệ ệ ả ả ề ươ ơ
t Tân c đi n, đ tránh b t l i cho t ng tr ng kinh t c n ph i đ u t làm t ng ế ổ ể ể ấ ợ ă ưở ế ầ ả ầ ư ă
n ng su t ngành nông nghi p ngay t đ u đ lao đ ng d ch chuy n kh i khu v că ấ ệ ừ ầ ể ộ ị ể ỏ ự
nông nghi p mà không làm t ng giá nông s n.ệ ă ả
12
- Mô hình 2 khu v c c a H.Oshima (1987) phân tích đ i v i các n c Châu Á gióự ủ ố ớ ướ
mùa l i có quan đi m khác v i Lewis, cho r ng d th a lao đ ng nông nghi p ạ ể ớ ằ ư ừ ộ ệ
không ph i lúc nào c ng x y ra, vi c đ u t t đ u cho c nông nghi p và công ả ũ ả ệ ầ ư ừ ầ ả ệ
nghi p là không kh thi vì thi u ngu n l c v n, lao đ ng và k n ng qu n lý. T đóệ ả ế ồ ự ố ộ ỹ ă ả ừ
Oshima đ xu t đ u t phát tri n trong n n kinh t theo 3 giai đo n: Giai đo n đ u ề ấ ầ ư ể ề ế ạ ạ ầ
c n đ u t t o vi c làm trong nông nghi p th i gian nhàn r i; giai đo n 2 đ u t ầ ầ ư ạ ệ ệ ở ờ ỗ ạ ầ ư
chi u r ng vào c hai khu v c và giai đo n 3 là đ u t theo chi u sâu. C nh v y ề ộ ả ự ạ ầ ư ề ứ ư ậ
n n kinh t s đ t đ c t ng tr ng m t cách n đ nh.ề ế ẽ ạ ượ ă ưở ộ ổ ị
- Lý thuy t v các giai đo n phát tri n c a W.Rostow (1960) c ng đ c coi là ế ề ạ ể ủ ũ ượ

công trình nghiên c u đi n hình và s m nh t v chuy n d ch c c u ngành kinh t . ứ ể ớ ấ ề ể ị ơ ấ ế
Theo Rostow, quá trình phát tri n c a m t qu c gia đ c chia ra 5 giai đo n ng ể ủ ộ ố ượ ạ ứ
v i 5 d ng c c u kinh t ngành. Giai đo n 1- giai đo n kinh t truy n th ng v i ớ ạ ơ ấ ế ạ ạ ế ề ố ớ
c c u nông nghi p là ch đ o. Giai đo n 2 – Chu n b c t cánh v i c c u nông ơ ấ ệ ủ ạ ạ ẩ ị ấ ớ ơ ấ
nghi p – công nghi p ch đ o, khoa h c k thu t b t đ u đ c áp d ng vào nông ệ ệ ủ ạ ọ ỹ ậ ắ ầ ượ ụ
nghi p – công nghi p, giáo d c đ c m r ng. Giai đo n 3 – giai đo n c t cánh ệ ệ ụ ượ ở ộ ạ ạ ấ
v i c c u kinh t là công nghi p – nông nghi p – d ch v v i công nghi p ch ớ ơ ấ ế ệ ệ ị ụ ớ ệ ế
t o là đ u tàu và có t c đ t ng tr ng nhanh. Giai đo n 4 - là giai đo n tr ng thành cóạ ầ ố ộ ă ưở ạ ạ ưở
c c u kinh t công nghi p – d ch v - nông nghi p v i nhi u ngành công ơ ấ ế ệ ị ụ ệ ớ ề
nghi p m i phát tri n, nông nghi p đ c c gi i hóa, n ng su t cao, nhu c u ệ ớ ể ệ ượ ơ ớ ă ấ ầ
thanh toán qu c t t ng nhanh, khoa h c công ngh đ c áp d ng ph bi n. Giai ố ế ă ọ ệ ượ ụ ổ ế
đo n 5 là giai đo n tiêu dùng cao, trong đó c c u GDP thay đ i không còn nhanh, c ạ ạ ơ ấ ổ ơ
c u lao đ ng thay đ i theo h ng t ng t l dân c đô th , lao đ ng có tay ngh ấ ộ ổ ướ ă ỷ ệ ư ị ộ ề
chuyên môn cao, thu nh p t ng nhanh, dân c giàu có d n đ n s gia t ng nhu c u ậ ă ư ẫ ế ự ă ầ
tiêu dùng hàng hóa và d ch v cao c p, các chính sách kinh t h ng vào phúc l i xã h i.ị ụ ấ ế ướ ợ ộ
Ngoài các công trình nghiên c u lý thuy t, các nhà kinh t th gi i c ng đã có ứ ế ế ế ớ ũ
nhi u công trình nghiên c u đ nh l ng m i quan h gi a chuy n d ch c c u và ề ứ ị ượ ố ệ ữ ể ị ơ ấ
t ng tr ng kinh t .ă ưở ế
V nghiên c u đ nh l ng m i quan h tác đ ng c a CDCCKT đ n t ng ề ứ ị ượ ố ệ ộ ủ ế ă
tr ng kinh t , T.Gylfason và G.Zoega (2004) đã có nh ng đóng góp đáng k thông ưở ế ữ ể
qua vi c xem xét s thay đ i t tr ng GDP ngành nông nghi p và s d ch chuy n ệ ự ổ ỷ ọ ệ ự ị ể
13
lao đ ng nh p c t nông thôn ra thành th , s d ng b s li u c a ngân hàng th ộ ậ ư ừ ị ử ụ ộ ố ệ ủ ế
gi i cho 86 n c trong th i k 1965 -1998. K t qu nghiên c u cho th y khi t ớ ướ ờ ỳ ế ả ứ ấ ỷ
tr ng nông nghi p trên GDP gi m 1 đi m ph n tr m thì t c đ t ng tr ng GDP ọ ệ ả ể ầ ă ố ộ ă ưở
bình quân đ u ng i t ng 0,032 đi m ph n tr m. K t qu nghiên c u nói trên c ng ầ ườ ă ể ầ ă ế ả ứ ũ
t ng đ i phù h p v i k t qu nghiên c u n m 1999 c a Temin v i b s li u ươ ố ợ ớ ế ả ứ ă ủ ớ ộ ố ệ
c a 15 n c châu Âu trong th i k 1955-1975: khi t tr ng lao đ ng nông nghi p ủ ướ ờ ỳ ỷ ọ ộ ệ
trong t ng lao đ ng gi m đi 20%, trung bình t c đ t ng tr ng kinh t s t ng ổ ộ ả ố ộ ă ưở ế ẽ ă
thêm 0,8%. Lu n án Ti n s c a K. Yilmaz (2005) v “C c u công nghi p và th ậ ế ỹ ủ ề ơ ấ ệ ị

tr ng lao đ ng: Nghiên c u v t ng tr ng n ng su t” cho th y nh h ng c aườ ộ ứ ề ă ưở ă ấ ấ ả ưở ủ
chuy n d ch c c u ngành đ i v i t ng tr ng n ng su t nhi u n c trên th gi i ể ị ơ ấ ố ớ ă ưở ă ấ ề ướ ế ớ
trong th i k nghiên c u (1965 -1999) là r t nh . Nghiên c u c a A.Fonfria và các ờ ỳ ứ ấ ỏ ứ ủ
c ng s (2005) v “ Ph n th ng do chuy n d ch c c u” đ i v i ngành công ộ ự ề ầ ưở ể ị ơ ấ ố ớ
nghi p ch t o Tây Ban Nha cho k t qu các tác đ ng t nh và đ ng đ i v i n ng ệ ế ạ ở ế ả ộ ĩ ộ ố ớ ă
su t lao đ ng do chuy n d ch c c u ngành gây ra ch y u là âm, cho th y s d ch ấ ộ ể ị ơ ấ ủ ế ấ ự ị
chuy n lao đ ng t các ngành có n ng su t lao đ ng th p sang ngành có n ng su t ể ộ ừ ă ấ ộ ấ ă ấ
lao đ ng cao h n là r t h n ch . i u này có ngh a là t tr ng c a các ngành công ộ ơ ấ ạ ế Đ ề ĩ ỷ ọ ủ
nghi p truy n th ng v i lao đ ng n ng su t th p v n r t cao, trong khi t tr ng ệ ề ố ớ ộ ă ấ ấ ẫ ấ ỷ ọ
c a các ngành có hàm l ng công ngh cao và n ng đ ng h n còn th p. Nghiên c u ủ ượ ệ ă ộ ơ ấ ứ
c a P.Huber và các c ng s (2005) cho các n c xã h i ch ngh a c Trung và ủ ộ ự ướ ộ ủ ĩ ũ ở
ông Âu (CEEC) c ng đi đ n k t lu n: Chuy n d ch c c u lao đ ng ch đóng vai Đ ũ ế ế ậ ể ị ơ ấ ộ ỉ
trò nh trong vi c t ng n ng su t lao đ ng c a n n kinh t : h u h t các n c ỏ ệ ă ă ấ ộ ủ ề ế Ở ầ ế ướ
nghiên c u, chuy n d ch c c u ngành đóng góp ch a đ n 10% vào t ng tr ng n ngứ ể ị ơ ấ ư ế ă ưở ă
su t lao đ ng, và th m chí C ng hòa Séc, chuy n d ch c c u còn làm cho n ng ấ ộ ậ ở ộ ể ị ơ ấ ă
su t lao đ ng toàn n n kinh t gi m khi lao đ ng làm vi c trong nh ng ngành có ấ ộ ề ế ả ộ ệ ữ
n ng su t lao đ ng th p t ng nhanh.ă ấ ộ ấ ă
- Nghiên c u c a Peneder (2001) nh m tìm các b ng ch ng th c nghi m v ứ ủ ằ ằ ứ ự ệ ề
m i quan h gi a chuy n d ch c c u ngành và t ng tr ng cho các n c h p tác ố ệ ữ ể ị ơ ấ ă ưở ướ ợ
phát tri n (OECD) th i k 1990 - 1998 theo 2 c p đ (1) L ng hóa đóng góp tr c ể ờ ỳ ấ ộ ượ ự
ti p c a chuy n d ch c c u ngành t i t ng tr ng kinh t b ng ph ng pháp ế ủ ể ị ơ ấ ớ ă ưở ế ằ ươ
h ch toán t ng tr ng và (2) Mô hình hóa nh h ng c a chuy n d ch c c u ạ ă ưở ả ưở ủ ể ị ơ ấ
14
ngành t i t ng tr ng. K t qu ph ng pháp th nh t cho th y, y u t chuy n ớ ă ưở ế ả ươ ứ ấ ấ ế ố ể
d ch c c u có đóng góp quan tr ng không l n vào t ng tr ng n ng su t do th ị ơ ấ ọ ớ ă ưở ă ấ ứ
nh t, chuy n d ch c c u ngành t o ra c tác đ ng tích c c và tiêu c c t i t ng ấ ể ị ơ ấ ạ ả ộ ự ự ớ ă
tr ng; th hai, tác đ ng tích c c và tiêu c c lo i tr nhau nên tác đ ng t ng h p c a ưở ứ ộ ự ự ạ ừ ộ ổ ợ ủ
chuy n d ch c c u ngành t i t ng tr ng là nh ; th ba, có m t s ngành nh t đ nhể ị ơ ấ ớ ă ưở ỏ ứ ộ ố ấ ị
có t c đ t ng tr ng n ng su t cao h n nh ng ngành khác, khi đó chuy n d ch c ố ộ ă ưở ă ấ ơ ữ ể ị ơ
c u kinh t h ng t i nh ng ngành đó s có th thúc đ y t ng tr ng. K t qu ấ ế ướ ớ ữ ẽ ể ẩ ă ưở ế ả

l ng hóa mô hình kinh t l ng d ng b ng đ ng trong th i gian t 1990 - 1998 ượ ế ượ ạ ả ộ ờ ừ
cho 28 n c OECD v i bi n gi i thích là GDP bình quân đ u ng i và sai phân b c ướ ớ ế ả ầ ườ ậ
1 c a GDP bình quân đ u ng i, các bi n gi i thích là c c u dân s , t l lao đ ng ủ ầ ườ ế ả ơ ấ ố ỷ ệ ộ
làm vi c, v n đ u t , s n m đi h c trung bình, t tr ng ngành d ch v trong GDP ệ ố ầ ư ố ă ọ ỷ ọ ị ụ
và t l gi a t tr ng kim ng ch xu t kh u và nh p kh u c a các ngành thâm d ng ỷ ệ ữ ỷ ọ ạ ấ ẩ ậ ẩ ủ ụ
công ngh và k n ng cao cho th y nh ng k t lu n là (1) M c dù t tr ng ngành ệ ỹ ă ấ ữ ế ậ ặ ỷ ọ
d ch v có t ng quan d ng v i m c thu nh p, bi n tr c a nó có t ng quan ị ụ ươ ươ ớ ứ ậ ế ễ ủ ươ
âm v i GDP bình quan đ u ng i; (2) ngành công nghi p ch t o, bi n tr và saiớ ầ ườ Ở ệ ế ạ ế ễ
phân b c 1 c a t l gi a t tr ng kim ng ch xu t kh u và nh p kh u c a các ậ ủ ỷ ệ ữ ỷ ọ ạ ấ ẩ ậ ẩ ủ
ngành thâm d ng công ngh và k n ng cao có t ng quan d ng v i GDP bình ụ ệ ỹ ă ươ ươ ớ
quân đ u ng i và t ng tr ng GDP/ng i. Do v y, k t lu n quan tr ng c a ầ ườ ă ưở ườ ậ ế ậ ọ ủ
nghiên c u là chuy n d ch c c u ngành có đóng góp đáng k vào t ng tr ng kinh t và ứ ể ị ơ ấ ể ă ưở ế
b ng ch ng này ng h quan đi m v lý thuy t các giai đo n phát tri n c a Rostow.ằ ứ ủ ộ ể ề ế ạ ể ủ
Nh v y, nh ng công trình nghiên c u đ nh l ng trên th gi i v m i quan ư ậ ữ ứ ị ượ ế ớ ề ố
h gi a chuy n d ch c c u ngành kinh t và t ng tr ng kinh t có khá nhi u và ệ ữ ể ị ơ ấ ế ă ưở ế ề
cho nh ng k t lu n không gi ng nhau. Nguyên nhân c a vi c không đ ng nh t k tữ ế ậ ố ủ ệ ồ ấ ế
qu nghiên c u có l do nh ng đi u ki n kinh t xã h i c a các n c không gi ng ả ứ ẽ ữ ề ệ ế ộ ủ ướ ố
nhau và nh ng giai đo n phát tri n khác nhau. M t khác, đa ph n các nghiên c u đ nhở ữ ạ ể ặ ầ ứ ị
l ng v nh h ng c a chuy n d ch c c u ngành t i t ng tr ng kinh t nêu ượ ề ả ưở ủ ể ị ơ ấ ớ ă ưở ế
trên m i ch t p trung phân tích cho các n c phát tri n, có đi u ki n s li u t t và ớ ỉ ậ ướ ể ề ệ ố ệ ố
nhìn chung đã hoàn thành quá trình công nghi p hóa. Vai trò c a chuy n d ch c c u ệ ủ ể ị ơ ấ
ngành t i t ng tr ng kinh t có th th y rõ h n nh ng n c đang phát tri n m i ớ ă ưở ế ể ấ ơ ở ữ ướ ể ớ
b t đ u quá trình công nghi p hóa nh Vi t Nam. ó là m t trong nh ng n i dung ắ ầ ệ ư ệ Đ ộ ữ ộ
15
c n ti p t c nghiên c u trong lu n án.ầ ế ụ ứ ậ
2.2. Các công trình nghiên c u trong n cứ ướ
Vi t Nam, trong giai đo n t “ i m i” đ n nay đã có nhi u nghiên c u v Ở ệ ạ ừ Đổ ớ ế ề ứ ề
CDCCKT nói chung, v c c u ngành và t ng tr ng kinh t r t phong phú và đa ề ơ ấ ă ưở ế ấ
d ng. Có th đi m l i m t s công trình tiêu bi u sau đây:ạ ể ể ạ ộ ố ể
- Ngô ình Giao (ch biên), Đ ủ CDCCKT theo h ng CNH n n kinh t qu c ướ ề ế ố

dân, NXB Chính tr qu c gia, Hà N i, 1994. Tác gi đã nêu ra nh ng thành t u trong ị ố ộ ả ữ ự
t ng tr ng kinh t c a n n kinh t qu c dân, yêu c u CDCCKT trong th i ă ưở ế ủ ề ế ố ầ ờ kỳ
CNH n n kinh t .ề ế
- Tr n V n Nh ng, ầ ă ư Xu h ng chuy n d ch c c u ngành công nghi p trên ướ ể ị ơ ấ ệ
a bàn TP.HCM,đị Lu n án ti n s , n m 2001. Tác gi đã khái quát đ c quá trình ậ ế ĩ ă ả ượ
CDCCKT ngành công nghi p và đ a ra m t s đ nh h ng cho phát tri n ngành công ệ ư ộ ố ị ướ ể
nghi p c a thành ph .ệ ủ ố
- Hoàng H ng Giang, ươ Quan h t ng tr ng gi a hai khu v c nông nghi p ệ ă ưở ữ ự ệ
và công nghi p ch bi n Vi t Namệ ế ế ệ , Lu n án Ti n s Kinh t , n m 2010. Tác gi đã ậ ế ĩ ế ă ả
khái quát lý thuy t t ng tr ng và phân tích đ c quan h t ng tr ng gi a hai khu ế ă ưở ượ ệ ă ưở ữ
v c, đ a ra mô hình nêu ra nh ng ti m n ng ch y u nh h ng đ n CDCCKT ự ư ữ ề ă ủ ế ả ưở ế
c a Vi t Nam, trên c s đó đ a ra quan đi m và ph ng h ng CDCCKT ngành ủ ệ ơ ở ư ể ươ ướ
nông nghi p c a c n c.ệ ủ ả ướ
- Nguy n Th Lan H ng, ễ ị ươ nh h ng c a chuy n d ch c c u ngành c a Ả ưở ủ ể ị ơ ấ ủ
n n kinh t t i t ng tr ng kinh t Vi t Namề ế ớ ă ưở ế ở ệ , Lu n án Ti n s kinh t , n m ậ ế ỹ ế ă
2011. Lu n án đã h th ng hóa c s lý lu n v CDCCNKT và t ng tr ng kinh t . ậ ệ ố ơ ở ậ ề ă ưở ế
T đó kh ng đ nh gi a c c u ngành kinh t và t ng tr ng kinh t có m i quan h ừ ẳ ị ữ ơ ấ ế ă ưở ế ố ệ
kh ng khít v i nhau. Trên c s nghiên c u th c tr ng CDCCNKT và t ng tr ng ă ớ ơ ở ứ ự ạ ă ưở
kinh t c a Vi t nam, lu n án đã s d ng ph ng pháp h ch toán t ng tr ng đ ế ủ ệ ậ ử ụ ươ ạ ă ưở ể
l ng hóa tác đ ng c a chuy n d ch c c u kinh t thông qua bi n s t tr ng ượ ộ ủ ể ị ơ ấ ế ế ố ỷ ọ
ngành nông nghi p trong GDP. Ngoài ra, mô hình kinh t l ng s d ng thêm hai ệ ế ượ ử ụ
bi n s là V n đ u t và t l t ng c a dân s trong đ tu i lao đ ng. Lu n án đã đ a ế ố ố ầ ư ỷ ệ ă ủ ố ộ ổ ộ ậ ư
ra các gi i pháp CDCCKT nh m thúc đ y tác đ ng tích c c c a CDCCKT đ n t ng ả ằ ẩ ộ ự ủ ế ă
tr ng c a n n kinh t . M c dù vi c s d ng ph ng pháp kinh t l ng đ ưở ủ ề ế ặ ệ ử ụ ươ ế ượ ể
16
nghiên c u s tác đ ng là h p lý, song vi c l a ch n bi n s c a mô hình đã đ a ra ứ ự ộ ợ ệ ự ọ ế ố ủ ư
g i ý c n có nghiên c u ti p t c nh m hoàn thi n h n ph ng pháp đ nh l ng ợ ầ ứ ế ụ ằ ệ ơ ươ ị ượ
trong đánh giá tác đ ng c a c c u kinh t đ n t ng tr ng kinh t .ộ ủ ơ ấ ế ế ă ưở ế
- Bài vi t c a TS. V Tu n Anh (1982) v m t s v n đ lý lu n và th c ti nế ủ ũ ấ ề ộ ố ấ ề ậ ự ễ
c a c c u kinh t có ủ ơ ấ ế th xem là công trình nghiên c u t ng đ i toàn di n, hi n đ i ể ứ ươ ố ệ ệ ạ

v v n đ này tr c th i k đ i m i. Sau i m i, trong s r t nhi u nghiên c u, ề ấ ề ướ ờ ỳ ổ ớ Đổ ớ ố ấ ề ứ
nh ng nghiên c u quan tr ng là nghiên c u c a GS.Ngô ình Giao (1994), GS. ữ ứ ọ ứ ủ Đ Đỗ
Hoài Nam (1996; 2003); GS.Nguy n ình Phan (1998); PGS.Bùi T t Th ng (1994, ễ Đ ấ ắ
1997, 2006) t p trung vào c s lý lu n và phân tích th c tr ng v chuy n d ch c ậ ơ ở ậ ự ạ ề ể ị ơ
c u ngành; Nghiên c u c a PGS.Võ i L c (1998), GS. Hoài Nam và PGS.Tr n ấ ứ ủ Đạ ượ Đỗ ầ
ình Thiên (2009), GS. Hoài Nam (2010) v mô hình và l trình công nghi p hóa, Đ Đỗ ề ộ ệ
hi n đ i hóa theo đ nh h ng Xã h i ch ngh a Vi t Nam; Nghiên c u c a PGS.Lê ệ ạ ị ướ ộ ủ ĩ ở ệ ứ ủ
Xuân Bá và TS.Nguy n Th Tu Anh (2005); GS.Nguy n V n Th ng và ễ ị ệ ễ ă ườ
GS.Nguy n K Tu n (2006), Vi n Chi n l c phát tri n (2009) t p trung vào ch t ễ ế ấ ệ ế ượ ể ậ ấ
l ng t ng tr ng và ch t l ng phát tri n. Nghiên c u c a TS.Lê Công M và TS.Lê ượ ă ưở ấ ượ ể ứ ủ ỹ
Anh S n (2002), PGS.Tr n Thơ ầ ọ t (2004), T ng V n Khiêm (2007) v c Đạ ă ă ề ướ
l ng đóng góp c a các nhân t (V n, lao đ ng, n ng su t nhân t t ng h p) vào t ngượ ủ ố ố ộ ă ấ ố ổ ợ ă
tr ng kinh t Vi t Nam. ưở ế ở ệ
Các công trình nghiên c u v t ng tr ng kinh t hay CDCCKT Vi t Nam kháứ ề ă ưở ế ệ
phong phú, tuy nhiên r t hi m công trình nghiên c u chuyên sâu t p trung vào nh ấ ế ứ ậ ả
h ng c a CDCCNKT t i t ng tr ng kinh t . Nghiên c u c a GS.Nguy n ưở ủ ớ ă ưở ế ứ ủ ễ
Quang Thái (2004) s d ng ph ng pháp h s Vec t đ so sánh t c đ chuy n ử ụ ươ ệ ố ơ ể ố ộ ể
d ch c c u ngành gi a Vi t Nam và các n c, qua đó ph n nh ch t l ng t ng ị ơ ấ ữ ệ ướ ả ả ấ ượ ă
tr ng kinh t c a Vi t Nam. ưở ế ủ ệ Nghiên c u c a Vi n Chi n l c phát tri n (2008) ứ ủ ệ ế ượ ể
c ng l ng hóa tác đ ng c a chuy n d ch c c u ngành t i t ng tr ng nh ng trên ũ ượ ộ ủ ể ị ơ ấ ớ ă ưở ư
hai góc đ ti p c n khác nhau. Cách ti p c n c a Vi n chi n l c ti p c n b s ộ ế ậ ế ậ ủ ệ ế ượ ế ậ ộ ố
li u c a ngân hàng th gi i đ so sánh t c đ chuy n d ch c c u ngành kinh t c a ệ ủ ế ớ ể ố ộ ể ị ơ ấ ế ủ
n c ta v i m t s n c trong khu v c khi cùng giai đo n phát tri n. Cách ti p ướ ớ ộ ố ướ ự ở ạ ể ế
c n này v a cho phép c l ng đ c m c đ nh h ng c a chuy n d ch c c u ậ ừ ướ ượ ượ ứ ộ ả ưở ủ ể ị ơ ấ
ngành t i n ng su t lao đ ng Vi t Nam, chuy n d ch là đúng h ng hay không, có ớ ă ấ ộ ở ệ ể ị ướ
17
phù h p xu h ng th gi i hay không và cho phép đánh giá m c đ chuy n d ch nh ợ ướ ế ớ ứ ộ ể ị ư
v y là nhanh hay ch m so v i các n c láng gi ng vì m t trong nh ng m c tiêu quan ậ ậ ớ ướ ề ộ ữ ụ
tr ng c a n c ta là rút ng n kho ng cách t t h u so v i các n c trên th gi i, tr c ọ ủ ướ ắ ả ụ ậ ớ ướ ế ớ ướ
h t là các n c trong khu v c. Trong khi đó, cách ti p c n c a Vi n nghiên c u qu n ế ướ ự ế ậ ủ ệ ứ ả

lý trung ng (CIEM) là s d ng b s li u c a T ng c c th ng kê đ đánh giá m c đươ ử ụ ộ ố ệ ủ ổ ụ ố ể ứ ộ
tác đ ng c a chuy n d ch c c u lao đ ng c a 20 nhóm ngành t i t ng tr ng n ng ộ ủ ể ị ơ ấ ộ ủ ớ ă ưở ă
su t lao đ ng c a n n kinh t nh m rút ra khuy n ngh Nhà n c c n có chính sách ấ ộ ủ ề ế ằ ế ị ướ ầ
(ch y u là đ u t ) đ phát tri n các ngành nào trong th i gian t i. Vi n chi n l c phátủ ế ầ ư ể ể ờ ớ ệ ế ượ
tri n (2008) và Nguy n Th Minh (2009) s d ng hàm kinh t l ng đ c l ng ể ễ ị ử ụ ế ượ ể ướ ượ
tác đ ng c a chuy n d ch c c u ngành kinh t t i t ng tr ng kinh t c a Vi t ộ ủ ể ị ơ ấ ế ớ ă ưở ế ủ ệ
Nam. K t qu phân tích cho th y có m i t ng quan ch t ch gi a quá trình ế ả ấ ố ươ ặ ẽ ữ
chuy n d ch c c u v i t ng tr ng kinh t . M c dù v y, các tác gi đ u cho r ng, ể ị ơ ấ ớ ă ưở ế ặ ậ ả ề ằ
vi c s d ng mô hình kinh t l ng và d li u d ng b ng c p t nh c a Vi t Nam ệ ử ụ ế ượ ữ ệ ạ ả ấ ỉ ủ ệ
ch mang tính th nghi m và c n th n tr ng vì đ tin c y c a s li u. Ngoài ra đi mỉ ử ệ ầ ậ ọ ộ ậ ủ ố ệ ể
h n ch c a các công trình nghiên c u v nh h ng c a chuy n d ch c c u ngànhạ ế ủ ứ ề ả ưở ủ ể ị ơ ấ
kinh t t i t ng tr ng kinh t đã công b là ch a phân tích sâu v m t lý lu n nh ế ớ ă ưở ế ố ư ề ặ ậ ả
h ng c a chuy n d ch c c u ngành t i t ng tr ng kinh t c ng nh các phân tíchưở ủ ể ị ơ ấ ớ ă ưở ế ũ ư
ch a đ t m i nh h ng này trong đi u ki n toàn c u hóa, tham gia nhi u vào chu i ư ặ ố ả ưở ề ệ ầ ề ỗ
giá tr toàn c u.ị ầ
Nh v y, m c dù đã có nh ng nghiên c u v CDCCKT, v t ng tr ng kinh ư ậ ặ ữ ứ ề ề ă ưở
t , v nh h ng c a CDCCKT đ n t ng tr ng trong th i gian qua, tuy nhiên cóế ề ả ưở ủ ế ă ưở ờ
th th y các công trình nghiên c u trên ph m vi c n c và ti p c n nh ng giác đ ể ấ ứ ạ ả ướ ế ậ ở ữ ộ
khác nhau. V l ng hóa nh h ng c a CDCCNKT t i t ng tr ng kinh t ề ượ ả ưở ủ ớ ă ưở ế ở
n c ta c ng đã có công trình nghiên c u, nh ng s d ng mô hình khác nhau, l a ướ ũ ứ ư ử ụ ự
ch n các bi n khác nhau và trên ph m vi nghiên c u không gi ng nhau. T ng k t l i,ọ ế ạ ứ ố ổ ế ạ
có th nói đ n nay v n ch a có công trình nào nghiên c u m t cách chuyên sâu v m i ể ế ẫ ư ứ ộ ề ố
quan h gi a CDCCKT v i t ng tr ng kinh t TP.HCM.ệ ữ ớ ă ưở ế ở
3. M c tiêu và nhi m v nghiên c u c a lu n ánụ ệ ụ ứ ủ ậ
- M c tiêu nghiên c u c a lu n án là làm rõ nh ng v n đ lý lu n và th c ti n v ụ ứ ủ ậ ữ ấ ề ậ ự ễ ề
quan h gi a CDCCKT và t ng tr ng kinh t . Phân tích th c tr ng v t ng ệ ữ ă ưở ế ự ạ ề ă
18
tr ng kinh t và CDCCKT TP.HCM. Thông qua vi c nghiên c u, phân tích tác ưở ế ở ệ ứ
đ ng c a CDCCKT đ n t ng tr ng kinh t , làm sáng t h n m i quan h này ộ ủ ế ă ưở ế ỏ ơ ố ệ ở
m t trung tâm phát tri n c a c n c. M c tiêu nghiên c u đây là xác l p và gi i thíchộ ể ủ ả ướ ụ ứ ở ậ ả

rõ m i quan h , ch y u t góc đ tác đ ng c a CDCCKT đ n t ng tr ng kinh t ố ệ ủ ế ừ ộ ộ ủ ế ă ưở ế
trên hai cách ti p c n là phân tích đ nh tính và phân tích đ nh l ng. S k t h p k t quế ậ ị ị ượ ự ế ợ ế ả
nghiên c u theo hai cách ti p c n đó s cho phép rút ra nh ng k t lu n m i v m i ứ ế ậ ẽ ữ ế ậ ớ ề ố
quan h gi a CDCCKT và t ng tr ng kinh t trong th i gian qua TP H Chí ệ ữ ă ưở ế ờ ở ồ
Minh. T đó đ xu t ph ng h ng và gi i pháp th c hi n CDCCNKT nh m thúc ừ ề ấ ươ ướ ả ự ệ ằ
đ y t ng tr ng kinh t nhanh, hi u qu và b n v ng.ẩ ă ưở ế ệ ả ề ữ
- Nhi m v nghiên c u c a lu n án: H th ng hóa nh ng v n đ lý lu n liên ệ ụ ứ ủ ậ ệ ố ữ ấ ề ậ
quan đ n CDCCKT, t ng tr ng kinh t và m i quan h gi a chúng. Phân tích, đánh ế ă ưở ế ố ệ ữ
giá th c tr ng CDCCKT TP.HCM trong th i gian qua, tác đ ng c a nó đ n t ng ự ạ ở ờ ộ ủ ế ă
tr ng kinh t , ch ra nh ng m t đ c, ch a đ c và nguyên nhân làm c s cho ưở ế ỉ ữ ặ ượ ư ượ ơ ở
vi c đ xu t ph ng h ng và gi i pháp thúc đ y CDCCKT TP.HCM th i gian ệ ề ấ ươ ướ ả ẩ ở ờ
t i.ớ
4. i t ng, ph m vi và ph ng pháp nghiên c u c a lu n ánĐố ượ ạ ươ ứ ủ ậ
* i t ng nghiên c uĐố ượ ứ : i t ng nghiên c u c a lu n án là quá trình Đố ượ ứ ủ ậ
CDCCKT đ t trong m i quan h v i quá trình t ng tr ng kinh t TP.HCM.ặ ố ệ ớ ă ưở ế ở
* Ph m vi nghiên c uạ ứ :
- V không gian: Lu n án nghiên c u trên đ a bàn c th là TP.HCM nh ng đ cề ậ ứ ị ụ ể ư ượ
đ t trong b i c nh chung c a quá trình CNH, H H n n kinh t c a đ t n c, m iặ ố ả ủ Đ ề ế ủ ấ ướ ố
quan h gi a TP.HCM v i các đ a ph ng khác trong vùng. ệ ữ ớ ị ươ
- Th i gian nghiên c u kh o sát th c tr ng t 1986 – 2012, tr ng tâm là 1993-ờ ứ ả ự ạ ừ ọ
2012 và đ xu t ph ng h ng và các gi i pháp c b n ti p t c CDCCKT ề ấ ươ ướ ả ơ ả ế ụ ở
TP.HCM cho giai đo n đ n n m 2025. ạ ế ă
- C c u kinh t có nhi u lo i, tuy nhiên v i m c đích c a lu n án là mu n đi ơ ấ ế ề ạ ớ ụ ủ ậ ố
sâu nghiên c u và khai thác khía c nh chuyên môn hóa c a n n kinh t nên lu n án ch ứ ạ ủ ề ế ậ ỉ
gi i h n nghiên c u v CDCCKT, c th t p trung vào c c u ngành c p I, bao ớ ạ ứ ề ụ ể ậ ơ ấ ấ
g m: Nông nghi p, công nghi p và d ch v . Trong quá trình phân tích, lu n án c ng ồ ệ ệ ị ụ ậ ũ
c th hóa đ n c c u n i b c a các ngành này.ụ ể ế ơ ấ ộ ộ ủ
19
- M c dù đ tài l y ch đ là nghiên c u m i quan h gi a CDCCKT và t ng ặ ề ấ ủ ề ứ ố ệ ữ ă
tr ng kinh t , nh ng do quy mô v n đ quá r ng l n, do v y lu n án t p trung ưở ế ư ấ ề ộ ớ ậ ậ ậ

ch y u nghiên c u chi u tác đ ng thu n t c c u kinh t đ n t ng tr ng kinh ủ ế ứ ề ộ ậ ừ ơ ấ ế ế ă ưở
t , t đó h ng đ xu t c a lu n án vào vi c hoàn thi n c c u kinh t . Chi u ế ừ ướ ề ấ ủ ậ ệ ệ ơ ấ ế ề
nghiên c u tr l i c a t ng tr ng kinh t đ n CDCCKT ch đ c xem xét m c ứ ở ạ ủ ă ưở ế ế ỉ ượ ở ứ
đ b sung cho chi u nghiên c u tr c.ộ ổ ề ứ ướ
5. Ph ng pháp nghiên c u: ươ ứ
Lu n án l y ch ngh a duy v t bi n ch ng và ch ngh a duy v t l ch s làm ậ ấ ủ ĩ ậ ệ ứ ủ ĩ ậ ị ử
ph ng pháp lu n chung. Các ph ng pháp c th đ c s d ng nghiên c u trong ươ ậ ươ ụ ể ượ ử ụ ứ
lu n án bao g m: Ph ng pháp Th ng kê, phân tích, t ng h p, so sánh và đ c bi t ậ ồ ươ ố ổ ợ ặ ệ
lu n án s d ng ph ng pháp kinh t l ng đ đánh giá s tác đ ng c a chuy n d ch ậ ử ụ ươ ế ượ ể ự ộ ủ ể ị
c c u ngành đ n t ng tr ng kinh t . S li u s d ng trong lu n án ch y u là các ơ ấ ế ă ưở ế ố ệ ử ụ ậ ủ ế
s li u th c p, đ c T ng c c Th ng kê Vi t Nam, C c th ng kê TP.HCM c ng ố ệ ứ ấ ượ ổ ụ ố ệ ụ ố ũ
nh s li u chính th c đ c các Ngành c a Thành ph công b .ư ố ệ ứ ượ ủ ố ố
6. Nh ng óng góp c a lu n ánữ đ ủ ậ
- Làm rõ n i dung CDCCKT, t ng tr ng kinh t , nh ng nhân t tác đ ng đ n ộ ă ưở ế ữ ố ộ ế
CDCCKT và t ng tr ng kinh t c ng nh c ch tác đ ng qua l i gi a chuy n ă ưở ế ũ ư ơ ế ộ ạ ữ ể
d ch c c u ngành kinh t và t ng tr ng kinh t trên c p đ đ a ph ng. ị ơ ấ ế ă ưở ế ấ ộ ị ươ
- H th ng hóa các mô hình đ nh tính và đ nh l ng ph n ánh tác đ ng c a ệ ố ị ị ượ ả ộ ủ
CDCCKT đ n t ng tr ng kinh t , c l ng mô hình trên c s các s li u ế ă ưở ế ướ ượ ơ ở ố ệ
th ng kê, t đó phân tích đánh giá tác đ ng c a CDCCKT đ n t ng tr ng TP.HCM.ố ừ ộ ủ ế ă ưở ở
- ánh giá khách quan v th c tr ng CDCCKT và t ng tr ng kinh t ; v m i Đ ề ự ạ ă ưở ế ề ố
quan h tác đ ng c a CDCCKT đ n t ng tr ng kinh t TP.HCM th i gian qua.ệ ộ ủ ế ă ưở ế ở ờ
- a ra ph ng h ng và các gi i pháp c b n nh m ti p t c CDCCKT Đư ươ ướ ả ơ ả ằ ế ụ
nh m đ m b o t ng tr ng b n v ng TP.HCM trong th i k dài h n. ằ ả ả ă ưở ề ữ ở ờ ỳ ạ
7. Tên và k t c u c a lu n ánế ấ ủ ậ
- Tên lu n án:ậ “Nghiên c u m i quan h gi a chuy n d ch c c u và t ng ứ ố ệ ữ ể ị ơ ấ ă
tr ng kinh t Thành ph H Chí Minh”ưở ế ở ố ồ
- K t c u:ế ấ Ngoài ph n m đ u, k t lu n, danh m c tài li u tham kh o, m t ầ ở ầ ế ậ ụ ệ ả ộ
s công trình c a tác gi liên quan đ n Lu n án và Ph l c, lu n án đ c k t c u ố ủ ả ế ậ ụ ụ ậ ượ ế ấ
20
g m 5 ch ng:ồ ươ

Ch ng 1:ươ Nh ng v n ữ ấ đề lý lu n chung v quan h gi a chuy n d ch c ậ ề ệ ữ ể ị ơ
c u kinh t và t ng tr ng kinh tấ ế ă ưở ế
Ch ng 2: ươ Ph ng pháp nghiên c u m i quan h gi a chuy n d ch c c u ươ ứ ố ệ ữ ể ị ơ ấ
kinh t và t ng tr ng kinh tế ă ưở ế
Ch ng 3: ươ Th c tr ng chuy n d ch c c u ngành kinh t và t ng tr ng ự ạ ể ị ơ ấ ế ă ưở
kinh t c a thành ph H Chí Minh trong th i gian quaế ủ ố ồ ờ
Ch ng 4: ươ Phân tích tác ng c a chuy n d ch c c u ngành n t ng độ ủ ể ị ơ ấ đế ă
tr ng kinh t thành ph H Chí Minhưở ế ở ố ồ
Ch ng 5: ươ nh h ng và gi i pháp chuy n d ch c c u ngành kinh t thànhĐị ướ ả ể ị ơ ấ ế
ph H Chí Minh nh m thúc y t ng tr ng kinh tố ồ ằ đẩ ă ưở ế
21
CH NG 1ƯƠ
NH NG V N Ữ Ấ ĐỀ LÝ LU N CHUNG V QUAN H GI A CHUY N D CHẬ Ề Ệ Ữ Ể Ị
C C U KINH T VÀ T NG TR NG KINH TƠ Ấ Ế Ă ƯỞ Ế
1.1. C c u kinh t và chuy n d ch c c u kinh tơ ấ ế ể ị ơ ấ ế
1.1.1. Khái ni m v c c u kinh t , chuy n d ch c c u kinh tệ ề ơ ấ ế ể ị ơ ấ ế
C c u kinh t đ c hi u là t ng th các b ph n h p thành n n kinh t cùng ơ ấ ế ượ ể ổ ể ộ ậ ợ ề ế
các m i quan h ch y u v đ nh tính và đ nh l ng, n đ nh và phát tri n gi a các b ố ệ ủ ế ề ị ị ượ ổ ị ể ữ ộ
ph n y v i nhau hay c a toàn b h th ng trong nh ng đi u ki n c a n n s n ậ ấ ớ ủ ộ ệ ố ữ ề ệ ủ ề ả
xu t xã h i và trong nh ng kho ng th i gian nh t đ nhấ ộ ữ ả ờ ấ ị [37]. C c u kinh t không ơ ấ ế
ch th hi n quan h t l v m t s l ng mà quan tr ng h n là m i quan h ỉ ể ệ ở ệ ỷ ệ ề ặ ố ượ ọ ơ ố ệ
tác đ ng qua l i gi a các b ph n h p thành n n kinh t . ộ ạ ữ ộ ậ ợ ề ế
C c u kinh t bao g m nhi u lo i: C c u ngành kinh t , c c u vùng kinh ơ ấ ế ồ ề ạ ơ ấ ế ơ ấ
t , c c u thành ph n kinh t , c c u theo khu v c th ch , c c u tái s n xu t, ế ơ ấ ầ ế ơ ấ ự ể ế ơ ấ ả ấ
c c u th ng m i qu c t . Trong đó, c c u ngành kinh t là quan tr ng nh t vì ơ ấ ươ ạ ố ế ơ ấ ế ọ ấ
nó ph n ánh trình đ phân công lao đ ng xã h i, th hi n trình đ chuyên môn hóa s n ả ộ ộ ộ ể ệ ộ ả
xu t c a các ngành và c a n n kinh t .ấ ủ ủ ề ế
C c u ngành kinh tơ ấ ế th hi n quan h c m t đ nh l ng và đ nh tính gi a ể ệ ệ ả ặ ị ượ ị ữ
các ngành trong n n kinh t . M t đ nh l ng chính là quy mô và t tr ng v s n ề ế ặ ị ượ ỷ ọ ề ả
l ng, lao đ ng, v n c a m i ngành trong t ng th kinh t qu c dân. M t đ nh tínhượ ộ ố ủ ỗ ổ ể ế ố ặ ị

th hi n v trí và vai trò (ti n đ , h tr , thúc đ y, ) c a m i ngành trong h th ng ể ệ ị ề ề ỗ ợ ẩ ủ ỗ ệ ố
kinh t qu c dân.ế ố
Chuy n d ch c c u ngành kinh t :ể ị ơ ấ ế Nh trên đã nói, c c u ngành kinh t là ư ơ ấ ế
t ng quan gi a các ngành trong t ng th kinh t , th hi n m i quan h h u c vàươ ữ ổ ể ế ể ệ ố ệ ữ ơ
s tác đ ng qua l i c v s và ch t l ng gi a các ngành v i nhau. Các m i quan ự ộ ạ ả ề ố ấ ượ ữ ớ ố
h này đ c hình thành trong nh ng đi u ki n kinh t - xã h i nh t đ nh, luôn luôn ệ ượ ữ ề ệ ế ộ ấ ị
v n đ ng và h ng vào nh ng m c tiêu c th . C c u ngành kinh t ph n ánh hai ậ ộ ướ ữ ụ ụ ể ơ ấ ế ả
n i dung có quan h m t thi t v i nhau. ộ ệ ậ ế ớ Tr c h tướ ế , đó là s l ng các ngành kinh tố ượ ế
đ c hình thành. S l ng ngành kinh t không c đ nh, nó luôn đ c hoàn thi n ượ ố ượ ế ố ị ượ ệ
theo s phát tri n c a phân công lao đ ng xã h i. Nguyên t c phân ngành xu t phát t ự ể ủ ộ ộ ắ ấ ừ
22
tính ch t phân công lao đ ng xã h i, bi u hi n c th qua s khác nhau v quy ấ ộ ộ ể ệ ụ ể ự ề
trình công ngh c a các ngành trong quá trình t o ra s n ph m v t ch t và d ch v . ệ ủ ạ ả ẩ ậ ấ ị ụ
Các ngành kinh t đ c phân thành 3 khu v c hay g i là 3 ngành g p: Khu v c I bao ế ượ ự ọ ộ ự
g m các ngành nông - lâm - ng nghi p; Khu v c II là các ngành công nghi p và xây ồ ư ệ ự ệ
d ng; Khu v c III g m các ngành d ch v . ự ự ồ ị ụ Th nứ đế , c c u ngành kinh t th hi nơ ấ ế ể ệ
m i quan h t ng h gi a các ngành v i nhau. M i quan h này bao g m c ở ố ệ ươ ỗ ữ ớ ố ệ ồ ả
m t s và ch t l ng. M t s l ng th hi n t tr ng (tính theo GDP, lao ặ ố ấ ượ ặ ố ượ ể ệ ở ỷ ọ
đ ng, v n, ) c a m i ngành trong t ng th n n kinh t qu c dân; còn khía c nh ộ ố ủ ỗ ổ ể ề ế ố ạ
ch t l ng ph n ánh v trí, t m quan tr ng c a t ng ngành và tính ch t c a s tác ấ ượ ả ị ầ ọ ủ ừ ấ ủ ự
đ ng qua l i gi a các ngành v i nhau. S tác đ ng qua l i gi a các ngành có th là tr cộ ạ ữ ớ ự ộ ạ ữ ể ự
ti p ho c gián ti p. Tác đ ng tr c ti p bao g m tác đ ng cùng chi u và ng c chi u, ế ặ ế ộ ự ế ồ ộ ề ượ ề
còn m i quan h gián ti p đ c th hi n theo các c p 1, 2, 3,… Nói chung m i quan ố ệ ế ượ ể ệ ấ ố
h c a các ngành c s và ch t l ng đ u th ng xuyên bi n đ i và ngày càng tr nên ệ ủ ả ố ấ ượ ề ườ ế ổ ở
ph c t p h n theo s phát tri n c a l c l ng s n xu t và phân công lao đ ng xã ứ ạ ơ ự ể ủ ự ượ ả ấ ộ
h i trong n c và qu c t . ộ ướ ố ế
Quá trình thay i c a c c u ngành t tr ng thái này sang tr ng thái khác ngày đổ ủ ơ ấ ừ ạ ạ
càng hoàn thi n h n, phù h p v i môi tr ng và i u ki n phát tri n g i là s chuy n ệ ơ ợ ớ ườ đ ề ệ ể ọ ự ể
d ch c c u ngành kinh t [37]ị ơ ấ ế . Chuy n d ch c c u ngành không ch là thay đ i v ể ị ơ ấ ỉ ổ ề
s l ng các ngành, t tr ng c a m i ngành mà còn bao g m s thay đ i v v trí, ố ượ ỷ ọ ủ ỗ ồ ự ổ ề ị

tính ch t m i quan h trong n i b c c u ngành. Vi c chuy n d ch c c u ngànhấ ố ệ ộ ộ ơ ấ ệ ể ị ơ ấ
ph i d a trên c s m t c c u hi n có và n i dung c a s chuy n d ch là c i t o ả ự ơ ở ộ ơ ấ ệ ộ ủ ự ể ị ả ạ
c c u c , l c h u ho c ch a phù h p đ xây d ng c c u m i tiên ti n, hoàn thi n ơ ấ ũ ạ ậ ặ ư ợ ể ự ơ ấ ớ ế ệ
và b sung c c u c nh m bi n c c u c thành c c u m i hi n đ i và phù h p ổ ơ ấ ũ ằ ế ơ ấ ũ ơ ấ ớ ệ ạ ợ
h n.ơ
1.1.2. Các tiêu chí ánh giá chuy n d ch c c u ngành kinh tđ ể ị ơ ấ ế
1.1.2.1. M c thay i t ng quan t tr ng các ngành trong GDPứ độ đổ ươ ỷ ọ
Trong đánh giá CDCCKT, c c u GDP gi a các ngành kinh t là m t trong ơ ấ ữ ế ộ
nh ng ch tiêu quan tr ng nh t vì nó ph n ánh xu h ng v n đ ng và trình đ CNH, ữ ỉ ọ ấ ả ướ ậ ộ ộ
H H c a n n kinh t . Phân tích s thay đ i t l ph n tr m GDP c a các ngành Đ ủ ề ế ự ổ ỷ ệ ầ ă ủ
c p I (khu v c nông nghi p, công nghi p, và d ch v ) là m t trong nh ng tiêu chí ấ ự ệ ệ ị ụ ộ ữ
23
đ u tiên th ng đ c dùng đ đánh giá quá trình chuy n d ch c c u ngành. Ch ng h n ầ ườ ượ ể ể ị ơ ấ ẳ ạ
theo UNIDO (1985), công th c chung nh t là đo chuy n d ch tuy t đ i c c u ứ ấ ể ị ệ ố ơ ấ
trong m t th i k b ng trung bình c ng c a thay đ i tuy t đ i t l c c u các ộ ờ ỳ ằ ộ ủ ổ ệ ố ỷ ệ ơ ấ
ngành trong k . ỳ
C ng có th đo m c đ chuy n d ch c c u gi a hai th i đi m tũ ể ứ ộ ể ị ơ ấ ữ ờ ể
0
và t
1
b ng đ ằ ộ
l n “góc” h p b i 2 vector c c u t i hai th i đi m đó [23]. l ng hoá m c đ ớ ợ ở ơ ấ ạ ờ ể Để ượ ứ ộ
chuy n d ch c c u kinh t gi a hai th i đi m tể ị ơ ấ ế ữ ờ ể
0
và t
1
, ng i ta th ng dùng công ườ ườ
th c sau:ứ
Cos φ =
∑ ∑

∑
= =
=
n
i
n
i
ii
n
i
ii
tStS
tStS
1 1
1
2
0
2
1
10
)()(
)()(
(1.1)
Trong đó: S
i
(t) là t tr ng ngành i t i th i đi m t;ỷ ọ ạ ờ ể
Góc φ đ c coi là góc h p b i hai vector c c u S (tượ ợ ở ơ ấ
0
) và S (t
1

). Khi đó Cosφ càng
l n bao nhiêu thì các c c u càng g n nhau b y nhiêu và ng c l i. Khi Cosớ ơ ấ ầ ấ ượ ạ φ = 1 thì
góc gi a hai vector này b ng 0ữ ằ
0
đi u đó có ngh a là hai c c u đ ng nh t. Khi Cosề ĩ ơ ấ ồ ấ φ =
0 thì góc gi a hai vector này b ng 90ữ ằ
0
và các vector c c u là tr c giao v i nhau. ơ ấ ự ớ
Nh v y: 0 ư ậ ≤ φ ≤ 90
0.

đánh giá m t cách tr c giác s chuy n d ch c c u có th so sánh góc Để ộ ự ự ể ị ơ ấ ể φ v i ớ
gi i h n t i đa c a s sai l ch gi a hai vector. Do v y t s ớ ạ ố ủ ự ệ ữ ậ ỷ ố φ/90 ph n ánh t l ả ỷ ệ
chuy n d ch c c u.ể ị ơ ấ
Trong đánh giá chuy n d ch c c u ngành kinh t , đ đánh giá sát th c h n s chuy nể ị ơ ấ ế ể ự ơ ự ể
d ch theo h ng công nghi p hóa, hi n đ i hóa, ngoài c c u gi a 3 khu v c nói trên ị ướ ệ ệ ạ ơ ấ ữ ự
(ngành c p I) ng i ta còn phân tích c c u các phân ngành (c p II, c p III, ). ấ ườ ơ ấ ấ ấ
1.1.2.2. M c thay i c a c c u lao ngứ độ đổ ủ ơ ấ độ
C c u lao đ ng đang làm vi c trong các ngành c a n n kinh t là m t ch tiêu ơ ấ ộ ệ ủ ề ế ộ ỉ
quan tr ng đánh giá trình đ công nghi p hóa nói riêng và trình đ phát tri n c a n n ọ ộ ệ ộ ể ủ ề
kinh t nói chung. M t n n kinh t đang phát tri n không ch m r ng m t cách đ nế ộ ề ế ể ỉ ở ộ ộ ơ
thu n, mà c u trúc c a n n kinh t đó c ng thay đ i. Trong quá tình đó, m t s ngành ầ ấ ủ ề ế ũ ổ ộ ố
công nghi p m i xu t hi n và phát tri n, và ng c l i m t s ngành công nghi p ệ ớ ấ ệ ể ượ ạ ộ ố ệ
24
c có th suy gi m và th m chí bi n m t. Cùng v i nh ng thay đ i này, nhi u lo i ũ ể ả ậ ế ấ ớ ữ ổ ề ạ
hình ngh nghi p khác nhau c ng xu t hi n và bi n m t. i u này có ngh a là có s ề ệ ũ ấ ệ ế ấ Đ ề ĩ ự
chuy n d ch trong c c u lao đ ng gi a các ngành.ể ị ơ ấ ộ ữ
Các nhà kinh t h c đánh giá r t cao ch tiêu c c u l c l ng lao đ ng đang làm ế ọ ấ ỉ ơ ấ ự ượ ộ
vi c trong n n kinh t , vì góc đ phân tích kinh t v mô, c c u lao đ ng xã h i ệ ề ế ở ộ ế ĩ ơ ấ ộ ộ
m i là ch tiêu ph n ánh sát th c nh t m c đ thành công v m t kinh t - xã h i c a ớ ỉ ả ự ấ ứ ộ ề ặ ế ộ ủ

quá trình CNH, H H. B i vì CNH hi u theo ngh a đ y đ c a nó, không ph i ch Đ ở ể ĩ ầ ủ ủ ả ỉ
đ n thu n là s gia t ng t tr ng giá tr c a s n xu t công nghi p, mà là cùng v i ơ ầ ự ă ỷ ọ ị ủ ả ấ ệ ớ
m c đóng góp vào GDP ngày càng t ng c a l nh v c công nghi p (và hi n nay là công ứ ă ủ ĩ ự ệ ệ
nghi p và d ch v d a trên công ngh k thu t hi n đ i), ph i là quá trình CNH, ệ ị ụ ự ệ ỹ ậ ệ ạ ả
H H đ i s ng xã h i con ng i, trong đó c s quan tr ng nh t là s l ng lao Đ ờ ố ộ ườ ơ ở ọ ấ ố ượ
đ ng đang làm vi c trong l nh v c phi nông nghi p chi m t tr ng ngày càng cao ộ ệ ĩ ự ệ ế ỷ ọ
trong t ng l c l ng lao đ ng đang làm vi c trong n n kinh t .ổ ự ượ ộ ệ ề ế
Ch tiêu chuy n d ch c c u lao đ ng không ch ph n ánh xác th c h n m c đỉ ể ị ơ ấ ộ ỉ ả ự ơ ứ ộ
chuy n bi n sang xã h i công nghi p c a m t đ t n c mà còn ít b nh h ng ể ế ộ ệ ủ ộ ấ ướ ị ả ưở
b i các nhân t ngo i lai h n ch tiêu thay đ i c c u GDP. m t s n n kinh t , ở ố ạ ơ ỉ ổ ơ ấ Ở ộ ố ề ế
trong khi t tr ng lao đ ng phi nông nghi p (nh t là khu v c s n xu t công ỷ ọ ộ ệ ấ ự ả ấ
nghi p) còn chi m t tr ng nh , nh ng trong c c u GDP l i chi m t tr ng l nệ ế ỷ ọ ỏ ư ơ ấ ạ ế ỷ ọ ớ
h n nhi u. Lý gi i cho hi n t ng này, các nhà kinh t h c đã ch ra tình tr ng "méo ơ ề ả ệ ượ ế ọ ỉ ạ
mó" v giá c . Vì th c c u GDP gi a các ngành kinh t đôi khi không ph n ánh đúngề ả ế ơ ấ ữ ế ả
th c tr ng chuy n d ch c c u c a n n kinh t .ự ạ ể ị ơ ấ ủ ề ế
1.1.2.3.S thay i c a c c u m t hàng xu t kh u ự đổ ủ ơ ấ ặ ấ ẩ
Trong đi u ki n c a m t n n kinh t m , c c u các m t hàng xu t kh u ề ệ ủ ộ ề ế ở ơ ấ ặ ấ ẩ
c ng đ c xem nh m t trong nh ng tiêu chí quan tr ng đánh giá m c đ thành công ũ ượ ư ộ ữ ọ ứ ộ
c a quá trình CDCCKT theo h ng CNH, H H.ủ ướ Đ
Theo l ch s phát tri n c a các n c trên th gi i, có th khái quát mô hình ị ử ể ủ ướ ế ớ ể
chung ph n ánh s thay đ i trong c c u s n xu t và c c u hàng xu t kh u là: T ả ự ổ ơ ấ ả ấ ơ ấ ấ ẩ ừ
ch ch y u s n xu t và xu t kh u hàng s ch chuy n sang các m t hàng công ỗ ủ ế ả ấ ấ ẩ ơ ế ể ặ
nghi p ch t o, lúc đ u là các lo i s n ph m c a công nghi p ch t o s d ng ệ ế ạ ầ ạ ả ẩ ủ ệ ế ạ ử ụ
nhi u lao đ ng, k thu t th p nh l p ráp, s n ph m d t may, ch bi n nông lâm ề ộ ỹ ậ ấ ư ắ ả ẩ ệ ế ế
25