bài 22 XH VN trong cuộc khai thác lần thứ I của TD Pháp

SỞ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO THÁI NGUYÊN
SỞ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG THPT CÔNG CÔNG
TRƯỜNG THPT CÔNG CÔNG
CHƯƠNG II
VIỆT NAM TỪ ĐẦU THẾ KỈ XX ĐẾN TRƯỚC CHIẾN TRANH
THẾ GIỚI THỨ NHẤT (1918)
BÀI 22
XÃ HỘI VIỆT NAM TRONG CUỘC KHAI THÁC LẦN
THỨ NHẤT CỦA THỰC DÂN PHÁP
Người thực hiện: Trần Thị Quỳnh Hương

1. Những chuyển biến về kinh tế
- Năm 1897, chính phủ Pháp cử Pôn Đu – me sang làm
toàn quyền Đông Dương để hoàn thiện bộ máy thống trị và
tiến hành khai thác
thuộc
thuộc địa.
Đu-me chia Liên bang Đông Dương thành
5 xứ:
+ Việt Nam có 3 xứ là Bắc Kì, Trung Kì,
Nam Kì.
+ Lào là xứ Ai Lao.

+ Campuchia là xứ Cao Miên
Như vậy , tên 3 nước Việt
Nam, Lào, Campuchia đã bị
Pháp xóa tên trên bản đồ thế
giới. Việt Nam bị chia thành
3 xứ với 3 chế độ chính trị
khác nhau.
- Sau đó, thực dân Pháp bắt
tay ngay vào công cuộc khai
thác thuộc địa với quy mô lớn
trên khắp nước ta




Dự án chương trình hoạt động
Dự án chương trình hoạt động
“
“
1.Tổ chức một chính phủ chung cho toàn Đông Dương và tổ chức bộ
1.Tổ chức một chính phủ chung cho toàn Đông Dương và tổ chức bộ
máy cai trị hành chính riêng cho từng “xứ” thuộc Liên bang.
máy cai trị hành chính riêng cho từng “xứ” thuộc Liên bang.


2.Sửa đổi lại chế độ hành chính, thiết lật một hệ thống thuế khóa mới
2.Sửa đổi lại chế độ hành chính, thiết lật một hệ thống thuế khóa mới
sao cho phù hợp với yêu cầu của ngân sách, nhưng phải dựa trên cơ
sao cho phù hợp với yêu cầu của ngân sách, nhưng phải dựa trên cơ
sở xã hội cụ thể, và phải khai thác những phong tục, tập quán của

sở xã hội cụ thể, và phải khai thác những phong tục, tập quán của
dân Đông Dương.
dân Đông Dương.
3.Chú ý xây dựng thiết bị lớn cho Đông Dương, như xây dựng hệ thống
3.Chú ý xây dựng thiết bị lớn cho Đông Dương, như xây dựng hệ thống
đường sắt, đường bộ, sông đào, bến cảng…rất cần thiết cho công
đường sắt, đường bộ, sông đào, bến cảng…rất cần thiết cho công
cuộc khai thác.
cuộc khai thác.
4.Đẩy mạnh nền sản xuất và thương mại bằng việc phát triển công cuộc
4.Đẩy mạnh nền sản xuất và thương mại bằng việc phát triển công cuộc
thực dân của người Pháp và lao động của người bản xứ.
thực dân của người Pháp và lao động của người bản xứ.
5.Đảm bảo phòng thủ Đông Dương bằng việc thiết lệp những căn cứ hải
5.Đảm bảo phòng thủ Đông Dương bằng việc thiết lệp những căn cứ hải
quân và tổ chức quân đội và hạm đội cho thật vững mạnh.
quân và tổ chức quân đội và hạm đội cho thật vững mạnh.
6.Hoàn thành công cuộc bình định xứ Bắc Kì, đảm bảo an ninh vùng
6.Hoàn thành công cuộc bình định xứ Bắc Kì, đảm bảo an ninh vùng
biên giới Bắc Kì.
biên giới Bắc Kì.
7.Khuếch trương ảnh hưởng của nước Pháp, mở rộng quyền lợi của nước
7.Khuếch trương ảnh hưởng của nước Pháp, mở rộng quyền lợi của nước
Pháp ở vùng Viễn Đông, nhất là các nước lân cận
Pháp ở vùng Viễn Đông, nhất là các nước lân cận
.”
.”
1. Những chuyển biến về kinh tế
1. Những chuyển biến về kinh tế

1. Những chuyển biến về kinh tế
1. Những chuyển biến về kinh tế
Mục đích của thực
dân Pháp khi tiến
hành khai thác thuộc
địa là gì?
Vơ vét triệt để sức người, sức của và biến
Việt Nam thành thị trường độc chiếm của
thực dân Pháp.
“Biến gấp Đông Dương thành thuộc địa
khai khẩn bậc nhất, đảm bảo siêu lợi
nhuận cao nhất cho đế quốc Pháp.”

Hoạt động nhóm
Nhóm 1: Tìm hiểu nội dung cuộc khai
thác thuộc địa lần thứ nhất của thực
dân Pháp trong lĩnh vực kinh tế.
Nhóm 2: Tác động của cuộc khai thác
thuộc địa lần thứ nhất của thực dân
Pháp đến tình hình kinh tế Việt Nam.




- Nông nghiệp: Đẩy mạnh việc cướp đoạt
- Nông nghiệp: Đẩy mạnh việc cướp đoạt
ruộng đất để lập đồn điền.

ruộng đất để lập đồn điền.
- Công nghiệp: Ngành khai thác mỏ và công
- Công nghiệp: Ngành khai thác mỏ và công
nghệp phục vụ đời sống được quan tâm
nghệp phục vụ đời sống được quan tâm
Nội dung cuộc khai thác
Nội dung cuộc khai thác
-Thủ đoạn:
+ Năm 1897, thực dân Pháp ép triều đình nhà Nguyễn
“nhượng” quyền “khai khẩn đất hoang cho chúng”
+ Ngày 28-9-1897, Toàn quyền Đông Dương ra nghị định
mở rộng diện áp dụng quyền sở hữu cá nhân ruộng đất.
Tạo điều kiện cho thực dân Pháp đẩy mạnh tước đoạt
ruộng đất của nông dân.
-
Kết quả: Có những tên thực dân chiếm tới hàng ngàn,
hàng vạn ha đất để lập đồn điền như: Táctaranh,
Gôbe, Laba…




1. Tại sao thực dân Pháp lại đầu tư
cho khai thác mỏ?
2. Thực dân Pháp đầu tư cho
công nghiệp phục vụ đời sống
nhằm phục vụ ai?

Nội dung cuộc khai thác
Nội dung cuộc khai thác
- Nông nghiệp: Đẩy mạnh việc cướp đoạt
- Nông nghiệp: Đẩy mạnh việc cướp đoạt
ruộng đất để lập đồn điền.
ruộng đất để lập đồn điền.
- Công nghiệp: Ngành khai thác mỏ và công
- Công nghiệp: Ngành khai thác mỏ và công
nghệp phục vụ đời sống được quan tâm
nghệp phục vụ đời sống được quan tâm
- Thương nghiệp: Độc chiếm thị trường Việt
- Thương nghiệp: Độc chiếm thị trường Việt
Nam, đánh thuế nặng vào hàng hóa của
Nam, đánh thuế nặng vào hàng hóa của
nước ngoài nhập vào Việt Nam
nước ngoài nhập vào Việt Nam
- Hệ thống giao thông vận tải được xây dựng
- Hệ thống giao thông vận tải được xây dựng
khá hoàn chỉnh nhằm vừa phục vụ công
khá hoàn chỉnh nhằm vừa phục vụ công
cuộc khai thác lâu dài, vừa phục vụ mục
cuộc khai thác lâu dài, vừa phục vụ mục
đích quân sự.
đích quân sự.




Cầu Long Biên

Tuyến đường sắt Sài Gòn - Chợ Lớn




Em có nhận xét gì về
chính sách khai thác
thuộc địa của thực dân
Pháp?
Nhận xét
- Nội dung chính sách khá toàn diện,
đề cập đến tất cả các lĩnh vực của nền
kinh tế.
-
Tính chất: thâm độc, tàn bạo
Bản chất của chủ nghĩa thực dân là
xâm lược, bóc lột và nô dịch.




Tác động của cuộc khai thác
Tác động của cuộc khai thác
-
Tích cực: Phương thức sản xuất tư bản chủ
Tích cực: Phương thức sản xuất tư bản chủ

nghĩa bước đầu du nhập vào Việt Nam.
nghĩa bước đầu du nhập vào Việt Nam.
-
Tiêu cực:
Tiêu cực:
+ Tài nguyên thiên nhiên bị vơ vét can kiệt.
+ Tài nguyên thiên nhiên bị vơ vét can kiệt.
+ Nông nghiệp vẫn trong tình trạng lạc hậu.
+ Nông nghiệp vẫn trong tình trạng lạc hậu.
+ Nông dân bị cướp đoạt ruộng đất, bị bóc lột nặng
+ Nông dân bị cướp đoạt ruộng đất, bị bóc lột nặng
nề.
nề.
+ Công nghiệp nhỏ bé, què quặt.
+ Công nghiệp nhỏ bé, què quặt.


Nền kinh tế Việt Nam bị lệ thuộc vào Pháp
Nền kinh tế Việt Nam bị lệ thuộc vào Pháp




2. Những chuyển biến về xã hội
2. Những chuyển biến về xã hội
Nhóm
Nhóm 1: Tìm hiểu chuyển biến của các giai cấp cũ
Nhóm 2: Tìm hiểu sự xuất hiện của các giai cấp mới
-
Nguyên nhân: Tác động của cuộc khai

thác thuộc địa của thực dân Pháp.
-
Chuyển biến:
+ Những giai cấp cũ bị phân hóa.
+ Hình thành các lực lượng xã hội mới
Xã hội Việt Nam trở thành xã
hội thuộc địa nửa phong kiến




Giai cấp,
Giai cấp,
tầng lớp
tầng lớp


Địa vị xã
Địa vị xã
hội, xuất
hội, xuất
thân
thân
Thái độ đối
Thái độ đối
với cách
với cách
mạng
mạng
Giai cấp (cũ-

Giai cấp (cũ-
mới)
mới)
Địa chủ
Địa chủ
Nông dân
Nông dân
Tư sản
Tư sản
Tiểu tư sản
Tiểu tư sản
Công nhân
Công nhân




2. Những chuyển biến về xã hội
2. Những chuyển biến về xã hội
Giai
cấp cũ
Địa chủ
Nông dân
Đại địa chủ dự vào Pháp trở nên
giàu có
Địa chủ vừa và nhỏ bị chèn ép nên ít
nhiều có tinh thần chống Pháp
Ngày càng khốn khổ vì tình trạng cướp
đoạt ruộng đất của địa chủ và thực dân
Là lực lượng to lớn của phong trào

đấu tranh chống Pháp




2. Những chuyển biến về xã hội
2. Những chuyển biến về xã hội
Lực
lượng
xã hội
mới
Tư sản
Tiểu tư sản
Công nhân
Người làm đại lý, thầu khoán,
chủ hiệu buôn…
Có tinh thần đấu tranh mạnh mẽ
Thành phần phức tạp: sinh viên,
tiểu thương, viên chức…
Cuộc sống bấp bênh,
có tinh thần cách mạng
Đa số xuất thân từ nông dân,
cuộc sống khổ cực
Chưa thể hiện rõ thái độ
cách mạng
Ở các tầng mỏ lúc nhúc công nhân.
Những sinh vật mặc quần áo tả tơi.
Họ cuốc than, hai cánh tay gầy còm.
Đằng sau những chiếc xe goòng nhỏ,
những đứa trẻ trạc 10 tuổi còng lưng,

Thân hình bé tí, khô cằn, mặt đầy mệt
nhọc như đã kiệt quệ.
(Theo: R. Dorgeles, Trên đường cái quan, Pari, 1929)




Giai cấp,
Giai cấp,
tầng lớp
tầng lớp
Địa vị xã hội, xuất thân
Địa vị xã hội, xuất thân
Thái độ đối với cách mạng
Thái độ đối với cách mạng
Giai cấp
Giai cấp
(cũ-mới)
(cũ-mới)
Địa chủ
Địa chủ
-
Là tầng lớp trên của xã hội,
Là tầng lớp trên của xã hội,
giàu có.
giàu có.
-
Là vua quan phong kiến, có
Là vua quan phong kiến, có
ruộng đất

ruộng đất
-
Đại bộ phận đại địa chủ làm tay sai cho Pháp, bóc
Đại bộ phận đại địa chủ làm tay sai cho Pháp, bóc
lột nhân dân.
lột nhân dân.
-
Một số địa chủ vừa và nhỏ có tinh thần dân tộc
Một số địa chủ vừa và nhỏ có tinh thần dân tộc
Giai cấp
Giai cấp
cũ nhưng
cũ nhưng
bị phân
bị phân
hóa
hóa
Nông
Nông
dân
dân
Là người bị đế quốc và
Là người bị đế quốc và
phong kiến tước đoạt ruộng
phong kiến tước đoạt ruộng
đát, bị phá sản.
đát, bị phá sản.
Bị hai tầng áp bức: phong
Bị hai tầng áp bức: phong
kiến và đế quốc.

kiến và đế quốc.
Căm ghét chế độ bóc lột của đế quốc và phong kiến
Căm ghét chế độ bóc lột của đế quốc và phong kiến
nên có ý thức dân tộc sâu sắc.
nên có ý thức dân tộc sâu sắc.
Sẵn sàng tham gia các phong trào đấu tranh cách
Sẵn sàng tham gia các phong trào đấu tranh cách
mạng.
mạng.
Giai cấp
Giai cấp
cũ
cũ
Tư sản
Tư sản
Là chủ xí nghiệp, hãng buôn,
Là chủ xí nghiệp, hãng buôn,
nhà thầu khoán… Họ có tài
nhà thầu khoán… Họ có tài
sản, cuộc sống khá giả
sản, cuộc sống khá giả
Bị tư bản Pháp và chính quyền thực dân chền ép.
Bị tư bản Pháp và chính quyền thực dân chền ép.
Thế lực yếu, lệ thuộc Pháp nên họ chưa tỏ thái cách
Thế lực yếu, lệ thuộc Pháp nên họ chưa tỏ thái cách
mạng.
mạng.
Giai cấp
Giai cấp
mới –

mới –
do phát
do phát
triển của
triển của
đô thị
đô thị
Tiểu tư
Tiểu tư
sản
sản
Là chủ xưởng nhỏ, viên chức
Là chủ xưởng nhỏ, viên chức
nghèo, sinh viên, học sinh
nghèo, sinh viên, học sinh
Cuộc sống bấp bênh, bị Pháp chèn ép
Cuộc sống bấp bênh, bị Pháp chèn ép
Có ý thức dân tộc, sẵn sàng tham gia cách mạng.
Có ý thức dân tộc, sẵn sàng tham gia cách mạng.
Công
Công
nhân
nhân
Đa số xuất thân từ nông dân,
Đa số xuất thân từ nông dân,
cuộc sống khổ cực, bị 3 tầng
cuộc sống khổ cực, bị 3 tầng
áp bức bóc lột của đế quốc,
áp bức bóc lột của đế quốc,
phong kiến và tư bản.

phong kiến và tư bản.
Là giai cấp tiên tiến nhất.
Là giai cấp tiên tiến nhất.
Do hoàn cảnh xuất thân và chịu nhiều áp bức bóc lột
Do hoàn cảnh xuất thân và chịu nhiều áp bức bóc lột
nặng nề nên họ có tinh thần đấu tranh mạnh mẽ. Họ
nặng nề nên họ có tinh thần đấu tranh mạnh mẽ. Họ
sẽ nắm lấy ngọn cờ lãnh đạo cuộc đấu tranh giải
sẽ nắm lấy ngọn cờ lãnh đạo cuộc đấu tranh giải
phóng dân tộc.
phóng dân tộc.
Giai cấp
Giai cấp
mới – là
mới – là
hệ quả
hệ quả
của cuộc
của cuộc
KTTĐ
KTTĐ




2. Những chuyển biến về xã hội
2. Những chuyển biến về xã hội
Những chuyển biến
có tác động như thế
nào đến xã hội Việt

Nam?
Tác động của sự chuyển biến:
-
Mâu thuẫn xã hội ngày càng gay gắt.Hai
mâu thuẫn chính là mâu thuẫn dân tộc
và mâu thuẫn giai cấp.
-
Hình thành những điều kiện bên trong
cho cuộc vận động giải phóng dân tộc
theo khuynh hướng mới.




Củng cố
Củng cố
Thời gian
Thời gian
Nội dung
Nội dung


phản ánh
phản ánh
Trước cuộc
Trước cuộc
khai thác
khai thác
Trong cuộc
Trong cuộc

khai thác
khai thác
Cơ cấu kinh tế
Cơ cấu kinh tế
Cơ cấu xã hội
Cơ cấu xã hội




Củng cố
Củng cố
Thời gian
Thời gian
Nội dung
Nội dung


phản ánh
phản ánh
Trước cuộc khai thác
Trước cuộc khai thác
Trong cuộc khai thác
Trong cuộc khai thác
Cơ cấu kinh tế
Cơ cấu kinh tế
Chủ yếu là nông nghiệp;
Chủ yếu là nông nghiệp;
công thương nghiệp kém
công thương nghiệp kém

phát triển
phát triển
Công thương nghiệp,
Công thương nghiệp,
giao thông vận tải
giao thông vận tải
bước đầu phát triển,
bước đầu phát triển,
nông nghiệp là chủ
nông nghiệp là chủ
yếu
yếu
Cơ cấu xã hội
Cơ cấu xã hội
Hai giai cấp cơ bản là
Hai giai cấp cơ bản là
địa chủ phong kiến và
địa chủ phong kiến và
nông dân
nông dân
Hai giai cấp cơ bản là
Hai giai cấp cơ bản là
địa chủ phong kiến và
địa chủ phong kiến và
nông dân; xuất hiện
nông dân; xuất hiện
những lực lượng mới:
những lực lượng mới:
công nhân, tư sản,
công nhân, tư sản,

tiểu tư sản
tiểu tư sản




Cảm ơn các thầy, cô cùng toàn thể các em!