Bài 9. Sóng dừng

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
SỞ GIÁO DỤC – ĐÀO TẠO BÌNH DƯƠNG
TỔ : LÝ - TIN
Người thực hiện: Đinh Văn Hùng

Câu 1:
Định nghĩa giao thoa và nêu điều kiện để có
Định nghĩa giao thoa và nêu điều kiện để có
giao thoa?
giao thoa?

Là sự kết hợp của hai hay nhiều sóng trong
có những điểm biên độ được tăng cường (dao
động với biên độ cực đại) và có những điểm ở
đó chúng luôn triệt tiêu nhau (những điểm
đứng yên).

Hai sóng dao động cùng phương, cùng tần số
, và có hiệu số pha không đổi theo thời gian.

Bài 9:
Trong bài trước chúng ta đã nghiên cứu hiện tượng
giao thoa của sóng trên mặt nước nếu hai sóng kết
hợp gặp nhau trên một sợi dây thì xảy ra hiện
tượng sóng dừng.
CH: Hiện tượng sóng dừng là gì?

I/ SỰ PHẢN XẠ CỦA SÓNG
1. Sự phản xạ của sóng trên vật cản cố định
1.1. Thí nghiệm:



P
Q
CH
1
: Khi phản xạ
ở Q, biến dạng của
dây ntn?
Trả lời: Biến dạng
của dây bị đổi chiều
Sóng tới
Sóng phản xạ
CH
2
: Nếu P dao
động điều hòa thì
sóng truyền trên
dây có dạng như
thế nào?
Trả lời: Có dạng
hình sin.
CH
3
: khi phản
xạ trên vật cản
cố định, pha của
sóng phản xạ và
sóng tới như thế
nào với nhau?

1.2. Kết Luận:
Khi phản xạ trên
vật cản cố định, sóng
phản xạ luôn ngược
pha với sóng tới ở
điểm phản xạ.



I/ SỰ PHẢN XẠ CỦA SÓNG
1. Sự phản xạ của sóng trên vật cản cố định
2. Phản xạ của sóng trên vật cản tự do
2.1. Thí nghiệm:
Q
P
Q
P
CH
1
: Khi phản xạ ở Q, biến
dạng của dây ntn?
Trả lời: Biến dạng của dây không bị
đổi chiều
CH
2
: Khi phản xạ trên vật cản tự do,
pha của sóng phản xạ và sóng tới
ở điểm phản xạ ntn?
2.2. Kết Luận:
Khi phản xạ trên vật cản tự do,

sóng phản xạ luôn luôn cùng pha
với sóng tới ở điểm phản xạ

II/ SÓNG DỪNG
1. Khái niệm
1.1. Thí nghiệm:
P
Q
Sóng tới
Sóng phản xạ
CH
1
: Khi sóng tới và sóng phản xạ gặp nhau hiện
tượng gì sẽ xảy ra? Vì sao?
Trả lời: Khi sóng tới và sóng phản xạ gặp nhau thì
chúng giao thoa với nhau vì hai sóng kết hợp
P
Q
Sóng tới
Sóng phản xạ
Điểm bụng
Điểm nút



II/ SÓNG DỪNG
1. Khái niệm
1.1. Thí nghiệm:
CH
2

: Sóng dừng là gì?
1.2. Định nghĩa:
Sóng truyền trong sợi dây trong trường hợp xuất hiện
các nút và các bụng gọi là sóng dừng

Quan sát hiện tượng (sóng chạy)
Quan sát hiện tượng (sóng dừng)
CH: Quan sát hai hiện tượng và so sánh

Q
P
Soựng tụựiSoựng phaỷn xaù
Quan sỏt hin tng (súng dng)
Q
P
II/ SểNG DNG

Q
P
Soựng tụựiSoựng phaỷn xaù
Q
P
II/ SểNG DNG
Quan sỏt hin tng (súng dng)

P
Q
Soựng tụựiSoựng phaỷn xaù
P
Q

II/ SểNG DNG
Quan sỏt hin tng (súng dng)

P
Q
Soùng ph n xả ạ
Soùng t iớ
P
Q
II/ SÓNG DỪNG
Quan sát hiện tượng (sóng dừng)

II/ SÓNG DỪNG
1. Khái niệm


2. Sóng dừng trên một sợi dây có hai đâu cố định
p
Q
2
λ
2
λ
Nút
Bụng
4
λ
CH
1
: tại P và Q là những điểm nút hay điểm bụng?

- Tại P và Q là hai nút
CH
2
: Khoảng cách giữa hai nút liên tiếp bằng bao nhiêu?CH
3
: Khoảng cách giữa hai bụng liên tiếp bằng bao nhiêu?
-
Khoảng cách giữa hai nút hoặc hai bụng liên tiếp
bằng λ/2



2. Sóng dừng trên một sợi dây có hai đâu cố định
p
Q
2
λ
2
λ
Nút
Bụng
4
λ
CH
4
: Vị trí các nút cách đầu P và Q một khoảng bằng
bao nhiêu?
-
Vị trí các nút cách đầu P và Q một số nguyên lần nửa
bước sóng



CH
5
: Khoảng cách giữa một nút và một bụng liên tiếp bằng
bao nhiêu?
-
Khoảng cách giữa một nút và một bụng liên tiếp
bằng λ/4.



2. Sóng dừng trên một sợi dây có hai đâu cố định
p
Q
2
λ
2
λ
Nút
Bụng
4
λ
CH
6
: Vị trí các bụng cách đầu P và Q những khoảng
bằng bao nhiêu?
- Vị trí các bụng cách đầu P và Q những khoảng bằng
một số lẻ lần λ/4.




CH
7
: Vậy điều kiện để có sóng dừng trên sợi dây có
hai đầu cố định là gì?
*) Điều kiện để có sóng dừng trên sợi dây có
hai đầu cố định:
2. Sóng dừng trên một sợi dây có hai đâu cố định
2
l k
λ
=
(9.1) Với k = 1,2,3,… gọi là múi sóng
hay bó sóng
Trong đó: số bó(số múi) = số bụng = k.
Số nút = k + 1



PP
Q
(2 1)
4
l k
λ
= +
k = 0, 1, 2, 3 …
4
λ

2
λ
l
Q
3. Sóng dừng trên một sợi dây có
một đầu cố định, một đầu tự do
CH
1
: Điều kiện để có sóng dừng
trên trên một sợi dây có một đầu
cố định, một đầu tự do
(9.2)
Trong đó:
Số bụng = số nút = k +1



Câu 1: Thế nào là sóng dừng ?
Câu 2: Nêu điều kiện để có sóng dừng trên sợi dây
có hai đầu cố định
Câu 3: Nêu điều kiện để có sóng dừng trên sợi dây có
một đầu cố định, một đầu tự do.

CỦNG CỐ - BÀI TẬP
1.Chọn câu đúng.
Tại điểm phản xạ thì sóng phản xạ :
A. Luôn ngược pha với sóng tới
B. Ngược pha với sóng tới nếu vật cản là cố định
C. Ngược pha với sóng tới nếu vật cản là tự do
D.Cùng pha với sóng tới nếu vật cản là cố định

2. Chọn câu đúng
Trong hệ sóng dừng trên một sợi dây, khoảng
cách giữa hai nút hoặc hai bụng liên tiếp bằng :
A. Một bước sóng
B. Hai bước sóng
C. Một nửa bước sóng
D. Một phần tư bước sóng

Bài giải
3.Một dây đàn dài 0,6m hai đầu cố định dao động với
một bụng độc nhất (ở giữa dây)
a. Tính bước sóng λ trên dây
b. Nếu dây dao động với 3 bụng thì bước sóng là bao
nhiêu
a. Hai đầu cố định chiều dài dây
l = 0,6m
k = 1
a. Tính
b. k
/
= 3 Tính
λ
λ
′
2
2.0,6 1,2
2
l
l k m

k
λ
λ
= → = = =
b.
2
0,4
2
l
l k m
k
λ
λ
′
′ ′
= → = =
′

4. Trên một sợi dây dài 1,2 m có một hệ sóng dừng .Kể cả
hai đầu dây , thì trên dây có tất cả bốn nút .Biết tốc độ
truyền sóng trên dây là v = 80 m/s. tính tần số và chu kỳ
dao động của sóng
Bài giải
l = 1,2 m
K = 3
V = 80 m/s
f = ?
T = ?
Vì dây có hai đầu cố định nên :
2

0,8
2
l
l k m
k
λ
λ
= → = =
v v
f
f
λ
λ
= → =
1
T
f
=

CẢM ƠN QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC
EM HỌC SINH ĐÃ THAM DỰ BUỔI
HỘI GIẢNG. CHÚC QUÝ THẦY CÔ
VÀ CÁC EM HỌC SINH CÓ MỘT
NGÀY HỌC TẬP VÀ LÀM VIỆC
ĐẠT KẾT QUẢ TỐT

VỀ HỌC BÀI
NHANH
LÊN !
DẠ ! Hu hu