Tay trắng làm nên phần 3 doc

TAY TRÙỈNG LÂM NÏN 23

Con ngûúâi tẩo ra vêån mïånh ca mònh chûá khưng phẫi lâ àïí
cho nố lưi cën. Vêåy ta cố thïí thùỉng nïìn giấo dc ta àậ hêëp th
àûúåc. Ta phẫi tûå àâo tẩo lêëy ta.
Thiïëu nhûäng lđ thuët cùn bẫn thò vêỵn cố thïí tiïën trïn àûúâng
àúâi àûúåc.
Thanh niïn nâo cng cố cú hưåi àïí lâm nïn sûå nghiïåp miïỵn lâ
chõu quët chđ lâm viïåc, dânh dm mưåt sưë vưën, sưëng àiïìu àưå, trấnh
thối ngẩo mẩn vâ thối súå sïåt, can àẫm àûúng àêìu vúái cấc cåc
khng hoẫng, khưng hïì súân lông. Lẩi phẫi biïët thêån trổng khi cêët
cấnh bay bưíng, d
cố lâ mưåt thiïn tâi thò cng khưng àûúåc trấi
nhûäng låt an toân.
Bđ quët àïí tẩo nïn quìn lûåc lâ biïën nhiïåt têm hưìi trễ
thânh kinh nghiïåm vâ kiïën thûác. Tưi àậ chó cho bẩn mưåt con
àûúâng tùỉt àïí thûåc hiïån àiïìu àố.
Tưi àậ trẫi qua tíi trễ. Bêy giúâ tưi àậ cố kinh nghiïåm. Tưi
tin rùçng thanh niïn cố thïí àẩt nguån vổng ca mònh àûúåc nïëu
nhiïåt liïåt mën thânh cưng. Tưi cng tin rùçng chó cêìn mưåt cht
kinh nghiïåm bíi àêìu lâ trấnh àûúåc nhûäng vûåc thùèm mâ nhûäng kễ
tấo bẩo nhêët thûúâng gùåp trïn con àûúâng kinh doanh c
a mònh.
Do kinh nghiïåm bẫn thên mâ tưi tin chùỉc nhûäng àiïìu tưi múái
biïët àố.

Nguỵn Hiïën Lï (dõch) 24

CHÛÚNG VI
CẤCH ÛÁNG BIÏËN
Tâi ûáng biïën lâ hònh thûác àún sú nhêët ca khẫ nùng sấng

tẩo. Nố lâ nghïå thåt àổ sûác vúái sûå bêët ngúâ, lúåi dng nhûäng hoân
cẫnh bêët ngúâ.
Thanh niïn nâo mën thânh cưng phẫi têåp cho thìn nghïå
thåt àố, thìn túái mûác nố trúã thânh mưåt phẫn ûáng tûå nhiïn, ốc
mònh lc nâo nhû cng àúåi thúâi cú, khưng bao giúâ bõ hoang mang,
lẩc nễo khi gùåp mưåt tònh thïë chûa hïì tđnh trûúác.
Khẫ nùng ûáng biïën cố mưåt võ trđ lúán trong nghïå thåt sưëng.
Trong nghïå thåt thânh cưng vïì doanh nghiïåp, nố côn quan trổng
vư cng.
Tưi nhiïåt liï
åt khun cấc bẩn trễ hổc cấch ûáng biïën nïëu
mën thânh cưng.
Nhûäng têëm gûúng tưi àûa ra dûúái àêy àïìu lâ nhûäng nhên vêåt
trong chiïën tranh, nhû vêåy khưng phẫi lâ vò tưi cho rùçng thanh
niïn ngây nay cêìn chín bõ cho mưåt cåc chiïën tranh dậ man vâ
vư lđ nûäa. Trấi lẩi, tưi rêët mong hổ àûúåc sưëng trong cẫnh thấi bònh.
Nhûng trong chiïën tranh cố nhiïìu vêën àïì xët hiïån mưåt cấch
thònh lònh, mẩnh mệ, cho nïn dng lâm thđ d àïí nïu gûúng thò
khưng gò bùçng.
Thanh niïn nâo mën têåp ûáng biïën nïn nghiïn cûáu trûúác hïët
àúâi Hn tûúác Winston Churchill. Hêìu hïët mưỵi hânh àưång ca ưng
trong thúâi chiïën àïìu cố
tđnh cấch ûáng biïën.
Cåc chiïën àêëu ca nûúác Anh chưëng xêm lùng lâ mưåt bẫn
anh hng ca nhúâ tâi ûáng biïën ca mưåt sưë ngûúâi, nhúâ tâi khếo lếo
nùỉm cú hưåi, nhúâ nhûäng sûå quët àõnh ca cấ nhên vâ nhúâ nhûäng
phûúng tiïån ûáng phố kõp vúái hoân cẫnh. Lc àố ai cng tin rùçng
qn Àûác tûâ búâ biïín Phấp thïë nâo cng ưì ẩt qua xêm chiïëm nûúác
Anh; lâm sao ngùn chùån chng àûúåc?
TAY TRÙỈNG LÂM NÏN 25

Tònh thïë n hay nguy hoân toân do phi cú Anh lâm ch
àûúåc khưng phêån hay khưng. Mën lâm ch khưng phêån thò phẫi
cố nhiïìu phi cú khu trc. Rưët cåc Anh àậ thùỉng trêån àố nhúâ tâi
nùng vâ lông hi sinh ca phi cưng, àânh rưìi, nhûng cng lâ nhúâ
chđnh ph àậ biïët liïång vâo sổt giêëy têët cẫ nhûäng kïë hoẩch àểp àệ
àïí chïë tẩo cêëp tưëc nhiïìu phi cú mâ àưëi phố kõp vúái hoân cẫnh. Nïëu
cûá ngưìi àố mâ nghiïn cûáu kïë hoẩch thò nhêët àõnh lâ thua; nhúâ chïë
tẩo phi cú múái thùỉng àûúåc.
Àêìu thïë chiïën, qn àưåi Anh thua trïn lc àõa (tûác Phấp, Bó),
mê
ët ngìn tiïëp tïë thûåc phêím. Kơ nghïå hâng khưng cêìn nhêët lâ
nhưm. Mâ lc àố khưng côn nhêån àûúåc chêët bauxite, mưåt thûá
qúång nhưm nûäa. Ba phêìn tû sưë sùỉt, thếp nhêåp cẫng vâ àẩi àa sưë
qúång sùỉt àïën tûâ chêu Êu qua àûúâng lc àõa àậ bõ qn Àûác
chiïëm, Anh lâm sao àûúng àêìu vúái cåc khng hoẫng àố àûúåc?
Bùçng mổi cấch phẫi tòm nhûäng ngìn tiïëp tïë múái, tẩo nhûäng
àûúâng chun chúã múái, àïí nhêåp cẫng nhưm, sùỉt, thếp. Àậ mêët thõ
trûúâng chêu Êu thò phẫi tòm ngìn hâng úã thõ trûúâng chêu Phi vâ
chêu M.
Thấng chẩp nùn 1941, Churchill àôi “cố àûúåc thïm nhiïìu khđ
c àïí
lâm viïåc”. Ưng êëy cố àúåi ngûúâi ta thânh lêåp mưåt cú quan
khưng? Ưng êëy cố tin úã mấy mốc khưng? Cố bùỉt Bưå Qn nhu phẫi
lâm viïåc theo àng nhûäng ngun tùỉc hânh chđnh khưng? Tuåt
nhiïn khưng. Ưng qua Washington tòm kiïëm khđ giúái vâ tâu cho
lc qn vâ thu qn Anh. Vâ ưng dùỉt tưi ài theo.
Túái Washington, chng tưi thêëy rùçng ngûúâi M àậ thiïët lêåp
cẫ mưåt chûúng trònh sẫn xët. Hổ àậ nghiïn cûáu kïë hoẩch cûåc tó
mó, coi trïn giêëy, ra vễ àưì sưå lùỉm. Cấc kïë hoẩch àố àống lẩi thânh

têåp rêët àểp àệ, cố tâi liïåu côn àem in nûäa, thêåt lâ tuåt khếo,
khưng côn chï vâ
o àêu àûúåc.
Nhûng trong cấi cưng trònh lđ thuët àểp àệ àố, cố mưåt àiïím
khưng ưín: lâ kïë hoẩch khưng húåp vúái nhu cêìu ca cấc nûúác Àưìng
minh.
Nhiïåm v ca tưi lâ giẫi thđch cho Chđnh ph M hiïíu àiïìu
àố. Tưi phẫi chûáng minh rùçng Chđnh ph Washington sẫn xët khđ
giúái theo khẫ nùng vơ àẩi ca M, chûá khưng phẫi theo nhûäng suy
tđnh tó mó ca cấc nhâ chun mưn lêåp kïë hoẩch.
Nguỵn Hiïën Lï (dõch) 26

Mën vêåy thò Chđnh ph M phẫi bỗ lïì lưëi c ài mâ ûáng biïën
theo mưåt àẩi quy mư chûa tûâng thêëy múái àûúåc.
Tẩp chđ ca chđnh quìn: Industsial Mobilisation for war
(Àưång viïn kơ nghïå cho chiïën tranh) ghi lẩi nưỵi xc àưång mâ chng
tưi àậ gêy ra úã Washington. Chng tưi bêët chêëp nhûäng nghi thûác
ngoẩi giao, lùåp ài lùåp lẩi hoâi quan àiïím ca chng tưi vúái cấc nhâ
lậnh àẩo úã toâ Bẩch ưëc, vúái ưng Phố Tưíng thưëng vâ trong têët cẫ cấc
cåc tiïëp xc khấc.
Tưi phẫi chiïën àêëu vúái Tưíng thưëng Roosevelt, têën cưng ưng
liïn tiïëp bùçng thû tûâ, thuët minh; trong cấc cå
c hưåi àâm riïng,
tưi rấng chûáng minh cho ưng thêëy rùçng phẫi bỗ mổi kïë hoẩch ài
mâ xưng vâo con àûúâng sẫn xët quy mư khưíng lưì múái àûúåc. Cåc
vêån àưång ca chng tưi hùng hấi túái mûác têët cẫ Washington phẫi
tham dûå vâo, cẫ nhûäng nhêåt bấo nûäa, gêy mưåt sûå kđch thđch mẩnh
trong mổi giúái.
Lđ lệ tưi àûa ra àïìu dûåa trïn kinh nghiïåm bẫn thên ca tưi.
Tưi cho rùçng nûúác M nùm 1942 cố thïí sẫn xët mưåt mònh àûúåc:

45.000 xe thiïët giấp, 17.700 àẩi bấc chưëng chiïën xa, 45.000 àẩi bấc
phông khưng, 24.000 phi cú khu trc, vâ nhiïìu chiïën c khấc nûäa.
Cấc nhâ chun mưn lêåp kïë hoẩch la lïn, bẫ
o tưi cố àiïn
khng múái àùåt vêën àïì nhû vêåy.
Khưng nghi ngúâ gò nûäa, nïëu Tưíng thưëng Roosevelt khưng cố
ốc thûåc tïë àïí nhêån thêëy giấ trõ àïì nghõ ca chng tưi rưìi chêëp
thån nố thò ngûúâi ta àậ theo chûúng trònh ca cấc kïë hoẩch gia àố
rưìi. Vâ nïëu ch trûúng ca cấc kïë hoẩch gia trong phông giêëy àố
mâ thùỉng thò Àưìng minh àậ khưng thùỉng àûúåc Àûác nùm 1945.
Nhúâ Tưíng thưëng Roosevelt mâ ngûúâi M chêëp nhêån dûå tđnh
ca chng tưi vïì khẫ nùng sẫn xët. Ngûúâi ta lêåp ngay mưåt
chûúng trònh chïë tẩo cêìn túái hâng tó M kim rưìi àûa qua Qëc hưåi
biïíu quët. Nhúâ
chûúng trònh àố mâ chng ta múái àê bểp qn
àõch àûúåc vïì phûúng diïån vộ bõ.
Rưët cåc chùèng nhûäng ngûúâi M thûåc hiïån àûúåc mâ côn vûúåt
chûúng trònh sẫn xët àố nûäa. Phûúng phấp ûáng biïën àậ thùỉng
th tc kïë hoẩch.
Thúâi bònh cng nhû thúâi chiïën, hïỵ gùåp cún nguy, thò ln
ln phûúng phấp ûáng biïën tỗ ra cố hiïåu quẫ àùåc biïåt. Ngûúâi nâo
bõ cưåt chùåt vâo th tc thò chûa chiïën àêëu àậ thua rưìi vò bỗ phđ quấ
TAY TRÙỈNG LÂM NÏN 27

nhiïìu thò giúâ àïí suy nghơ vâ do àố, bõ biïën cưë vûúåt mêët. Ngûúâi biïët
ûáng biïën àậ lûåa xong àûúåc mưåt chiïën thåt múái mâ kễ giûä th tc
vêỵn chûa xết xong cấc khđa cẩnh ca vêën àïì.
Nhûng chó nïn ûáng biïën trong khi côn kõp thùỉng àûúåc tònh
thïë. Theo th tc hânh chđnh cho túái khi mổi viïåc àậ hỗng, rưìi hi
vổng rùçng lc àố côn cố thïí ûáng biïën àïí lêåt lẩi tònh thïë nhû mưåt

phếp mêìu lâ hi vổng hậo. Phẫi biïët ûáng biïën kõp thúâi tûâ khi nhûäng
khố khùn àêìu tiïn múái xët hiïån. Lc àố, dïỵ diïåt chng lùỉm, àï
í
mån thò khưng sao thùỉng chng àûúåc nûäa.
Ngûúâi nâo biïët quët àõnh mau mùỉn, rưìi lẩi biïët mau mùỉn bỗ
nhûäng quët àõnh àố nïëu thêëy nố khưng cố kïët quẫ tưët thò gùåp
nhûäng tònh thïë ghï gúám nhêët, cng cố thïí lúåi dng nố àûúåc.
Biïët ûáng biïën mau mùỉn, chuín hổa thânh phc thò nhêët
àõnh lâ thânh cưng.
Vêåy phẫi coi chûâng nhûäng con ngûúâi cố tinh thêìn cûáng nhùỉc,
cưë chêëp. Con ngûúâi ngưìi ïm ấi trong chiïëc ghïë bânh rưìi vui vễ trònh
bây tẩi sao viïåc nây khưng lâm àûúåc, viïåc kia lâm khưng àûúåc thïë
na
âo cng thua con ngûúâi àẩi àúãm, chõu khố tòm cấch lâm cấi viïåc
khưng thïí lâm àûúåc àố.
Nối cấch khấc: bẩn nïn coi chûâng àêëy, àûâng mùỉc cấi chûáng
thû lẩi. ốc quấ ch trổng túái giêëy túâ, ngun tùỉc hânh chđnh lâ kễ
th ca ốc quìn biïën.
Cấc nhâ tưí chûác ln ln cố khuynh hûúáng tưí chûác quấ mûác
mâ sûå tưí chûác quấ mûác, quấ tó mó àûa xđ nghiïåp túái sûå sp àưí.
Àiïìu àố àûúåc chûáng minh úã Liïn bang Xư Viïët rộ hún úã àêu
hïët. Liïn bang Xư Viïët tin úã chđnh sấch thiïët lêå
p kïë hoẩch sẫn xët
dâi hẩn vâ kiïím soất chùåt chệ tûâng ngânh kơ nghïå mưåt. Chđnh
Xtalin kïí lẩi cåc àâm thoẩi dûúái àêy giûäa ưng vâ mưåt y viïn
nhên dên cố trấch nhiïåm tưí chûác cấc nưng trang têåp thïí.
Xtalin: - Cưng viïåc gieo mẩ túái àêu rưìi?
y viïn: - Thûa àưìng chđ Xtalin, àưìng chđ hỗi vïì cưng viïåc
gieo mẩ û? Thò lc nây chng tưi chó lo tiïën hânh cưng viïåc àố.
Xtalin: - Tưët, rưìi sao?

y viïn: - Chng tưi sệ nghiïn cûáu tó mó tûâng tiïíu tiïët mưåt
ca vêën àïì.
Xtalin: - Vêåy thò túái àêu rưìi?
Nguỵn Hiïën Lï (dõch) 28

y viïn: - Thûa àưìng chđ Xtalin, àûúng cố sûå thay àưíi. Mưåt sûå
thay àưíi quët àõnh.
Staline: - Rưìi lâm sao nûäa?
URy viïn: - Chng tưi cố thïí nối rùçng sệ cố mưåt sûå tiïën bưå vơ
àẩi.
Xtalin: - Vêåy thò cưng viïåc gieo mẩ tiïën túái àêu rưìi?
y viïn: - Thûa àưìng chđ Xtalin, túái hưm nay vêỵn chûa khúãi
sûå ẩ.
Chùỉc chùỉn lâ cấc nhâ tưí chûác cố mưåt vai trô lúán trong hoẩt
àưång kinh doanh ca loâi ngûúâi. Nhûng vai trô àố khưng bao giúâ
àûúåc coi lâ ch ëu vò nïëu vêåy thò tưí chûác sệ hốa ra vư đch.
Ngûúâi thânh cưng bêím sinh àậ cố tinh thêìn tưí chûác nhûng súã
dơ thânh cưng lâ vò khưng chõu nư lïå ốc tưí
chûác. Ngûúâi àố khưng
khi nâo kiïn nhêỵn chõu àûång nhûäng cåc hổp kếo dâi khưng dûát,
trong àố ngûúâi ta chó àua nhau ma mỗ vâ ngùn chùån mổi hânh
àưång.
Ngûúâi thânh cưng cng khưng cho cấc “kïë hoẩch” mưåt giấ trõ
quấ àấng. Kïë hoẩch cố thïí sai. Khi thêëy sai, ngûúâi ta lẩi lêåp nhûäng
kïë hoẩch múái mưåt cấch rêët kơ lûúäng àïí àem ra thûåc hiïån nhûng
trûúác khi thûåc hiïån phẫi trònh lïn cêëp trïn àïí àûúåc chêëp thån àậ
vâ túái khi àûúåc chêëp thån thò tònh thïë àậ thay àưíi hùèn rưìi, khưng
thïí àem thûåc hiïån àûúåc nûä
a.
Nïëu phẫi àúåi phẫn ûáng ca mưåt cú quan, mưåt tưí chûác, mưåt

cåc hổp thò khưng thïí nâo àưëi phố kõp vúái mưåt tònh thïë bêët ngúâ.
Àố lâ mưåt bâi hổc mâ khưng bao giúâ tưi qụn àûúåc. Cho nïn
tưi xin khêín khoẫn nhùỉc cấc võ ch xđ nghiïåp phẫi àùåc biïåt coi
chûâng hoẩt àưång ca cấc phông quẫn lđ, àûâng àïí hổ hoẩt àưång trấi
vúái quìn lúåi ca hậng. Àùåt ra phông quẫn lđ lâ àïí cho cưng viïåc
chẩy chûá khưng phẫi àïí ngùn cẫn cưng viïåc.
Nïëu ta khưng coi chûâng thò nhên viïn tưí chûác àấng lệ phc
v kơ nghïå sệ biïën thânh nhûäng ưng ch àưåc tâ
i mêët. Túái mûác àố
thò xđ nghiïåp bùỉt àêìu suy sp rưìi. Sûå tưí chûác quấ mûác lâ kễ th
ca sûå hoẩt àưång trong cưng viïåc kinh doanh.
Trong chiïën tranh, qëc gia thùỉng àûúåc nhúâ cấc ngûúâi chó
huy biïët ûáng biïën; nhûng, cấc nhâ tưí chûác vêỵn cố thïí giûä vai trô
quan trổng trong àúâi sưëng kinh tïë. Trong hoân cẫnh àố, chđnh ph
TAY TRÙỈNG LÂM NÏN 29

thânh khấch hâng duy nhêët, tiïu th têët cẫ nhûäng sẫn phêím
trong nûúác. Trïn thõ trûúâng khưng côn låt cung cêìu nûäa, mâ mổi
sûå àưíi chấc àïìu theo ngun tùỉc nây: giấ bấn bùçng giấ vưën cưång
thïm mêëy phên lậi. Do àố mâ nùng xët giẫm ài, tiïìn cưng tùng
lïn mưåt cấch tai hẩi; trong cấc khu vûåc hoẩt àưång kinh tïë, chó nhúâ
cố lông ấi qëc mâ ngûúâi ta hậm búát àûúåc mổi sûå quấ lưë.
Khi thấi bònh trúã lẩi, phẫi mưåt thúâi gian lêu tònh trẩng àố
múái mêët àûúåc. Cấc nhâ sẫn xët lc àêìu vêỵn theo lưëi c trong thúâi
chiïën: Àõnh giấ bấ
n bùçng giấ vưën cưång cúái mêëy phên lậi; côn cấc
nhâ cêìm quìn cng khưng vưåi gò tûâ bỗ cấi uy quìn lúán ca mònh,
uy quìn kiïím soất kơ nghïå. Ngûúâi ta khưng thêm nghe lúâi nhûäng
kễ àôi thay àưíi tònh thïë, ngûúâi ta bỗ qua nhûäng cú hưåi múái. Cấc
nhâ chun mưn vïì kïë hoẩch vêỵn lâm mûa lâm giố àûúåc trong mưåt

thúâi gian.
Nhûng dêìn dêìn sûå kiïím soất ca chđnh ph núái lỗng ra mâ
nùng sët trong cấc xđ nghiïåp tùng lïn, kinh tïë lêëy lẩi sûác. Vâ mưi
trûúâng hoẩt àưång lẩi múã rưång cho sûå tûå do kinh doanh.
Côn mưåt nguy hẩ
i nûäa cng liïn quan túái sûå tưí chûác quấ mûác.
Tưi mën nối túái cấi nguy hẩi giao mưåt cú súã kinh doanh múái thânh
lêåp cho nhûäng ngûúâi rêët thẩo viïåc, “cấi gò cng biïët”. Ngûúâi ta
thûúâng nghơ rùçng mën cho mưåt xđ nghiïåp thõnh vûúång thò phẫi
tòm cho àûúåc ngûúâi nâo cố nhiïìu kinh nghiïåm nhêët mâ giao cho
viïåc àiïìu khiïín. Vâ ngûúâi ta tûå nh mưåt con ngûúâi nhû vêåy phẫi lâ
ngûúâi àậ thânh cưng trong nhiïìu xđ nghiïåp. Ngûúâi ta bên nhúâ cêåy
ngûúâi àố àiïìu khiïín xđ nghiïåp múái thânh lêåp ca mònh, tin chùỉc
rùçng trûúác kia ngûúâi àố àậ thânh cưng thò khưng lđ gò bêy giúâ lẩ
i
thêët bẩi.
Khưën nưỵi, trong thûåc tïë khưng ln ln nhû vêåy. Nối cho
àng thò cấch lâm êëy rêët sai lêìm. Vò ấp dng nố mâ xẫy ra rêët
nhiïìu lêìm lêỵn vâ thêët bẩi. Thûúâng khi - tưi mën nối rêët thûúâng
nûäa - lûåa mưåt ngûúâi nhû vêåy lâ bẩn phẫi chõu àûång mưåt ưng giâ
mïåt mỗi vïì thïí chêët vâ tinh thêìn, kiïën hểp hôi vâ khưng mën
bỗ lưëi lâm viïåc c ca mònh. Àa sưë hổ lâ nhûäng ngûúâi hểp hôi, cưë
chêëp, khưng chõu nhòn rưång ra chung quanh, khưng cố tinh thêìn
ûáng biïën vâ do àố khưng thïí àưë
i phố vúái tònh thïë múái trong mưåt thïë
giúái ln ln thay àưíi.
Mën múã mưåt xđ nghiïåp múái thò phûúng phấp thđch nghi nhêët
lâ lûåa nhûäng ngûúâi múái, mën vêåy phẫi giỗi têm lđ, biïët bẫn tđnh
Nguỵn Hiïën Lï (dõch) 30

con ngûúâi. Nhûäng ngûúâi múái àố, cố tâi nùng, sệ hổc nghïì vâ sệ mau
cố kinh nghiïåm. Trûúác hïët phẫi biïët mònh cêìn nhûäng àûác nâo úã
ngûúâi mònh sệ giao viïåc, rưìi múái tòm nhûäng ngûúâi cố nhûäng àûác àố,
nhûäng àûác chûa àûúåc àem thi thưë nhûng chó àúåi cố dõp lâ phất
triïín. Nïëu ngûúâi bẩn lûåa thûåc sûå cố nhûäng àûác àố thò bẩn cố thïí
chùỉc chùỉn rùçng bẩn lâ mưåt ngûúâi sung sûúáng vâ mổi viïåc sệ xẫy ra
nhû mën ca bẩn.
Nhûäng ngûúâi nhû vêåy sệ
biïët nùỉm lêëy mổi cú hưåi thån
thiïån. Hổ cố đch cho xậ hưåi.
“Sung sûúáng thay kễ nâo tòm thêëy sûác mẩnh úã lông tin mâ
têëm lông húåp vúái chđ hûúáng ca anh. Ài qua cấi thung lng àau
khưí nây, kễ àố sệ àâo mưåt cấi giïëng vâ cấc hưì sệ àêìy nûúác”(1).
TAY TRÙỈNG LÂM NÏN 31

CHÛÚNG VII
COI CHÛÂNG CẤI THỐI PHÊN LOẨI
Trong viïåc kinh doanh, cố hai thûá lêìm lêỵn: lêìm lêỵn vò thiïëu
kinh nghiïåm vâ lêìm lêỵn vò dng kinh nghiïåm mưåt cấch vư lđ.
Àûâng nghơ túái viïåc sûãa àưíi àûúåc mưåt con ngûúâi vư trấch
nhiïåm, viïåc àố vư đch, vò kễ vư trấch nhiïåm khưng thêm nghe
nhûäng lúâi khun ca ngûúâi àố kinh nghiïåm vâ khưn ngoan. Mưåt
kễ àậ bỗ lúä têët cẫ cấc cú hưåi thò cố gùåp cú hưåi khấc cng lẩi bỗ lúä
nûäa mâ thưi. Mưåt kễ bêím sinh ra khưng biïët lđ lån thò d cố àổc
nhûäng sấch vïì lđ lån cng vư đch. Khun bẫo nhûäng hẩng ngûúâi
àố chó lâ phđ cưng.
Nhûng ta cố thïí tha thûá
nhûäng lưỵi lêìm ca tíi trễ àûúåc, vò
nhûäng lưỵi lêìm àố dïỵ sûãa. Thanh niïn nâo cng cố thïí nhúâ mưåt
kinh nghiïåm chua chất mâ hổc khưn àûúåc, hóåc cố thïí nhúâ lúâi

khun ca kễ ài trûúác àậ múã àûúâng cho mònh mâ tòm àûúåc mưåt
con àûúâng tùỉt múái thânh cưng.
Trong ngânh kinh doanh, may lùỉm thò ngân ngûúâi cố àûúåc
mưåt ngûúâi bêím sinh ra cố thiïn tâi. Mâ kễ cố thiïn tâi lẩi cố thïí dïỵ
thêët bẩi hún ngûúâi khấc vò ham mẩo hiïím vâ tûå àùỉc, khưng cố kinh
nghiïåm mâ lẩi chùèng chõu nghe lúâi ngûúâi khấc.
Côn àûúng tíi thanh xn, tưi khun bẩ
n nïn chõu nghe
mưåt lúâi khun bẫo sấng sët côn hún lâ chõu thêët bẩi, lâm nguy
hẩi tâi chđnh vâ mêët lông tûå tin ca bẩn. Mêët lông tûå tin tûác lâ
mêët linh hưìn ca thânh cưng.
Vêåy nhûäng thanh niïn cố khẫ nùng nhûng thiïëu kinh
nghiïåm, nhûäng thanh niïn tin úã sưë vêån ca mònh nhûng chûa àûúåc
rên luån, cêìn phẫi trấnh nhûäng lưỵi lêìm nâo àêy?
Lưỵi lêìm thûá nhêët lâ tin úã phếp mâu.
Nhûäng ngûúâi tin úã phếp mâu khưng bao giúâ àïí túái nhûäng
cấi lùåt vùåt, nố lâ dêëu hiïåu ca sûå thânh cưng lúán sau nây. Lâ vò
àêìu ốc hổ bõ ẫ
o vổng, nố nhû mưåt ẫo ẫnh trong sa mẩc, lâm cho hổ
Nguỵn Hiïën Lï (dõch) 32

mï hóåc rưìi hổ lẩc quan túái nưỵi tin tûúãng rùçng chó mưåt súám mưåt
chiïìu lâ sệ thânh tó ph. Hổ lâ nẩn nhên ca ốc tûúãng tûúång ca
hổ. Hổ coi nhûäng ngûúâi cẩnh tranh vúái hổ lâ hẩng têìm thûúâng, nhỗ
nhoi, chùèng àấng kïí; hổ tûå cho rùçng chó cố hổ múái cố chiïëc chòa
khốa vâng vâ chó cêìn vùån chòa khốa àố lâ lâm ch àûúåc vư sưë tâi
sẫn.
Ưi! Àêu cố dïỵ dâng nhû vêåy! Sûå thêåt khấc hùèn. Sûå thêåc lâ ốc
tûúãng tûúång ca hổ chùèng lâm ch àûúåc gò trong xậ hưåi cẫ
; hổ mùỉc

mưåt cùn bïånh nùång, bïnh tin úã phếp mâu. Hổ tûúãng biïët àûúåc cêu
thêìn ch àïí múã nhûäng cấnh cûãa thânh cưng.
Khưng cố ngûúâi nâo khưng têåp sûå lêu mâ cố thïí trong mưåt
ngây nùỉm àûúåc bđ quët àiïìu khiïín cưng viïåc.
Bẩn nïn nghi ngúâ nhûäng con ngûúâi tûå cho mònh lâ thiïn tâi,
chó cố mònh múái cố ốc tûúãng tûúång sấng tẩo. Chùỉc chùỉn lâ hổ lêìm.
Lưỵi lêìm thûá hai lâ tin úã tâi giao thiïåp ca mònh.
Lưỵi lêìm nây rêët tai hẩi. Nố thûúâng mang hònh thûác dûúái àêy:
ngûúâi ta xoay xúã, vêån àưång àïí ë
t kiïën cấc nhâ àẩi doanh nghiïåp,
rưìi bân bẩc mưåt cấch rúâi rẩc vïì cưng viïåc lâm ùn, bân bẩc chó àïí
mong gêy àûúåc thiïån cẫm thưi, chûá chùèng cố mc àđch gò rộ rïåt cẫ.
Cấc nhâ doanh nghiïåp àố rêët bêån viïåc, àêu cố àïí gò túái
nhûäng chuån têìm phâo nhû vêåy vâ cố lệ chûa àêìy mưåt thấng sau
àậ qụn mêët mùåt mi con ngûúâi lẩi thùm mònh rưìi. Nhûng châng
thanh niïn mën “quẫng giao” àố lẩi khưng hiïíu nhû vêåy.
Hùỉn cûá tin rùçng hùỉn àậ gêy àûúåc cẫm tònh, khếo xậ giao
trong cưng viïåc lâm ùn. Thấi àưå àố chùèng khưn ngoan cht nâo mâ
c
ng chùèng đch lúåi gò (Tưi cố thïí nối thïm rùçng: nhûäng ngûúâi chõu
tiïëp hẩng thanh niïn àố cng cố lưỵi nhû hổ vò cẫ hai àïìu mêët thò
giúâ vư đch).
Hai lêìm lưỵi àố do mưåt chûáng bïånh mâ tưi cố thïí gổi lâ bïånh
nghïå thåt khụëch trûúng quấ àưå àïën nưỵi lêën cưng viïåc kinh
doanh. Hẩng ngûúâi àố cng vư lđ nhû mưåt hổa sơ cố nhûäng tûúãng
rêët àểp nhûng khưng à khẫ nùng thïí hiïån nố lïn têëm vẫi.
Lêìm lưỵi thûá ba lâ tûâ viïåc nây nhẫy qua viïåc khấc, tûâ cûåc àoan
nây nhẫy qua cûåc àoan khấc.
Ngûúâi ta thûúâng thêëy têå
t àố úã hẩng thanh niïn mùỉc cấi têåt

phên loẩi cố phûúng phấp, ốc lc nâo cng nhû chia thânh nhiïìu
TAY TRÙỈNG LÂM NÏN 33

ngùn nhỗ. Y nhû nhûäng bưå xûúng khưng thõt khưng mấu. Nhûäng
cấi ngùn àố àêìu àưåc àúâi sưëng nhâ kinh doanh.
Cố mưåt lêìn ngûúâi ta khun tưi dng mưåt thûá ngùn kiïíu múái
nhêët trong phông giêëy ca tưi úã Canầa. Sûå sùỉp àùåt thêåt tâi tònh,
mổi viïåc àûúåc nhû cho túái ngây tưi bưỵng nhêån thêëy rùçng tûâ khi
dng kiïíu ngùn phên loẩi tâi liïåu àố thò nùng sët lâm viïåc lẩi
giẫm ài. Thò ra khưng cố gò khố hiïíu cẫ. Cấc nhên viïn ca tưi chó
loấy hoấy lo phên loẩi, sùỉp xïëp mâ hïët ngây, khưng côn thò giúâ lâm
cưng viïåc khấc nûäa. Tưi liïìn bậi bỗ lưëi sùỉp xïëp àố ài. Biïët bao nhiïu
xđ nghïåp cố tûúng lai mâ
suy sp chó vò ngûúâi àiïìu khiïín ca sùỉp
xïëp quấ ngùn nùỉp, chó thđch dng thễ vâ dng ngùn àố.
Ngûúâi nâo viïët thû kơ lûúäng quấ cng cố tđnh tònh giưëng hẩng
ngûúâi tin úã hïå thưëng, úã ngun tùỉc mâ khưng cố ốc thûåc tïë. Cấi thối
thđch viïët thû lâm cho hổ mêët mưỵi ngây hai ba giúâ àïí viïët cho thêåt
hay, trònh bây cho thêåt àểp, tưën biïët bao cưng phu, trong khi chó
cêìn dng mưåt mêỵu thû nâo cố sùén mâ àiïìn mêëy chûä vâo lâ à.
Àânh rùçng phẫi thẫo nhûäng bûác thû quan trổng, nhûng
ngûúâi biïët lâm ùn, khưng khi nâo dâi dông vư đch, mâ viïë
t rêët gổn.
Ngay nhûäng vêën àïì quan trổng nhêët cng khưng cêìn phẫi viïët
mêëy trang àùåc àïí giẫng giẫi. Thû câng ngùỉn thò lẩi câng rộ râng.
Hẩng lêím cêím thò khưng vêåy. Bíi sấng túái hậng hổ àổc thû
cho thû k tưëc k àấnh mấy, bíi chiïìu hổ chõu khố sûãa lẩi nhûäng
bûác àố, thêëy vêỵn côn cố lưỵi, lẩi bt lẩi, dng viïët chò xanh àấnh
dêëu, ghi nhêån xết, thïë lâ mêët toi hai giúâ nûäa, mâ àa sưë cấc bûác thû
vêỵn chûa gûãi ài àûúåc. Ngûúâi ta tûúãng àêu nhû trong hậng ca hổ,

khưng cố cưng viïåc gò cẫ, rẫnh rang lùỉm.
Mư
åt thanh niïn vâo hẩng àố, lo tiïëp xc vúái ưng nây ưng nổ,
thẫo rưìi sûãa thû tûâ cho khưng côn chï vâo àêu àûúåc, àng vúái
ngun tùỉc vùn thû, lâm cho nhên viïn b àêìu vúái cấi mấy chûä vâ
cấi ngùn àïí tâi liïåu, xong bêëy nhiïu cưng viïåc rưìi thò côn thò giúâ
àêu nûäa àïí tđnh toấn cưng viïåc kinh doanh.
Bẩn cố thïí bễ tưi: “Ba têåt àố khấc xa nhau, khưng cố lệ nâo
mâ mưåt ngûúâi lẩi mùỉc à cẫ ba àûúåc”. Phẫi, ốc tûúãng tûúång lâm sai
sûå thûåc, tđnh quấ ngùn nùỉp thđch cấc hïå thưëng phên loẩi, vúái tđnh
lêím cêím tưën cưng viïët thû cho thêåt k, thêåt àểp, nhûäng thối àố cố
vễ khấ
c nhau xa. Vêåy mâ, lẩ lng thay, tưi vêỵn thûúâng thêëy nhûäng
kễ cố à cẫ ba têåt àố.
Nguỵn Hiïën Lï (dõch) 34

Nhûäng kễ àố àêìu ốc khưng minh mêỵn, lưån xưån, quấ cûúng
quët mâ lẩi quấ bêån viïåc,khưng sao àẩt mc àđch àûúåc. ốc tûúãng
tûúång ca hổ nhẫy qua giúái tuën ca sûå thûåc, vâ cú hưì nhû hổ tûå
thûác àûúåc àiïìu àố, nïn múái phẫi dng mưåt cấch phên loẩi, sùỉp àùåt
tó mó, phẫi àùåc biïåt ch túái tiïíu tiïët, àïí ngùn ốc tûúãng tûúång lẩi,
khưng cho nố nhẫy bêåy bẩ mâ nguy hiïím. Vâ rưët cåc lâ hổ kiïåt
lûåc vïì nhûäng viïåc àố.
Ho
å lâ mưåt chiïëc tâu khưng cố bấnh lấi: cûá tiïën túái mâ khưng
biïët tiïën vïì àêu. ốc tûúãng tûúång ca hổ khưng biïët giúái hẩn ca cấi
vư lđ; sûác ca hổ hao môn vâo nhûäng tiïíu tiïët kò cc.