Tiet 44 Hien tuong khuc xa anh sang

1
TiÕt 44: HiÖn tîng khóc x¹
¸nh s¸ng
Phßng GD&§T TP B¾c Ninh
Trêng THCS Phong Khª
Biªn tËp: NguyÔn V¨n Yªn
2
3
Hình.40.1
b)
M
M
Đặt mắt nhìn dọc
theo một chiếc đũa
thẳng từ đầu trên
(hình 40.a), ta không
nhìn thấy đầu dới
chiếc đũa. Giữ
nguyên vị trí đặt mắt,
đổ nớc vào bát
(hình 40.a), liệu có
nhìn thấy đầu dới
của đũa hay không
4
Các em chú ý quan sát H.4.2 (SGK) đồng thời xem
trên màn hình và nêu nhận xét về đường truyền
của tia sáng:
a) Từ S đến I (trong không khí).
b) Từ I đến K ( trong nước).
c) Từ S đến mặt phân cách rồi đến K.
I- Hiên tượng khúc xạ ánh sáng

1. Quan s¸t:
5
I
S
N
N’
K
I- Hiên tượng khúc xạ ánh sáng
1. Quan s¸t:
MÆt ph©n c¸ch
P
Q
6
I
S
N
N’
K
I- Hiên tượng khúc xạ ánh sáng
1. Quan s¸t:
P
Q
MÆt ph©n c¸ch
7
I
S
N
N’
K
I- Hiên tượng khúc xạ ánh sáng

P
Q
MÆt ph©n c¸ch
1. Quan s¸t:
8
3. Mét vµi kh¸i niÖm
I
S
N
N’
K
SI: Tia tíi
IK: Tia khóc x¹
Gãc SIN lµ gãc tíi


Gãc KIN’lµ gãc khóc x¹
I Là điểm tới
§êng NN’ vu«ng gãc víi mÆt
ph¼ng ph©n c¸ch lµ ph¸p
tuyÕn. MÆt ph¼ng chøa tia SI
vµ ph¸p tuyÕn NN’ lµ mÆt
ph¼ng tíi.
I- Hiên tượng khúc xạ ánh sáng
i
r
P
Q
MÆt ph©n c¸ch
9

I- Hiờn tng khỳc x ỏnh sỏng

Quan sát đờng truyền của một tia sáng
sang nớc nh hình 40.2
4.Thí nghiệm
N
N
S
I
P Q
K
N

C1: Hãy cho biết tia
khúc xạ có nằm trong
mặt phẳng tới không?
Góc tới và góc khúc
xạ góc nào lớn hơn?
Tia khúc xạ
nằm trên mặt
phẳng tới. Góc
khúc xạ nhỏ
hơn góc tới
C2: Hãy đề xuất
phơng án TN để
kiểm tra xem
những nhận xét
trên còn đúng khi
thay đổi góc tới
hay không?

Thay đổi h
ớng của tia tới,
quan sát tia
khúc xạ, độ
lớn góc tới,
góc khúc xạ.
Ta hãy
quan
sát
10
Ta h·y quan s¸t mµn h×nh lín h¬n cña 3 tia kh¸c
P
Q
N
N’
S
K
S’
K’
S’’
K’’
I
MÆt ph©n c¸ch
11
5. Kết luận

Khi tia sáng truyền
từ không khí sang
nớc thì:

- Tia khúc xạ nằm
trong mặt phẳng tới.

- Góc khúc xạ nhỏ
hơn góc tới
C3: Hãy thể hiện kết
luận trên bằng hình
vẽ
i
r
p
Q
N
N
12
II- S khỳc x ca tia sỏng khi
truyn t nc sang khụng khớ.
C4. Kt lun trờn cũn ỳng trong trng
hp tia sỏng truyn t nc sang khụng
khớ hay khụng? xut mt phng ỏn
thớ nghim kim tra d oỏn ú.
1. Dự đoán
Có thể dùng phơng pháp
che khuất sau đây để vẽ đ
ờng truyền của tia sáng từ n
ớc sang không khí
13
A
B
a. Bố trí thí nghiệm nh

hình 40.3, trong đó
Avà B là vị trí cắm 2
đinh ghim trên phần
miếng gỗ nhúng trong
nớc
C
b. Tìm vị trí đặt mắt để
thấy đinh ghim B che
khuất đinh ghim A. Đa
đinh ghim C tới vị trí sao
cho nó che khuất đồng
thời cả A và B
14
II- Sự khúc xạ của tia sáng khi
truyền từ nước sang không khí.
2. TN kiÓm tra
Chøng minh r»ng: §êng nèi c¸c
vÞ trÝ cña 3 ®inh ghim A, B, C lµ
®êng truyÒn cña tia s¸ng tõ ®inh
ghim A tíi m¾t.
C5
15
.
A
B
.
C
MÆt ph©n c¸ch
M¾t: +Nh×n thÊy
A khi A s¸ng

+Nh×n thÊy B
kh«ng nh×n thÊy
A
+ Nh×n thÊy C
kh«ng nh×n thÊy B
vµ A
+ Bá C vµ B nh×n
thÊy A
+ §iÒu ®ã chøng tá
A, B, C lµ ®êng
truyÒn cña tia s¸ng
16

C6: Nhận xét đờng
truyền của tia sáng, chỉ ra
điểm tới, tia tới, tia khúc
xạ, vẽ pháp tuyến tại điểm
tới. So sánh độ lớn góc
khúc xạ và góc tới.
17
.
A
B
.
C
§iÓm
tíi B
Tia tíi
AB
Tia

khóc
x¹ BC
Ph¸p
tuyÕn
NN’
N
N’
Gãc CBN >Gãc ABN’
18
Khi tia s¸ng truyÒn tõ níc sang
kh«ng khÝ th×:
 Tia khóc x¹ n»m trong mÆt ph¼ng tíi.
 Gãc khóc x¹ lín h¬n gãc tíi.
II- Sự khúc xạ của tia sáng khi
truyền từ nước sang không khí.
3. KÕt luËn
19
III. Vân dụng

C7: Phân biệt các hiện tợng khúc xạ và
phản xạ ánh sáng.
Phản xạ:
-
Tia phản xạ bị hắt
trở lại.
-
Góc tới bằng góc
phản xạ
Khúc xạ:
-

Tia khúc xạ gãy khúc
và vào môi trờng thứ
2.
-
Góc khúc xạ không
bằng góc tới.
20
C8: Giải thích hiện tợng nêu ở
đầu bài
Đặt mắt nhìn dọc theo một chiếc
đũa thẳng từ đầu trên (hình 40.a), ta
không nhìn thấy đầu dới chiếc
đũa. Giữ nguyên vị trí đặt mắt, đổ
nớc vào bát (hình 40.a), ta có nhìn
thấy đầu dới của đũa vì có hiện t
ợng khúc xạ ánh sáng.
21
Giải thích C8
A
Khi cha đổ nớc vào bát ta không
nhìn thấy đầu dới (điểm A) của
chiếc đũa
Trong không khí, ánh sáng chỉ có
thể truyền theo đờng thẳng từ A
đến mắt. Nhng những điểm trên
chiếc đũa thẳng đã chắn mất đờng
truyền đó nên tia sáng này không
đến mắt.
Gĩ nguyên vị trí đặt mắt và đũa. Đổ
nớc vào bát tới vị trí nào đó, ta lại

nhìn thấy điểm A
Thực tế ta nhìn thấy nh sau
A
Chiếc đũa thẳng lúc này thấy gẫy khúc, đờng truyền tia sáng
gẫy khúc thì nh thẳng, và điểm A gọi là ảnh ảo
22
Sau ®©y lµ minh ho¹ cho dÔ nhËn ra h¬n
A
A’
23

Hiện tợng tia sáng truyền từ môi trờng trong suốt
Hiện tợng tia sáng truyền từ môi trờng trong suốt
này sang môi trờng trong suốt khác bị gãy khúc
này sang môi trờng trong suốt khác bị gãy khúc
tại mặt phân cách giã hai môi trờng đợc gọi là
tại mặt phân cách giã hai môi trờng đợc gọi là
hiện tợng khúc xạ ánh sáng.
hiện tợng khúc xạ ánh sáng.

Khi tia sáng truyền từ không khí sang nớc, góc
Khi tia sáng truyền từ không khí sang nớc, góc
khúc xạ nhỏ hơn góc tới.
khúc xạ nhỏ hơn góc tới.

Khi tia sáng truyền từ nớc sang không khí, góc
Khi tia sáng truyền từ nớc sang không khí, góc
khúc xạ lớn hơn góc tới.
khúc xạ lớn hơn góc tới.
GHI Nhớ

GHI Nhớ
24
Tia nµo sau ®©y lµ tia khóc x¹? V× sao?
P
Q
MÆt ph©n c¸ch
S
N’
N
I
A
a) Tia IA?
B
b) Tia IB?
C
c) Tia IC?
D
d) Tia ID?
 Tia khóc x¹ lµ
tia IB v× ®©y lµ
truyÒn tõ kh«ng
khÝ vµo níc gãc
khóc x¹ nhá h¬n
gãc tíi.
N cướ
Không khí
25
Tia nµo sau ®©y lµ tia khóc x¹? V× sao?
P
Q

S
N’
N
I
A
a) Tia IA?
B
b) Tia IB?
C
c) Tia IC?
D
d) Tia ID?
 Tia khóc x¹ lµ
tia IC v× ®©y lµ
truyÒn tõ níc
sang kh«ng khÝ
gãc khóc x¹ lín
h¬n gãc tíi.
N cướ
Không khí
MÆt ph©n c¸ch