Bài 46: Virut truyền nhiễm và miễn dịch

Kiểm tra bài cũ
1. Virut thực vật lan truyền theo những con
đường nào?
2. Hãy nêu vai trò của virut trong kỹ thuật di
truyền.


I. Bệnh truyền nhiễm.
1. Khái niệm
•
Bệnh truyền nhiễm là bệnh lây lan từ cá
thể này sang cá thể khác.
•
Tác nhân gây bệnh: vi khuẩn, vi nấm,
động vật nguyên sinh hoặc virut.
•
Điều kiện: độc lực (khả năng gây bệnh),
số lượng đủ lớn, con đường xâm nhập
thích hợp.

I. Bệnh truyền nhiễm.
2. Phương thức lây truyền
* Truyền ngang
•
Qua sol khí
•
Qua đường phân - miệng
•
Qua tiếp xúc trực tiếp
•

Qua động vật cắn hoặc côn trùng đốt.
* Truyền dọc: truyền từ sữa mẹ qua thai nhi.

3. Các bệnh truyền nhiễm thường gặp do virut.
•
Bệnh đường hô hấp: viêm phổi, viêm phế quản,
cảm lạnh, viêm họng, viêm đường hô hấp cấp
(bệnh sars), cúm
•
Bệnh đường tiêu hoá: viêm gan, quai bị, tiêu
chảy, viêm dạ dày - ruột…
•
Bệnh hệ thần kinh: viêm não, viêm màng não,
bại liệt
•
Bệnh đường sinh dục: HIV, hecpet (bóng nước
sinh dục, mụn cơm sinh dục, ung thư cổ tử
cung), viêm gan B.
•
Bệnh da: đậu mùa, mụn cơm, sởi…

II. Miễn dịch
•
Là khả năng của cơ thể chống lại các tác
nhân gây bệnh
1. Miễn dịch không đặc hiệu
•
Là miễn dịch tự nhiên mang tính bẩm
sinh.
•

Không đòi hỏi phải có sự tiếp xúc trước
với kháng nguyên và có vai trò quan trọng
khi cơ chế miễn dịch đặc hiệu chưa kịp
phát huy tác dụng

2. Miễn dich đặc hiệu
•
Kháng nguyên: là chất lạ, thường là
prôtêin, có khả năng kích thích cơ thể tạo
đáp ứng miễn dịch (miễn dịch thể dịch và
miễn dịch tế bào)
•
Kháng thể: là prôtêin dược sản xuất ra để
đáp lại sự xâm nhập của kháng nguyên lạ
•
Kháng nguyên phản ứng đặc hiệu với
kháng thể. Kháng nguyên chỉ phản ứng
với loại kháng thể mà nó kích thích tạo
thành.

2. Miễn dịch đặc hiệu
Miễn dịch đặc hiệu xảy ra khi có kháng nguyên
xâm nhập, được chia làm hai loại: miễn dịch thể
dịch và miễn dịch tế bào
•
Miễn dịch thể dịch: là miễn dịch sản xuất ra
kháng thể khi có kháng nguyên xâm nhập vào.
•
Miễn dịch tế bào: là miễn dịch có sự tham gia
của các tế bào T độc. Tế bào T khi phát hiện ra

tế bào nhiễm thì sẽ tiết ra prôtêin độc để làm tan
tế bào nhiễm khiến virut không nhân lên được.
Trong bệnh virut, miễn dịch tế bào đóng vai trò
chủ lực, vì virut nằm trong tế bào nên thoát khỏi
sự tấn công của kháng thể.

3. Phòng chống bệnh truyền nhiễm
•
Ngày nay nhờ có thuốc kháng sinh mà các
bệnh truyền nhiễm đều được chữa khỏi và
khó có thể trở thành đại dịch trừ bệnh virut
•
Biện pháp phòng bệnh tốt nhất là tiêm
vacxin, kiểm soát vật trung gian truyền
bệnh, giữ vệ sinh cá nhân và cộng đồng.

•
Thế nào là bệnh truyền nhiễm? Cho ví dụ.
•
Muốn gây bệnh thì phải có điều kiện nào?

•
Bệnh truyền nhiễm có thể truyền theo
những con đường nào?

Truyền qua sol khí

Truyền qua động vật cắn hoặc côn trùng đốt

Truyền dọc: truyền từ mẹ sang thai nhi

Hoàn thành phiếu học tập sau
Bệnh
đường hô
hấp
Bệnh đường
tiêu hoá
Bệnh hệ
thần kinh
Bệnh
đường
sinh dục
Bệnh da
Phương
thức lây
truyền
Ví dụ
Virut từ sol
khí đi qua
niêm mạc
vào mạch
máu  các
nơi của
đường hô
hấp.
Virut qua
miệng 
nhân lên
trong mô
bạch huyết 

máu  các
cơ quan của
hệ tiêu hoá.
Virut qua
đường hô
hấp, tiêu
hoá, niệu 
máu  hệ
thần kinh
trung ương
Lây trực
tiếp qua
quan hệ
tình dục
Virut qua
đường hô
hấp máu
 da. Hoặc
lây trực tiếp
qua đồ
dùng hằng
ngày
viêm phổi,
viêm phế
quản, cảm
lạnh, viêm
họng, bệnh
sars, cúm
viêm gan,
quai bị, tiêu

chảy, viêm
dạ dày - ruột
viêm não,
viêm
màng não,
bại liệt
HIV,
hecpet ,
ung thư cổ
tử cung),
viêm gan
B.
đậu mùa,
mụn cơm,
sởi
Thảo luận
4 hs/nhóm
Thời gian 5 phút

•
Miễn dịch là gì?
•
Khi các em bị bụi bay vào mắt thì điều gì xảy ra?
Hoặc khi bị đứt tay, khi hết chảy máu thì có hiện
tượng gì?
•
Nước mắt, da và niêm mạc được gọi là miễn
dịch không đặc hiệu. Thế nào là miễn dịch không
đặc hiệu?
•

Cho vài ví dụ về miễn dịch không đặc hiệu.
- Đường hô hấp trên có hệ thống nhung mao
chuyển động liên tục từ trong ra ngoài để hất các
vi sinh vật ra khỏi cơ thể,
- Nước mắt, nước tiểu rửa trôi vi sinh vật ra khỏi
cơ thể.

•
Kháng nguyên là gì?
•
Kháng thể là gì?
•
Kháng nguyên và kháng thể có mối quan
hệ với nhau như thế nào?

•
Miễn dịch đặc hiệu có hai loại là miễn dịch
thể dịch và miễn dịch tế bào.
•
Vì sao trẻ dưới sáu tháng bú sữa mẹ sẽ ít
bị bệnh hơn trẻ không bú sữa mẹ?
•
Vì trong sữa mẹ có nhiều kháng thể.
•
Sữa được gọi là miễn dịch thể dịch. Thế
nào là miễn dịch thể dịch?cho ví dụ.

•
Thế nào là miễn dịch tế bào?
•

Miễn dich thể dịch khác miễn dịch tế bào
ở chỗ nào?

Dựa vào các con đường lây nhiễm muốn
phòng tránh bệnh virut thì phải thực hiện
những biện pháp gì?


Củng cố
Vacxin được sản xuất như thế nào? Cơ
chế tác dụng của nó ra sao?
Những vacxin phòng ngừa được dùng
trong chương trình chăm sóc sức khỏe
ban đầu của trẻ và sức khỏe sinh sản phụ
nữ hiện nay?