ĐÁNH GIÁ NHU CẦU VÀ PHƯƠNG THỨC CUNG CẤP THÔNG TIN THỊ TRƯỜNG NÔNG SẢN CHO NGƯỜI QUẢN LÝ VÀ LÀM CHÍNH SÁCH

ĐÁNH GIÁ NHU CẦU VÀ PHƯƠNG THỨC CUNG
CẤP THÔNG TIN THỊ TRƯỜNG NÔNG SẢN CHO
NGƯỜI QUẢN LÝ VÀ LÀM CHÍNH SÁCH
Phạm Quang Diệu
Viện Chính sách và Chiến lược Phát triển NNNT
Hà Nội 8/2006
1/ BỐI CẢNH CHUNG
Nhờ những cải cách kinh tế sâu rộng, ngành nông nghiệp Việt Nam liên tục tăng
trưởng với tốc độ 4,5% bình quân năm. Việt Nam đã trở thành nước xuất khẩu gạo
lớn thứ hai, sản xuất hạt điều đứng thứ ba và xuất khẩu cà phê thứ tư trên thế giới.
Hiện nay ngoài một số ít sản phẩm phải nhập khẩu như sữa, dầu ăn, bông, thuốc lá,
gỗ và bột giấy, hầu hết các nông lâm hải sản của Việt Nam đã đáp ứng được nhu
cầu trong nước và có dư để xuất khẩu.
Trong giai đoạn vừa qua, quá trình chuyển đổi từ sản xuất nhỏ, tự cung tự cấp sang
quy mô, hàng hoá đã giúp ngành nông hộ và các nhà kinh doanh nông sản gặt hái
được những thành tựu to lớn về tạo công ăn việc làm và tăng thu nhập nhưng cũng
đang đặt ra những thách thức rất to lớn về những rủi ro của biến động thị trường.
Trường hợp của các mặt hàng như cà phê, hồ tiêu, chè, cá basha…trong thời gian
qua đã cho thấy những tác động tiêu cực của rủi ro thị trường đối với sản xuất và
kinh doanh nông sản. Thực tế cho thấy đầu ra cho các nông lâm sản hàng hóa đang
là mối quan tâm hàng đầu của ngành nông nghiệp, có tiêu thụ được sản phẩm thì
mới vận hành được toàn bộ dây chuyền từ sản xuất, đến chế biến, kinh doanh. Thị
trường đang trở thành tín hiệu và định hướng kéo theo các lĩnh vực liên quan khác
như dịch vụ kỹ thuật, nghiên cứu khoa học, các ngành nghề phụ….Do đó công tác
phát triển thị trường trở thành một trong những định hướng ưu tiên chiến lược trong
giai đoạn phát triển hiện nay.
Khâu đầu tiên cho công tác phát triển thị trường là thông tin thị trường và khâu tiếp
theo là xúc tiến thương mại. Để vận hành nền kinh tế trong cơ chế thị trường, đối
với các cấp quản lý nhà nước, thông tin thị trường giúp cho việc hình thành một
chiến lược đầu tư hiệu quả cho công tác nghiên cứu khoa học, xây dựng cơ sở hạ
Phạm Quang Diệu

Trung tâm Thông tin (AGROINFO); 16 Thuỵ Khuê, Tây Hồ
; 04.7280490
1
tầng, hoặc tổ chức sản xuất, giúp hình thành các chính sách thích hợp để bảo vệ, hỗ
trợ sản xuất trong nước. Đối với người sản xuất, kinh doanh, thông tin thị trường
giúp đưa ra quyết định hợp lý về đầu tư tổ chức sản xuất, kinh doanh, chọn thị
trường thích hợp.
Do thông tin thị trường nông lâm sản là thông tin tổng hợp, liên ngành, liên quan
chặt đến chính sách, quyền lợi quốc gia nên hầu hết các nước đều coi thu thập, phân
tích, thông tin trong toàn ngành là công việc của nhà nước, trước hết là của Bộ
Nông nghiệp. Cung cấp thông tin trên qui mô ngành là công việc của các cơ quan
nhà nước tổ chức và phối hợp chặt với hoạt động phát triển thị trường của các thành
phần kinh tế khác. Rõ ràng trong cơ chế thị trường, thông tin thị trường là xuất phát
điểm để định hướng đầu tư và tổ chức toàn bộ hệ thống sản xuất kinh doanh, là cơ
sở để hoạch định chính sách.
2/ ĐÁNH GÍA THỰC TRẠNG VỀ VIỆC CUNG CẤP THÔNG TIN VỀ THỊ
TRƯỜNG NÔNG SẢN CHO NGƯỜI QUẢN LÝ VÀ LÀM CHÍNH SÁCH
NÔNG NGHIỆP HIỆN NAY:
Hiện nay, với sự phát triển không ngừng của công nghệ thông tin có rất nhiều nguồn
cung cấp thông tin đặc biệt trong hoạt động kinh tế, nhu cầu phát triển thông tin về
thị trường như cung, cầu, giá cả, xu hướng phát triển. Hệ thống cung cấp thông tin
thị trường tương đối phong phú bao gồm cả những nguồn thông tin tổng hợp và
những nguồn thông tin chuyên ngành. Mọi người có thể tiếp cận thông tin về thị
trường thông qua nhiều kênh khác nhau như báo, tạp chí, các báo cáo; ấn phẩm và
website, truyền hình.
Thông qua khảo sát sơ bộ về một số nguồn cung cấp thông tin thị trường đại diện
cho thấy:
Báo chí là một loại hình phổ biến trong lĩnh vực cung cấp thông tin đến cho người
dân từ các nhà quản lý cho đến những người nông dân. Một số các loại báo chí cung
cấp thông tin thị trường qua khảo sát

1
như “Diễn đàn doanh nghiệp”, “Thời báo
kinh tế Sài Gòn”, “Thời báo kinh tế Việt Nam”, “Đầu tư”, “Thương mại”, “Nông
nghiệp Việt Nam”; “Nông thôn ngày này” nhìn chung đều cung cấp thông tin phong
1
Xem phân tích chi tiết trong phụ lục kèm theo
Phạm Quang Diệu
Trung tâm Thông tin (AGROINFO); 16 Thuỵ Khuê, Tây Hồ
; 04.7280490
2
phú về tin tức thị trường, khoa học kỹ thuật, văn hóa và xã hội; các chuyên mục
sinh động về nội dung. Các loại “Diễn đàn doanh nghiệp”, “Thời báo kinh tế Sài
Gòn”, “Thời báo kinh tế Việt Nam”, “Đầu tư”, “Thương mại” đặc biệt là “Thời báo
kinh tế Việt Nam” cung cấp rất nhiều các thông tin đa dạng nổi bật và bổ ích về
hoạt động kinh tế, kinh doanh, thương mại và hội nhập chủ yếu cho doanh nghiệp,
nhà quản lý và người nghiên cứu. Tuy nhiên, thông tin về giá cả, thị trường nông
sản chưa được cung cấp một cách đầy đủ và hệ thống. Còn các báo chuyên ngành
trong lĩnh vực nông nghiệp như “Nông nghiệp Việt Nam”; “Nông thôn ngày này”
chủ yếu cung cấp cho nông dân các thông tin thời sự trong nước và kỹ thuật nuôi
trồng sản xuất, thiên về nông học; các thông tin về thị trường giá cả trong lĩnh vực
nông sản không được đề cập nhiều.
Những đánh giá chung về một số báo chí được khảo sát đại diện như sau:
• Báo mang tính chuyên ngành trong lĩnh vực nông nghiệp như “Nông nghiệp
Việt Nam” và “Nông thôn ngày nay” chủ yếu đưa ra các tin tức, phóng sự nông
thôn và một số kinh nghiệm về kỹ thuật nuôi trồng cho đối tượng độc giả là
những người nông dân. Tuy nhiên, các báo này không đưa ra nhiều các thông tin
về giá cả thị trường nông sản.
• Báo mang tính tổng hợp trong lĩnh vực kinh tế và thương mại có liên quan đến
thông tin thị trường như “Thời báo kinh tế Việt Nam”, “Đầu tư” và “Thương
mại”:

o Thời báo kinh tế Việt Nam chủ yếu đưa ra thông tin kinh tế thị trường và
kinh nghiệm của doanh nghiệp. Với đối tượng là doanh nghiệp, nhà quản
lý, nhà nghiên cứu “Thời báo kinh tế Việt Nam” đã đưa các thông tin
tương đối đa dạng, phong phú về các lĩnh vực trong nền kinh tế và thông
tin giá cả thị trường trong nước và quốc tế. Nhưng nó chỉ mang tính cung
cấp thông tin cơ bản về thị trường trong nhiều lĩnh vực mà không có
nhiều các phân tích, đánh giá về tình hình thị trường cũng như các phân
tích đánh giá mang tính dự báo.
o “Đầu tư” cũng được đánh giá là cung cấp thông tin đa dạng cho nhà quản
lý, doanh nghiệp và nhà hoạch định chính sách về lĩnh vực kinh tế, cơ hội
Phạm Quang Diệu
Trung tâm Thông tin (AGROINFO); 16 Thuỵ Khuê, Tây Hồ
; 04.7280490
3
đầu tư và hoạt động tài chính. Tuy nhiên, các thông tin thị trường lại
ngắn, không nhiều và không chi tiết.
o Bên cạnh đó, thông tin về hoạt động xúc tiến thương mại và thông tin sự
kiện về xuất khẩu được đưa ra chủ yếu và được cập nhật trong báo
“Thương mại” cho các doanh nghiệp, nhà quản lý và nghiên cứu. Nhưng
những thông tin về giá cả thị trường đặc biệt là thị trường nông sản
không phải là nội dung được đề cập nhiều và mang tính cập nhật.
Tạp chí cung cấp được nhiều thông tin đa dạng và chi tiết hơn. Bên cạnh cung cấp
thông tin còn có những phân tích đánh giá hoặc là kết quả nghiên cứu, dự báo xu
hướng thị trường trong nước và quốc tế. Nhìn chung, một số tạp chí đã cung cấp
được các thông tin cập nhật mang tính phân tích về những biến động của thị trường,
kinh nghiệm của các doanh nghiệp trong quá trình phát triển và những trao đổi cùng
với các nhà hoạch định chính sách, doanh nhân v.v… Trong các tạp chí khảo sát,
“Con số và sự kiện”; “Thị trường và giá cả” tương đối cập nhật số liệu thống kê về
giá trị sản xuất, giá trị xuất khẩu và chỉ số giá tiêu dùng (theo vùng lãnh thổ và các
lĩnh vực chính trong cả nước). Ngoài ra nhiều tạp chí còn đưa ra các dự báo xu thế

giá cả thị trường. Tuy nhiên, đối với các mặt hàng nông sản các chí chưa có những
phân tích về cung cầu thị trường nông sản trong nước và quốc tế. Trong khi đó, các
tạp chí chuyên ngành như “Nông nghiệp &PTNT”; “Nông thôn mới” chủ yếu đưa
ra các kết quả nghiên cứu (đặc biệt về giống, kỹ thuật áp dụng và mô hình áp dụng
thử nghiệm); những trao đổi và thực trạng còn thông tin thị trường nông sản hầu
như không có.
Những đánh giá chung về một số tạp chí được khảo sát đại diện như sau:
• Đối với tạp chí chuyên ngành trong lĩnh vực nông nghiệp và Phát triển nông
thôn:
o Tạp chí “Nông nghiệp&PTNT” hướng đối tượng chủ yếu là nhà nghiên
cứu, hoạch định chính sách và nhà quản lý. Do đó các nội dung chính
được đề cập là các kết quả nghiên cứu (như về giống, kỹ thuật áp dụng và
mô hình…) và một số bài về phân tích thực trạng trong lĩnh vực nông
Phạm Quang Diệu
Trung tâm Thông tin (AGROINFO); 16 Thuỵ Khuê, Tây Hồ
; 04.7280490
4
nghiệp và PTNT có đưa ra những kiến nghị giải pháp còn những thông
tin thị trường không được coi là mảng nội dung định hướng của tạp chí.
o Cũng như tạp chí “Nông nghiệp&PTNT” thì tạp chí “Nông thôn mới”,
nội dung về thông tin thị trường không được đưa ra mà chủ yếu là các
trao đổi về tình hình thực trạng nông nghiệp và một số các hoạt động của
Hội nông dân nhằm phục vụ chủ yếu cho các nhà quản lý.
• Đối với các tạp chí không thuộc ngành nông nghiệp&PTNT:
o Với hướng đối tượng là các nhà hoạch định chính sách, nhà sản xuất và
doanh nghiệp, tạp chí “Con số và sự kiện” cung cấp nhiều các thông tin
về thị trường thông qua các thông kê con số trên thị trường và các số liệu
về giá trị sản xuất và giá trị xuất khẩu cũng như chỉ số giá tiêu dùng được
cập nhật thường xuyên.

o Tạp chí “Thị trường và giá cả” cũng được đánh giá là tạp chí cung cấp
các thông tin thị trường giá cả có tính cập nhật trong các lĩnh vực kinh tế
nói chung và trong ngành nông nghiệp nói riêng nhằm giúp cho các nhà
quản lý, doanh nghiệp và nhà hoạch chính sách có thêm các thông tin về
biến động thị trường và phương hướng mục tiêu phát triển.
o Tuy nhiên, các tạp chí này cũng không đưa ra chuyên mục cho thông tin
thị trường nông sản nói riêng mà chỉ mang tính thông tin thị trường tổng
hợp cho nhiều ngành khác nhau.
Báo điện tử (website) đang ngày được nhiều người quan tâm đặc biệt là thế hệ trẻ.
Đây sẽ được coi là công cụ cung cấp thông tin phong phú, nhanh và phục vụ được
cho nhiều đối tượng. Với chủ trương phổ cập tin học tới nông thôn, báo điện tử là
một địa chỉ hữu dụng cho gần 80% dân số Việt Nam tăng cường năng lực sản xuất
của mình. Hiện nay, hầu như các bộ, ngành, tỉnh đều có một website để cung cấp
thông tin đến cho người dân. Ngoài ra các tổ chức cùng với các doanh nghiệp cũng
không ngừng xây dựng website để phục vụ cho các hoạt động nghiên cứu, phân tích
phát triển thị trường, xúc tiến thương mại và quảng bá thương hiệu. Thông qua các
trang báo điện tử, mọi người cũng có thể biết được các thông tin về văn bản, chính
Phạm Quang Diệu
Trung tâm Thông tin (AGROINFO); 16 Thuỵ Khuê, Tây Hồ
; 04.7280490
5
sách mới ban hành của các bộ ngành liên quan; biện pháp và kỹ thuật nuôi trồng;
kinh nghiệp doanh nhân và các thông tin biến động giá cả thị trường được cập nhật
hàng ngày.
• Một số trang web tin tức như www.vnexpress.vn; www.vnn.vn ....là những
trang web thông tin có đề cập đến các hoạt động kinh doanh, tuy nhiên chưa
có nhiều về thị trường nông sản. Có những trang như www.dost-
dongnai.gov.vn; www.agroviet.gov.vn/knct cập nhật bảng giá của một số
các loại mặt hàng trong tỉnh, xã. Đặc biệt trang báo điện tử của trung tâm
Tin Học NN&PTNT, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn

thường xuyên cập nhật thông tin thị trường; tìm
kiếm đối tác; thông tin khoa học kỹ thuật, phát triển nông thôn; các chủ
trương chính sách tạo điều kiện tiếp cận với bộ máy quản lý nhà nước; hệ
thống cơ sở dữ liệu về nông nghiệp và nông thôn. Một trang web khác của
Trung tâm Thông tin, Bộ Thương mại là vinanet đó là www.vinanet.com.vn
chuyên sâu về thông tin thương mại và thị trường với tin tức cập nhật trong
ngày.
Những đánh giá chung về một số website được khảo sát đại diện như sau:
Nhìn chung các trang web điện tử vẫn còn một số điểm yếu trong công tác thông tin
thị trường như sau:
• Các thông tin mới ở dạng tin tức cập nhật chưa có sự phân tích và dự báo.
Trong một xu thế như hiện nay với rất nhiều kênh và luồng thông tin, người
đọc đặc biệt là các cán bộ hoạch định chính sách có nhu cầu đối với thông tin
mang tính phân tích, định hướng và đáng tin cậy để có được những nhận
định chính xác và có được các quyết sách hợp lý.
• Các trang web mới dừng ở dạng tin thông thường, chưa có trang web nào có
những cơ sở dữ liệu mang tính hệ thống như giá cả theo chuỗi hoặc phân tích
thị trường định kỳ.
Phạm Quang Diệu
Trung tâm Thông tin (AGROINFO); 16 Thuỵ Khuê, Tây Hồ
; 04.7280490
6
Chưa có trang web nào có sự phân chia thông tin thị trường theo ngành hàng nông
sản, ngoại trừ hai trang web agroviet và vinanet, tuy nhiên vẫn chỉ dừng lại ở tin
tức, trong khi thiếu bình luận và dự báo.
• Đối với các trang website chuyên ngành:
o là một trang báo điện tử của Bộ Nông nghiệp và
phát triển nông thôn chủ yếu chỉ cập nhật các báo cáo và văn bản ban
hành mới và chính sách của Bộ
o là trang báo điện tử về thông tin nông nghiệp

và nông thông Việt Nam. Tại trang web này bạn đọc có thể tìm các thông
tin giá cả thị trường và dự báo, thông tin về văn bản và chính sách của
Bộ
o là trang báo điện tử về
bản tin Sở nông nghiệp và phát triển nông thôn TP. HCM. Trang này
cung cấp các thông tin giá cả sản phẩm hàng hóa chuyên biệt của ngành
nông nghiệp tại TP HCM
o là trang web của Viện chăn nuôi định hướng cung cấp
thông tin cho nông dân, nhà sản xuất và doanh nghiệp. Trang web cập
nhật những bản tin ngắn về tình hình biến động thị trường nông sản
(chăn nuôi) như giá cả của một số sản phẩm từ chăn nuôi (thịt bò, thịt
lợn…) tại một số thị trường.
o là bản tin thị trường nông sản Cần Thơ.
Trang này có cập nhật thường xuyên thông tin giá cả các mặt hàng nông
sản cho nông dân, nhà sản xuất và doanh nghiệp. Tuy nhiên, bản tin này
chỉ thống kê giá cả cả các mặt hàng của tỉnh Cần Thơ
• Một số website không chuyên ngành khác:
o có chuyên mục kinh doanh, chủ yếu đưa ra các
thông tin ngắn về thị trường và các sự kiện kinh tế nổi bật. Nhìn chung
trang tin tức Việt Nam, thông tin tương đối phong phú và cập nhật. Tuy
nhiên, các thông tin về giá cả thị trường là rải rác không nhiều.
o là trang web “đầu tư” của Bộ kế hoạch và đầu tư
nhằm cung cấp thông tin về thị trường, sản xuất; thương hiệu; xuất khẩu
và hội nhập. Trang này cũng có một chuyên mục riêng cho lĩnh vực nông
nghiệp là “thị trường nông lâm sản”, nhưng nó cũng chỉ mang tính cung
Phạm Quang Diệu
Trung tâm Thông tin (AGROINFO); 16 Thuỵ Khuê, Tây Hồ
; 04.7280490
7