Hoang Diệu - cuộc đời và sự nghiệp

DANH NHÊN ÀÊËT VIÏÅT 3

HOÂNG DIÏÅU - CÅC ÀÚÂI VÂ SÛÅ NGHIÏÅP
Gia thïë - Gia phong
Hoâng Diïåu tïn chûä lâ Kim Tđch, tûå Quang Viïỵn, hiïåu Tơnh
Trai, sinh ngây 10-2 nùm K Sûãu (tûác ngây 5-3-1829) tẩi lâng
Xn Àâi, nay thåc xậ Àiïån Quang, vng Gô Nưíi, Àiïån Bân. Ưng
lâ mưåt trong cấc nhâ khoa bẫng u nûúác úã qụ hûúng àêët Quẫng.
Theo gia phẫ hổ Hoâng, lâng Xn Àâi vưën gưëc tûâ lâng Hụå
Tr (nay trong xậ Lưåc Tr, huån Nam Sấch, tónh Hẫi Dûúng).
Ưng tưí àúâi thûá nhêët di cû vâo Quẫng Nam, thúâi gian àêìu úã lâng
Àưng Bân, sau mưåt trêån lt lúán àûa gia àònh àõnh cû úã lâng Xn
Àâi. Quấ trònh êëy àïën thïë hïå Hoâng Diïåu àậ trẫi qua 7 àúâi. Hiïån
nay, tẩi nhâ thúâ hổ Hoâng úã
Xn Àâi côn giûä cêu àưëi:
Hẫi àẩo Hụå Tr chi hûúng, bẫn cùn thêm cưë
Nam chêu Xn Àâi thûã àõa, dõch diïåp hi long.
Lúâi diïỵn nưm ca Hoâng Diïåu:
Hụå Tr xûá vưën lâ cội Bùỉc, do tưí tiïn cưåi gưëc vûäng bïìn
Xn Àâi chêu nay thåc miïìn Nam, truìn con chấu giưëng
dông hûng thõnh.
Gia àònh xët thên nhâ nưng vâ theo nho hổc. Ưng thên sinh
lâ Hoâng Vùn Cûå lâm hûúng chûác, qua àúâi nùm 54 tíi. Bâ thên
mêỵu Phẩm Thõ Khụ thổ 88 tíi, têìn tẫo lâm rång vâ chùn tùçm,
ni dẩy con cấi. Gia àònh cố 11 ngûúâi con, 8 trai, 3 gấi. Lúán lïn vâ
àûúåc hổc hânh, 6 ngûúâi àưỵ àẩt: mưåt phố bẫng, 3 cûã nhên vâ 2 t
tâi.
Khoa thi hûúng tẩ
i Thûâa Thiïn nùm 1848, Hoâng Kim Giấm,
23 tíi vâ Hoâng Kim Tđch, tûác Hoâng Diïåu, 20 tíi cng àưỵ cûã
Nhiïìu tấc giẫ 4

nhên
1
. Bêëy giúâ, chấnh ch khẫo - Tham tri bưå binh Hoâng Tïë M
vâ phố ch khẫo - biïån l bưå lïỵ Phan Huy Thûåc thêëy trong vùn bâi
ca hai anh em cố nhûäng àiïím giưëng nhau nïn ngúâ vûåc. Àûúåc têëu
trònh, Tûå Àûác cho tưí chûác phc hẩch riïng hai anh em, mưỵi ngûúâi
ngưìi mưåt phông úã tẫ vu vâ hûäu vu àiïån Cêìn Chấnh... Sau khi xết
duåt, Tûå Àûác ngûå phï: "Vùn hânh cưng khđ, qu àùỉc chên tâi,
huynh àïå àưìng khoa, thânh vi m sûå" - nghơa lâ: Sûå hânh vùn lâ
viïåc chung, cưët àïí chổn chên tâi, anh em àưỵ àưìng khoa lâ viïåc tưët
àểp.
Hoâng Kim Giấm khưng ra lâ
m quan, qua àúâi nùm 34 tíi.
Hoâng Diïåu, 25 tíi thi àònh (1853) àưỵ phố bẫng.
Mưåt nhên cấch cao àểp
Gêìn xa trong tónh, anh em Hoâng Diïåu nưíi tiïëng hiïëu hổc vâ
hổc giỗi.
Tâi liïåu ca gia tưåc côn chếp lẩi cêu àưëi trûúác àêy dấn trûúác
bân hổc ca Hoâng Diïåu:
Hoânh Cûâ giấo nhên hổc: mẩc tiïn nghơa lúåi chi biïn
Êu Dûúng àưëi khấch chđ: thûúâng tẩi sún thy chi gian.
Nghơa lâ:
Hoânh Cûâ dẩy ngûúâi cêìu hổc: phẫi trûúác tiïn phên biïåt nghơa
trổng lúåi khinh.
Êu Dûúng tiïëp khấch àïën chúi: thûúâng nhân hẩ lån bân sún
thanh thy t.
(Diïỵn nưm ca thi sơ Thấi Can).
Trïn cấc bûúác àûúâng lâm quan, theo Àẩi Nam chđnh biïn liïåt
truån, Hoâng Diïåu "tđnh tònh cûúng trûåc, thanh liïm, lêm sûå

quët àoấn, cố phong àưå bêåc àẩi thêìn".


1
1. Vïì àõa danh ghếp "Hâ - Ninh" cố nhûäng ch thđch khấc nhau: Trong sấch dõch ca
Viïån Hấn - Nưm, trong cấc bâi ca Nguỵn Vùn Tưë, Khụ Trai trïn bấo Tri Tên, ghi
lâ Hâ Nưåi - Ninh Bònh. Hoâng Xn Hận ch thđch lâ Hâ Nưåi - Bùỉc Ninh. Cng cố
sấch ghi lâ Hâ Nưåi - Ninh Hẫi (Ninh Hẫi tûác Hẫi Phông).
DANH NHÊN ÀÊËT VIÏÅT 5

Vïì phêìn mònh, trong khi bưn ba vúái cưng viïåc, Hoâng Diïåu
ln giûä nïëp nhâ. Theo tc thúâi êëy, vûâa nhêån chûác hân lêm viïån
kiïím thẫo (gip viïåc trûúãng biïn têåp, biïn duåt sấch cố quan hïå
àïën triïìu àẩi", Hoâng Diïåu xin vïì chõu tang cha (1854) cho àïën
mận tang. Cëi nùm 1879, trûúác khi ài trêën nhiïåm tưíng àưëc Hâ
Ninh, Hoâng Diïåu àûúåc vïì thùm mể giâ àậ 80 tíi. Vâo dõp êëy, Tûå
Àûác ban thûúãng sêm, qụë, la vâ bẩc, Hoâng Diïåu dêng biïíu tẩ ún,
cố cêu: "Thêìn bêån viïåc nûúác nïn chûa dấm lo viïåc nhâ. Xin hïët
lông lâm viïåc cố lúåi cho nûúác..." (dõch nghơa).
Hoâng Diïåu àẫm nhêån cấc tro
ång trấch, cha mể vâ vúå chấnh
thêët àûúåc vinh phong cấc tûúác hiïåu, nhûng gia àònh úã lâng sưëng rêët
dên dậ. Khi tin Hoâng Diïåu tỵn tiïët àûúåc bấo vïì lâng, bâ vúå àang
lâm úã ngoâi àưìng àậ ngêët xóu bïn búâ rång.
Sau thúâi hẩn mận tang cha, Hoâng Diïåu àûúåc bưí lâm tri ph
úã Tuy Phûúác, Bònh Àõnh. Do nha lẩi lêìm lêỵn ấn tûâ, ưng bõ giấng
chûác lâm tri huån Hûúng Trâ, Thûâa Thiïn. Nùm 1864, xẫy ra v
nưíi dêåy ca Hưìng Têåp, con hoâng thên Miïn ấo, em ch bấc ca
Hưìng Nhêåm tûác vua Tûå Àûác, cng vúái mưåt sưë ngûúâi khấc. Bẩi lưå,
Hưìng Têåp va

â Nguỵn Vùn Viïån bõ ấn chếm. Hoâng Diïåu àïën nhêåm
chûác tri huån Hûúng Trâ thay Tưn Thêët Thanh bõ àưíi ài núi khấc,
bêëy giúâ cố mùåt trong lc hânh quët àậ nghe Hưìng Têåp nối: "Vò tûác
giêån vïì hôa nghõ mâ bõ tưåi, xin chúá ghếp vâo tưåi phẫn nghõch". Sau
àố cấc quan Phan Huy Kiïåm, Trêìn Gia Hụå vâ Biïån Vơnh têu lïn
Tûå Àûác, àïì nghõ nhâ vua nïn theo gûúng Hấn Minh Àïë, thêím tra
lẩi v ấn. Tûå Àûác phấn lâ v ấn àậ àûúåc àònh thêìn thêím xết k,
nay nghe Phan Huy Kiïåm nối Hoâng Diïåu àậ kïí lẩi lúâi trùn trưëi
ca Hưìng Têåp, bên quët àõnh giấng chûác Phan Huy Kiïåm, Trêì
n
Gia Hụå, Biïån Vơnh vâ Hoâng Diïåu (theo Àẩi Nam thûåc lc chđnh
biïn, NXB Khoa hổc xậ hưåi, Hâ Nưåi, 1974).
Thấng 9 nùm Giấp T (1864), Àùång Huy Trûá àang lâ Bưë
chấnh Quẫng Nam, trong mưåt bẫn súá tiïën cûã ngûúâi hiïìn tâi trònh
lïn Tûå Àûác àậ viïët: "...Ưng Nguỵn Qunh, ngun Bưë chấnh
Khấnh Hôa, ngûúâi trong hẩt ca thêìn, ưng Hoâng Diïåu, ngun
chi ph Hûúng Trâ vâ ưng Phan Thanh Nhậ, cẫ ba ngûúâi nây àïìu
cûã nhên, phố bẫng xët thên, àïìu lâ ngûúâi cûúng trûåc, mêỵn cấn
Nhiïìu tấc giẫ 6

tûâng kinh qua àõa phûúng, ph, huån cai trõ khưng nhiïỵu dên,
tuy mùỉc lưỵi lêìm chûa khưi phc, nhûng khi úã àõa phûúng hóåc ph
huån àïìu àûúåc súã dên tin u, khi ra ài mổi ngûúâi àïìu nhúá.
Nhûäng ngûúâi nhû vêåy khưng cố nhiïìu. Nïëu hổ àûúåc nhâ vua bỗ
qua lưỵi lêìm mâ àem dng thò úã mưåt huån, hổ lâ tri huån hiïìn tâi,
úã ph cố thïí lâ tri ph tưët, úã tónh cố thïí giûä chûác quan trổng, nghơ
rùçng khưng nïn vò mưåt chi tiïët mâ àïí mưåt sưë ngûúâi sët àúâi mai
mưåt. Hëng chi lc nây, nûúác nhâ àang gùåp nhiïìu viïåc, lẩi cố ngûúâi
khưng cố viïåc thò thêåt lâ
íng phđ, triïìu àònh àậ mêët nhiïìu nùm

àâo tẩo, dẩy bẫo múái àûúåc nhûäng ngûúâi nhû thïë. Trong sưë nây, ưng
Nguỵn Qunh cố thïí àẫm nhêån àûúåc chûác bưë chấnh, ấn sất mưåt
tónh lúán. Cấc ưng Hoâng Diïåu, Phan Thanh Nhậ cố thïí àẫm àûúng
chûác tri huån, tri ph mưåt núi quan ëu côn khuët...".
Ngây 20 cng thấng, Bưå Lẩi nhêån lúâi chêu phï: "... Nguỵn
Qunh lậnh ngay chûác chi ph, Hoâng Diïåu vâ Phan Thanh Nhậ
àûúåc phc ngay chûác tri huån".
Qua dun tri ngưå nây, nùm 1871, Hoâng Diïåu vúái chûác
trấch khêm phấi qn v, àậ cng Àù
ång Huy Trûá ài dểp phó úã biïn
giúái (trđch Àùång Huy Trûá, con ngûúâi vâ tấc phêím do Àùång Huy
Cưn ch biïn, nhốm Trâ Lơnh xët bẫn nùm 1990).
Nùm 1874, trong khi giûä chûác tham tri Bưå Lẩi, kiïm quẫn Àư
sất viïån vâ sung cú mêåt àẩi thêìn, Hoâng Diïåu lẩi bõ giấng hai cêëp
lûu.
Nùm 1878, úã Quẫng Nam xẫy ra nẩn lt rêët lúán gổi lâ "nẩn
lt bêët quấ" vò dên chng cho lâ "bêët quấ nûúác trân àïën sên lâ
cng", đt àïì phông... Nhûng rưìi nûúác trân vïì rêët mẩnh, cën trưi
nhiïìu nhâ cûãa thốc la vâ sc vêåt, mưåt sưë ngûúâi chïët trưi, àưìng
rå
ng nhiïìu núi ngêåp ng, hû hẩi. Tiïëp àố, nhiïìu ph huån lêm
vâo cẫnh bïånh têåt, chïët àối, trưåm cûúáp, dên chng phẫi ùn c
chëi trûâ bûäa.
Tiïëp àûúåc biïíu chûúng ca quan àõa phûúng, Tûå Àûác quët
àõnh xët tiïìn gẩo cưng qu àïí chêín tïë vâ tòm ngûúâi giao phố trấch
nhiïåm.
DANH NHÊN ÀÊËT VIÏÅT 7

Theo àïì nghõ ca Hoâng Diïåu, vâ biïët ưng lâ ngûúâi chđnh
trûåc, am hiïíu dên tònh, phong tc àêët Quẫng, Tûå Àûác trao cho ưng

chûác khêm sai àẩi thêìn cêìm cúâ tiïët vâ quìn "tiïån nghi hânh sûå",
lo viïåc chêín tïë an dên, dểp trûâ trưåm cûúáp.
Ài sất tòm hiïíu dên tònh, sûã dng quìn hânh thêån trổng,
Hoâng Diïåu súám hoân thânh trổng trấch, ưín àõnh lẩi tònh hònh.
Hưìi êëy úã lâng Giấo ấi cố mưåt cûúâng hâo tïn lâ Hûúng Phi, lúåi
dng tònh hònh nhiïỵu nhûúng, tưí chûác mưåt bổn tay chên chun ài
cûúáp bốc dên lânh. Bõ khưëng chïë, bâ con trong vng súå bấo th,
khưng dấm tưë giấ
c vúái cûãa quan. Hoâng Diïåu àûúåc tin liïìn múã cåc
àiïìu tra, nùỉm bùỉt cấc bùçng chûáng xấc thûåc, rưìi bân vúái quan tónh
gổi Hûúng Phi àïën xết hỗi. Theo ch trûúng ca Hoâng Diïåu,
nhiïìu nẩn nhên gûãi àún túái tónh àûúâng tưë cấo tưåi ấc ca tïn gian
tïë. Hoâng Diïåu cho niïm ët tưåi trẩng ca Hûúng Phi vâ lïn ấn
trẫm quët. Dên chng n têm, tin tûúãng, vâ bổn cûúáp khưng
dấm hoânh hânh nûäa.
Cng trong thúâi gian êëy, Hoâng Diïåu phất giấc tẩi cấc àõa
phûúng trong tónh cố mưåt ngûúâi àưỵ cûã nhên khoa Bđnh T (1876) vò
àậ nhúâ ngûúâi khấc lâm bâi, vâ hai ngûúâi mang danh "t tâi" nhûng
khưng cố thûå
c hổc. Cẫ ba àïìu bõ trët bùçng vâ phẩt tưåi (theo Thûåc
lc ca Cao Xn Dc, NXB Khoa hổc xậ hưåi, Hâ Nưåi, 1976). Thïm
nûäa, hai "ưng t tâi", nhên nẩn àối, chun mua rễ bấn àùỉt, vú vết
àïí lâm giâu nïn dên chng câng oấn ghết. Hoâng Diïåu tòm hiïíu
chu àấo, trûåc tiïëp gùåp hổ nhû nhûäng nhên sơ trong vng, qua àố
thêím tra hổc vêën. Àûúåc têëu trònh, vua Tûå Àûác cho tưí chûác sất hẩch
riïng nhûäng ngûúâi êëy àïí cố quët àõnh xûã l mưåt cấch danh chđnh
ngưn thån.
Mưåt nùm lûu lẩi lâm viïåc úã tónh nhâ, Hoâng Diïåu nưíi tiïëng lâ
mưåt ngûúâi ta
âi trđ vâ quang minh chđnh trûåc.

Sûå nghiïåp trïn àêët bùỉc
Phc chûác sau v "têíy oan" Hưìng Têåp, Hoâng Diïåu lêìn àêìu
ra bùỉc nùm 1868, lâm tri ph Àa Phc, rưìi tri ph Lẩng Giang
(Bùỉc Giang), ấn sất Nam Àõnh, bưë chấnh Bùỉc Ninh.
Nhiïìu tấc giẫ 8

Trong chđn nùm êëy, ưng lêåp nhiïìu qn cưng, dểp trưåm cûúáp
vâ an dên. úã àêu ưng cng àûúåc sơ dên qu mïën.
ÚÃ Quẫng Nam ra Hụë, nùm 1878, Hoâng Diïåu nhêån chûác
tưíng àưëc An Tõnh (Nghïå An - Hâ Tơnh), nhûng vò ngun tưíng àưëc
Nguỵn Chđnh vêỵn lûu nhiïåm nïn ưng úã lẩi Hụë, lâm tham tri Bưå
Lẩi (Thûåc lc ca Cao Xn Dc).
Nùm 1879, ưng àûúåc cûã lâm phố sûá, cng vúái chấnh sûá lâ
thûúång thû Bưå Lïỵ Àưỵ Àïå hưåi bân vúái sûá thêìn Têy Ban Nha vïì mưåt
hiïåp ûúác giao thûúng. Tiïëp àố, ưng àûúåc thùng thûúång thû Bưå Binh.
Àêìu nùm 1880, Hoâng Diïåu nhêån chûác tưíng àưëc Hâ Ninh(1)
kiïm trưng coi cưng viïåc thûúng chấnh.
Biïët rộ
dậ têm xêm lûúåc ca thûåc dên Phấp lc bêëy giúâ,
Hoâng Diïåu bùỉt tay ngay vâo viïåc chín bõ chiïën àêëu, kinh l,
biïn phông. Nhû Àẩi Nam chđnh biïn liïåt truån nïu, tưíng àưëc Hâ
Ninh àậ "cng vúái tưíng àưëc tónh Sún Têy Nguỵn Hûäu Àưå dêng súá
nối vïì viïåc bưë phông, lẩi cng vúái Nguỵn Àònh Nhån mêåt têu vïì
chûúác phông võ sùén". Vua (Tûå Àûác) khen. "Nhûng sau àố - nhû
trong di biïíu nïu - vua lẩi trấch cûá lûu binh... vò súå giùåc"... "chïë
ngûå khưng àng cấch" (?)
Mưåt mùåt khấc, Hoâng Diïåu quan têm ưín àõnh àúâi sưëng ca
dên chng trong cưng bùçng vâ trêåt tûå. Ngây nay, úã Ư Quan
Chûúãng, àêìu phưë
Hâng Chiïëu, côn ấp úã mùåt tûúâng cưíng ra vâo mưåt

phêìn têëm bia Lïånh cêëm trûâ tïå (Thên cêëm khu tïå), niïm ët nùm
1881, ca tưíng àưëc Hâ Ninh Hoâng Diïåu vâ tìn ph Hâ Nưåi
Hoâng Hûäu Xûáng, nhùçm ngùn chùån cấc tïå nhng nhiïỵu àưëi vúái
nhên dên trong cấc dõp ma chay, cûúái xin cng nhû nẩn vôi tiïìn,
cûúáp bốc trïn sưng vâ úã cấc chúå, kêm theo cấc quy àõnh c thïí cêìn
thi hânh àïën núi àïën chưën. Mưåt di tđch qu hiïëm nối lïn têëm lông
ûu ấi ca ngûúâi cưng bưåc mậi mậi côn giấ trõ ca nố.
Hoâng Diïåu sưëng vâ lâm viïåc úã Hâ
Nưåi non ba nùm; bïn
mònh hâng ngây chó cố hai ngûúâi ty tng. Mưåt ngûúâi con trai ra
thùm cha, ưng bẫo con trúã vïì súám.
DANH NHÊN ÀÊËT VIÏÅT 9

Sau nhûäng ngây chiïën àêëu quët liïåt, gian lao, thânh mêët
vâo tay qn giùåc vâ Hoâng Diïåu tỵn tiïët tẩi Vộ Miïëu ngây 25-4-
1882 (tûác ngây 8 thấng 3 nùm Nhêm Ngổ). Ngûúâi Hâ Nưåi vư cng
àau àúán. Ngay hưm sau, nhiïìu ngûúâi hổp lẩi, sùỉm sûãa mïìn nïåm tûã
tïë, rûúác quan tâi ca Hoâng Diïåu tûâ trong thânh ra, tưí chûác khêm
liïåm vâ mai tấng tẩi khu vûúân Dinh Àưëc hổc (nay lâ àõa àiïím
khấch sẩn Royal Star úã àûúâng Trêìn Qu Cấp cẩnh chúå Ngư Sơ
Liïn, sau ga Hâ Nưåi).
Hún mưåt thấng sau hai ngûúâi con trai ưng ra Hâ Nưåi lo liïåu
àûa thi hâi thên sinh vïì an tấng úã qụ quấn vâo ma thu nùm êëy.
Khu lùng mư
å Hoâng Diïåu, theo quët àõnh ngây 25-1-1994
ca Bưå Vùn hốa Thưng tin, àûúåc cưng nhêån lâ mưåt di tđch lõch sûã -
vùn hốa ca nûúác nhâ.
Sau lêìn trng tu thûá nhêët nùm 1982, ngây 3 thấng 4 nùm
1998, cưng cåc trng tu lêìn thûá hai khu lùng mưå àậ hoân thânh.
Khang trang vâ khiïm tưën giûäa mưåt vng àưìng qụ vùn vêåt, trïn

diïån tđch khn viïn khoẫng 1.600 mết vng, cưng trònh nây mậi
mậi tưìn tẩi trong lông dên àêët Quẫng vâ cẫ nûúác, ph húåp vúái
phong cấch Hoâng Diïåu vâ thỗa lông ngûúäng mưå, ûúác mong ca
mổi ngûúâi.


Nhiïìu tấc giẫ 10

THẤI SÛ TRÊÌN QUANG KHẪI
Trêìn Quang Khẫi sinh nùm 1240, mêët nùm 1294, lâ con trai
thûá ba ca vua Trêìn Thấi Tưng.
Dûúái triïìu Trêìn Thấnh Tưng (1258 - 1278). Trêìn Quang Khẫi
àûúåc phong tûúác Chiïu minh àẩi vûúng. Nùm 1274, ưng àûúåc giao
giûä chûác Tûúáng qëc Thấi y. Nùm 1282, dûúái triïìu Trêìn Nhên
Tưng, Trêìn Quang Khẫi àûúåc cûã lâm Thûúång tûúáng Thấi sû, nùỉm
giûä quìn nưåi chđnh. Trong cåc khấng chiïën chưëng qn Ngun
lêìn thûá hai (1285) vâ thûá ba (1288), Trêìn Quang Khẫi lâ võ tûúáng
ch chưët thûá hai, sau Trêìn Qëc Tën, cố nhiïìu cưng lao lúán trïn
chiïën trûúâng.
Trong sûå nghiïåp qn sûå ca Thûúång tûúáng Trêìn Quang
Khẫi, thò trêån ưng chó huy àấ
nh tan qn Ngun úã Chûúng
Dûúng vâ Thùng Long, khưi phc kinh thânh vâo cëi thấng 5-
1285 "lâ chiïën cưng to nhêët lc bêëy giúâ", nhû sûã sấch tûâng ca ngúåi.
Trêìn Quang Khẫi côn lâ mưåt nhâ ngoẩi giao giỗi. Nùm 1281,
khi nhâ Ngun chín bõ xêm lûúåc Viïåt Nam lêìn thûá hai, chng
cho Sâi Thung àem 1.000 qn àûa bổn Trêìn Dơ ấi vïì nûúác. Khi túái
biïn giúái, qn Ngun bõ nhâ Trêìn phc àấnh. Trêìn Dơ ấi bỗ
chẩy. Sâi Thung àûúåc "rûúác" vïì Thùng Long àïí dng vâo kïë hoận
binh àïí cố thïm thúâi gian chín bõ àưëi phố vúái giùåc. Lc Sâi Thung

vïì Trung Qëc, Trêìn Quang Khẫi lâm bâi thú tiïỵn tùång rêët thên,
nhậ, àoẩ
n kïët cố cêu viïët:
Võ thêím hâ thúâi trng àưỵ diïån,
Ên cêìn ấc th tûå hun lûúng.
(Chûa biïët ngây nâo lẩi cng gùåp mùåt,
Àïí ên cêìn nùỉm tay nhau hân hun).