Giáo trình phân tích khả năng vận dụng phương pháp ghi kép vào tài khoản kế toán p3 pps

63
CHỈÅNG 4

PHỈÅNG PHẠP TÊNH GIẠ V
KÃÚ TOẠN CẠC QUẠ TRÇNH KINH DOANH



4.1 SỈÛ CÁƯN THIÃÚT V NGHÉA CA PHỈÅNG PHẠP TÊNH GIẠ
Nhỉ åí chỉång 1 â âãư cáûp, ti sn ca cạc âån vë cọ tênh hai màût, tênh âa dảng
v tênh váûn âäüng thỉåìng xun liãn tủc. Chụng bao gäưm nhiãưu loải khạc nhau âỉåüc
biãøu hiãûn dỉåïi nhiãưu hçnh thỉïc khạc nhau. Mäùi loải âỉåüc âo lỉåìng båíi mäüt loải thỉåïc
âo khạc nhau nhỉ: mẹt, cại, chiãúc, táún, lêt, ki-lä-gam, âäưng Vç váûy âãø biãút âỉåüc quy
mä hoảt âäüng ca âån vë, kãú toạn cáưn phi âạnh giạ tỉìng loải ti sn theo chè tiãu giạ
trë v täøng håüp âỉåüc táút c ti sn bàòng chè tiãu giạ trë.(1)
Trong quạ trçnh hoảt âäüng ca cạc âån vë, ti sn váûn âäüng v biãún âäøi khäng
ngỉì
ng. Sỉû váûn âäüng v biãún âäøi khäng ngỉìng âọ cúi cng phi âỉåüc kãú toạn phn ạnh
vo säø kãú toạn täøng håüp bàòng thỉåïc âo giạ trë.(2)
Chi phê sn xút kinh doanh phạt sinh gäưm nhiãưu úu täú biãøu hiãûn dỉåïi nhiãưu
hçnh thại khạc nhau, nhỉ: ngun váût liãûu, cäng củ dủng củ, chi phê tiãưn lỉång, kháúu
hao mạy mọc thiãút bë Âãø täøng håüp chi phê â phạt sinh, kãú toạn phi âạnh giạ cạc úu
täú chi phê theo thỉåïc âo giạ trë, âäưng thåìi täøng håüp thnh chè tiãu chi phê hoảt âäüng
kinh doanh.(3)
Màût khạc âãø xạc âënh giạ trë thỉûc tãú ca mäüt ti sn mua ngoi hồûc tỉû chãú bao
gäưm nhiãưu úu täú chi phê kãút håüp lả
i, kãú toạn phi biãøu hiãûn cạc úu täú chi phê âọ dỉåïi
hçnh thỉïc giạ trë v täøng håüp chụng lải.(4)

Cạc näüi dung (1), (2), (3) v (4) nãu trãn chênh l mäüt säú biãøu hiãûn ca phỉång
phạp tênh giạ.Váûy, mäüt cạch khại quạt cọ thãø hiãøu phỉång phạp tênh giạ nhỉ sau:

Phỉång phạp tênh giạ l phỉång phạp sỉí dủng thỉåïc âo tiãưn tãû âãø tênh toạn, âo
lỉåìng v biãøu hiãûn cạc âäúi tỉåüng hảch toạn kãú toạn.
Trong cäng tạc hảch toạn kãú toạn, phỉång phạp tênh giạ âỉåüc biãøu hiãûn dỉåïi hai
hçnh thỉïc l cạc bng tênh giạ v trçnh tỉû tênh giạ.
Phỉång phạp tênh giạ cọ nghéa hãút sỉïc quan trng âäúi våïi hoảt âäü
ng ca táút c
cạc doanh nghiãûp thüc mi hçnh thỉïc såí hỉỵu v mi loải hçnh hoảt âäüng, thüc cạc täø
chỉïc khạc.
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e

V
i
e
w
e
r
w
w
w

.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e

V
i

e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
64
Sỉí dủng thỉåïc âo tiãưn tãû âãø tênh toạn, phn ạnh cạc âäúi tỉåüng hảch toạn kãú toạn
s giụp cho cạc âån vë kiãøm tra, giạm sạt mäüt cạch hiãûu qu tçnh trảng v sỉû váûn âäüng
ca ti sn, giạm âäúc tçnh hçnh v kãút qu hoảt âäüng kinh doanh. Màût khạc cng thäng
qua tênh giạ, kãú toạn täøng håüp âỉåüc cạc chi phê b ra trong quạ trçnh sn xút kinh
doanh. Tỉì âọ, so sạnh våïi kãút qu thu âỉåüc âãø âạnh giạ hiãûu qu kinh doanh cúi cng
ca doanh nghiãûp .

Tênh giạ l mäüt trong cạc phỉång phạp hảch toạn kãú toạn , do váûy nọ cọ mäúi
liãn hãû chàût ch våïi cạc phỉång phạp khạc. Thäng qua tênh giạ, xạc âënh giạ trë ti sn
bàòng tiãưn, kãú toạn måïi cọ thãø ghi chẹp cạc âäúi tỉåüng kãú toạn vo chỉïng tỉì, säø kãú toạn
cng nhỉ täøng håüp tçnh hçnh ti sn, doanh thu, chi phê v kãút qu hoảt âäüng kinh
doanh ca âån vë.
Ngỉåüc lải, phi dỉûa trãn cạc phỉång phạp khạc nhỉ phỉång phạp chỉïng tỉì,
phỉång phạp ti khon thç phỉång phạp tênh giạ måïi cọ thãø táûp håüp, tênh toạn v xạc
âënh âỉåüc giạ trë ca cạc âäúi tỉåüng hảch toạn kãú toạn âỉåüc hçnh thnh, trong âọ ti s
n
l âäúi tỉåüng âỉåüc quan tám hng âáưu, thỉåìng bao gäưm: ti sn cäú âënh, váût tỉ, hng
họa, cäng củ lao âäüng
Âãø thỉûc hiãûn täút viãûc tênh giạ cạc loải ti sn, váût tỉ, sn pháøm, hng hoạ kãú
toạn cáưn phi tn theo nhỉỵng u cáưu v ngun tàõc nháút âënh nhàòm xạc âënh âụng
giạ trë ca âäúi tỉåüng cáưn tênh giạ.

4.2 U CÁƯU, NGUN TÀÕC V TRÇNH TỈÛ TÊNH GIẠ
4.2.1 u cáưu tênh giạ

Âãø phn ạnh âụng âàõn giạ trë ca âäúi tỉåüng kãú toạn, nhàòm cung cáúp thäng tin vãư
cạc âäúi tỉåüng hảch toạn kãú toạn mäüt cạch chênh xạc, trung thỉûc v khạch quan, khi
thỉûc hiãûn viãûc tênh giạ phi âm bo âỉåüc cạc u cáưu sau:

4.2.1.1. Tênh chênh xạc (xạc thỉûc)

Viãûc tênh giạ cạc âäúi tỉåüng phi âm bo tênh âụng, tênh â v ph håüp våïi âäúi
tỉåüng. u cáưu ny âi hi kãú toạn phi hảch toạn cáøn tháûn, nhỉ sau:
- Khi xạc âënh chi phê thüc cạc âäúi tỉåüng, kãú toạn cáưn phi càn cỉï vo cạc
chỉïng tỉì håüp l, håüp lãû v håüp phạp. Ngoi ra kãú toạn phi sỉí dủng cạc thỉåïc âo âụng
tiãu chøn, âụng quy âënh

- Táûp håüp âáưy â chi phê trạnh tçnh trảng b sọt chi phê hồûc nháưm âäúi tỉåüng
chëu chi phê.
- Phán bäø håüp l chi phê cho tỉìng âäúi tỉåüng khi mäüt khon chi phê phạt sinh liãn
quan âãún nhiãưu âäúi tỉåüng. Trong khi phán bäø cáưn xạc âënh chênh xạc phảm vi cạc âäúi
tỉåüng cáưn phán bäø chi phê, trạnh tçnh trảng phán bäø thiãúu hồûc thỉìa âäúi tỉåüng.
4.2.1.2. Tênh thäúng nháút


Tênh thäúng nháút trong u cáưu tênh giạ thãø hiãûn nhỉ sau: kãú toạn phi sỉí dủng
thäúng nháút cạc phỉång phạp, cạc chênh sạch tênh toạn giạ trë ca cạc âäúi tỉåüng giỉỵa cạc
k kãú toạn våïi nhau.
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e

V
i
e
w
e
r

w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e

V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
65
u cáưu vãư tênh thäúng nháút ny khäng chè âỉåüc âàût ra trong phảm vi mäüt âån vë
m cn âỉåüc âàût ra giỉỵa cạc âån vë cng ngnh. Nhåì tênh thäúng nháút m viãûc so sạnh,
phán têch âạnh giạ hoảt âäüng ca cạc âån vë thỉûc hiãûn âỉåüc thûn låüi hån v chênh xạc
hån.

Âiãưu ny s âỉåüc thãø hiãûn r trong pháưn cạc ngun tàõc kãú toạn chung âỉåüc
thỉìa nháûn nh hỉåíng âãún phỉång phạp tênh giạ.

4.2.2 Ngun tàõc tênh giạ
Näüi dung pháưn ny cn gi l cạc ngun tàõc kãú toạn chung âỉåüc thỉìa nháûn
nh hỉåíng âãún phỉång phạp tênh giạ.

Trong cäng tạc kãú toạn, khi tênh giạ cạc âäúi tỉåüng kãú toạn âi hi phi am hiãøu
v váûn dủng âụng âàõn cạc ngun tàõc kãú toạn chung sau:

4.2.2.1. Ngun tàõc giạ phê
Ngun tàõc ny u cáưu khi xạc âënh giạ ca cạc ti sn phi càn cỉï vo säú tiãưn
hồûc tỉång âỉång tiãưn doanh nghiãûp â chi phê thỉûc tãú âãø hçnh thnh nãn ti sn- gi l
giạ phê, giạ gäúc hay giạ väún ban âáưu.
Giạ gäúc khäng âỉåüc thay âäøi theo thåìi gian trỉì khi cọ quy âënh khạc trong
chøn mỉûc kãú toạn. Âãø theo di v phn ạnh giạ trë ca ti sn kãú toạn phi dỉûa vo giạ
gäúc hay giạ väún chỉï khäng dỉûa vo giạ thë trỉåìng.
Váûn dủng ngun tàõc ny âi hi khi mua sàõm ti sn hồûc tảo láûp ti sn dỉåïi
nhiãưu hçnh thỉïc khạc nhau thç phi ghi säø theo ton bäü chi phê thỉûc tãú phạ
t sinh tải thåìi
âiãøm xy ra viãûc mua sàõm, tảo láûp âọ v cạc chi phê liãn quan âãún viãûc tảo nãn ti sn
âọ. Giạ trë ghi säø ny s khäng thay âäøi khi giạ trãn thë trỉåìng thay âäøi trỉì trỉåìng håüp
âạnh giạ lải ti sn theo quy âënh ca nh nỉåïc hồûc u cáưu chung ca cäng tạc qun
l v cäng tạc qun trë doanh nghiãûp.

4.2.2.2. Ngun tàõc khạch quan

Ngun tàõc khạch quan âi hi cạc ti liãûu do kãú toạn cung cáúp, cạc säú liãûu do
kãú toạn phn ạnh cáưn phi mang tênh khạch quan, khäng bë bọp mẹo, xun tảc v cọ
â cå såí âãø tháøm tra khi cáưn thiãút.

Ngun tàõc ny nhàòm âm bo âäü tin cáûy cao trong cäng tạc kãú toạn, âàûc biãût
l vãư ngưn thäng tin cung cáúp cho cạc nh qun l.

Âãø thỉûc hiãûn u cáưu ca ngun tàõc, kãú toạn âån vë phi sỉí dủng cạc thỉåïc âo
hiãûn váût tiãu chøn. Màût khạc phi xem giạ väún l cå såí quan trng âãø phn ạnh vo säø
kãú toạn, cn giạ thë trỉåìng chè sỉí dủng mäüt cạch hản hỉỵu khi cáưn thiãút.
Ngun tàõc ny bäø sung cho ngun tàõc giạ phê. Nọ âi hi cạc säú liãûu ghi säø
phi dỉûa trãn nhỉỵng sỉû kiãûn cọ thãø kiãøm tra âỉåüc.Vç váûy trong trỉåìng håüp ti sn cọ
âỉåüc do biãúu tàûng hồûc trao âäøi trỉûc tiãúp våïi mäüt ti sn khạc, giạ trë ghi säø ca ti sn
cọ âỉåüc cáưn càn cỉï vo giạ trë thỉûc tãú
trãn thë trỉåìng tải thåìi âiãøm phạt sinh.
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e

V
i
e
w
e
r

w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e

V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
66
4.2.2.3. Ngun tàõc nháút quạn

Xẹt trãn gọc âäü phỉång phạp tênh giạ, ngun tàõc nháút quạn u cáưu kãú toạn
âån vë phi sỉí dủng thäúng nháút cạc phỉång phạp, cạc chênh sạch tênh toạn giạ trë ca

cạc âäúi tỉåüng giỉỵa cạc k kãú toạn våïi nhau. Vç váûy, ngun tàõc nháút quạn cn häù tråü
cho kãú toạn thỉûc hiãûn täút ngun tàõc ph håüp trong khi tênh giạ.

Trong thỉûc tãú nãúu vç l do no âọ büc phi thay âäøi phỉång phạp, chênh sạch
tênh giạ thç cạc âån vë váùn cọ thãø thay âäøi phỉång phạp, chênh sạch tênh giạ ca mçnh
nhỉng phi nãu r trong pháưn thuút minh bạo cạo ti chênh, âãø ngỉåìi âc bạo cạo ti
chênh cọ thãø nhçn nháûn âạnh giạ chênh xạc vãư tçnh hçnh ti sn cng nhỉ tçnh hçnh hoảt
âäüng ca âån vë.

4.2.2.4. Ngun tàõc tháûn trng
Ngun tàõc tháûn trng xút hiãûn khi âån vë cáưn ỉåïc tênh hồûc phạn âoạn nhỉỵng
váún âãư trong âiãưu kiãûn khäng chàõc chàõn. Ngun tàõc ny u cáưu nh qun l l khi
âỉïng trỉåïc nhiãưu gii phạp phi lỉûa chn thç hy lỉûa chn gii phạp êt nh hỉåíng nháút
âãún väún ch såí hỉỵu.
Váûn dủng vo phỉång phạp tênh giạ, ngun tàõc tháûn trng u cáưu khi tênh giạ
nãúu phỉång phạp no tảo ra thu nháûp nh hån hay giạ trë ti sn thu âỉåüc nh hån s l
phỉång phạp âỉåüc lỉûa chn.Vç nhỉ váûy, viãûc âm bo cho mäüt khon thu nháûp hồûc ti
sn âỉåüc chàõc chàõn hån.
Chàóng hả
n nhỉ khi xạc âënh giạ väún ca lỉåüng hng bạn ra trong k, ta phi
nghé âãún nh hỉåíng ca nọ âäúi våïi låüi nhûn âảt âỉåüc trong k. Giạ väún cng låïn thç
thu nháûp cng nh, cho nãn nãúu cọ nhiãưu phỉång ạn tênh giạ väún ta khäng nãn lỉûa
chn phỉång ạn mang lải låüi nhûn låïn nháút.
4.2.3 Trçnh tỉû tênh giạ

Xút phạt tỉì u cáưu khạch quan âäúi våïi cäng tạc tênh giạ, ta cọ thãø phán chia
trçnh tỉû tênh giạ thnh hai bỉåïc.

4.2.3.1 Bỉåïc 1: Táûp håüp v phán bäø chi phê thỉûc tãú phạt sinh

Trong bỉåïc ny càn cỉï vo cạc chỉïng tỉì håüp l, håüp lãû v håüp phạp, kãú toạn táûp
håüp ton bäü cạc chi phê thỉûc tãú phạt sinh theo tỉìng âäúi tỉåüng táûp håüp chi phê. Cạc
khon chi phê ny cọ thãø liãn quan âãún mäüt hồûc nhiãưu âäúi tỉåüng tênh giạ.

Nhỉỵng chi phê no chè liãn quan âãún mäüt âäúi tỉåüng tênh giạ thç táûp håüp trỉûc tiãúp
cho âäúi tỉåüng âọ, nhỉỵng chi phê no liãn quan âãún nhiãưu âäúi tỉåüng thç sau khi táûp håüp
xong kãú toạn cn phi phán bäø cho tỉìng âäúi tỉåüng theo nhỉỵng tiãu thỉïc håüp l.

Cäng thỉïc phán bäø täøng quạt nhỉ sau:




Chi phê
phán bäø cho
âäúi tỉåüng
i

Täøng chi phê cáưn phán bäø


Täøng säú tiãu thỉïc phán bäø ca
cạc âäúi tỉåüng
Säú tiãu thỉïc
phán bäø ca
âäúi tỉåüng
i
x=
Click to buy NOW!
P

D
F
-
X
C
h
a
n
g
e

V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c

k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e

V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o

c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
67
4.2.3.2 Bỉåïc 2: Täøng håüp cạc chi phê â táûp håüp âỉåüc cho tỉìng âäúi tỉåüng tênh giạ,
xạc âënh giạ thỉûc tãú âãø ghi säø
Sau khi táûp håüp âỉåüc cạc chi phê thỉûc tãú phạt sinh cho tỉìng âäúi tỉåüng tênh giạ,
kãú toạn tiãún hnh tênh toạn, täøng håüp chi phê v xạc âënh giạ trë ca ti sn hçnh thnh.

Do âàûc âiãøm hçnh thnh ca cạc loải ti sn cọ khạc nhau nãn viãûc xạc âënh chi
phê â chi ra cáúu thnh nãn giạ ca tỉìng âäúi tỉåüng cng khạc nhau. Dỉåïi âáy xin nãu
cạch tênh giạ ca mäüt säú loải âäúi tỉåüng ch úu trong doanh nghiãûp.

4.2.4 Tênh giạ mäüt säú âäúi tỉåüng ch úu
Trong pháưn ny s giåïi thiãûu nhỉỵng nẹt chung nháút vãư näüi dung phỉång phạp
tênh giạ âäúi våïi hai nhọm âäúi tỉåüng ch úu, âọ l : ti sn mua ngoi v ti sn tỉû chãú.

4.2.4.1 Tênh giạ ti sn mua ngoi

Ti sn mua ngoi gäưm cọ: ti sn lỉu âäüng mua ngoi ( nhỉ: ngun váût liãûu,
cäng củ dủng củ, hng họa, bạn thnh pháøm) v ti sn cäú âënh khi váûn dủng trçnh tỉû

tênh giạ vo trỉåìng håüp ny, bỉåïc táûp håüp v phán bäø chi phê thỉåìng âỉåüc kãút håüp
chung våïi bỉåïc täøng håüp chi phê v tênh giạ , nhỉ sau:
* Ti sn cäú âënh mua ngoi
Giạ ghi säø âỉåüc gi l ngun giạ, xạc âënh theo cäng thỉïc:

Ngun giạ = Giạ mua thỉûc tãú + chi phê trỉåïc khi sỉí dủng

Våïi chi phê trỉåïc khi sỉí dủng l cạc chi phê ngoi giạ mua, phạt sinh tỉì khi mua
cho âãún khi bàõt âáưu âỉa vo sỉí dủng, bao gäưm: chi phê váûn chuøn, chi phê bäúc dåí, chi
phê làõp âàût, chảy thỉí
* Ti sn lỉu âäüng mua ngoi
Giạ ghi säø khi mua vãư nháûp kho xạc âënh theo cäng thỉïc:




Trong âọ:

+ Chi phê thu mua bao gäưm: chi phê váûn chuøn, chi phê bäúc dåí, bo qun, lỉu
kho lỉu bi, chi phê bo hiãøm

+ Cạc khon gim giạ hng mua l cạc khon doanh nghiãûp âỉåüc ngỉåìi bạn
gim trỉì vo giạ mua do mua säú nhiãưu ( chiãút kháúu thỉång mải), hng khäng âụng cháút
lỉåüng hồûc máùu m quy âënh
* Lỉu : Âäúi våïi ti sn mua ngoi, giạ mua thüc loải chi phê liãn quan âãún
tỉìng âäúi tỉåüng mua vo, nãn chi phê vãư giạ mua âỉåüc táûp håüp trỉûc tiãúp cho tỉìng âäúi
tỉåüng. Chi phê thu mua phạt sinh cọ thãø liãn quan âãún mäüt hay nhiãưu âäúi tỉåüng mua
vo. Nãúu chi phê thu mua liãn quan âãún tỉìng âäúi tỉåüng mua vo thç cng táûp håüp trỉûc
tiãúp nhỉ chi phê nhỉ chi phê giạ mua. Nãúu chi phê thu mua liãn quan âãún nhiãưu âäúi
tỉåüng mua vo, thç viãûc táûp håüp chi phê ny phi âỉåüc tiãún hnh bàòng cạch tênh toạ

n,
Giạ thỉûc
tãú nháûp


Giạ mua trãn hoạ âån
Chi phê
thu mua
Cạc khon
gim trỉì giạ
mua (nãúu cọ)
=
+
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e

V
i
e
w

e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n

g
e

V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m