Chăm sóc trẻ sơ sinh và nhũ nhi pdf

Chăm sóc trẻ sơ sinh và
nhũ nhi
Trẻ em là một cơ thể đanglớn lên và phát triển. Quá trình lớn và phát triển
của trẻ cũngtuân theoquy luật chungcủa sự tiếnhóa sinhvật đi từ thấp lên cao, từ
đơn giản đến phức tạp.Từ lúc thụ thai đến tuổi trưởng thành trẻ trải qua 2 hiện
tượng đó làsự tăng trưởng,đây là hiện tượng phát triển về số lượng vàkích thước
của cáctế bào;và sauđó là sự trưởngthành của các tế bào và mô với sự hoàn
chỉnhdần về cấu trúcvà chức năng của các cơ quan. Quá trình lớn lên vàphát triển
này không phải làmột quá trình tuần tiến mà có những bướcnhẩy vọt, có sự khác
biệt về chất chứ khôngđơnthuần về số lượng.Trẻ em không phải làngười lớnthu
nhỏ vì vậy mỗi lứa tuổi cómộtđặc điểm sinh học riêng chi phối sự pháttriểnbình
thường cũngnhư quá trình bệnh lý của trẻ. Hiểu rõ các đặcđiểm sinh học vàbệnh
lý từng thời kỳ phát triểncủa trẻ sẽ giúp các ông bố bà mẹ có nhữngbiện pháp
chămsóc trẻ tốt hơn.
Theo Tổ chức y tế thế giới (WHO) trẻ em được tínhtừ 0-18 tuổi và đượcchia
thành các giai đoạn: Sơ sinh:từ lúc sinh đến1 tháng; Trẻ bú mẹ: 1 - 23tháng; Trẻ
tiền học đường:2 - 5 tuổi;Trẻ nhi đồng: 6- 12 tuổi và Trẻ vị thành niên: 13 - 18
tuổi.
Phần 1 bài viết này đề cậpđến lứa tuổi 0 – 23 tháng tuổi, có vị trí rấtquan trọng
trong suốt quá trình phát triểncuộc đời củamỗi con người. Một đứa trẻ trước khi
ra đờisẽ phải trải qua khoảng280 -290 ngày trongbụng mẹ, đượctính từ lúc thụ
thai chođến khi sinh.Thời giannày được chiathành 2 thời kỳ:
Thời kỳ phôi: 3 tháng đầu củathai kỳ dành cho sự hình thành và biệt hóa bộ phận.
Đây làthời kỳ noãn thụ tinh đượcbiệt hoá nhanhchóng thànhmột cơ thể. Trong
thời kỳ này, nếu mẹ bị nhiễm các chất độc (thuốc hayhoáchất) hoặc bị nhiễm
virus như nhiễm TORCH(toxoplasmo,rubella,cytomegalovirus,herpes simplex)
thì trẻ sinhradễ bị dị tật. Bệnhlý trong giai đoạnnày thườnglàsự rối loạnvề hình
thành vàphát triển của thai nhi như những dị tật do “gene”, bất thường về nhiễm
sắc thể. Nhữngngườimẹ lớn tuổi sinh condễ bị những dị hình về nhiễm sắc thể
như hội chứngDown Ở thời kỳ này cácbà mẹ cần bắt đầuchăm sóc chobản thân
và thai nhi, nên chọn mộtđịa chỉ uy tín để chăm sóc thai,vì việctheodõi, quản lý

thai nghén rất quan trọng đốivới sứckhỏe vàchăm sóctrẻ sau này.
Thời kỳ thai: Tính từ tháng thứ 3 đếntháng thứ 9. Trong thời kỳ này, thai nhi tiếp
tục lớnlên một cách nhanh chóng. Trong giaiđoạn này sự dinhdưỡng củathai nhi
được cungcấp từ người mẹ qua rau thai. Nếu người mẹ khôngđủ dinh dưỡng hay
tăng cân kém tronggiai đoạn này,trẻ dễ có cân nặng thấp lúc sinhhoặc tỉ lệ tử
vong cao.
Việc chăm sóc người mẹ trong thời kỳ mang thaichính là chăm sóc trẻ tronggiai
đoạn trước khisinh.Trong suốt thai kỳ ngườimẹ cần tăng được 8-12kg.Các bà mẹ
cần chú ý theo đúng lịch khám thaiđịnh kỳ,làm các xét nghiệm máu, nước tiểu,
siêu âmhìnhthái và theo dõi chẩn đoán dị tật trước sinh theo đúng chỉ định của
bác sĩ, thận trọng khi dùng thuốc và tránhtiếp xúc với các yếu tố độc hại, có chế độ
lao độnghợp lý và tinh thần thoải mái, chế độ dinh dưỡng đầy đủ,đảmbảo 2.400–
2.500 calo/ngày
Chấm dứt thời kì trongbụngmẹ, trẻ bước sang giai đoạnsau sinhđược tính
từ lúc sinh(cắt rốn) chođến 28 ngày, haycòngọi làthời kỳ sơ sinh;và từ 1 đến
23 tháng tuổi, đượcgọi là thời kì nhũ nhi.
Thời kì sơ sinh: Chăm sóctrẻ sơ sinh đóng vaitrò rất quantrọngvì đây là
giaiđoạnchuyển tiếp từ đời sống trongbuồngtử cung người mẹ rangoài tử cung
(từ môi trường nước sang môi trườngkhông khí,nhiệt độ môitrường ổnđịnh
sang nhiệt độ daođộng )buộc trẻ phải có sự thayđổi chức năngcủa mộtsố cơ
quan để thích nghi với cuộc sống mới như hoạt độngcủa bộ máyhôhấp,bộ máy
tuần hoàn.
Ngay saukhira đời, đứa bé bắt đầu thở bằng phổi và vòng tuần hoànchính thức
thaycho tuần hoàn rauthai. Trẻ bú mẹ và bộ máy tiêu hoá cũng bắtđầu làm việc.
Bộ não bécònnonnớt nên trẻ ngủ liên miên dovỏ não trong trạng tháiức chế.Đặc
biệt cầnquan tâm khichăm sóctrẻ sơ sinh là chức năng các bộ phận vàhệ thống
của trẻ chưa hoàn thiện, do đó các bệnh lý thường gặp ở lứa tuổi này gồm:
Glucosemáu trẻ sơ sinh thấp nêncần chotrẻ bú sớmsau khisinh.
Hệ thống miễn dịch còn non yếu nêntrẻ dễ bị nhiễm trùng. Tuyvậy nhờ có kháng
thể từ mẹ chuyển sang nên trẻ ít bị các bệnh như sởi, bạch hầu

Ngoài một số bệnhcủa giai đoạn trướckhisinh như các dị tật bẩm sinh,các
bệnh rối loạn chuyển hóa,đẻ non,còn gặp các bệnhcó liên quan đến quátrình đẻ
như ngạt, sang chấn sản khoa.
Chínhvì thế, việc chăm sóc trẻ sơ sinh tốt, nhất làtrong giai đoạn trước sinh
rất quantrọng, để hạnchế việcđẻ khó,nhiễm trùng,nhằm hạ thấptử vong sơ sinh.
Sau khi sinh, trẻ cầnđược chobú mẹ đầy đủ, giữ ấm và vô khuẩn tốt.
Trẻ bướcsang thời kì nhũ nhi được tính từ 1 tháng đến23 thángtuổi. Trongthời
kỳ này trẻ lớn rất nhanh,thức ăn tốt nhất là sữa mẹ. Trẻ cần120 - 130calo/kg cơ
thể/ngày. Các đặc điểmsinh lýcủa trẻ:
Chức năng các bộ phận pháttriển nhanhnhưng vẫn chưa hoàn thiện, đặc
biệt là chức năng tiêu hóa; tình trạng miễn dịchthụ động giảm nhanhtrong khikhả
năng tạomiễn dịch chủ động của trẻ còn chưa hoànthiện.
Hệ thống thần kinhcũng bắt đầu phát triển, trẻ bắt đầu nhận ra các đồ vật, khuôn
mặt.Đã hìnhthànhhệ thốngtínhiệu thứ nhất là các phản xạ có điều kiệnvà đến
cuối năm đầu trẻ bắt đầu hình thành hệ thống tín hiệu thứ hai(Trẻ bắt đầu biết nói)
Các bệnhthường gặp:
 Các bệnhvề dinhdưỡng,tiêuhóa như tiêu chảy cấp,thiếu máu,còi xương,
suy dinhdưỡng,nhất là trẻ khôngbú mẹ. Ở trẻ được nuôi bằng sữa mẹ, các rối
loạndạ dày – ruột ít gặpvà nhẹ hơn.
 Trung tâm điều nhiệt vàda của trẻ cũng chưa phát triển đầy đủ, do đó trẻ
dễ bị hạ thân nhiệthoặc dễ bị sốt cao cogiật.
Trong6 thángđầu trẻ ít bị các bệnh nhiễm trùng cấp như sởi, bạch hầu do
kháng thể từ mẹ (IgG) truyền sang quarau thaicòn tồn tại ở cơ thể trẻ.
Càng về sau, miễn dịch từ mẹ truyềnsanggiảmdần, trong lúc đó hệ thống miễn
dịch của trẻ vẫn còn non yếu nên trẻ dễ mắc các bệnh nhiễm khuẩn như viêm phổi,
viêm màng não mủ. Chămsóc trẻ tronggiai đoạnnày cần chú ý:
 Đảmbảo dinh dưỡng: trẻ đượcbú mẹ đầy đủ, ăn sam đủ và đúng thời
điểm
 Đảmbảo cho trẻ được tiêm phòng đầy đủ đúng thời gian vàđúng kỹ
thuật

 Vệ sinh thân thể cho trẻ và chú ý giúp trẻ pháttriển tinh thần vận động
Chăm sóc trẻ,đặc biệt chăm sóc trẻ sơ sinh khỏe mạnh, pháttriểntoàn diện
là cả một nghệ thuật và khoa học. Hiểu được quá trình hìnhthành của trẻ, sự phát
triển sinhhọc cũngnhư những bệnhlý mà trẻ cóthể gặp phải trongnhững năm
thángđầu đời là hết sức quantrọng. Điều này giúp cho các ông bố bà mẹ chủ động
chămsóc, nuôi dưỡng con mình một cách tốthơn. Trẻ em thựcsự là tương laivà
hạnh phúc của chúng ta, hãy đànhtrọn tình yêu thương cho bé!