Bài 29- Axit cacbonic và muối cacbonat

LíP 9B

Kiểm tra bài cũ
Kiểm tra bài cũ
Hãy điền CTHH hoặc cụm từ thích hợp vào dấu
trong các câu sau:
-
Chất khí, không màu, không mùi, nặng hơn không
khí xấp xỉ 1,52 lần, không duy trì sự sống và sự cháy
thông th ờng là
Axit t ơng ứng với oxit trên là
-Tên của loại muối ứng với gốc = CO
3
là
Cacbonđioxit (CO2)
Axit cacbonic (H
2
CO
3
)
Muối cacbonat

TiÕt 37 - Bµi
29

I- AXIT CACBONIC (H
2
CO
3
)

1. Trạng thái tự nhiên và tính chất vật lý
N ớc tự nhiên, n ớc m a có hoà tan khí
cacbonic, một phần CO
2
tác dụng với n ớc tạo
thành dung dịch axit cacbonic. Phần lớn vẫn tồn
tại ở dạng phân tử CO
2
trong khí quyển.
Axit cacbonic đ ợc tạo thành và tồn tại trong
tự nhiên nh thế nào ? tính chất
vật lý ra sao ?

2.Tính chất
hoá học
* H
2
CO
3
là
axit yếu: dung
dịch H
2
CO
3

làm đổi màu
quỳ tím thành
đỏ nhạt
* H

2
CO
3
là axit không bền : Khi đun nóng, khí CO
2

bay ra khỏi dung dịch. H
2
CO
3
tạo thành trong các phản
ứng hoá học bị phân hủy ngay thành CO
2
và H
2
O.
H
2
CO
3
CO
2
+ H
2
O

CO
2(k)
+ Ca(OH)
2(dd)

 CaCO
3(r)
+ H
2
O
(l)
H
2
O
(l)
+ CO
2(k)
+ CaCO
3(r)
 Ca(HCO
3
)
2(dd)
H
2
CO
3
cã nh÷ng tÝnh chÊt ho¸ häc cña axit

II- MUOI CACBONAT
1/ Phân loại
Căn cứ vào thành phần hoá học, chia muối
cacbonat thành 2 loại:
* Muối cacbonat trung hòa
VD: Na

2
CO
3
, CaCO
3

* Muối cacbonat axit ( còn gọi là muối
hiđrocacbonat )
VD: NaHCO
3
, Ca(HCO
3
)
2


2/ Tính chất
a) Tính tan
Gốc
axit
Hiđro và các kim loại
H
I
K
I
Na
I
Ag
I
Mg

II
Ca
II
Ba
II
Zn
II
Hg
II
Pb
II
Cu
II
Fe
II
Fe
III
Al
III
=CO
3
t/
b
t t k k k k k - k - k - -
-HCO
3
t/
b
t t t t t t t - t - t - -
Bảng tính tan trong n ớc của muối cacbonat

Em hãy nêu nhận xét về tính tan trong n ớc
của các muối cacbonat ?
* Đa số các muối cacbonat trung hòa không
tan trong n ớc ( trừ một số muối của kim loại
kiềm nh Na
2
CO
3
, K
2
CO
3
)
* Hầu hết muối hiđrocacbonat tan trong n ớc:
Ca(HCO
3
)
2
, Mg(HCO
3
)
2


-
Thí nghiệm:
-
PTHH: NaHCO
3
+ HCl NaCl + H

2
O + CO
2
(dd) (dd) (dd) (l) (k)
Na
2
CO
3
+ 2HCl 2NaCl + H
2
O + CO
2
(dd) (dd) (dd) (l) (k)
* Kết luận: Muối cacbonat tác dụng với dung dịch axit mạnh
hơn axit cacbonic tạo thành muối mới và giải phóng khí CO
2

- Hiện t ợng: Có
bọt khí thoát ra ở
cả hai ống nghiệm
b.Tính chất
hoá học
*Tác dụng với
dung dịch axit

- Thí nghiệm :
-
Hiện t ợng:
có vẩn đục
xuất hiện

Chú ý: Muối hiđrocacbonat tác dụng với dung dịch kiềm
tạo thành muối trung hoà và n ớc.
VD: NaHCO
3
+ NaOH Na
2
CO
3
+ H
2
O
PTHH: K
2
CO
3
+ Ca(OH)
2
CaCO
3
+ 2KOH
(dd) (dd) (r) (dd)
* Tác dụng với
dung dịch bazơ
* Kết luận: Dung dịch muối cacbonat tác dụng với một số dung dịch bazơ
Ca(OH)
2
, Ba(OH)
2
tạo thành muối cacbonat không tan và bazơ mới.

- ThÝ nghiÖm:
-
HiÖn t îng:
xuÊt hiÖn kÕt
tña tr¾ng
PTHH: Na
2
CO
3
+ CaCl
2
 CaCO
3
+ 2NaCl
(dd) (dd) (r) (dd)
* KÕt luËn: Dung dÞch muèi cacbonat cã thÓ t¸c dông víi
mét sè dung dÞch muèi kh¸c t¹o thµnh hai muèi míi.
* T¸c dông víi
dung dÞch muèi

* Muối cacbonat bị nhiệt phân huỷ
- Thí nghiệm
- Hiện t ợng: Có n ớc sinh ra đọng trên thành ống nghiệm
1, n ớc vôi trong ở ống nghiệm 2 bị vẩn đục.
* Kết luận: Nhiều muối cacbonat dễ bị nhiệt phân huỷ,
giải phóng khí CO
2
( trừ Na
2
CO

3
, K
2
CO
3
, )
CaCO
3
CaO + CO
2

t
0
PTHH: 2NaHCO
3
Na
2
CO
3
+ H
2
O + CO
2

t
0

3- ứng dụng:
Bằng hiểu biết thực tế, em hãy cho biết một số
ứng dụng của muối cacbonat ?

Các bình hoa
này làm từ chất
liệu gì ?
Na
2
CO
3
là
nguyên liệu quan
trọng trong sản
xuất thuỷ tinh và
xà phòng

3- øng dông:
Mét trong nh÷ng ho¸ chÊt quan träng nh»m t¹o ra
khÝ CO
2
trong c¸c b×nh cøu ho¶ nµy lµ NaHCO
3

3- ứng dụng:
Một số muối cacbonat đ ợc dùng làm
nguyên liệu trong sản xuất vôi, xi măng, xà
phòng, thuỷ tinh, d ợc phẩm, hoá chất trong
bình cứu hỏa

Thực Vật
Cacbon đioxit
Trong không khí
Chất đốt

Động vật
III. CHU TRÌNH CACBON TRONG TỰ NHIÊN

Thực Vật
Cacbon đioxit
Trong không khí
Chất
đốt
Động vật
III. CHU TRÌNH CACBON TRONG TỰ NHIÊN
Trong tù nhiªn lu«n cã sù chun ho¸ cacbon tõ d¹ng nµy sang d¹ng kh¸c. Sù
chun ho¸ nµy diƠn ra th êng xuyªn, liªn tơc vµ t¹o thµnh chu tr×nh khÐp kÝn.

Một số muối cacbonat đ ợc dùng làm nguyên liệu sản xuất vôi,
xi măng, thuốc chữa bệnh, hoá chất trong bình cứu hoả
Ghi nhớ
Axit
cacbonic
Axit yếu
Axit không bền,dễ bị phân huỷ
Muối
cacbonat
Tác dụng với dung dịch axit
Tác dụng với dung dịch bazơ
Tác dụng với dung dịch muối
Dễ bị nhiệt phân hủy

D. Ca(HCO
3
)

2
, Ba(HCO
3
)
2
, K
2
CO
3

B. NaHCO
3
, K
2
CO
3
, CaCO
3
C. Mg(HCO
3
)
2
, KHCO
3
, BaCO
3
A. K
2
CO
3

, Na
2
CO
3
, MgCO
3
Nhãm chÊt nµo sau ®©y chØ chøa
c¸c muèi tan ?

A. CaCl
2
+ NaHCO
3
C. Ba(OH)
2
+ NaHCO
3

B. Ba(NO
3
)
2
+ KHCO
3
D. CaCl
2
+ Ba(HCO
3
)
2

Bài tập 2: Cặp dung dịch nào sau đây phản ứng với nhau
ở nhiệt độ th ờng tạo ra kết tủa ? Viêt PTHH ?
Bài tập 3: Trong số các ph ơng trình hóa học sau,
những ph ơng trình nào viết đúng ?
A. BaCO
3
+ Ca(OH)
2
CaCO
3
+ Ba(OH)
2
B. K
2
CO
3
+ BaCl
2
BaCO
3
+ 2KCl.
C. Na
2
CO
3
Na
2
O + CO
2

D. Mg(HCO
3
)
2
+ 2HCl MgCl
2
+ 2H
2
O + 2CO
2
E. 2KHCO
3
+ CaCl
2
Ca(HCO
3
)
2
+ 2KCl
t
0
PTHH: Ba(OH)
2
+ 2NaHCO
3
BaCO
3
+ Na
2
CO

3
+ 2H
2
O

§éng Thiªn
Cung (VÞnh
H¹ Long )
§éng H ¬ng TÝch (
Chïa H ¬ng )
§éng Phong
Nha
(Qu¶ng B×nh)
Em cã biÕt ?

Nh÷ng h×nh ¶nh ®Ñp m¾t, nh÷ng h×nh thï k× l¹
cã trong c¸c hang ®éng lµ do sù t¹o thµnh
th¹ch nhò

VËy th¹ch nhò t¹o thµnh lµ do ®©u ? §ã
chÝnh lµ kÕt qu¶ l©u dµi cña sù chuyÓn ho¸ lÉn nhau
gi÷a hai muèi Ca(HCO
3
)
2
vµ CaCO
3

Khi gÆp n íc m a vµ khÝ CO
2

trong kh«ng khÝ, CaCO
3
trong
®¸ v«i chuyÓn ho¸ thµnh Ca(HCO
3
)
2
tan trong n íc, ch¶y
qua khe ®¸ vµo hang ®éng

Qu¸ tr×nh nµy x¶y ra liªn tôc, l©u dµi, t¹o nªn th¹ch nhò víi
nh÷ng h×nh thï kh¸c nhau
CaCO
3 (r )
+ H
2
O + CO
2
Ca(HCO
3
)
2
(dd )