Dau ngoac don-50

TiÕt 50

KIỂM TRA BÀI CŨ
? Gi a các v c a câu ghép có quan h v i nhau nh ữ ế ủ ệ ớ ư
th n o? Nêu các quan h ý ngh a th ng g p?ế à ệ ĩ ườ ặ

a/ Ví dụ
1/ Đùng một cái, họ (những người bản xứ) được phong cho cái
danh hiệu tối cao là “chiến sĩ bảo vệ công lý và tự do”.
(Nguyễn Ái Quốc, Thuế máu)
-> giải thích để làm rõ “họ” ngụ ý chỉ ai (những người bản xứ)
3/ Lí Bạch (701-762), nhà thơ nổi tiếng của Trung Quốc đời Đường, tự
Thái Bạch, hiệu Thanh Liên cư sĩ, quê ở Cam Túc; lúc mới n¨m tuổi, gia
đình về định cư ở làng Thanh Liên, huyện Xương Long thuộc Miên
Châu (Tứ Xuyên).
2/ Gọi là kênh Ba Khía vì ở đó hai bên bờ tập trung toàn những con ba
khía, chúng bám đặc sệt quanh các gốc cây (ba khía là một loại còng
biển lai cua, càng sắc tím đỏ, làm mắm xé ra trộn tỏi ớt ăn rất ngon).
(Theo Đoàn Giỏi, Đất rừng phương Nam)
-> thuyết minh về một loài động vật mà tên của nó là ba khía được
dùng để gọi tên một con kênh.
-> bổ sung thêm năm sinh, năm mất của nhà thơ Lí Bạch và biết thêm
Miên Châu thuộc tỉnh Tứ Xuyên.

BÀI TẬP
Phần nào trong những câu sau có thể cho vào trong dấu
ngoặc đơn? Tại sao?
1/ Trang lớp trưởng 8A có giọng nói tuyệt vời.
2/ Mùa xuân, mùa đầu tiên trong một năm , cây cối
xanh tươi mát mẻ.

3/ Bộ phim cánh đồng hoang, do Việt Nam sản xuất , rất hay.
( )
(
)
( )

CHÚ Ý
CHÚ Ý
.
.
Nam Cao sinh n m 1915 (?) 1951 nh ng có t i ă – ư à
Nam Cao sinh n m 1915 (?) 1951 nh ng có t i ă – ư à
li u ghi n m sinh c a ông l 1917.ệ ă ủ à
li u ghi n m sinh c a ông l 1917.ệ ă ủ à
* Dùng dấu ngoặc đơn với dấu chấm hỏi (?) tỏ ý hòai nghi.
•
Một thế kỉ văn minh, khai hóa (!) của thực
dân cũng không làm ra được một tấc sắt.
Tre vẫn phải còn vất vả mãi với người.
Thép Mới,
Cây tre Việt Nam
* Dùng dấu ngoặc đơn với dấu chấm than (!) tỏ ý mỉa mai.

1/ Rồi Dế Choắt loanh quanh, băn khoăn. Tôi phải bảo:
- Được, chú mình cứ nói thẳng thừng ra nào.
Dế Choắt nhìn tôi mà rằng:
- Anh đã nghĩ thương em như thế thì hay là anh đào giúp cho em
một cái ngách sang bên nhà anh, phòng khi tắt lửa tối đèn có đứa
nào đến bắt nạt thì em chạy sang (Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí)

-> Đánh dấu (báo trước) lời đối thoại (Dế Mèn nói với Dế Choắt và Dế
Choắt nói với Dế Mèn).
2/ Như tre mọc thẳng, con người không chịu khuất. Người xưa có
câu: “Trúc dẫu cháy, đốt ngay vẫn thẳng”. Tre là thẳng thắn, bất
khuất ! (Thép Mới, Cây tre Việt Nam)
- > Đánh dấu (báo trước) lời dẫn trực tiếp (Thép Mới dẫn lại lời của
người xưa )
3/ Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần, nhưng lần này tự nhiên
thấy lạ. Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi
đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học. (Thanh Tịnh, Tôi đi học)


-> Đánh dấu (b¸o tr íc) phần giải thích lí do thay đổi tâm trạng của
tác giả trong ngày đầu tiên đi học.

BÀI TẬP
Thêm dấu hai chấm vào các câu sau cho đúng với
ý định của người viết?
1/ Người Việt Nam nói “Học thầy không tày học bạn”
nhưng cũng nói “Không thầy đố mày làm nên”.
2/ Trang khoe với tôi rằng “Hôm qua nó được điểm 10”.
:

:
:
Nếu bỏ phần sau dấu hai chÊm thì ý nghĩa
cơ bản của những c©u trên có thay đổi không ?
V× sao?

a/ Qua các cụm từ tiệt nhiên (rõ ràng, dứt khoát nh thế, không thể

khác), định phận tại thiên th (định phận tại sách trời), hành khan
thủ bại h (chắc chắn sẽ nhận lấy thất bại), hãy nhận xét về giọng
điệu của bài thơ. (Ngữ văn 7, tập một)
b/Chiều dài của cầu là 2 290 m ( kể cả phần cầu dẫn với chín nhịp dài và m ời nhịp ngắn). (Thuý Lan)

-> ỏnh du phn gii thớch ý ngha ca cỏc cm t
-> ỏnh du phn thuyt minh giỳp ngi c hiu
rừ trong 2290m chiu di ca cu cú tớnh c phn cu dn
c/ Để văn bản có tính liên kết, ng ời viết( ng ời nói) phảI làm cho nội
dung của các câu, các đoạn thống nhất và gắn bó chặt chẽ với nhau;
đồng thời, phảI biết kết nối các câu các đoạn đó bằng những ph ơng
tiện ngôn ngữ (từ,câu) thích hợp. (Ngữ văn 7, tập một)
-> ỏnh du phn b sung (cú quan h la chn vi phn chỳ thớch).
- ỏnh du phn thuyt minh lm rừ nhng phng tin ngụn ng
õy l gỡ.
Bài tập 1:

a/Nh ng họ thách nặng quá : nguyên tiền mặt phải một trăm đồng bạc,
lại còn cau, còn r ợu cả c ới nữa thì mất đến cứng hai trăm đồng bạc.
(Nam Cao)
ỏnh du (bỏo trc) phn gii thớch cho ý: h thỏch nng
quỏ.
b/ Tôi không ngờ Dế Choắt nói với tôi một câu nh thế này:
- Thôi, tôi ốm yếu quá rồi, chết cũng đ ợc. Nh ng tr ớc khi nhắm mắt, tôi
khuyên anh : ở đời mà có thói hung hăng bậy bạ, có óc mà không biết
nghĩ, sớm muộn rồi cũng vạ vào mình đấy. (Tô Hoài)
-> ỏnh du
(bỏo trc)
li i thoi
(D Chot núi vi D

Mốn)
v phn thuyt minh ni dung D Chot khuyờn D mốn.
c/ Rồi một ngày m a rào. M a giăng giăng bốn phía. Có quãng nắng
xuyên xuống biển, óng ánh đủ màu : xanh lá mạ, tím phớt, hồng,
xanh biếc,
-> ỏnh du
(bỏo trc)
phn thuyt minh cho ý: mu
l nhng mu no.
Bài tập 2:

A B
Phong Nha gồm hai bộ
phận: động khô và động
nước
Phong Nha gồm hai bộ
phận (động khô và động
nước)
Thay được vì nghĩa cơ bản không thay đổi.
Phong Nha gồm: động
khô và động nước
Phong Nha gồm (động
khô và động nước)
Không thay được, vì ý nghĩa cơ bản
thay đổi (không rõ nghĩa)

5
* Bạn đó chép sai. Dấu ngoặc đơn bao
giờ cũng được dùng thành cặp.
* Phần được đánh dấu bằng dấu ngoặc

đơn không phải là bộ phận của câu.
Thế là các em được vào lớp năm. Các em phải
gắng học để thầy mẹ được vui lòng và để thầy dạy
các em được sung sướng. Các em đã nghe chưa.
(Các em đều nghe nhưng không em nào dám trả
lời. Cũng may đã có một tiếng dạ ran của phụ
huynh đáp lại .
)

Bài 6:
Dựa vào nội dung đã học ở văn bản Bài
toán dân số, hãy viết một đoạn văn ngắn về
sự cần thiết phải hạn chế việc gia tăng dân
số; trong đoạn văn có dùng dấu ngoặc đơn và
dấu hai chấm.