cơ chế gây bệnh trên tôm nuôi

1.Bệnh động vật thủy sản là gì
1.Bệnh động vật thủy sản là gì
?
?
Bệnh là sự bất thường nào đó trong cấu
Bệnh là sự bất thường nào đó trong cấu
tạo hay chức năng của cơ thể động vật.
tạo hay chức năng của cơ thể động vật.
Do vậy bệnh không chỉ là yếu tố lây
Do vậy bệnh không chỉ là yếu tố lây
nhiễm mà còn gồm cả vấn đề về dinh
nhiễm mà còn gồm cả vấn đề về dinh
dưỡng và môi trường ảnh hưởng đến
dưỡng và môi trường ảnh hưởng đến
năng suất
năng suất
.
.



2. Sự hình thành bệnh
2. Sự hình thành bệnh
•
Quá trình hình thành bệnh ĐVTS liên quan
đến các yếu tố như tác nhân gây bệnh,
môi trường và động vật thuỷ sản.
•
ĐVTS chỉ bị bệnh khi có sự tác động qua
lại phức tạp đồng thời giữa 3 yếu tố.

-
Tác nhân gây bệnh đủ nhiều và đủ mạnh.
-
Bản thân ĐVTS có sức đề kháng kém.
-
Môi trường nuôi biến đổi xấu.

Mối quan hệ giữa các tác nhân gây
Mối quan hệ giữa các tác nhân gây
bệnh
bệnh


Vật chủ
Môi trường
Mầm bệnh
Bệnh
Stress
Ô nhiễm
Nhiễm
mầm bệnh
1
2
3

3. Tương tác giữa các yếu tố trong quá
3. Tương tác giữa các yếu tố trong quá
trình hình thành bệnh.
trình hình thành bệnh.
•

Vật chủ: Vật chủ hoặc là có tính mẫn
cảm hoặc mẫn cảm đối với từng bệnh
nhất định. Tính mẫn cảm của ĐVTS phụ
thuộc vào:
-
Tuổi, kích cỡ của vật chủ
-
Giống loài.
-
Cơ chế đề kháng.
-
Sức khoẻ của đvts.

3.Tương tác giữa các yếu tố trong quá
3.Tương tác giữa các yếu tố trong quá
trình hình thành bệnh(tiếp)
trình hình thành bệnh(tiếp)
•
Tác nhân gây bệnh: có thể chia thành
nhiều loại.
- Vật lý: sự thay đổi đột ngột nhiệt độ, pH,
oxy …
-
Hoá học: chất độc, khí độc: NH
3
, Nitrite-
NO
2
.
-

Sinh học: Vi khuẩn, nấm, vi rút, ký sinh
trùng.

3.Tương tác giữa các yếu tố trong quá
3.Tương tác giữa các yếu tố trong quá
trình hình thành bệnh (tiếp).
trình hình thành bệnh (tiếp).
•
Tác nhân sinh học:
-
Thường được gọi là tác nhân gây bệnh truyền nhiễm
-
Có thể tồn tại trong môi trường nước hoặc bùn
-
Sự hiển diện cũng như là số lượng của chúng bị ảnh
hưởng lớn bởi các yếu tố môi trường nước như là
nhiệt độ, O
2
,pH, và nguồn thức ăn.
-
Có 2 đặc điểm chính của nhóm này là: khả năng lây
bệnh trực tiếp và có khả năng sinh sản trong tế bào
của vật chủ

3.Tương tác giữa các yếu tố trong quá
3.Tương tác giữa các yếu tố trong quá
trình hình thành bênh(tiếp).
trình hình thành bênh(tiếp).
•
Môi trường: môi trường nuôi đvts bao gồm

nước, bùn đáy và các hệ thống chứa đựng
nó như ao, hồ, đầm, phá…
-Tính ổn định của môi trường đặc biệt là các
yếu tố vật lý, hoá học của nước sẽ quyết
định đến tình trạng sức khoẻ của đvts.
- Chìa khoá để nuôi trồng thuỷ sản thànhcông
là hiểu và quản lý môi trường nuôi tốt.
- Hiểu được vai trò của môi trường nước ảnh
hưởng đến tự nhiên và tác nhân gây bệnh là
điều kiện cần thiết cho việc phòng và trị
bệnh đvts.

3.Tương tác giữa các yếu tố trong quá
3.Tương tác giữa các yếu tố trong quá
trình hình thành b
trình hình thành b
ệ
ệ
nh(tiếp).
nh(tiếp).
•
Tác động của con người
- Tác động của con người có ảnh hưởng
lớn tới việc thành bại của hoạt động
nuôi trồng thủy sản .
- Cán bộ, công nhân cần phải có kiến
thức đầy đủ và hiểu biết về giống loài
nuôi để đảm bảo sự thành công
- Thiếu kinh nghiệm và hiểu biết có thể
làm thiệt hại về sản lượng nuôi.

4. Stress trong quá trình hình thành bệnh
4. Stress trong quá trình hình thành bệnh
•
Stress là tổng hợp các phản ứng sinh
lý của cơ thể mà đvts sử dụng để duy
trì hoặc để lấy lại trạng thái cân bằng
bình thường.
•
Phản ứng và thích nghi với stress sẽ
thực hiện ở 3 giai đoạn:
- Giai đoạn báo động: đvts cố gắng thoát
khỏi mối nguy.
.

4. Stress trong quá trình hình thành bệnh
4. Stress trong quá trình hình thành bệnh
- Giai đoạn thích nghi: giai đoạn này đvts cố
gắng điều chỉnh cho phù hợp với sự thay đổi
và tìm kiếm sự cân bằng mới kể cả về sinh lý
và hoạt động để tồn tại với môi trường mới.
Mặc dầu chúng thích nghi được với môi
trường mới nhưng sức sinh trưởng, khả
năng sinh sản và khả năng miễn dịch có thể
không bằng như lúc đầu.
Tại giai đoạn này bệnh dễ xảy ra nhất

4. Stress trong qu
4. Stress trong qu
á

á
trình hình thành bệnh
trình hình thành bệnh
- Giai đoạn kiệt sức: Nếu môi trường thay đổi
lớn , động vật thủy sản không thể thích nghi
được nên phản ứng Stress củachúng sẽ dẫn
đến giai đoạn này và chúng sẽ bị chết.
•
Sự thay đổi đột ngột về nhiệt độ, pH … đặc
biệt là vượt ngưỡng trên của ĐVTS sẽ gây
stress mạnh và làm cho chúng không chống
lại được sự tấn công của những tác nhân
gây bệnh cơ hội .
•
ĐVTS bị stress cũng sẽ làm giảm khả năng
kháng bệnh của ĐVTS.

5. phân loại bệnh
5. phân loại bệnh


•
Căn cứ vào nguyên nhân gây bệnh :
- Bệnh do sinh vật gây nên:
+ Bệnh ký sinh: Kst, nấm vi khuẩn, vi rút…
+ Bệnh Phi ký sinh: tảo độc, sinh vật hai cá
-
Bệnh do phi sinh vật:
+ Do các yếu tố cơ học, hóa học, vật lý : t
0.

pH, BOD…
+ Do các yếu tố dinh dưỡng: Thiếu vitamin…
+ Do yếu tố di truyền.

5 phân loại bệnh(tiếp)
5 phân loại bệnh(tiếp)
•
Căn cứ vào quá trình phát triển của
bệnh:
-
Bệnh cấp tính: có quá trình phát triển
nhanh , chỉ trong vong mấy ngày đến 1-
2 tuần ĐVTS có thể chết hàng loạt.
-
Bệnh mãn tính: Quá trình phát triển
bệnh kéo dài, có khi đến hàng tháng
ĐVTS chết rải rác.

6.Phương thức truyền bệnh
6.Phương thức truyền bệnh


•
Truyền theo chiều dọc: lây truyền từ bố mẹ sang
con thông qua tinh trùng và trứng
Ví dụ: Bệnh đốm trắng, VNN…
•
Lây truyền theo chiều ngang:
Lây truyền từ các cá thể trong đàn:
VD: Bệnh đốm trắng, VNN.

7.Những con đường lây truyền bệnh
7.Những con đường lây truyền bệnh


•
Tiếp xúc trực tiếp: sự tiếp súc trực tiếp giữa
đvts khỏe với đvts mang mầm bệnh (Bị
bệnh)có thể làm cho đvts khỏe bị mang mầm
bệnh (mắc bệnh).
•
Môi trường nước: Đvts sống trong môi
trường nước có chứa mầm bệnh sẽ co nguy
cơ bị bệnh.
•
Đáy ao: Mầm bệnh có sãn trong đáy ao hoặc
được tích tụ trong quá trình nuôi sẽ tấn công
đvts gây bệnh khi co điều kiện phù hợp.

7.Những con đường lây truyền bệnh(tiếp)
7.Những con đường lây truyền bệnh(tiếp)
•
Dụng cụ: đánh bắt , vận chuyển, chăm
sóc
•
Con người: Quần áo tay chân dính
mầm bệnh.
•
Đvts di cư
•

Các sinh vật khác: Chim, các đvts
mang mầm bệnh trung gian.
•
Khác.

8. Những con đường xâm nhập của tác
8. Những con đường xâm nhập của tác
nhân gây bệnh truyền nhiễm
nhân gây bệnh truyền nhiễm
•
Thông qua cơ quan tiêu hóa: là con đường
chủ yếu của nhiều loại vi khuẩn, vi rút . Từ hệ
thống tiêu hóa TNGB xâm nhập sang các cơ
quan của cơ thể thông qua hệ thống tuần
hoàn và sống ở các cơ quan khác .
•
Thông qua con đường hô hấp: rất nhiều
TNGB xâm nhập vào cơ thể đvts qua mang.
•
Thông qua da và vỏ kitin: TNGB xâm nhập
vào cơ thể tại các vi trí mà da hoặc vỏ ki tin
bị tổn thương sau đó theo hệ thống tuần
hoàn đến cư trú ở các cơ quan khác nhau.

9.Các thời ký phát triển bệnh
9.Các thời ký phát triển bệnh
•
Thời kỳ ủ bệnh:
- Là thời kỳ khi mầm bệnh xâm nhập vào cơ thể đvts
đến khi xuất hiện dấu hiệu bệnh lý.

- Tác nhân gây bệnh tại thời điểm này có thể còn ít độc
lực chưa cao nên chúng cần một thời gian để TNGB
cư trú, sinh sản tăng đọc llực để đánh bại sức đề
kháng của cơ thể.
- Các hoạt động sinh lý bình thường của tôm cá bắt
đầu thay đổi nhưng chưa thể hiện ra bênh ngoài.
- Thời kỳ ủ bệnh ngắn hay dài còn phụ thuộc vào:
Từng loài, số lượng ,phương thức nhiễm của TNGB.
Sức đề kháng của ký chủ. Môi trường ao nuôi.

9.Các thời ký phát triển bệnh(tiếp)
9.Các thời ký phát triển bệnh(tiếp)
•
Thời kỳ tự phát:
- Là thời kỳ chuyển tiếp từ lúc xuất hiện dấu hiệu bệnh
lý đầu tiên đến lúc có dấu hiệu bệnh lý rõ ràng.
- Thời ký này TNGB đã gây những tác hại nhất định
đến các tổ chức trong cơ thể hoặc toàn bộ cơ thể
làm cho dấu hiệu bệnh lý đặc thù xuất hiện.
•
Đây là thời kỳ sinh sản nhanh nhất của TNGB là sinh
vật.
- Khi bệnh chuyển sang thời kỳ này có nghĩa là sức đề
kháng của ký chủ đã không còn khả năng co lập, tiêu
diệt được TNGB.

9.Các thời ký phát triển bệnh(tiếp)
9.Các thời ký phát triển bệnh(tiếp)
•
Thời kỳ phát triển:

- Là thời kỳ bệnh phát triển ở mức cao nhất,
dấu hiệu điển hình của bệnh được thể hiện
rõ ràng.
- Hình thái cấu tạo các cơ quan , quá trình trao
đổi chất của đvts bị bệnh co sự biến đổi.
- Là thời kỳ gây tác hại lớn nhất cho đvts bi
bệnh và hiện tượng chết bắt đầu xảy ra ở
thời kỳ này.

9.Các thời ký phát triển bệnh(tiếp)
9.Các thời ký phát triển bệnh(tiếp)
•
Thời kỳ hậu phát triển.
- Cơ thể hoàn toàn phục hồi nếu được chữa trị kịp
thời, đúng cách thi TNGB sẽ bị tiêu diệt hoàn toàn và
sau đó đáu hiệu bệnh lý sẽ mất đi, đvts trở lại hoạt
động bình thường.
- Chưa hoàn toàn hồi phục: TNGB chưa được tiêu diệt
triệt để , hiện tượng chết đã giảm trong ao, dấu hiệu
bệnh lý mất dần đi nhưng cũng rất dễ bị tái phát.
- Không thể khỏi bệnh: TNGB làm cho nhiều cơ quan
của đvts bị phá hủy nghiêm trọng, sức đề kháng
không còn, các biện pháp chữa trị không có hiệu
quả, đvts bi bệnh không thể hồi phục được vẫn tiếp
tục chết.