VIÊM DA PHỎNG NƯỚC DO KIẾN KHOANG ( Paedérus) ppsx

VIÊM DA PHỎNG NƯỚC DO KIẾN KHOANG
( Paedérus)


1. Đại cương :
- Paedérus là một côn trùng thuộc họ Staphylinidae. Loại thường gặp là P.literalis,
P.fuscipes Paedérus thoạt nhìn như con kiến mình dài thanh 7- 10 mm. Nhân dân
thường gọi côn trùng này bằng nhiều tên kiến khoang, kiến kim, kiến lác, kiến
gạo, cằm cặp, kiến nhốt, kiến cong đít Đầu nhỏ có râu nhọn hoặc hình bầu dục
cong về phía trước . Mình mang 3 đôi chân. Bụng có 8 đốt dẻo, một số đốt có mầu
đỏ hung, một số đốt có mầu đen. Trên mình có cánh rất ngắn chỉ che đợc 3-5 đốt
bụng, hai cánh cứng ở trên, hai cánh lụa ở dới. Paedérus chạy và bay rất nhanh,
khi chạy cong đít lên nh đít bọ cạp. Côn trùng sống bằng chất huỷ biến của thực
vật , động vật, hoặc ăn các côn trùng nhỏ , các xác chết súc vật, phân. Chúng sống
ở chỗ có phân rác , cỏ mục, rìa đầm lầy, dưới đống gạch, trong vỏ cây nứt nẻ, đôi
khi trong cả tổ chim, tổ mối.
- Paedérus sống ở quanh làng, quanh các vị trí đóng quân , trong các đống rác trôi
lềnh bềnh trên mặt ruộng, mặt sông. Từ các vị trí đó chúng có thể bay vào trong
nhà, phòng làm việc nhất là khi trong phòng có ánh sáng, gây nên bệnh viêm da
tiếp xúc cho những người va chạm vào nó.
Pavan đã chiết xuất từ côn trùng một chất gọi là Pederin. Chất này khi bôi lên da
chuột bạch gây phản ứng viêm mạch, bôi lên da người gây viêm da phỏng nước.
Theo một số tác giả dân sống ở vùng châu thổ sông Vônga thường bị viêm da do
Paedérus. Một báo cáo khác thông báo có một vụ dịch viêm da phỏng nước do
paedérus xẩy ra vào mùa hè năm 1958- 1959 ở Achentina (A. Conders).
Tháng 5 - 1960 Nguyễn Sỹ Quốc và cộng sự báo cáo có một vụ dịch viêm da
phỏng nước gồm 31 bệnh nhân có lâm sàng tương tự như viêm da phỏng nước do
paedérus . Chúng tôi cho rằng đó cũng có thể là một vụ dịch do paedérus.
2. Hình ảnh lâm sàng :
Bệnh thường xẩy ra vào mùa hè, vì mưa làm ngập ruộng các côn trùng bay theo
ánh đèn vào các nhà bên cạnh đồng ruộng. Đại đa số các bệnh nhân( 78,14 %) là

những người làm việc dưới ánh đèn, và phần lớn trong số họ đều phát hiện triệu
chứng lâm sàng đầu tiên vào buổi sáng.
Vị trí tổn thương chủ yếu ở phần hở, mặt, cổ hai cẳng tay, 1/2 trên thân mình.
Nhưng cũng có trường hợp thấy cả ở vùng kín như nách, quanh thắt lưng, bẹn, đùi.
Tổn thương cơ bản 100 % có biểu hiện bằng các đám đỏ, nền hơi cộm, có các mụn
nước và phỏng nước, ở giữa có một vùng hơi lõm thậm chí hoại tử kéo dài thành
vệt dài 3- 10 cm gợi ý có hình một vật gì ( đó là vết miết của các ngón tay bệnh
nhân). 100 % có cảm giác nóng bỏng tại chỗ. Toàn trạng bệnh nhân có cảm giác
ngây ngấy sốt khó chịu mệt mỏi có thể nổi hạch vùng tương ứng. Một số trường
hợp phù nề hai mi mắt. Hoặc có tổn thương viêm da ( đỏ phù nề nhẹ ) ở các vùng
da kín khác do bệnh nhân gãi, miết những độc tố của côn trùng vào vùng da đó.
Sau một vài ngày có thể có nhiễm khuẩn thứ phát gây phỏng mủ, có vẩy tiết.
Tổn thương như vậy tiến triển từ 3-7 ngày thì đóng vẩy tiết khô và rụng dần để lại
đám da sẫm màu, toàn bộ đợt tiến triển kéo dài 5- 20 ngày.
Có một số ít bệnh nhân chỉ nổi một đám da đỏ lấm tấm mụn nước hơi ngứa , tổn
thương mất đi sau 3-5 ngày, không thành phỏng nước phỏng mủ.
Trong một mùa mưa bệnh nhân bị đi bị lại 3-4 lần .
Cận lâm sàng không có biến đổi gì đặc biệt trừ khi có nhiễm khuẩn. Mô bệnh học
chỉ là một viêm da không đặc hiệu.
Chẩn đoán phân biệt với viêm da do các căn nguyên khác ( hoá chất, sơn, cây
cỏ ), hoặc giai đoạn đầu của bệnh zôna.
3. Điều trị và dự phòng.
Điều trị tại chỗ : dùng các dung dịch dịu da : kem kẽm,hồ nước, dung dịch Yarit
bôi ngày 2- 3 lần. Dùng các dung dịch sát khuẩn, mỡ kháng sinh khi có nhiễm
khuẩn.
Toàn thân dùng thuốc kháng histamin tổng hợp, hoặc thuốc kháng sinh khi có
nhiễm khuẩn.
Dự phòng :
- Khi làm việc dới ánh đèn chú ý tránh phản xạ đập miết khi có cảm giác côn trùng
rơi vào cổ vào mặt. hoặc dùng các lưới mắt nhỏ che cửa sổ tránh côn trùng bay

vào nhà.
- Khi rửa mặt, tắm giặt cần giặt sạch khăn mặt hoặc giũ quần áo trớc khi mặc tránh
sát miết côn trùng lên da.
- Khi bắt đầu thấy rát ở vùng da nào đó có thể chấm dung dịch nước muối , nước
vôi để ngăn không nổi thành phỏng nước phỏng mủ .