Einstein - cuộc đời và sự nghiệp pps

Einstein - cuộc đời và
sự nghiệp
Vào năm1911, mộthội nghị khoa họcnhỏ được tổ chức tạiBruxelles,nước
Bỉ. Người đứng ratổ chức là nhà triệu phú Ernest Solvay. Ông này là mộtkỹ nghệ
gia về Hóa Chấtvà đã thànhcông lớn.Tuy giàu cónhưng Solvay vẫn yêu thích
Khoa Họcvà có khảo cứu chútít về Vật Lý. Solvaymuốn được nhiềungười chúý
đến cônglao của mình.
Trongsố các bạn, nhà triệu phú Solvay thường giao du với Walther Nernst,
một nhà hóa học danhtiếng. WalterNernstnghĩ đến ý thích của Solvay và đến ích
lợi của Khoa Học,nên đề nghị với nhà triệu phú chịu phí tổn cho một hộinghị gồm
các nhà bác học danhtiếngcủa châu Âu và các vị này sẽ bàn luận về các trở ngại
của “Nền Vật Lý Mới” rồi nhândip này, Solvay có thể trình bày lý thuyết của mình.
Ernest Solvay ưngthuận.Hội nghị được tổ chức. Sir Ernest Rutherford đại diện
cho AnhQuốc, HenriPoincaré và Paul Langevin thay mặt choPháp Quốc, Max
Planck và Walther Nernst đại diện choĐức Quốc, H.A. Lorentzlà đại biểu của Hòa
Lan, xứ BaLanđược thaymặt bởi bà Marie Curiekhi đó đang làm việc tại Paris,
còn AlbertEinsteinđại diệncho ÁoQuốc cùng với Franz Hasenohrl.
Hội nghị lấy tên là Solvay vàdiễn ra trongvòng thân mật. Không ai chỉ trích
lý thuyết của ông Solvay cả, tất cả đều tránh vì muốn tỏ lòng biết ơn và lịch sự đối
với chủ nhân. Ngoài ra, trongcuộc bàncãi, mọi người đều kinh ngạcvề những ý
tưởng mới lạ của Einstein. Sauhội nghị, Solvay nhận rõ chângiá trị của buổigặp
gỡ nên về sau, ông ta thường tổ chức các buổi họpkhác mà vaichính là Einstein.
Năm 1912,sau một thời giansống tại Prague, Einstein lại được giấy mời giữ
chân giáo sư môn vật lý lý thuyết tại trường BáchKhoa Zurich.Trường này thuộc
quyền của Liên BangThụySĩ nên rất lớn, và nhữngkỷ niệmcủa tuổitrưởng thành
làm cho Einsteincũng muốn quay về nơi chốn cũ. Hơn nữa, bàMilevavợ ông, lại
cảm thấy khó chịu khi sống tại Prague và mong muốn trở lại Zurich, tổ quốc nhỏ bé
của bà. Vì vậy Einstein cùng gia đình rời Prague.
Sự ra đi khỏi thànhphố Praguecủa Einstein làm chonhiều người xaođộng.
Ai cũngmuốn lưu giữ danh tiếng của nhà báchọc cho địa phương của mình. Các
báo chí cho rằngcác bạn củaông đã ngược đãiEinstein và bắt ôngxin đổi đi. Có

người lại nói vì ônggốc Do Thái, nhà cầm quyền không đốixử tử tế với ôngkhiến
cho Einstein phải từ giã Prague.Đúngra, các điều kể trên trái với sự thực. Tại
Prague,Einstein cảm thấy dễ chịu và người dân nơi này với tínhtình cởi mở, đã
làm cho ông quý mến họ.
Tới cuối năm 1912,Albert Einstein trở thành GiáoSư ThựcThụ của trường
Bách Khoa Zurichvà manglại danh tiếng cho đại học này.Einstein làm việc không
ngừng.Các lý thuyết mới về Toán của các nhà toán học ÝĐại Lợi Riccivà Levi-
Civitađã làm choEinstein chú ý đến. Ông cùng với Marcel Grossmann, một người
bạn cũ, khảo cứu các phươngpháp toán học mới ngõ hầu có thể dùng cholý thuyết
về TrọngLực.
Vào năm1913, mộthội nghị các nhàbác học Đứcđược tổ chức tại Vienna.
Ngườita mời Einsteintới trìnhbày lýthuyết về Trọng Lực của ông. Trong buổi
thuyết trình này, aicũng phải sửng sốtvề các ý tưởng mới mẻ, quá kỳ dị của
Einstein.Mọi ngườitrôngchờ ở ông một lý thuyết tổng quát, tân kỳ.
Berlin,thủ đô của nước Đức, dần dầntrở nên Trung Tâm ChínhTrị và Kinh
Tế của châu Âu. Hơn nữa,người Đứccòn muốn thành phố này là nơitập trung
Khoa Họcvà Nghệ Thuật. Riêngvề Khoa Học, muốn cho bộ môn nàyphát triển, cần
phải cócác viện khảo cứu vànhiều nhà bác học danh tiếng. Tại HoaKỳ, ngoài các
trường đại học ra, còn có cácviện khảo cứu đượccác nhà tư bản như Rockfeller,
Carnegie,Guggenheim trợ giúp. Hoàng Đế WilhelmII cũng muốn các côngchình
tương tự được thực hiện tại nước mình. Vì thế các kinh tế gia, kỹ nghệ gia và các
thương gia Đức cùngnhaugóp công,góp của vào việc thành lập Viện Kaiser
WilhelmGesellschaft. Được tuyển làm nhân viên của Việnlàmột danh dự lớn lao,
lại được danh hiệu Viện Sĩ, được mặc y phục lộnglẫy và đôi khiđược thamdự các
buổi yến tiệc với nhà vua.
Ngườita đang tìm kiếm các nhà báchọc lỗi lạc và sự chọnlựa được căn cứ
theo giátrị khoa học của từngngười. Vào thời kỳ đó, Max Planckvà Walther
Nernst làhai nhân vật dẫnđầu về Khoa Học của nước Đức. Hai ông này khuyênvị
GiámĐốc Viện Wilhelm, ôngAdolphe vonHarnack, gửi giấy mời AlbertEinstein,
một ngôi saosángđang lên của nền trời Vật LýMới. Einsteincũngđược Planckvà

Nernst khuyên nhủ nên nhậnlời để saunày có thể trở nên nhân viên của Hàn Lâm
ViệnHoàng Gia Phổ, một danhdự mà các giáo sư ĐạiHọcĐường Berlin đều aoước.
Einsteinđược mời vào ViệnHoàng Đế Wilhelm thực.
Công việc của Einstein trong Viện sẽ là nghiên cứutheo ý riêng của mình.
Ông lại được mờilàm GiáoSư Đại Học ĐườngBerlin,tại nơi này công việc giảng
dạy nhiều hayít tùy ý. Việc quản trị đại học đườngcùngvới việc trôngcoi các kỳ
thi, ôngsẽ không phải để tâm tới. Einstein được hoàn toàntự dokhảo cứu.
Riêng đối với Einstein, ông cũngphân vân trướcviệc trở lại Berlin. Cáixã hội
đó khônghợp với thâm tâm của ông thực, nhưngđịa vị cao sang sẽ giúp cho cuộc
sống hàng ngày củaông dễ chịu hơn. Nhà bác họcbị giằngco giữa haiý tưởng:
quan niệm sống cho Khoa Học, cho bảnthân và ýtưởng về một chủ nghĩa xã hội
hợp đạolý. Ngoài ra tại Berlin,Einsteincòn có cô em họ,cô Elsa. Ông có gặp cônày
vài lầnvà thấy có cảm tìnhvới nàng. Cuộc ly dị cách đây vài năm với cô Mileva vì
bất đồngý kiến ở vài điểm, đã khiến Einstein nghĩ tới việc lập lại một gia đình mới.
Chínhđiều này cũng góp đôi phần vào quyết địnhcủa Einsteintrở lại thành phố
Berlin.Einsteintừ bỏ Zurich vào cuốinăm 1913.
Đúng vào năm 34tuổi, AlbertEinsteinlà nhân viên củaViện Hàn Lâm Berlin
và tượng trưngcho một thanhniên sống giữa các đồng viện hầu hếtđều cao tuổi
hơn, đều là những bậc lão thành trongcuộc sống đại học.Những vị này thường tự
cho là quan trọng,trong khicách cư xử của Einsteinlại dễ dàng,bình dị. Tại Berlin,
vài vật lý gia thường họp vớinhau để bàn luậncác vấn đề Khoa Học. Trong các
buổi thảoluận đó, ngoài Einstein, Planckvà Nernstra, người ta còn thấy Max Von
Laue, Jacques Franck, GustaveHertz, cô Lise Meitnervà saunày có Erwin
Schrödinger, người đã có côngvề Thuyết Lượng Tử (theorie quantique).
Einsteinsống tại Berlinchưa được một năm thì Thế ChiếnThứ Nhất bùngnổ.
Một số các nhà bác học thấy rằng mình cũng phải góp phần với các chiến sĩ ngoài
mặttrận. Họ liền hoạt động trong phạm vi của họ,tức là nghiên cứu và chế tạo các
dụngcụ chiến tranh. Walther Nernst chế tạo hơi ngạt, Fritz Haber,người bạn thân
của Einstein, nghiên cứu việcđiều chế ammoniac bằng cáchdùng khínitrogenrút
ra từ không khí.

Trongthời giansốngtại Berlin này,Einstein đã gặp cô Elsa,mộtngườiemhọ,
một người bạntừ thuở nhỏ.Cô này lúc bấy giờ góa chồng và có 2 đứacon riêng,
song côlà người tính tìnhvui vẻ, lại đảmđang.Hai ngườithành hônvới nhau và
sống một cuộc đời tương đối đầy đủ, nhưng hạnhphúc.
4- Hoạt động chính trị.
Từ trước, AlbertEinstein vẫn ghét chiến tranh. Ôngcho phổ biến các ýtưởng
của mình. Einsteinđã diễn thuyết tạinhiều nơinhư Hòa Lan,Tiệp Khắc, Áo, vừa
giảnggiải về lý thuyết vật lý, vừa biện họ cho ý tưởng hòa bình.
Vào thời bấy giờ tại châuÂu, các ngườiDo Thái thấy rằngcần phải liên kết
dònggiốngcủa họ hiện đang sống rải rác khắp bốn phương. Một phong trào phục
hưngquốc gia Do Thái đang thành hình.Vào năm 1921, Chaim Weizmann,người
lãnh đạo phong trào Do Thái Tự Trị (Zionism)cógửi giấy mờiEinstein cùng sang
Hoa Kỳ vận động cho việc tái lập một quốc giaDo Thái tại Palestine. Weizmann
muốn dùng danh tiếng của Einstein để khiến cácnhà triệu phú Do Thái tại Hoa Kỳ
giúptiền thành lập một trường đại họctại thủ đô mới. Einsteinnhậnlời.
Khi Einstein đến NewYork vào tháng5 năm 1921,các phóngviên ùa tới
chụp ảnh và phỏng vấn ông. Họ hỏi rất nhiều về Thuyết TươngĐối của ông đếnnỗi
ông tưởngmìnhbị vào mộtkỳ thi vấnđáp. Các nhà báo cũng hỏi bà Elsaxem bàcó
hiểu gì về lý thuyết của chồngkhông, thì bà trả lời: “ồ không,tuy rằng ông Einstein
đã cắt nghĩa chotôi nhiều lần, songsự không hiểurõ đó khôngảnh hưởngtới hạnh
phúc củachúng tôi”.
Albert Einsteinvà vợ đi qua đám người hiếu kỳ đứng đón tại bến tầu. Tay
phải ông cầm tẩu thuốc lá, tay trái xách chiếc đànvĩ cầm, hìnhảnh này khiến cho
nhiều người tưởng lầm ông là một nhạc sĩ tài ba đến trình diễn tại NewYork, mà
khôngphải là một nhà bác học đã làm đảo lộn quanniệm của con người về Vũ Trụ.
Tại Hoa Kỳ, Weizmannvà Einstein được tiếp đónrất trịnhtrọng. Tuyhai
nhânvật này chỉ đi bênhvực cho mộtchủ nghĩaDo Thái, nhưng họ được coi như
hai ngườiđại diệnthực sự cho dân tộc Do Thái vậy. Einstein đã diễn thuyết tại
nhiều nơi bằngtiếng Đức, vì lúc đó ông không thạo tiếng Anhlắm. Vào ngày 9
tháng5 năm đó, Einstein đượctrao tặng văn bằng Tiến Sĩ DanhDự củatrường Đại

Học Princeton vàvị Viện Trưởngđã ca tụng bằngtiếng Đức “một Christopher
ColumbuscủaKhoa Học, đã băng qua các đại dươngcủa tư tưởng mới lạ”. Sau khi
rời Hoa Kỳ, Einsteinsang nước Anh rồi trở về Berlinvào tháng 7 năm 1921.
Cuộc hành trình củaAlbert Einstein đã khiến cho sự giao hảo giữa các nhà
bác họcMỹ, Anh và Đức đượckhả quanhơn. Vìvậy, vài nhà bác họcPháp đã đề
nghị mời Einstein sang Paris,tuy rằngtại nơi đây, ngườita chưa quên mối thù
Pháp-Đức cũ. Trongsố cácngười chủ trương ý tưởng trên,có Paul Painlevé và
PaulLangevin là hainhà toán học. Langevin đề nghị dùng một phầnlợi tức của
trường Collège deFrance để mời Einstein sangPháp. Painlevé tán thành nồng
nhiệt trong khi nhiều nhà bác học Pháp lại phản đối ramặt.
Tại nước Đức, cácnhóm tương tự cũng muốn bắtbuộc Einsteintừ chối
nhưng vào thời kỳ đó, cả hai nhóm trên tại Pháp và Đức đềuchưa đủ mạnh nên
chưa thể ngăn trở cuộc hành trình. Einstein nhận lời sang Pháp. Langevincùng
CharlesNordmann, một nhà thiên văn, tới Jeumontgần biênthùy nướcBỉ, để đón
Einstein.Thời đó,một nhóm thanh niênái quốc Pháp định tổ chức mộtcuộc phản
đối tạinhà ga. Langevin đượctin đó do cảnh sát cho biết. Ôngta quyết định choxe
lửa chở Einstein ngừng tạimột ga nhỏ, không có ngườiđứng đón, rồi dùngxe điện
ngầm về khách sạn có ngờ đâu rằng trongkhi đó, con trai ông và các sinhviên khác
đang mỏi mắt trôngchờ được ngưỡng mộ nhà đại bác học tại ga chính.
Albert Einsteintới Paris vàongày 22-3-1922. Ngày31, ông diễn thuyết tại
Collège de France. Chỉ những người nào yêu thích Khoa Họcvà không cóý định
biểutình phảnđối mới nhận được giấy mời. Ngày hôm đó,Painlevé là người đến
trướctiên và đích thân coi sóc việc kiểm soát. Tại Đại Giảng Đường, nơi mà các đại
triết gia Ernest Renan và HenriBergson đã từng diễn giảnghôm đó đông chật
thínhgiả. Ngườita thấycó mặt bà Marie Curie, ôngHenriBergson và nhiều nhân
vật danhtiếng. Einstein đã dùng tiếng Pháp để thuyết trình.Giọngnói chậm chạp
của ông, đôi khilạc vào cáchphát âmcủa tiếngĐức, đã làm cho bài diễn giảng
thêmphần quyếnrũ và bí ẩn.
Sự có mặt củaEinstein tạiParis khiến cho Hàn Lâm ViệnPháp chia làm hai
phe phản đối nhau,trong khitại nướcĐức, một số nhà bác học cũng không bằng

lòng. Tuynhiên,Einstein chỉ nghĩ đếnlợi ích chung của Khoa Học vànghĩ tới sự
giao hảo giữa các dân tộc trên Thế Giới. Saukhitừ Pháp về, Einsteinlạisang
Thượng Hải vàongày 15-11-1922, rồisang NhậtBản và ở tại nơi đó cho tới tháng
2 nămsau mớitrở lại Palestine,rồi dulịch qua Tây Ban Nha.Khi Einsteinsắp đến
châu Áthì vào ngày 10-11-1922, Hàn Lâm Viện Khoa Học ThụyĐiển quyết định
trao tặngông Giải Thưởng Nobel về Vật Lý Học.
Thuyết Tương Đối của AlbertEinstein tuy được nhiều người biết đến nhưng
vào thời kỳ này sự tranh luậncòn đang sôi nổi, ngườita nghi ngờ khôngbiết lý
thuyết đó có phải làmộtphát minhkhoa họchay không. Bởi vì AlfredNobelquy
định rằng Giải Thưởngphải được trao tặng cho nhân vật nào đã phátminh rathứ
gì hữuích cho Nhân Loại, nên Hàn Lâm Viện Thụyđiển đã phân vântrước công
trìnhcủa Einsteinvề Khoa Học, rồisau cùng quyết định như sau: “Giải Thưởng
được traocho AlbertEinsteinvề định luật QuangĐiện và công trìnhcủa ông trong
địa hạt Vật Lý LýThuyết”.
Từ lâu, các nhà vật lý đều nhận thấyrằng khi chomột loại ánh sáng có tần số
đủ cao chiếu vàomột miếng kimloạiđặc biệt,sẽ có một dòng điện phátra. Hiện
tượng điện học do ánh sáng mà có này được gọi là hiện tượng Quang Điện. Lý
thuyết ánh sáng truyền theolàn sóngcủa AugustinFresnelrồi Thuyết Điện Từ của
James Maxwellđều khôngthể chobiết căn nguyên và đặc tínhcủa hiện tượng trên.
Einsteinđã dùng lý thuyết củaMaxPlanck về QuangTử (quanta) dẫn vào trong
định lý về ánh sángvà đặt giả thuyết rằng trong làn sóng ánhsáng có cácquangtử
chứa năng lượng. Nhờ giả thuyết này, ôngđã tìm ra được địnhluật Quang Điện và
định luật này cho phép các nhà khoahọc cắt nghĩa được các hiện tượngcó bức xạ.
Vào tháng 7 năm1923, Albert Einstein sang Thụy Điển nhậngiải thưởngvà
diễn thuyết trướcmột số đông các nhà bác họctại Goteborg. VuaThụy Điển cũng
tới dự.
Trongnăm 1925, Albert Einstein có lần đi Nam Mỹ diễn thuyết, còn các năm
sau, ông đều sốngtại thành phố Berlin. Từ tháng3 năm 1929,gia đìnhEinstein bắt
đầu cảm thấy khóchịu. Einstein bị nhiều người dòmngó và báo chí để ý, vì vậy ông
quyết định rời sangmột căn nhà bên bờ sông ngoài thành phố. Thấy vắng nhà, các

báo chí Đức lại phaolên rằngông đã sang HòaLan rồi sangMỹ.
Sống tại vùng quê, Einsteincảm thấy dễ chịu. Ôngcó hai sở thích: lái thuyền
và chơi đàn. Ai cũngbiếtrằng việc lái thuyền buồm đòi hỏi ở người thủy thủ nhiều
điều hiểu biết về Cơ Họcvà Vật Lý. Khéo lợidụng chiều gió để điều khiển con
thuyền đi cho đúng hướng mới là người lái giỏi. Về điểm này, Einstein có đủ. Ông
thường mang lương thực xuốngthuyềnmà đi cho đến gầntối mới trở về.
Albert Einsteinrấtthích âm nhạc. Âm nhạc đối với ôngvừalà môn giải trí,
vừa là nguồn an ủi và còn là sự cần thiết nữa. Ông có tai nghenhạc rất đúng và rất
ưa thích các nhạc phẩm của Mozart. Ông không cóbàn tay đặc biệt của các nhạcsĩ
kỳ tài, các bàntay này thường dài,dầy dặn, với các ngóntay thonthon, song ông
chơi đàn một cách rõràng, đúng nhịp, không đi trướcmà cũng không bỏ qua các
dấu nhạc. Trongcác nhạc cụ, Einstein ưathíchvĩ cầm. Nhiều người quý mến ông
đã gửi tặng ôngcác nhạc cụ do những thợ đàn danhtiếng làm, nhưng Einsteinlại
ưa thích cây vĩ cầm tầm thường của Nhật Bản, hìnhnhư câyđàn nàyđã cho ông
nhiều kết quả tốtđẹp.
Thật là may mắncho Einsteinkhi gặp được bà vợ thứ hai này:bàElsa. Tại
Berlin,Einsteinlấy riêng một căn phòng để làm việc. Khôngai đượcphép vàođây,
ngay cả vợ ông.Chính tại căn phòng này, ôngnghiên cứu và bànluận vớicác bạn
bè mà không sợ bị quấy rầy.Einsteinưa thích được tự do, bất chấp cả bụi bậm và
sự vôthứ tự trong căn phòng làm việc. Hai điều này đã làmcho bà Elsa luôn luôn
ân hận.Bà Elsathường chămsóc chồngmộtcách hiếm có. Bà chỉ cho phép ôngmỗi
ngày hút một điếu thuốc lá. Chính thứcthì ông tuân theo kỷ luật này,nhưng trong
phòngcủa ông lại có một hộpthuốc docác bạn ông bỏ đầy vào. Einstein không
uống rượu và khôngthức khuya,sợ rằng việc làm ngày maisẽ bị đìnhtrệ.
Trờiđã phú choEinsteinbảntínhhaycười.Khôngbaogiờ ông quênkhôihài,
ngay cả khibị rủi ro. Có người phàn nànvới Einsteinrằng thuyết TươngĐối của
ông khó hiểu quá, Einstein liền trả lời - “Có gì là khó hiểu, chẳng hạn như khita
ngồi cạnhngườiyêu thì thấy một giờ ngắn bằng một phút,còn nếu ta ngồi trên lò
lửa hồng thì mộtphút lạilâu bằngmột giờ”.
Một hôm,có người hỏi Einstein: - “Ôngcó chắc rằng lý thuyết của ông đúng

không?”. Einsteinđáp: - “Tôi tin chắcrằng đúng,nhưng người đời chỉ có đượcdẫn
chứng cụ thể vào năm 1981, khiđó tôi đã chết rồi. Khi đó nếu tôi cólý, thì tạinước
Đức người ta bảotôi là ngườiĐức còn người Pháp lại bảotôi là dân DoThái. Nếu lý
thuyết của tôi sai, thì ngườiĐức bảotôi là dân Do Thái cònngười Pháp sẽ bảo tôi
là dân Đức".
Einsteincó thể chất tốt,tuy rằng ông bị đau dạ dầy và yếu tim. Ông cócái đầu
khác thường: tất cả khối óchầu như được đặt tại đằng trước và gầnnhư ông không
có hậu chẩm (occiput). Phải chăng chỉ có cái đầu không cân xứng này mới nghĩ ra
được các ý tưởng khoahọc phithường?
Vào mùa đông năm 1930, Albert Einsteinđược mời tới thànhphố Pasadena,
thuộctiểu bangCalifornia,Hoa Kỳ, để diễn thuyết tại Viện Kỹ Thuật C.I.T. Trong
thời gian này, Einstein có gặp nhà bác học Robert Andrews Millikan, người đã làm
cho miền Californiatrở nên một trungtâm danhtiếng về nghiên cứu Khoa Học.
Mùa đôngnăm sau,Einsteintrở lại Pasedena và quayvề Berlin vào mùa xuân năm
1932, lúc mà nền Cộng Hòa Đứchấp hối.Vào tháng 3 năm1932, Hindenbourg
thắngHitler trong cuộc tuyển cử và trở thành TổngThống của nước Đức.
Cuối năm 1932,Einstein lại sang Pasadena, Hoa Kỳ, và vào tháng 1 năm
1933, khiông đangở Californiathì được tin Hindenbourgmời Hitler làm Chưởng
Án. Hitler chủ trương thuyếtquốcgia cực đoanvà là ngườirất căm thù dân tộc Do
Thái, vì vậy Einsteinđã phân vân trước khi quayvề Đức.
Einsteintrở lại châu Âu vào đầu năm 1933 và ngụ tại Ostende, nước Bỉ. Tại
nước Đức, dân chúngđã bắt đầu kỳ thị sắc dân DoThái. Einstein không biết nên
xin ra khỏi Hàn Lâm Viện Phổ hay chờ xem Hàn Lâm Viện này loại trừ ông. Cuối
cùng, ôngđã xinrút tên rađể tránh choMax Planck đỡ phảikhổ tâmtrục xuất một
người có công khỏi Hàn Lâm Viện theo mệnh lệnh cuồng tín củađảngchính trị
Quốc Xã.
Ít lâusau, Hitlervu cho Einstein chứakhí giới bất hợp pháp và gia sản của
ông bị tịch biên.Hơn nữa, đảng Quốc Xã đã treo giải thưởng chiếc đầu của Einstein
với giálà 20,000 marks. Einstein quyết định không trở lại Berlinnữamà tìm kiến
một nơi trú ẩn mới. Rất nhiều trường đại học của châu Âu đã gửi giấy mời nhà bác

học đến giảng dạy nhưng Einstein muốn rời khỏi châu Âu. Mùa hè năm 1933, Hoa
Kỳ gửi giấy mờiAlbert Einstein.
5- Cuộc sống tại Hoa Kỳ.
Mấy năm về trước, vào khoảng năm 1930,ông Louis Bambergervà bàFelix
Fould, theolờikhuyên của ông AbrahamFlexner,đã bỏ ramột số tiền 5 triệu mỹ
kim để thành lập một ViệnKhảo Cứu và Giáo Dục. Nhờ đó, Viện Nghiên CứuCao
Cấp(The Institute for Advanced Study) được thành lập tại thành phố Princeton,
tiểu bangNew Jersey.Flexnerđi khắp châu Mỹ và châuÂu để tìm người giúp việc
cho Viện. Flexnercó gặp nhà bác họcR.A. Millikanvà đượcông nàynói tới Albert
Einstein.Einstein nhận được giấy mờivà đành nhận lời bởi vì thời cuộclúc đó
khôngcho phép ông trở lại nước Đức.
Từ năm 1938, Otto Hahn và F. Strassmanntại Berlin,Irène Curie và Savitch
tại Paris,Lise Meitner và O. Frisch tại Copenhague đã làm nhiều thí nghiệm chứng
tỏ rằng khibắn các nhân nguyên tử Uranium, sẽ có một nhiệt lượng đángkể phát
ra. Rồi Enrico Fermi thành công trong việc phá vỡ nhân nguyên tử.
Thế Chiến Thứ Hai đã bùngnổ. Nhiều nhà bác học tại châu Mỹ lo lắng trước
tình trạng tiến triển và khả năng nguyên tử của nước Đức. Họ liền báođộng các
thẩmquyền quân sự Hoa Kỳ và muốnbắt tay vào các công trìnhnghiên cứu
nguyêntử tương tự. Nhưng cuộc vận động của họ không manglại kếtquả nào. Vì
vậy, họ đành phải nhờ tới danhtiếng của AlbertEinstein.
Vào ngày 2-8-1939,Einstein viết thư cho Tổng Thống FranklinRoosevelt
như sau: “Thời gian vừa qua, tôi đượcđọc cácbản thảovề những côngtrình khảo
cứu của E.Fermi và L. Szilard.Nhữngcông trình này khiến tôi thấy rằngchất
Uraniumcó thể trở nên mộtnguồnnăng lượng mới rất quan trọng trong tương lai
gần đây Nguồn năng lượng này có thể được dùngvào việcchế tạo một loại bom
cực kỳ mạnh. Tôi có đầy đủ tài liệu để quả quyết rằng ĐứcQuốcXã cũng đang tiến
hành công trình trên. Mỹ Quốc phải vượtlên về phương diện này, nếukhông, nền
Văn Minhsẽ bị hủy diệt”.
Nhậnđược thư của nhà bác học Einstein,Tổng Thống Franklin D. Roosevelt
liền chú tâm vào việc khởi thảo một chương trìnhnghiên cứu NguyênTử Lực và

Hoa Kỳ đã mở đầu một cuộcchạy đua kinhkhủng nhất trong Lịch Sử về khí giới
chiến tranh. Dự Án Manhattan,tênriêngcủa dự án chế tạo bom nguyên tử,được
thành hình.
Vào năm1941, Albert Einsteinnhập quốc tịch Mỹ cùng vớicô Helene Dukas
và người con dâuMargot. Dukas là thư ký của Einstein. Cô ta là người thông minh,
thứ tự vàcương quyết. Khibà Elsaqua đời vào năm 1936, Dukasđã trở nên nội
tướng và đảm đương công việc tronggia đình. Tại thành phố Princeton,New
Jersey, Einstein còn có một người em gái là bà Maja, tới sống với ông từ năm 1939.
Cuộc sống tại Hoa Kỳ của AlbertEinsteinthực là bình thản.Mỗi buổi sáng,
ông mặc một bộ đồng phụcda màu đen và về mùa lạnh, ông đội một chiếc mũ len
đan cũngmàu đen giống như chiếc mũ của một chànglính thủy, với bộ quần áo lố
lăngnày, ông đi bộ chừnghai cây số để đến nơi làm việc. Người dâncủa thànhphố
Princeton thườngthấy ôngđi dạo trong vườn của Viện Nghiên Cứu từ 4 giờ sáng
tinh sương, hai tay vắt sau lưng. Cảnhtịch mịchrất cần thiết đối với ông,nhưng
ông không sống như một nhàẩn dật.Mỗi ngày, ôngnhận được hàng trăm bứcthư.
Đối với các bức thư viết đúng đắn, ôngđều trả lời qua đó phản ánh lòngtế nhị của
ông. Cómột lần,một cậu bé không làmnổi một bài toán raở trường, đã gửi đầu bài
và nhờ nhà bác học cắt nghĩa giùm. Einsteinvui vẻ giảng giải. Lại một lần khác,một
nhà toán học trẻ tuổi gửi đếncho ôngmột bài toán rất hay,giải rấtđúng, nhưng
trong khitính toán có hai chỗ lầm. Einstein biết rằng cácnhà thôngthái thườngtự
phụ,nên ông viếtthư trả lời nhà toánhọc kể trên và báo cho biết trong bài toán có
hai chỗ lầm, nhưng ônglại không nói rõ lầm ở chỗ nào trongbài toán.
Cũng như nhiều nhàbác học khác, AlbertEinsteinkhông những đã tìm thấy
tại HoaKỳ mộtnơi ẩn náu mà còn tìmđược mộtnơi làm việc và một nơi thuyết
trìnhnữa. Trongcăn phònglàm việctĩnh mịch, ôngngồi hàng giờ, viết các chữ rất
nhỏ hay các ký hiệu toánhọc. Cây viết chì và mảnhgiấy làcác dụng cụ xây dựng
nên côngtrình khoahọc của ông. Ôngdùng bộ óc làm phòng thí nghiệm. Khimới
gặpEinstein, ai cũngnhận thấy rằng ngoài mớ tóc rối lộn và bộ ria rậm rạp, hai con
mắtcủa ông cóvẻ như mơ màng nhưng khinhìn lại chứa nhiều vẻ long lanh, tò mò
và kiên nhẫn.

Albert Einsteinlà môn đồ của chủ nghĩa tự do cá nhân. Mặc dù lòng tin
tưởng không thể lay chuyển được nơi Thượng Đế, Einsteincũng như nhiều nhà
bác họckhác vẫnlà người vô thần.Vốn bản tâmquảng đại,nhưngkhông bao giờ
ông thamgia một tổ chức xã hội nào. Ônglàm việc cho Nhân Loại với tất cả Lương
Tâm. Ôngkhôngngừng kêu gọi các nhà bác học khác hãy coi chừng các phát minh
của họ và luôn luôncảnhcáo mọi người về các nguyhiểm sẽ gặp phải. Ông đã nhắc
nhở nhiều lần rằngtuy Khoa Học có thể giúp ích cho Nhân Quần Xã Hội thực, song
cũng có thể quaylại cung cấpvũ khí cho kẻ thù của NhânLoại và đưa đến các kết
quả tuyệt vọng. Einsteintin tưởng rằng sớm hay muộn, con người cóthể giảiđáp
được mọi thắc mắc về Khoa Học, bởivì “Tạo Hóa tuy huyền diệu thực,nhưng
khôngbao giờ thâm độccả”. Chính sự tin tưởng này đã khiến cho ôngkhông bao
giờ mất hy vọng trong các công trìnhtìm tòi, nghiên cứu.Albert Einstein quyết
định hiến nốt đờimìnhcho việc tìm ra lý thuyết “Trường Đồng Nhất” (Champ
unitaire)cho phép liên lạc 2thứ lực là Điện Từ Lực và LựcHấp Dẫn.
Albert Einsteinqua đời vàongày 18-4-1955. Trước khi chết,ông đã viết giấy
tặng bộ óc của mình cho các nhà nhân chủng học nghiên cứu.
Trongtiền bán thế kỷ 20, Thuyết Tương Đối củaAlbert Einstein đã làm thay
đổi quan niệm Khoa Học thông thường của con người và người ta chỉ gặp các cuộc
Cách Mạng Tư Tưởng tương tự với Newton và Darwintrongcác thế kỷ trước.Vì
thế, ĐạiVăn HàoBernardShaw đã không nhầm lẫn khi gọi Albert Einstein là “VĨ
NHÂNTHỨ TÁM” của Thế Giới Khoa Học, sau Pythagoras, Aristotle, Ptolemy,
Copernicus,Galileo,Kepler và Newton