Tiết 50 - dấu ngoặc đơn - dấu ngoặc kép

i. Lý thuyết
1, Dấu ngoặc đơn
a, Ngữ liệu
b, Phân tích ngữ liệu
c, Nhận xét
-
Đánh dấu phần chú thích giải thích
thuyết minh
bổ sung thêm



i. Lý thuyết
1, Dấu ngoặc đơn
2, Dấu hai chấm
a, Ngữ liệu
c, Nhận xét
b, Phân tích ngữ liệu
-
Báo tr ớc phần giải thích, thuyết minh
lời dẫn trực tiếp
lời đối thoại




i. Lý thuyÕt

1, DÊu ngoÆc ®¬n
2, DÊu hai chÊm
3, Ghi nhí (sgk)
II. LuyÖn tËp
Bµi tËp 4 – T 137
Bµi tËp 5 – T137



•
A, Đùng một cái, họ (những
người bản xứ) được phong cho
cái danh hiệu tối cao là “chiến
sĩ bảo vệ công lý và tự do”
•
(Nguyễn Ái Quốc, Thuế máu)
•
B, Gọi là kênh Ba Khía vì ở đó hai bên bờ tập trung toàn những con ba
khía, chúng bám đặc sệt quanh các gốc cây (ba khía là một loại còng
biển lai cua, càng sắc tím đỏ, làm mắm xé ra trộn tỏi ớt ăn rất ngon).
•
(Theo Đoàn Giỏi, Đất rừng phương nam)
•
C, Lý Bạch (701 - 762), nhà thơ nổi tiếng của Trung Quốc đời
Đường, tự Thái Bạch, hiệu Thanh Liên cư sĩ, quê ở Cam Túc; lúc
mới năm tuổi, gia đình về định cư ở làng Thanh Liên, huyện
Xương Long thuộc Miên Châu (Tứ Xuyên)
•
(Ngữ văn 7, tập I)


A, Đùng một cái, họ (những người bản xứ) được phong cho cái danh
hiệu tối cao là “chiến sĩ bảo vệ công lý và tự do”
=>Đánh dấu phần giải thích
B, Gọi là kênh Ba Khía vì ở đó hai bên bờ tập trung toàn những con ba
khía, chúng bám đặc sệt quanh các gốc cây (ba khía là một loại còng
biển lai cua, càng sắc tím đỏ, làm mắm xé ra trộn tỏi ớt ăn rất ngon).
=> Đánh dấu phần thuyết minh
C, Lý Bạch (701 - 762), nhà thơ nổi tiếng của Trung Quốc đời Đường, tự
Thái Bạch, hiệu Thanh Liên cư sĩ, quê ở Cam Túc; lúc mới năm tuổi, gia
đình về định cư ở làng Thanh Liên, huyện Xương Long thuộc Miên Châu
(Tứ Xuyên)

=> Đánh dấu phần bổ sung
một ngữ
một từ



-
Một câu:
VD: Đêm hôm ấy trời m a to. (Trận m a cuối cùng để bắt đầu
chuyển sang mùa khô).
-
Cũng có thể là một dấu câu khác (? hoặc !) để tỏ thái độ
hoài nghi hoặc mỉa mai, châm biếm:
VD: Trong tất cả những cố gắng của các nhà khai hoá nhằm
bồi d ỡng cho dân tộc Việt Nam và dìu dắt họ lên con đ ờng
tiến bộ (?) thì phải kể đến việc bán r ợu ti c ỡng bức!

Nguyễn ái Quốc



A, Rồi Dế Choắt loanh quanh, băn khoăn. Tôi phải bảo:
-
Đ ợc, chú mình cứ nói thẳng thừng ra nào.
Dế Choắt nhìn tôi mà rằng:
-
Anh đã nghĩ th ơng em nh thế hay là anh đào giúp cho em một cái ngách sang bên
nhà anh, phòng khi tắt lửa tối đèn có đứa nào đến bắt nạt thì em chạy sang
(Tô Hoài, Dế Mèn phiêu l u kí)
B, Nh tre mọc thẳng, con ng ời không chịu khuất.
Ng ời x a có câu: Trúc dẫu cháy, đốt ngay vẫn thẳng. Tre là thẳng thắn, bất khuất!
(Thép mới, Cây tre Việt Nam)
C, Con đ ờng này tôi đã quen đi lại lắm lần, nh ng lần này tự nhiên thấy lạ. Cảnh vật
chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi
đi học.
(Thanh Tịnh, Tôi đi học)



A, Rồi Dế Choắt loanh quanh, băn khoăn. Tôi phải bảo:
-
Đ ợc, chú mình cứ nói thẳng thừng ra nào.
Dế Choắt nhìn tôi mà rằng:
-
Anh đã nghĩ th ơng em nh thế hay là anh đào giúp cho em một cái ngách sang bên
nhà anh, phòng khi tắt lửa tối đèn có đứa nào đến bắt nạt thì em chạy sang
(Tô Hoài, Dế Mèn phiêu l u kí)

=> Báo tr ớc lời đối thoại
B, Nh tre mọc thẳng, con ng ời không chịu khuất.
Ng ời x a có câu: Trúc dẫu cháy, đốt ngay vẫn thẳng. Tre là thẳng thắn, bất khuất!
(Thép mới, Cây tre Việt Nam)
=> Báo tr ớc lời dẫn trực tiếp
C, Con đ ờng này tôi đã quen đi lại lắm lần, nh ng lần này tự nhiên thấy lạ. Cảnh vật
chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi
đi học.
(Thanh Tịnh, Tôi đi học)
=> Báo tr ớc phần giải thích



-
Báo tr ớc lời dẫn gián tiếp, chuỗi liệt kê bằng các vế có
quan hệ đẳng lập về ngữ pháp.
VD: Hút thuốc lá có nhiều tác hại: viêm phế quản, ho
hen, huyết áp cao, tắc động mạch, ung th .
- Đứng sau từ kính gửi trong các văn bản hành chính.
VD: Kính gửi: Thầy hiệu tr ởng tr ờng THCS Tân Việt.



Bài tập 4

Quan sát câu sau và thảo luận theo nhóm lớn
Phong Nha gồm hai bộ phận: Động khô và Động n ớc.
(Trần Hoàng, Động Phong Nha)
? Có thể thay dấu hai chấm bằng dấu ngoặc đơn đ ợc
không? Nếu thay thì ý nghĩa của câu có gì thay đổi.

? Nếu viết lại là Phong Nha gồm: Động khô và Động n
ớc thì có thể thay dấu hai chấm bằng dấu ngoặc đơn đ
ợc không? Vì sao?



Bài tập 5
Yêu cầu thảo luận nhóm bàn
Một học sinh chép lại đoạn văn của Thanh Tịnh nh sau:
Sau khi đọc xong mấy m ơi tên trên mảnh giấy
lớn, ông đốc nhìn chung tôi nói sẽ:
- Thế là các em đ ợc vào lớp 5. Các em phải gắng
học để thầy mẹ đ ợc vui lòng và để thầy dậy các em đ
ợc sung s ớng. Các em đã nghe ch a? (Các em đều nghe
nh ng không em nào dám trả lời. Cũng may đã có một
tiếng dạ ran của phụ huynh đáp lại.
? Bạn đó chép lại dấu ngoặc đơn đúng hay sai? Vì sao?
? Phần đ ợc đánh dấu bằng dấu ngoặc đơn có phải là bộ
phận của câu không?



Dấu ngoặc đơn Dấu hai chấm
-
Đánh dấu phần chú thích:
+ giải thích
+ thuyết minh
+ bổ sung thêm
-
Cung cấp thông tin kèm

theo, không thuộc phần
nghĩa cơ bản.
- Báo tr ớc:
+phần giải thích, thuyết minh
+lời dẫn trực tiếp
+lời đối thoại
- Thuộc phần nghĩa cơ bản