Sổ tay thông tin điều trị Methadone dành cho người bệnh

S TAY THÔNG TIN ĐIU TR Methadone
DÀNH CHO NGƯI BNH

VIETNAMESE AND AMERICANS
INPARTNERSHIP FIGHT HIV/AIDS
2
S TAY THÔNG TIN ĐIU TR METHADONE DÀNH CHO NGƯI BNH
S TAY THÔNG TIN ĐIU TR Methadone
DÀNH CHO NGƯI BNH
LI NÓI ĐU
C
un s tay nhm cung cp mt s thông tin hu ích
cho ngưi bnh mong mun và ngưi bnh đang
tham gia chương trình điu tr thay th nghin các cht
dng thuc phin (CDTP) bng thuc methadone (chương
trình methadone). Cun s tay này dành cho ngưi bnh
điu tr methadone dài hn.
Tuy nhiên, nhng thông tin trong cun s tay này có th
không đáp ng ht các vn đ quan tâm riêng ca mi
ngưi. Nu bn không tìm thy thông tin bn cn hoc
bn mun tìm hiu thêm v mt vn đ nào đó hay có
nhng câu hi, quan ngi khác hãy trao đi vi tư vn viên,
bác s điu tr hoc nhân viên cp phát thuc cho bn.

Phng theo S tay Methadone ca Andrew Preston và
Mark Doverty cho Hip hi ma túy Úc năm 1998
Hình minh ha t tài liu ca Indonesia và Myanmar (vi s cho phép ca T chc Y t th gii)
Tham kho thêm thông tin ti:

o
Tài liu ting Anh đưc xây dng vi s h tr chuyên môn ca T chc Y t Th gii (WHO) ti Vit Nam và

đưc FHI 360 biên dch, điu chnh ni dung cho phù hp vi Vit Nam và xut bn, vi s tài tr ca Chương
trình cu tr khn cp cho phòng, chng HIV/AIDS ca Tng thng Hoa Kỳ (PEPFAR) thông qua Cơ quan phát
trin Quc t Hoa Kỳ (USAID).
1. Gii thiu 9
2. Nhng vn đ cn quan tâm khi tham gia chương trình methadone 16
3. Tác dng ph ca methadone và x trí 20
4. Bo mt 23
5. Tình trng bnh lý khác và methadone 24
6. Điu tr methadone  n gii 29
7. Methadone và an toàn 32
8. Chuyn gi đn cơ s điu tr methadone khác 36
9. Vai trò ca gia đình/ngưi chăm sóc trong h tr điu tr methadone 40
MC LC
9
S TAY THÔNG TIN ĐIU TR METHADONE DÀNH CHO NGƯI BNH
Methadone là thuc tng hp có tác dng kéo dài
đưc sn xut vi mc đích ban đu là làm thuc gim
đau trong Chin tranh th gii th II.
Nó là mt cht đng vn vi cht dng thuc phin,
nghĩa là có tác dng tương t các cht dng thuc
phin như morphine, heroin nhưng có thi gian tác
dng kéo dài hơn.
Năm 1964, ti New York, bác s Marie Nyswander
và Vincent Dole tìm thuc điu tr cho nhng ngưi
1. GII THIU
METHADONE LÀ GÌ VÀ TÁC DNG NHƯ TH NÀO?
nghin heroin, h phát hin ra methadone giúp ngưi
bnh ca h ngng s dng heroin và hu như không
b tăng liu khi dùng trong thi gian dài, do đó liu
pháp điu tr duy trì bng thuc methadone ra đi.

Mi ngưi đu có đc đim khác nhau. Vì vy, có th
bn không có hoc ch thy mt vài tác dng ca
methadone đưc lit kê dưi đây. Mc đ có th nh
hoc nng.
10
S TAY THÔNG TIN ĐIU TR METHADONE DÀNH CHO NGƯI BNH S TAY THÔNG TIN ĐIU TR METHADONE DÀNH CHO NGƯI BNH
Điều trị methadone có các ưu điểm sau:
● Tác dng liên tc và kéo dài
● Chi phí thp
● Hp pháp
● S dng bng đưng ung
● Đưc cung cp các dch v h tr khác như: tư vn tâm lý, chăm sóc sc khe và các hình thc h tr khác
● Gim nguy cơ quá liu heroin
Điu này có nghĩa vi nhng ngưi không th t b heroin, methadone là thuc có đ an toàn cao và giúp ngưi
bnh dn dn hi phc khi trng thái nghin.
Nu bn có ý đnh tham gia chương trình methadone, hãy lit kê các li ích và nhưc đim ca vic chuyn t s
dng heroin sang điu tr methadone và trao đi vi tư vn viên hoc bác s ca bn.
Tác động lên não của methadone có
thể gây ra:
● Bun ng hoc ng gt
● Khoái cm hoc thay đi tâm trng vi mc đ ít hơn
nhiu và kéo dài hơn khi so sánh vi s dng heroin
● Mc đ cm xúc tăng nh hoc trong tm kim soát
● Bun nôn hoc đôi khi nôn. Nu bn nôn thưng
xuyên sau khi s dng methadone thì có th liên
quan đn bnh lý khác như táo bón hoc mang thai.
Trong trưng hp này bn nên thông báo ngay cho bác
s tình trng ca bn.
● Gim phn x ho
● Gim cm giác đau

● Th chm và nông (rt nguy him vì đây là biu hin
ca quá liu)
Tác động của methadone lên hệ thống
thần kinh thực vật có thể gây ra:
● Co đng t
● Táo bón
● Khô ming, mt, mũi
Hin nay trên th gii cũng như  Vit Nam, điu tr
methadone nhm ba mc đích ch yu sau:
● Gim tác hi do nghin các CDTP gây ra như: lây
nhim HIV, viêm gan B, C do s dng chung dng c
tiêm chích, t vong do s dng quá liu các CDTP,
hot đng ti phm
MC ĐÍCH CA CHƯƠNG TRÌNH METHADONE
● Gim s dng các CDTP bt hp pháp, gim t l
tiêm chích CDTP
● Ci thin sc kho và giúp ngưi nghin duy trì vic
làm, n đnh cuc sng lâu dài, tăng sc sn xut
ca xã hi
11
12
S TAY THÔNG TIN ĐIU TR METHADONE DÀNH CHO NGƯI BNH S TAY THÔNG TIN ĐIU TR METHADONE DÀNH CHO NGƯI BNH
Mt s nghiên cu cho thy rng ngưi bnh s dng
methadone có HIV dương tính khe mnh hơn và sng
lâu hơn nhng ngưi nhim HIV s dng ma túy không
tham gia điu tr bng methadone.
Hiu lm: Methadone dùng vi liu càng thp càng tt.
Thc t: Liu thp s ch làm gim xut hin các triu
chng cai. Cn dùng liu methadone cao hơn đ làm
mt cm giác thèm nh và làm mt tác dng ca heroin.

Hu ht ngưi bnh đu cn dùng liu trong khong
60mg - 120mg/ngày đ dng s dng heroin. Tuy vy,
mt s ngưi bnh có th dùng liu dưi 30mg/ngày
vn có tác dng, trong khi mt s ngưi bnh khác
cn liu cao hơn rt nhiu có th ti vài trăm mg/ngày.
Ngưi bnh cn hp tác tt vi bác s đ xác đnh liu
n đnh ca mình mà không nên b nh hưng bi các
yu t tác đng bên ngoài.
Hiu lm: Methadone gây tình trng bun ng và
mt mi.
Thc t: Tt c mi ngưi đu có lúc bun ng và mt
mi. Bun ng có th xy ra trong giai đon đu điu tr
nhưng nhng ngưi bnh đang điu tr liu methadone
n đnh không h bun ng hay mt mi hơn so vi
bình thưng.
Hiu lm: S dng methadone gây hi cho cơ th và có
hi cho sc khe ca bn hơn là s dng heroin.
Thc t: Methadone đã đưc dùng đ điu tr cho
ngưi nghin các cht dng thuc phin t hơn 30 năm
nay và không có bt c bng chng nào chng t rng
s dng methadone lâu dài gây tác đng xu cho cơ th.

Mt vài ngưi gp mt s tác dng ph ca methadone
như táo bón, tăng tit m hôi, khô ming. Nhng tác
dng ph khác như ri lon kinh nguyt và gim ham
mun tình dc gp  s ít ngưi bnh hơn và nhng
biu hin này s mt đi theo thi gian.
Methadone không gây hi cho sc khe ca bn như s
dng heroin. Methadone an toàn hơn s dng heroin
bt hp pháp vì nó đưc kê đơn hp pháp, không s

dng bng đưng tiêm, hiu lc cao và cht lưng
thuc đưc kim soát.
Methadone không “ngm vào xương” hoc gây hi cho
xương hoc ty xương ca bn. Mt vài ngưi bnh
nói rng h cm thy đau  khp nhưng triu chng
này thưng nh và gim đưc bng cách thay đi liu
methadone hoc tăng cưng tp th dc.
Gan đóng vai trò chuyn hóa methadone nhưng
methadone không gây hi cho gan, nhng ngưi b
viêm gan hoc các bnh khác v gan thưng có th s
dng methadone an toàn.
Methadone không gây hi đn h thng min dch.
13
LI ÍCH
Nhiu nghiên cu đã cho thy điu tr duy trì bng
thuc methadone có th giúp ngưi nghin heroin:
● Dng s dng hoc gim đáng k lưng heroin
s dng
● Dng tiêm chích heroin (hoc gim đáng k tn
sut tiêm chích và gim nguy cơ lây nhim các
bnh lây truyn qua đưng máu và nguy cơ quá liu)
● Ci thin tình trng sc khe, dinh dưng
● Dng các hành vi phm pháp liên quan đn vic
kim tin mua heroin
● Ci thin và n đnh quan h vi gia đình
● Có công vic n đnh hơn và hc tp tt hơn
Điu đó có nghĩa là khi tham gia chương trình
methadone, bn có cơ hi tip cn vi nhiu dch v y
t và xã hi khác. Do đó bn s ít phi chu áp lc trong
cuc sng, gim nguy cơ s dng và cui cùng không

dùng heroin na.
Điu tr methadone ch áp dng vi ngưi nghin CDTP
(heroin) mà không áp dng vi nhng trưng hp
nghin rưu, thuc lá, benzodiazepine, amphetamine.
Methadone là cht đng vn toàn phn và mc dù triu
chng cai khi ngng s dng methadone kéo dài hơn
so vi cai heroin nhưng nhng triu chng này  mc
đ nh hơn.
NHNG HIU LM V METHADONE
NHƯC ĐIM
● Phi cam kt đn cơ s điu tr hàng ngày đ
ung thuc
● Khó thc hin các chuyn đi, các kỳ ngh xa khi
nơi cư trú và nu cn thit phi đi thì bn cn đưc
chun b k càng trưc đó
● Có th gp các tác dng ph nh hưng đn sc khe.
● Vn b l thuc vào thuc cho đn khi kt thúc
chương trình điu tr
Methadone là mt thuc có tác dng mnh và có
th nguy him nu dùng không đúng cách. Nó cũng
có th gây tình trng quá liu khi s dng quá nhiu
methadone.
CHƯƠNG TRÌNH METHADONE
13
15
S TAY THÔNG TIN ĐIU TR METHADONE DÀNH CHO NGƯI BNH S TAY THÔNG TIN ĐIU TR METHADONE DÀNH CHO NGƯI BNH
14
Ct cơn
Các chương trình điu tr ct cơn giúp ngưi nghin
heroin ngng s dng heroin mt thi gian ngn trong

c quá trình n đnh li cuc sng. Ct cơn có th đưc
thc hin ti nhà hoc ti các trung tâm cai nghin ti
cng đng trong khong thi gian t vài ngày đn vài
tun. Ct cơn đơn thun ít khi đưa li kt qu điu tr
tt. Ct cơn ch là bưc đu tiên ca mt quá trình điu
tr lâu dài và cn phi hp vi các can thip khác trong
chương trình điu tr toàn din.

Tư vn
Các tư vn viên h tr và giúp đ ngưi bnh có đưc s
thay đi cn thit trong cuc sng đ tr thành ngưi
không l thuc vào ma túy. Liu pháp này thưng s
có hiu qu hơn nu kt hp vi mt liu pháp điu tr
khác như methadone.
Các nhóm t giúp đ
Các nhóm t giúp đ h tr và ch dn cho nhng ngưi
đã cai đưc ma túy phc hi và hiu qu cao nht khi
lng ghép vi các dch v khác.
Dch v cai nghin tp trung
Hin nay có nhiu loi hình điu tr cai nghin tp trung
dài hn và liu pháp cng đng tr liu. Các dch v này
giúp nhng ngưi có li sng không lành mnh trong
thi gian dài có th t b đưc heroin. Thi gian tin
hành các hình thc điu tr này khác nhau t 6 tun ti
2-3 năm và thưng phi hp vi các đt tư vn trng
đim hoc các hình thc điu tr khác.
Naltrexone
Naltrexone làm mt tác dng ca các cht dng thuc
phin bao gm c heroin, vì vy nu s dng heroin
trong khi đang dùng naltrexone hàng ngày s không

có cm giác phê. Hu ht các nghiên cu v naltrexon
đu không thy có kt qu lâu dài nhưng nó vn đưc
kê đơn ti Vit Nam và có th có tác dng vi mt s ít
ngưi bnh nu phi hp cùng vi tư vn và h tr tích
cc ca gia đình ngưi bnh.
CÁC HÌNH THC ĐIU TR KHÁC NGOÀI METHADONE
Methadone là thuc có tác dng kéo dài nên hu ht
ngưi bnh ch cn ung methadone mt ln trong
ngày mà không xut hin các triu chng cai.
 ngưi bnh đang dùng liu n đnh, methadone
KHÔNG có các tác dng lên các biu hin chc năng sau:
● Phi hp
● Nói
● Xúc giác
● Th giác
● Thính giác
Và methadone KHÔNG gây hi cho:
● Xương
● Gan
● Não
● Tim
● Thn
● Cơ quan sinh sn
● H thng min dch
Methadone không gây hi cho bt c b phn nào trên
cơ th.
NHNG ĐIU KHÔNG PHI DO THUC METHADONE
Gan phân hy (chuyn hóa) methadone thành dng
cht có th đào thi an toàn qua thn vào nưc tiu.
S dng methadone, thm chí trong nhiu năm

liên tip, không có tác hi cho cơ th và ngưi s
dng methadone thưng khe mnh hơn so vi
ngưi nghin các cht dng thuc phin bt hp
pháp khác.
Các tác dng ngoi ý thưng thy  nhng ngưi
l thuc các cht dng thuc phin bao gm c
methadone như đau cơ, khp, ri lon kinh nguyt, táo
bón, trm cm, tăng tit m hôi và sâu răng (xem thêm
thông tin ti trang 20-22).
15
17
16
S TAY THÔNG TIN ĐIU TR METHADONE DÀNH CHO NGƯI BNH S TAY THÔNG TIN ĐIU TR METHADONE DÀNH CHO NGƯI BNH
2. NHNG VN Đ CN QUAN TÂM
KHI THAM GIA CHƯƠNG TRÌNH METHADONE
BT ĐU THAM GIA GII THIU VÀ QUY TRÌNH ĐÁNH GIÁ
Bn có th tìm hiu thông tin v vic làm th nào bn
có th tham gia chương trình methadone bng cách
trao đi vi bác s, cán b cung cp dch v h tr cho
ngưi s dng ma túy hoc nhân viên Trm Y t nơi bn
sinh sng. Bác s ca bn s là ngưi gii thiu, chuyn
gi và cho bn li khuyên v thi gian và đa đim thích
hp đ bn đưc đánh giá.
K t ln khám và đánh giá đu tiên đn khi bn bt
đu đưc ung thuc methadone, bn s nhn đưc
các h tr bao gm vic cung cp các thông tin tham
d các bui tư vn cá nhân, tư vn gia đình và tư vn
nhóm v chương trình methadone.
Trưc khi đưc ung liu methadone đu tiên, bn s
tham d mt ln tư vn na đ có nhng chun b thích

hp cho ngày đu ung thuc. Sau mi 3 - 5 ngày điu
tr, bác s s điu chnh liu methadone ca bn và trong
vài tun điu tr đu tiên bn cn thưng xuyên đn gp
bác s đ phn hi nhng gì bn cm thy khi ung
thuc methadone. Tư vn viên ca bn s cho bn bit
nhng gì bn có th gp trong giai đon mi điu tr này
– điu gì là bình thưng, điu gì là bt thưng.

Khi bn đt đn liu methadone n đnh, bn s phi
đn cơ s điu tr hàng ngày đ ung methadone và
bn phi đn gp bác s/tư vn viên ca bn ít nht mi
tháng mt ln.
Đi vi rt nhiu ngưi, đ không còn s dng heroin đòi
hi mt quá trình lâu dài và duy trì điu tr methadone
càng lâu thì càng giúp bn gim nguy cơ s dng ma
túy bt hp pháp. Điu tr bng thuc methadone có
th điu tr an toàn trong nhiu năm.
QUY TRÌNH ĐIU TR
(Liều dùng, tần suất đến cơ sở điều trị, lịch khám bệnh và tư vấn)
Ti cơ s điu tr methadone, bn s đưc bác s và
tư vn viên đánh giá toàn din, đng thi bn cũng
đưc kim tra sc khe, đánh giá các yu t nguy cơ
có th xy ra, các vn đ tâm lý xã hi nhm xác đnh
bn có phù hp đ tham gia chương trình methadone
không và d tính liu khi đu cho bn. Vic kim tra
sc khe này bao gm c xét nghim máu và nưc
tiu. Sau đó h sơ ca bn s đưc xem xét và đánh giá
trưc khi có quyt đnh chính thc tip nhn bn tham
gia vào điu tr. Quá trình này s kéo dài vài ngày đn
vài tun.

BS: Nguyn Văn A
18
S TAY THÔNG TIN ĐIU TR METHADONE DÀNH CHO NGƯI BNH S TAY THÔNG TIN ĐIU TR METHADONE DÀNH CHO NGƯI BNH
nghin heroin có th phc hi dn dn khi điu tr bng
thuc methadone.
Quá trình điu tr có th kéo dài hơn mong mun ban
đu vì ngưi bnh cm thy thay đi khi dng s dng
heroin, phc hi mi mt trong cuc sng ca ngưi
bnh cn khong thi gian dài hơn, gim liu và dng
methadone cũng kéo dài hơn mong đi. Điu này
không phi vì methadone gây l thuc thuc hơn hay
“khó cai hơn” heroin. Tip tc s dng heroin s gây
ra nhiu tác hi hơn hn so vi vic tip tc điu tr
methadone.
19
Methadone có tác đng tích lũy trong vài ngày đu
điu tr. Điu này có nghĩa là bn s chưa đt đưc hiu
qu ti đa ca liu thuc bn dùng trong mt vài ngày
đu điu tr. Thông thưng cn khong 3 - 5 ngày đ
kh năng “cha thuc”  các mô đưc lp đy và lúc đó,
liu dùng mi đt đưc hiu qu ti đa.
Biu đ dưi đây cho thy nng đ thuc trong cơ
th bn  ngày th ba đt mc cao hơn nhiu so vi
ngày th nht và ngày th hai s dng thuc. Mi
ngưi thưng nghĩ rng h không đưc ung đ liu
methadone theo nhu cu trong vài ngày đu điu tr.
KHI NÀO METHADONE BT ĐU CÓ TÁC DNG?
(Những kết quả mong đợi trong vài ngày/vài tuần đầu điều trị)
Nu điu đó xy ra vi bn, đng b điu tr, hãy tip
tc ung methadone và trao đi li vi bác s.

Có th cn đn 3 tun hoc lâu hơn đ bn cm thy
quen vi methadone, khi mà cơ th ca bn đã thay đi
phù hp vi liu methadone dùng hàng ngày.
Bác s s cùng bn xác đnh liu dùng phù hp đ bn
có th ngng s dng heroin và giúp bn kim soát
đưc cm giác thèm nh ma túy mà ít gp phin toái
nht.
Khi bt đu điu tr methadone, bn có th vn gp
các triu chng cai do thiu liu hoc các du hiu cho
thy bn s dng liu methadone quá cao, cn lưu ý
trao đi v vn đ bn gp phi vi bác s và tư vn
viên ca bn.
Mt điu rt quan trng là KHÔNG s dng
HEROIN vi liu cao và thm chí là lưng dùng
như trưc khi điu tr cũng như KHÔNG s dng
CÁC CHT GÂY NGHIN KHÁC (rưu, pipolphen,
benzodiazepine,diazepam ) trong sut giai đon
này vì nó có th gây ra tình trng quá liu hoc gây
nguy him cho tính mng ca bn. Cn xác đnh
rng dng s dng heroin là mc đích cui cùng ca
điu tr.
Methadone có hiu qu hơn nhiu trong vic giúp ngưi bnh dng s dng heroin khi đưc ung hàng ngày
vào cùng mt thi đim. Vic ung methadone hàng ngày, vào cùng mt thi đim s khin nng đ methadone
trong máu ca bn thay đi không đáng k sut c ngày. B l liu s khin bn cm thy khó chu do lưng thuc
b thiu ht và cn phi mt ba ngày tr lên đ lưng thuc b thiu ht đưc bù đp tr li.
Liu methadone tăng dn đ thay th heroin s giúp cơ th tr v trng thái bình thưng, không còn quan tâm
đn heroin na.
Không phi mi cm giác mi mà bn có đu do methadone gây ra và hu ht các thuc điu tr các bnh thông
thưng khác cũng như các thay đi trong đi sng ca bn s không nh hưng ti methadone. Nu liu methadone
không làm bn thy thoi mái thì có th là liu đó chưa phù hp. Hãy đ bác sĩ điu chnh liu methadone cho bn.

Hãy trao đi vi bác s v cm giác ca bn.
Mc dù methadone không đem li cho bn cm giác phê như heroin nhưng nó có th đem li cho bn trng thái
n đnh và kim soát đưc – hiu qu cao nht khi bn dùng đ liu thuc hàng ngày.
ĐT LIU METHADONE N ĐNH
(Tại sao phải tăng liều methadone và khi nào bạn biết bạn đã đạt đến trạng thái “ổn định”?)
TÔI PHI THAM GIA CHƯƠNG TRÌNH METHADONE BAO LÂU?
Thi gian tham gia điu tr càng lâu thì kt qu điu tr
càng tt. Điu tr liên tc sut đi giúp tăng cưng sc
khe, gim nguy cơ nhim HIV và nguy cơ phm ti.
Tuy vy, đi vi ngưi điu tr methadone lâu dài, cuc
sng có th không thoi mái. Rt nhiu ngưi bnh và
gia đình ca h băn khoăn v vic có th ngưi bnh
ca mình b đưc các CDTP sm hơn nu như không
tham gia vào chương trình methadone. Tuy nhiên,
không có bng chng nào chng t rng methadone
làm kéo dài thi gian l thuc ma túy. Ngày càng có
nhiu bng chng cho thy các thay đi trong não do
Nồng độ methadone trong huyết thanh
12 24 36 48 60 72
Nng đ Methadone trong máu sau 3 ngày đu
s dng liu ung 1 ln/ngày
21
20
S TAY THÔNG TIN ĐIU TR METHADONE DÀNH CHO NGƯI BNH S TAY THÔNG TIN ĐIU TR METHADONE DÀNH CHO NGƯI BNH
3. TÁC DNG PH
CA METHADONE VÀ X TRÍ
CÁC TÁC DNG PH THƯNG GP
Không phi tt c mi ngưi đu gp tác dng ph khi
điu tr methadone. Điu tr methadone lâu dài không
gây nên bt k vn đ sc khe trm trng nào. Các tác

dng ph thưng gim đáng k sau mt thi gian điu
tr. Mt s tác dng ph thưng gp là:
Táo bón Methadone cũng như CDTP khác có th gây
táo bón, đôi khi tình trng táo bón mn tính có th gây
khó chu cho bn. Tình trng táo bón này có th gim
dn sau mt thi gian điu tr.
Vì điu tr methadone là điu tr lâu dài, bn nên áp dng ch đ ăn hàng ngày nhiu hoa qu, rau, nưc (đ ung
không cn) và nhiu cht xơ.
Hãy trao đi vi bác s nu bn b táo bón, đc bit khi bn đnh dùng thuc nhun tràng. Mc dù mt s thuc
nhun tràng có tác dng tt vì chúng tác đng đn lp cơ thành rut, tuy nhiên có th gây hi nu s dng trong
thi gian dài.
Các vn đ v răng ming Cũng như các cht dng thuc phin khác, methadone có tác dng gim tit nưc bt,
mt trong nhng hàng rào t nhiên giúp cơ th chng li sâu răng. Chăm sóc răng ming thưng xuyên s giúp
gim đáng k nguy cơ sâu răng.
Nhng bin pháp sau có th có hiu qu:
● Gim hoc loi b các thc ăn có đưng
● Đánh răng sau khi ăn sáng và ti
● S dng ch nha khoa
● Nhai ko cao su không đưng
Methadone không gây hi cho răng ca bn như nưc ngt, nưc hoa qu có đưng, ko bánh hoc s dng
heroin và không thưng xuyên v sinh răng ming. Hu ht các nghiên cu đu cho thy sc khe răng ming
ca ngưi s dng ma túy tham gia chương trình methadone đưc ci thin so vi nhng ngưi không tham gia
chương trình.
Tăng tit m hôi Là mt tác dng ph đôi khi gây khó chu và khó x lý. Nó có th trm trng hơn khi gng sc,
xúc đng hoc s dng mt s thuc khác (mt s thuc chng trm cm). Vic gim nh liu methadone có th
có tác dng  mt chng mc nào đó. Cách x trí có th là điu tr triu chng bng kem chng tit m hôi hoc
mt s loi thuc do bác s kê đơn. Nu bn là n và có tăng tit m hôi nhiu, bn cn đưc đánh giá tình trng
ni tit.
23
22

S TAY THÔNG TIN ĐIU TR METHADONE DÀNH CHO NGƯI BNH S TAY THÔNG TIN ĐIU TR METHADONE DÀNH CHO NGƯI BNH
CÁC TÁC DNG PH HIM GP
Gim kh năng tình dc Ging như các CDTP khác,
methadone có th làm gim hoc mt ham mun tình
dc.  nam gii, methadone có th nh hưng ti kh
năng cương cng. Nhng tác dng ph này khác nhau
tùy tng ngưi và gim ham mun tình dc có th do
nhiu nguyên nhân khác. Gim kh năng tình dc là
mt trong nhng tác dng ph gây khó chu nht ca
methadone. Nu điu này tr thành vn đ vi bn, hãy
trao đi vi tư vn viên hoc bác s ca bn.
Đau cơ và khp Bn có th gp vn đ này ngay c
khi liu methadone đã đ. Mt s ngưi phn nh có
nhng đt đau khp trong quá trình điu tr.
Ri lon kinh nguyt Nhiu ph n b ri lon kinh
nguyt khi s dng heroin và chu kỳ kinh nguyt ca
mt s ngưi s tr v bình thưng trong quá trình điu
tr methadone. Mt s trưng hp vn có kh năng có
thai trong quá trình điu tr methadone ngay c khi chu
kỳ kinh nguyt chưa tr v bình thưng.
Mt s tác dng ph khác Mt s ngon ming, ni ban
 da, nga, đau bng, bun nôn và nôn. Các tác dng
ph này xut hin khác nhau  mi ngưi và tùy theo
liu và thi gian điu tr. Hãy trao đi vi bác s và nhân
viên phòng khám.
4. BO MT
Thông tin bn cung cp cho nhân viên ti phòng khám
và nhng thông tin đưc ghi li trong bnh án, trong
h sơ qun lý và d liu trong máy tính là nhng thông
tin đưc bo mt. Thông tin v bn ch đưc chia s

gia các nhân viên y t liên quan đn quá trình điu tr
cho bn. Ví d: bác s, tư vn viên và dưc s có th chia
s thông tin v bn đ xây dng k hoch điu tr hoc
đ xác đnh liu phù hp cho bn.
Thông tin đưc lưu trong cơ s d liu trên máy tính
cũng có th đưc chia s cho các b phn khác nhau
trong bnh vin hoc trung tâm y t qun/huyn đang
điu tr cho bn. Bt c thông tin nào liên quan đn bn
khi cung cp cho ngưi hoc t chc không liên quan
đn quá trình điu tr cho bn (k c gia đình, bn bè
ca bn cũng như các t chc như công an và các dch
v xã hi) phi đưc s đng ý ca bn.
Trong mt s trưng hp đc bit, công an có th vào
cơ s điu tr methadone và kim tra s đăng ký điu tr
methadone. Ngoài ra, cũng có mt s trưng hp ngoi
l khi nhân viên cơ s điu tr phi báo cáo thông tin
cho mt s cơ quan có trách nhim. Nhng trưng hp
đc bit này bao gm:
● Bng chng v b rơi hoc lm dng tr em
● Lnh t tòa án yêu cu cung cp thông tin
● Khi tính mng ca bn hoc ngưi khác b đe da
25
24
S TAY THÔNG TIN ĐIU TR METHADONE DÀNH CHO NGƯI BNH S TAY THÔNG TIN ĐIU TR METHADONE DÀNH CHO NGƯI BNH
Tt nht là tt c các bác s ca bn đu phi bit bn
đang tham gia điu tr methadone và chia s toàn b
thông tin bnh tt ca bn. Ngưi bnh đôi khi ngi
thông báo vi các bác s khác rng mình đang đưc
điu tr bng thuc methadone vì ngi nhng bác s,
nhân viên y t này s phân bit đi x.

Hãy tìm mt nhân viên y t chăm sóc sc khe ban đu
mà bn tin tưng. Tuy nhiên, nu bn đnh không thông
báo cho h rng bn đang đưc điu tr methadone,
hãy lưu ý rng:
● Nu bn cn phu thut, khi gây mê cho bn, bác s
gây mê có th s dng các thuc gây xut hin hi
chng cai methadone đt ngt
TT C CÁC BÁC S CA TÔI CÓ CN BIT MI BNH TT CA TÔI VÀ
VIC TÔI ĐANG ĐIU TR METHADONE HAY KHÔNG?
● Hãy đm bo bn bit rõ các thuc có th tương tác
vi methadone (xem trang 27 - 28), thm chí c khi
bác s ca bn bit rng bn đang s dng methadone
● Nhân viên y t cung cp methadone cho bn trao
đi vi bác s chăm sóc sc khe ban đu ca bn
hoc bt c ai khác mà không có s đng ý ca bn
đu bt hp pháp
Vic đng ý đ tt c bác s đang điu tr cho bn đưc
chia s thông tin v điu tr methadone ca bn s giúp
bn nhn đưc dch v chăm sóc sc khe tt nht.
Nu bn phi nhp vin hoc phi điu tr ti bt
c cơ s cp cu vào bt c khi nào, bn nên thông
báo vi nhân viên y t v vic bn đang đưc điu tr
methadone.
S dung np vi thuc nhóm CDTP s tr thành vn
đ cn quan tâm khi bn cn đưc kê toa thuc gim
đau mnh vì:

● Bn cn tip tc đưc điu tr methadone
● Liu lưng thuc gim đau CDTP thông thưng s
cn cao hơn so vi ngưi bnh bình thưng khác

đ đt hiu qu
● Đ điu tr đau mt cách hiu qu (đc bit khi
bn nhp vin), bn cn yêu cu bác s điu
tr đau trao đi vi bác s điu tr methadone
ca bn
Vì chương trình methadone mi đưc trin khai ti
Vit Nam, do đó cn có s phi hp cht ch gia các
cơ s y t và cơ s điu tr methadone đ đm bo
ngưi bnh tip tc đưc điu tr methadone khi h
đang nm vin. Gia đình hoc nhân viên cơ s điu tr
methadone cn tham gia h tr quá trình này.
Trên th gii, nhiu ngưi bnh tham gia điu tr
methadone là nhng ngưi nhim HIV. HIV là vi rút
phá hy t bào thuc h min dch, h thng bo v
cơ th chng li nhim trùng và các bnh khác. HIV có
th đưc phòng tránh bng cách không dùng chung
bơm kim tiêm và quan h tình dc an toàn (luôn s
dng bao cao su). Bn s đưc tư vn làm xét nghim
HIV nhưng không bt buc. Kt qu s đưc bo mt.
Không có bng chng nào cho thy methadone có
hi cho ngưi nhim HIV. Trong thc t, nhiu bng
chng đáng tin cy trên th gii cho thy vic điu tr
methadone làm chm din bin ca bnh lý do HIV
và giúp ngưi bnh khe mnh hơn. Tham gia điu
tr methadone, ngưi bnh thưng khe và n đnh
hơn, d tip cn vi dch v chăm sóc điu tr HIV, và
tuân th điu tr HIV tt hơn.
Mt vài thuc ARV có tương tác vi methadone (xem
phn tương tác thuc). Nu bn đang điu tr HIV thì
điu quan trng là bác s điu tr HIV cho bn phi

bit bn đang tham gia điu tr methadone và bác s
điu tr methadone cho bn phi bit bn nhim HIV
và đang đưc điu tr bng thuc ARV.
5. TÌNH TRNG BNH LÝ KHÁC
VÀ METHADONE
ĐIU GÌ S XY RA KHI TÔI PHI NHP VIN?
HIVAIDS
27
S TAY THÔNG TIN ĐIU TR METHADONE DÀNH CHO NGƯI BNH S TAY THÔNG TIN ĐIU TR METHADONE DÀNH CHO NGƯI BNH
LAO
Bnh lao thưng song hành vi tiêm chích ma túy, đc bit trong hoàn cnh b thiu dinh dưng, nơi đông đúc,
trong tri giam, không nhà ca và b gim min dch do nhim HIV.
Bác s ti cơ s điu tr methadone cn thưng xuyên lưu ý phát hin bnh lao sm to thun li cho quá trình điu
tr, gim nguy cơ lây truyn và có th to điu kin cho ngưi bnh đưc điu tr HIV. Lao cn đưc sàng lc ngay
t khi khám đánh giá ngưi bnh methadone ln đu tiên và trong nhng ln khám đnh kỳ.
Nguy cơ lây truyn lao phi th hot đng có th xy ra ti khu vc ch  phòng khám, và khi ngưi bnh ch đ
đưc ung methadone hàng ngày, đc bit trong tình hình có nhiu ngưi tiêm chích ma túy nhim HIV  Vit
Nam tham gia điu tr methadone. Bn có th đưc yêu cu phi đeo khu trang ti cơ s điu tr nu bn ho quá
2 tun đ d phòng lây nhim cho ngưi khác.
Tương tác gia thuc chng lao và thuc methadone khi điu tr lao cũng rt quan trng. Đc bit, rifampicin
làm tăng liu methadone cn dùng đ đt đưc hoc duy trì tính n đnh. Cn theo dõi cht ch khi bt đu
hoc dng điu tr lao.
26
Vi rút viêm gan tn ti trong máu và trong
các t bào gan, chúng có kh năng phá
hy gan.
Nhiu loi vi rút viêm gan đã đưc phân lp
và đt tên bng các ch cái. Có hai loi vi rút
gây viêm gan chính, lây truyn bng đưng
tiêm chích cũng như HIV là vi rút viêm gan

B và C.  mt vài nơi, hơn 90% ngưi tiêm
chích ma túy nhim vi rút viêm gan C có l
bi vì ch cn mt lưng nh máu cũng đ
làm lây truyn bnh. Ngưi bnh mc viêm
gan B và C có th mang trong mình vi rút
viêm gan nhiu năm mà không h bit là
mình b bnh. Hin nay đã có vc xin phòng
nga viêm gan B và thuc điu tr viêm gan
C ti Vit Nam.
Nu bn b viêm gan, rưu có th đy
nhanh quá trình hy hoi t bào gan. Bác
s ti cơ s điu tr methadone s tin hành
xét nghim máu thưng xuyên đ theo dõi
chc năng gan ca bn trong quá trình
điu tr methadone.
Methadone là thuc có tác dng mnh và có kh năng
tương tác vi các thuc khác do bác s kê đơn cho bn
cũng như các thuc khác bn t mua và rưu. Cn lưu ý
thông báo vi bác s điu tr methadone khi bn đang s
dng thuc khác và các bác s điu tr khác ca bn rng
bn đang điu tr methadone (ví d: ti phòng khám lao
hoc các cơ s cp cu).
Tương tác thuc vi methadone thưng không nguy him
đn tính mng ch yu là vì các thuc này thưng ch làm
gim hoc làm tăng tc đ đào thi methadone. Điu này
có th khin cho liu methadone thưng dùng ca bn tr
nên quá cao (bun ng) hoc quá thp (hi chng cai). Khi
bác s kê các thuc có tương tác vi methadone thì liu
methadone ca bn có th cn đưc điu chnh.
Phn này lit kê nhng thuc tương tác vi methadone.

Nu bn đang dùng bt c thuc nào trong nhng thuc
dưi đây hoc bác s kê mt trong nhng thuc này cho
bn, liu methadone ca bn có th cn đưc điu chnh.
METHADONE VÀ TƯƠNG TÁC THUCVIÊM GAN
29
28
S TAY THÔNG TIN ĐIU TR METHADONE DÀNH CHO NGƯI BNH S TAY THÔNG TIN ĐIU TR METHADONE DÀNH CHO NGƯI BNH
A: Các thuc làm gim tác dng ca methadone và có th
gây hi chng cai
● Thuc chng đng kinh - carbamazepine (Tegretol),
phenytoin (Dilantin) và đôi khi là sodium valproate (Epilim)
● Thuc kháng vi rút - nevirapine và efavirenz
● Thuc kháng lao - rifampicin
● Cocaine
B: Các thuc làm tăng tác dng ca methadone
● Thuc chng trm cm - amitriptyline và uvoxamine
● Thuc cha đau d dày - cimetidine
● Thuc chng nm - ketoconazole và uconazole
C: Các thuc ngăn chn tác dng ca methadone lên não
và có th gây hi chng cai

● Naltrexone/naloxone
● Buprenorphine
D: Các thuc tương tác vi methadone gây ng quá mc
và có th gây ngng th và t vong (đc bit khi bt đu
điu tr bng methadone)
● Rưu, bia (xem phn s dng methadone an toàn)
● Thuc ng benzodiazepines (diazepam, alprazolam,
lorazepam)
E: Các tương tác thuc khác:

● Methadone có th gây tăng nng đ zidovudine (AZT)
trong máu
PHÒNG TRÁNH THAI
Khi ph n s dng heroin thưng xuyên, h có th
b ri lon kinh nguyt hoc mt kinh. Khi bt đu s
dng methadone và gim s dng heroin, kinh nguyt
có th có tr li và tăng kh năng có thai. Tuy nhiên,
trong khi điu tr methadone, kinh nguyt vn có th
ri lon hoc mt nhưng vn có kh năng có thai vào
bt c lúc nào.
Vì lý do sc khe ca thai nhi, tt nht là đi đn khi
dng hn s dng cht gây nghin bt hp pháp trưc
khi bn đnh có thai. Nu chưa mun có thai, bn nên
s dng các bin pháp tránh thai.
6. ĐIU TR METHADONE  N GII
Tt c các bin pháp tránh thai hin có ti Vit Nam (bao
cao su, vòng tránh thai và thuc tránh thai dng ung
hoc tiêm) đu an toàn khi bn điu tr methadone.
Nu cn thit, bác s và tư vn viên có th gii thiu
cho bn đa đim tt nht đ thc hin các bin pháp
tránh thai và k hoch hóa gia đình.
Đ tránh lây nhim các bnh lây truyn qua đưng tình
dc bao gm HIV/AIDS, hãy thưng xuyên s dng bao
cao su khi quan h tình dc thm chí c khi bn đang
dùng các bin pháp tránh thai khác. Bao cao su có sn
và min phí ti các cơ s điu tr methadone hoc bán
giá r ti các hiu thuc.
31
30
S TAY THÔNG TIN ĐIU TR METHADONE DÀNH CHO NGƯI BNH S TAY THÔNG TIN ĐIU TR METHADONE DÀNH CHO NGƯI BNH

S DNG METHADONE KHI ĐANG MANG THAI CÓ AN TOÀN KHÔNG?
Nu bn nghĩ bn đang có thai, đng s methadone
có th nh hưng đn con bn. Điu tr methadone an
toàn cho bn hơn là t dng điu tr hoc tip tc s
dng heroin. Điu tr methadone đem li cho bn cơ
hi chăm sóc bn thân và thai nhi ca bn.
● Methadone không gây nh hưng đn bt c giai
đon nào trong quá trình phát trin bào thai và
không gây ra bt c bnh lý hoc d tt nào. S dng
methadone trong khi mang thai đã đưc nghiên cu
lâu năm và đưc chng minh là rt an toàn
● Bn không nên th cai nghin heroin hoc gim liu
methadone khi đang mang thai. Điu này có th khin
thai nhi không phát trin bình thưng, có th b đng
thai, sy thai hoc sinh non
● Nu bn đang điu tr methadone và phát hin có thai,
hãy thông báo cho bác s điu tr
● Cơ th bn thay đi khi mang thai và có th cn tăng
liu methadone do cách đáp ng vi methadone ca
cơ th thay đi
METHADONE CÓ NH HƯNG TI EM BÉ MI SINH CA TÔI KHÔNG?
Tr sinh ra t bà m đang điu tr methadone thông thưng s khe mnh như các tr em khác và khe hơn nhiu
so vi tr sinh ra t các bà m đang s dng heroin. Không có tác hi lâu dài đi vi tr sinh ra t bà m đang điu
tr methadone.
Khong 1/5 s tr sinh ra t các bà m đang điu tr methadone có các triu chng cai sau khi sinh. Các triu chng
cai  tr sơ sinh thưng xut hin trong vài ngày đu sau sinh nhưng thưng mt đi sau 4 tun vi các du hiu d
b kích thích, khó cho bú và khó ng. Tr có triu chng cai cũng có th xut hin st nh, nôn, tiêu chy, run và rt
him khi có co git. Nhng tr này cn đưc theo dõi cht ch ti bnh vin và đưc điu tr nu cn thit.
Tr sơ sinh có th đưc cai methadone an toàn mà không có bt c hu qu nào. Đôi khi các bác s s cho con bn
mt vài loi thuc đ gim triu chng cai. Bn nên đ tr ngh ngơi càng lâu càng tt và tránh ánh sáng mnh vì

có th gây khó chu cho tr.
KHÔNG BAO GI CHO TR
SƠ SINH VÀ TR NH UNG
METHADONE VÌ K C VI
MT LIU NH METHADONE
CŨNG CÓ TH GÂY T VONG
CHO TR!
METHADONE VÀ CHO CON BÚ
Cho tr bú có nhiu li ích và bn có th cho con bú
khi đang điu tr methadone. Mc dù mt lưng nh
methadone có th qua sa m vào cơ th tr nhưng
lưng methadone này rt rt nh và không gây hi cho
con bn. Nu bn là ngưi nhim HIV, hãy trao đi vi
bác s điu tr ca bn và bn có th đưc khuyên nên
cho tr bú bình.
32
S TAY THÔNG TIN ĐIU TR METHADONE DÀNH CHO NGƯI BNH S TAY THÔNG TIN ĐIU TR METHADONE DÀNH CHO NGƯI BNH
33
7. METHADONE VÀ AN TOÀN
TR EM
Methadone là mt thuc có tác dng rt mnh và ch
vi mt liu nh cũng có th gây t vong cho tr. Trong
mt s ít trưng hp, nu bn có thuc methadone 
nhà phi ht sc lưu ý đ thuc đưc ct gi an toàn
ngoài tm tay ca tr.
K c khi bn lo s con bn sinh ra xut hin triu chng
cai methadone, không bao gi đưc cho tr ung dù
ch mt chút methadone t s thuc bn đưc phát.
Trong trưng hp tr vô tình ung phi methadone
(ngay c lưng rt nh), phi gi ngay cp cu hoc đưa

tr vào vin càng sm càng tt.
LÁI XE VÀ VN HÀNH MÁY MÓC
Methadone có th gây bun ng. Nu bn b bun ng do tác dng ca thuc, đng lái xe hoc vn hành máy
móc. Vì bun ng thưng xut hin nht trong giai đon điu chnh liu hoc khi đang tăng liu, bn không nên
lái xe cho đn khi bn đt đn liu n đnh.
Khi bn đt ti liu methadone n đnh và không s dng cht ma túy nào khác, kh năng lái xe, phn ng và suy
nghĩ ca bn s không b nh hưng.
Hãy ghi nh rng rưu và methadone gây tăng tác dng ca nhau nên ngay c khi bn ung mt lưng nh
rưu cũng không an toàn khi lái xe.
BAO CAO SU VÀ BƠM KIM TIÊM
Bao cao su (BCS) nu đưc s dng đúng cách là mt
bin pháp tt đ quan h tình dc an toàn. Mc dù
không an toàn 100%, bao cao su có th ngăn nga s
lây truyn ca hu ht các bnh lây truyn qua đưng
tình dc, HIV và phòng tránh thai.
HƯNG DN S DNG BAO CAO SU:
● Kiểm tra xem bạn có bao cao su phù hợp – kích cỡ
phù hợp, nhãn hiệu được phép lưu hành và chưa hết
hạn sử dụng?
● Xé vỏ bao cẩn thận.
● Bóp đẩy bao cao su ra và xác định chiều mở của
bao cao su.
● Bóp đầu bao cao su để đảm bảo không còn khí
trong đó.
● Đặt bao cao su lên đầu dương vật, vuốt dọc để bao
cao su phủ đến tận gốc dương vật.
● Sau khi giao hợp, cẩn thận rút dương vật ra ngay
sau khi xuất tinh.
● Bỏ bao cao su ra khỏi dương vật và vứt vào
thùng rác.

● Rửa sạch tay
Nhiu ngưi thích s dng BCS cùng vi cht bôi trơn
đ tránh b rách hoc tut BCS. Thông thưng, cht bôi
trơn tan trong nưc đã có sn trên BCS. Trong trưng
hp quan h tình dc đưng ming, thưng cn b
sung thêm cht bôi trơn tan trong nưc.
Dch HIV càng làm tăng tm quan trng ca vic s
dng dng c tiêm chích sch cho ngưi s dng ma
túy. Cách tt nht là “luôn dùng bơm kim tiêm chưa
s dng cho mi ln chích”.
35
34
S TAY THÔNG TIN ĐIU TR METHADONE DÀNH CHO NGƯI BNH S TAY THÔNG TIN ĐIU TR METHADONE DÀNH CHO NGƯI BNH
Vì methadone và rưu làm cng hưng tác dng ca nhau, nu bn dùng quá mc mt trong hai cht này, bn
có th b quá liu. C hai cht này đu gây bun ng, nôn và trưng hp nng có th gây ngng th. Chng cn phi
dùng đn liu gây cht ngưi mà vn có th t vong vì hít phi cht nôn ca mình trong lúc bn b bt tnh.
Nu bn cm thy liu methadone chưa đ hãy trao đi vi bác s hoc tư vn viên ca bn, thay vì ung
thêm rưu, bia.
L thuc hoc nghin rưu nng có th tăng dn và gây tác hi cho cơ th bn nhiu hơn c ma túy.
ĐM BO AN TOÀN RƯU, CÁC CHT MA TÚY TNG HP KHÁC
Mt vài điu dưi đây có th làm tăng nguy cơ quá liu:
● S dng methadone cùng vi rưu, bia hoc
thuc ng
● Liu methadone khi đu quá cao
● S dng methadone trong khi b bnh gan hoc phi
trm trng
Trên th gii, nhiu trưng hp quá liu methadone
dn đn t vong đã đưc ghi nhn  nhng ngưi s
dng thuc ly trm hoc s dng sai mc đích thuc
đưc phát. Ngưi chưa có kh năng dung np vi

QUÁ LIU METHADONE ĐC TÍNH DO LIU QUÁ CAO
● Gi cp cu hoc chuyn ngưi bnh ti cơ s y t có
phòng cp cu gn nht và thông báo vi nhân viên
y t rng ngưi bnh đang đưc điu tr methadone
(và có th cn s dng naloxone và h tr hô hp)
● Nu ngưi bnh gà gt, th mnh hoc ngáy sâu, hãy
c đánh thc h dy
Naloxone tiêm tĩnh mch là thuc đc hiu điu tr quá
liu. Nó s làm mt hoàn toàn tác dng ca các CDTP
bao gm methadone và heroin. Methadone có tác
dng kéo dài nên có th cn tiêm naloxone nhc li
nhiu ln.
methadone có th rt d rơi vào tình trng quá liu và
điu quan trng cn lưu ý là:
● Ch cn 10mg methadone là đ gây t vong cho tr
nh
● Dưi 40mg có th gây t vong cho ngưi trưng
thành chưa có kh năng dung np thuc
Đây là mt trong nhng lý do ti sao chương trình
methadone không cho phép phát thuc cho bn đem
v nhà.
Các du hiu quá liu methadone:
● L đ hoc ng gà
● Ngáy to, th chm hoc ngng th
● Đng t đinh ghim
● Da lnh, xanh tái hoc m ưt
Nu không đưc x trí, quá liu s dn đn tn thương
não, lit hoc t vong – vì vy nu bn nhn thy ngưi
bnh có du hiu quá liu, phi x trí ngay lp tc:
● Đng c cha cho ngưi bnh nu bn không chc

cn phi làm gì. Tuy nhiên, nu bn đã đưc tp hun
v cp cu ban đu, bn hãy làm các đng tác sau:
 Kim tra s thông thoáng đưng th, tình trng
hô hp và tun hoàn, đt ngưi bnh  tư th nm
nghiêng sp hoc thi ngt cho ngưi bnh
 Ni lng qun áo đ tránh cn tr hô hp ca
ngưi bnh
 Gi m cho ngưi bnh
TƯ TH HI SC
37
36
S TAY THÔNG TIN ĐIU TR METHADONE DÀNH CHO NGƯI BNH S TAY THÔNG TIN ĐIU TR METHADONE DÀNH CHO NGƯI BNH
8. CHUYN GI ĐN
CƠ S ĐIU TR METHADONE KHÁC
Nu bn có ý đnh di chuyn đn mt tnh/thành ph
khác ca Vit Nam, bn cn trao đi trưc vi bác s,
tư vn viên ca bn v kh năng thc hin k hoch
ca bn.
Vic di chuyn ch  mà không đưc chun b k
có th nh hưng đn vic điu tr ca bn, ngay c
khi đn nơi có cơ s điu tr methadone. Có th phi
mt mt thi gian trưc khi bn đưc tip tc điu
tr bng methadone  nơi mi. Điu đó có nghĩa là
ĐIU GÌ S XY RA KHI TÔI PHI CHUYN CH ?
có rt nhiu nguy cơ trong khong thi gian chuyn
tip đó!
Bn cn phi trao đi vi bác s, tư vn viên ca bn
ít nht là 2 tháng trưc khi bn chuyn ch . Nu ti
nơi bn mun chuyn đn sinh sng có cơ s điu tr
methadone, bác s ca bn s liên h vi các cơ s điu

tr này đ thu xp vic chuyn gi điu tr cho bn.
Ngoài ra, bn cũng s phi t thu xp nhiu vn đ khác
cho bn thân mình.
Nu bn có ý đnh đi xa – thm chí ch trong vài
ngày, bn cn phi thu xp càng sm càng tt đ cơ
s điu tr methadone ca bn chuyn gi bn.
Càng thu xp cn thn, bn càng gim đưc kh
năng phi hy chuyn đi vì không đưc tip tc ung
methadone trong thi gian bn đi xa. Nu bn có k
hoch đi ti mt vùng khác ti Vit Nam, bn cn trao
đi trưc vi bác s, tư vn viên ca bn v kh năng
thc hin k hoch ca bn.
Nu ti tnh/thành ph bn mun đn có cơ s điu tr
methadone, nhân viên cơ s điu tr cho bn s liên h
vi h đ thu xp vic chuyn gi điu tr, nhưng bn
cũng s phi t thu xp nhiu vn đ khác.
S có mt s khó khăn cho ngưi bnh đang điu tr
methadone khi thu xp mt chuyn đi. Quy tc v
điu tr methadone rt khác nhau ti mi nơi và mi
nưc và nhiu khi nhng nguyên tc này còn chưa
rõ ràng.
Nu bn đi công tác trong nưc, hãy tho lun vi tư
vn viên và bác s ca bn.
QUY TRÌNH Đ NGƯI BNH ĐI CÔNG TÁC
TRONG NƯC VÀ NƯC NGOÀI
39
38
S TAY THÔNG TIN ĐIU TR METHADONE DÀNH CHO NGƯI BNH S TAY THÔNG TIN ĐIU TR METHADONE DÀNH CHO NGƯI BNH
DNG ĐIU TR METHADONE
Tt c các cơ quan b phn trong cơ th bn chu tác

dng ca methadone đu đang  tình trng quen vi
thuc. Nu dng s dng methadone, cơ th cn thi
gian đ quen vi vic không có thuc.
Vic gim liu t t có th s hn ch ti đa mc đ
ca hi chng cai. Lý tưng nht là, liu dùng cn đưc
gim tht t t đ không xut hin hi chng cai. Hãy
trao đi vi tư vn viên ca bn đ xác đnh bin pháp
tt nht vi bn
Nu liu methadone đưc gim quá nhanh, các triu
chng cai sau có th xut hin:
● Bn chn, lo lng hoc cáu gt
● Tăng cm xúc và d b kích thích
● Cm thy lnh vi biu hin ni da gà và vã m hôi
● Co cơ chân, tay khi c gng thư giãn
● Ng không ngon
● Tiêu chy, cm giác không khe hoc nôn
● Chy nưc mt, nưc mũi
● Đau lưng, đau cơ, xương hoc khp
● Ngáp hoc ht hơi
Vì methadone là mt thuc thuc nhóm cht dng
thuc phin có tác dng kéo dài nên hu ht mi ngưi
đu thy các triu chng cai methadone thưng kéo
dài hơn nhưng nh hơn so vi heroin. Ngưi ta có th
cm thy suy nhưc, lo lng, lnh và khó ng. Các triu
chng này có th kéo dài hàng tháng sau khi gim liu
hoc ngng s dng methadone.
Bn ch nên xem xét vic gim liu methadone khi
cuc sng ca bn đã tr nên n đnh, ít nht là
bn đã có ch  n đnh, công vic phù hp và các
mi quan h h tr bn. Nu thiu mt trong các

yu t trên, cm giác thiu vng và chán nn ca cai
methadone rt d dn đn nhng vn đ khác và nguy
cơ s dng li heroin.
Cai cht dng thuc phin và tránh s dng li là mt
quá trình phc tp và khó khăn. Bn cn trao đi k vi
bác s, tư vn viên và nhóm t h tr ti đa phương v
các vn đ ti sao bn mun dng điu tr, dng điu tr
như th nào, thi gian là bao lâu và nhng điu s gp
khi dng điu tr.
Trong quá trình gim liu và dng điu tr methadone
hu ht ngưi bnh đu nhn thy cn khong 4 - 10
ngày đ thoát khi các du hiu mt ng và thay đi
cm xúc sau mi ln gim liu, thi gian này cũng có
th kéo dài đn 2 tun.
Nu bn s dng heroin trong giai đon gim liu, cơ
hi đ bn t b đưc heroin sau khi dng điu tr
methadone là rt nh. Nu bn mun gim liu hoc
dng điu tr methadone, bn cn dng s dng heroin
ít nht là 6 tháng trưc khi gim liu methadone. Nu
bn không th ngng s dng heroin thì không phi
là lúc bn nghĩ đn vic gim liu methadone mà có l
phi tăng liu methadone cho bn.
Nhiu điu có th giúp bn d thích ng hơn trong quá
trình điu chnh hoc gim liu methadone:
● C gng gi cho mi vn đ trong cuc sng ca bn
n đnh và tránh căng thng
● Có k hoch đm bo mi vic din ra bình thưng
trong vài ngày sau mi ln gim liu
● T chăm sóc bn thân và ung nhiu đ ung
không cn

● Gim liu vi lưng nh mi 2 đn 4 tun
Dng điu tr methadone không ch là vn đ v hi
chng cai. Bn có th s băn khoăn cuc sng ca bn
s ra sao khi không có methadone. Nhiu vn đ s
thay đi – điu tr methadone có xu hưng giúp cuc
sng ca bn n đnh hơn. Vì vy, khi dng điu tr
methadone, bn có th cm thy căng thng hơn lúc
chưa dng điu tr.
Him khi bn tr thành mt con ngưi hoàn toàn khác
sau khi dng điu tr methadone. Bn vn là chính
mình nhưng không còn chu tác đng ca vic l thuc
heroin. Nhng thay đi ln trong cuc sng thưng
xy ra khi bn đang tham gia điu tr methadone hơn
là sau khi bn dng điu tr. Gim liu và dng điu tr
methadone không phi là kt thúc quá trình điu tr.
Tránh tái nghin còn khó hơn quá trình dng điu tr.
Tóm li, các bác s khuyên rng ngưi bnh nên gim
liu methadone tht t t và ch nên dng điu tr khi
cuc sng đã n đnh và tr v trng thái “bình thưng”.
Nu ngưi bnh có bt c vn đ gì nh hưng đn
cuc sng trong quá trình gim liu thì đây là tín hiu
đ ngng vic gim liu và ngưi bnh cn đưc tip
tc điu tr methadone  liu đó hoc liu cao hơn mt
chút trong giai đon tip theo.
Tuy nhiên, có mt s tình hung cn phi gim liu
methadone nhanh như trưng hp ngưi bnh có th
b bt hoc phi vào bnh vin không có dch v điu tr
methadone. Trong nhng trưng hp này, vic dng điu
tr methadone đt ngt gây đau đn và khó chu nhưng
không nguy him đn tính mng, mc dù các triu chng

đã mô t trên đây có th kéo dài 2 hoc 3 tháng.
Ngoài ra, dng điu tr đt ngt có th s đưc áp dng
trong các trưng hp sau:
● Ngưi bnh có hành vi bo lc hoc đe da tính mng
nhng ngưi bnh khác hoc nhân viên cơ s điu tr
● Buôn bán ma túy
● Ngưi bnh s dng thuc sai mc đích – ví d: bán
hoc đưa thuc cho ngưi khác
41
40
S TAY THÔNG TIN ĐIU TR METHADONE DÀNH CHO NGƯI BNH S TAY THÔNG TIN ĐIU TR METHADONE DÀNH CHO NGƯI BNH
9. VAI TRÒ CA GIA ĐÌNH/NGƯI CHĂM SÓC
TRONG H TR ĐIU TR METHADONE
Gia đình, bn bè và các đng đng viên là nhng ngun
h tr rt quan trng vi nhng ngưi bt đu tham gia
điu tr và/hoc c gng duy trì điu tr. Ngưi bnh s
tr nên tt hơn khi h nhn đưc h tr xã hi tích cc
(ch , công vic và các mi quan h n đnh). H tr
có th bao gm các h tr v tâm lý và/hoc các h tr
thit thc khác:
● Thông tin đy đ v tính cht mãn tính và tái din
ca nghin heroin và li ích ca điu tr
● Lng nghe ngưi bnh, chp nhn và khuyn khích
h đt mc tiêu do h đ ra
● Tham gia các cuc hn vi nhng ngưi mà ngưi
bnh mun (ví d bác s, tư vn viên)
● Đng viên ngưi bnh xây dng các mi quan h
bn bè, mng lưi h tr và tham gia tích cc vào
các hot đng có li cho sc khe
● Tham d các bui tư vn gia đình hoc tư vn cp

đôi đ bit cn phi làm gì trong trưng hp quá
liu (trang 35)
H tr mt ngưi đang điu tr nghin không phi là
công vic đơn gin. S có rt nhiu lúc ngưi h tr cm
thy tht vng, căng thng và chán nn. Điu đó là bình
thưng. Điu quan trng là ngưi h tr phi có ngưi
đ tâm s và đưc h tr - có th là bn bè, tư vn viên
hoc bác s.
Tái nghin có nghĩa là s dng li heroin và quay tr li
li sng l thuc ma túy. Mt s ngưi bnh cm thy
khó tuân th quy trình hàng ngày phi đn cơ s điu
tr, chu s quan sát và kim tra bi nhóm điu tr.
Mt s gi ý giúp gim cm giác bun chán và giúp d
phòng tái nghin:
● Cùng ngưi bnh đn cơ s điu tr càng thưng
xuyên càng tt – đc bit trong 3 tháng đu điu tr
● Đng viên, giúp đ ngưi bnh tham gia nhóm h
tr và các bui tư vn
● Thông cm khi ngưi bnh tr nên d cáu, tc gin
hoc bn chn. Đó là nhng du hiu ca vic thích
ng vi cuc sng không l thuc heroin. Điu
quan trng là hãy trao đi vi ngưi bnh v các
phn ng đó, đng th ơ hoc cáu gt vi h
Điu tr duy trì bng thuc methadone đòi hi ngưi bnh phi đn cơ s điu tr hàng ngày đ đưc phát thuc.
Đây có th là vn đ đi vi nhng ngưi bnh ngi phi đn cơ s điu tr hàng ngày. Tuy nhiên, nu điu tr b
cách quãng, ngưi bnh s không đt đưc hiu qu điu tr mong mun hoc nhóm điu tr s tr nên chán nn
vi nhng ngưi bnh không có đng lc. Trong trưng hp này gia đình và bn bè đóng vai trò quan trng h tr
ngưi bnh tuân th điu tr.
Vì methadone có th gây bun ng khi tăng liu nên cn lưu ý rng ngưi bnh không đưc lái xe hoc đi xe máy
trong sut 2 tun đu điu tr. Cn phi h tr ngưi bnh đn cơ s điu tr bng các bin pháp khác.

Gia đình và bn bè có th giúp ngưi bnh không b điu tr, đc bit trong giai đon đu, khi liu methadone còn
thp. Bng cách đi cùng ngưi bnh đn cơ s điu tr hàng ngày, bn s giúp h đ bun chán và đ h hiu rng
bn thc s quan tâm đn h.
H TR T BN BÈ, THÀNH VIÊN GIA ĐÌNH TRONG D PHÒNG TÁI NGHIN
42
S TAY THÔNG TIN ĐIU TR METHADONE DÀNH CHO NGƯI BNH
●
Đng viên ngưi bnh không nên đn các đa đim hoc tip xúc vi nhng ngưi có th “gây ra” cm giác
thèm heroin. Đc bit là nhng bn nghin heroin và nhng đa đim liên quan đn vic s dng heroin
trưc đây ca h
● Giúp ngưi bnh tìm vic làm, tham gia các hot đng tình nguyn và các hot đng gii trí. Ngưi bnh đang
điu tr methadone có th cm thy h có quá nhiu thi gian trong ngày hơn so vi cuc sng bn rn trưc
đây khi còn nghin heroin
Ngưi bnh cn phi đn ung thuc hàng ngày, tuân th lch hn vi bác s và tư vn viên và tuân th các quy
đnh ca chương trình. Nu không tuân th các quy đnh ca chương trình điu tr hoc trong mt s trưng
hp đc bit khác, ngưi bnh s đưc xem xét li và trong mt s trưng hp vic chm dt điu tr có th
đưc cân nhc đn.
Thit k và in n ti LUCK HOUSE GRAPHICS LTD • Phone: 84.4.62661523 • Email:
In quyển tiếng Việt khổ 19x19 (cm) • Giấy phép xuất bản số: tháng 8-2011
In xong và nộp lưu chiểu tháng 8-2011
44
S TAY THÔNG TIN ĐIU TR METHADONE DÀNH CHO NGƯI BNH
FHI 360
Tng 7, tòa nhà Du lch Hà Ni, 18 Lý Thưng Kit, Hà Ni, Vit Nam
Đin thoi: ++(844) 3 9348560 - Fax: ++(844) 3 9348650
Website: www.fhi360.org