Giáo án Vật lý 12 nâng cao - TIẾT 66-67: MÁY QUANG PHỔ. CÁC LOẠI QUANG PHỔ ppt

Giáo án Vật lý 12 nâng cao - TIẾT 66-67:
MÁY QUANG PHỔ. CÁC LOẠI QUANG PHỔ


I. MỤC TIÊU:
1. Kiến thức
-Hiểu được cấu tạo của máy quang phổ và tác dụng của
từng bộ phận.
-Hiểu được khái niệm về quang phổ liên tục, nguồn phát
quang phổ liên tục, những đặc điểm và công dụng của
quang phổ liên tục.
-Hiểu được khái niệm về quang phổ vạch phát xạ, nguồn
phát, những đặc điểm và công dụng của quang phổ vạch
phát xạ.
-Hiểu được khái niệm về quang phổ vạch hấp thụ; cách thu
và điều kiện để thu được quang phổ vạch hấp thụ; mối liêu
hệ giữa quang phổ vạch phát xạ và quang phổ vạch hấp thụ
của cùng một nguyên tố.
-Hiểu được phép phân tích quang phổ và tiện lợi của nó.
2. Kỹ năng
II. CHUẨN BỊ:
1. Giáo viên:
-Vẽ trên giấy khổ lớn sơ đồ cấu tạo của máy quang phổ
- Chuẩn bị một số ảnh chụp và quang phổ vạch phát xạ và
quang phổ vạch hấp thụ.
2. Học sinh:
- Đọc trước bài ở nhà.
III. KIỂM TRA BÀI CŨ:
IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC :
HĐ CỦA GIÁO
VIÊN

HĐ CỦA
HỌC SINH
NỘI DUNG

-Máy quang phổ là
gì ?
- Hãy cho biết tác
dụng của ống chuẩn

-Thảo luận và
trả lời.
-Nhận xét, bổ
sung trả lời của
1. Máy quang phổ lăng kính
-Máy quang phổ là dụng cụ
dùng để phân tích chùm sáng
có nhiều thành phần thành
những thành phần đơn sắc khác
nhau. Nó dùng để nhận biết các
trực ?
- Khe hẹp F được
đặt nằm ở đâu ?
- Hãy cho biết tác
dụng của lăng kính
?

- Nêu tính chất của
chùm tia ló ?
- Mô tả hình ảnh
thu được trên tấm

kính mờ hoặc trên
kính ảnh ?
- Quang phổ liên
tục là gì ?
- Những chất nào
có khả năng phát ra
quang phổ liên tục
?
của bạn.

-Thảo luận và
trả lời.
-Nhận xét,bổ
sung trả lời của
của bạn.
-Thảo luận và
trả lời.
-Nhận xét,bổ
sung trả
lời của của bạn.

-Lắng nghe và
ghi nhớ.

-Thảo luận và
trả lời.
-Nhận xét,bổ
thành phần cấu tạo của một
chùm sáng phức tạp do một
nguồn sáng phát ra.

a) Cấu tạo: Có ba bộ phận
chính :
-Ống chuẩn trực là bộ phận tạo
ra chùm tia sáng song song.
Chùm tia sáng ló ra khỏi thấu
kính L
1
là một chùm tia song
song.
-Lăng kính là bộ phận có tác
dụng phân tích chùm tia song
song từ L
1
chiếu tới, tạo ra
thành nhiều chùm tia đơn sắc
song song.
-Buồng ảnh là bộ phận dùng để
chụp ảnh quang phổ, hoặc để
quan sát quang phổ.
b) Nguyên tắc hoạt động
- Nêu điều kiện để
phát ra quang phổ
liên tục ?
- Quang phổ liên
tục có tính chất gì
quang trọng ?
- Tính chất đó được
ứng dụng gì ?
- Ngoài quang phổ
liên tục còn có thể

có loại quang phổ
nào nữa?
- Quang phổ vạch
là gì ?
- Muốn cho trên
tấm hình của máy
quang phổ chỉ thấy
có một vạch đỏ thì
chùm sáng phát ra
sung trả lời của
của bạn.


-Thảo luận và
trả lời.
-Nhận xét,bổ
sung trả lời của
của bạn.
-Thảo luận và
trả lời.
-Nhận xét,bổ
sung trả lời của
của bạn.
-Thảo luận và
trả lời.
-Nhận xét,bổ
sung trả lời của
của bạn.
-Sau khi ló ra khỏi ống chuẩn
trực, chùm ánh sáng phát ra từ

nguồn S là một chùm song
song. Chùm này qua lăng kính
sẽ bị phân tán thành nhiều
chùm đơn sắc song song. Mỗi
chùm sáng đơn sắc ấy được
thấu kính L
2
của buồng ảnh hội
tụ thành một vạch trên tiêu diện
của L
2
và cho ta một ảnh thật
của khe F, đó là một vạch màu.
Các vạch màu này được chụp
trên kính ảnh hoặc hiện lên tấm
kính mờ. Mỗi vạch màu ứng
với một bước sóng xác định, là
thành phần ánh sáng đơn sắc
do nguồn S phát ra.Tập hợp các
vạch màu đó tạo thành quang
phổ của nguồn S.
2. Quang phổ liên tục
từ nguồn sáng S đó
vào máy quang phổ
phải có đặc điểm gì
?
- Quang phổ vạch
phát xạ do nguồn
nào phát ra ?
- Quang phổ vạch

phát xạ phát ra
trong điều kiện nào
?
- GV yêu cầu HS
quan sát về ảnh
chụp quang phổ
vạch của một số
nguyên tố ?
- Hoặc quan sát
hình màu ?
- Nêu nhận xét về

-Thảo luận và
trả lời.
-Nhận xét,bổ
sung trả lời của
của bạn.


-Thảo luận và
trả lời.
-Nhận xét,bổ
sung trả lời của
của bạn.
-Thảo luận và
trả lời.
-Nhận xét, bổ
sung trả lời của
của bạn.
-Quang phổ gồm nhiều dải

sáng, màu sắc khác nhau, nối
tiếp nhau một cách liên tục
được gọi là quang phổ liên tục.
a) Nguồn phát
-Các chất rắn, chất lỏng và
những chất khí có khối lượng
riêng lớn khi bị nung nóng phát
ra quang phổ liên tục.
b) Tính chất
-Ở mọi nhiệt độ, vật đều phát
ra ánh sáng. Khi nhiệt độ tăng
dần thì cường độ bức xạ càng
mạnh và miền quang phổ lan
dần từ bức xạ có bước sóng dài
sang bức xạ có bước sóng
ngắn.
3. Quang phổ vạch phát xạ
-Quang phổ gồm các vạch màu
nét giống nhau,
khác nhau giữa các
quang phổ đó ?
-Yêu cầu HS nêu
nhận xét về đặc
điểmcủa QPV của
các nguyên tố.
- Khi chiếu một
chùm sáng trắng
vào máy quang phổ
ta thu được gì ?
- Nếu trên đường đi

của chùm sáng đó
ta đặt một ống thủy
tinh đựng hơi Natri
thì thấy hiện tượng
gì ?
- Quang phổ vạch
hấp thụ là gì ?

Thảo luận và
trả lời.
-Nhận xét,bổ
sung trả lời của
của bạn.
-Thảo luận và
trả lời.
-Nhận xét, bổ
sung trả lời của
của bạn.


Thảo luận và
trả lời.
-Nhận xét,bổ
sung trả lời của
của bạn.
-Thảo luận và
riêng lẻ, ngăn cách nhau bằng
những khoảng tối, được gọi là
quang phổ vạch phát xạ.
a) Nguồn phát

-Quang phổ vạch do các chất
khí, hay hơi có khối lượng
riêng nhỏ khi bị kích thích.
b) Tính chất
-Mỗi chất khi bị kích thích phát
ra các bức xạ có bước sóng xác
định và cho một quang phổ
vạch phát xạ riêng, đặc trưng
cho nguyên tố đó.
c) Các nguyên tố khác nhau
phát ra các quang phổ vạch
khác hẳn nhau về số lượng
vạch, về bước sóng (tức là về
vị trí) của các vạch và về
cường độ sáng của các vạch đó.


- Nhiệt độ của đám
khí hay hơi hấp thụ
có giá trị như thế
nào so với nghiệt
độ của nguồn sáng
phát ra quang phổ
liên tục ?
- Thế nào là sự đảo
vạch ?
- GV yêu cầu HS
quan sát và nhận
xét ảnh chụp các
quang phổ hấp thụ

của hêli, natri và so
sánh chúng với ảnh
chụp quang phổ
vạch phát xạ của
hêli, natri.
trả lời.
-Nhận xét, bổ
sung trả lời của
của bạn.


Thảo luận và
trả lời.
-Nhận xét,bổ
sung trả lời của
của bạn.
-Thảo luận và
trả lời.
-Nhận xét, bổ
sung trả lời của
của bạn.

Thảo luận và
4. Quang phổ vạch hấp thụ
a) Quang phổ hấp thụ của
chất khí hoặc hơi
-Quang phổ liên tục, thiếu vạch
màu do bị chất khí (hay hơi
kim loại) hấp thụ, được gọi là
quang phổ vạch hấp thụ của khí

(hay hơi) đó.
-Điều kiện để thu được QPHT
là nhiệt độ của đám khí hay hơi
hấp thụ phải thấp hơn nhiệt độ
của nguồn sáng phát ra quang
phổ liên tục.
b) Sự đảo vạch quang phổ
-Hiện tượng một vạch QP phát
xạ sáng trở thành vạch tối trong
QPHT, gọi là sự đảo vạch
quang phổ.
- “Ở một nhiệt độ xác định,








- Phép phân tích QP
là gì ?
- Thế nào là phép
phân tích quang
phổ định tính ?
- Thế nào là phép
phân tích quang
phổ định lượng ?

trả lời.

-Nhận xét,bổ
sung trả lời của
của bạn.
-Thảo luận và
trả lời.
-Nhận xét, bổ
sung trả lời của
của bạn.








Thảo luận và
một vật chỉ hấp thụ những bức
xạ nào mà nó có khả năng phát
xạ, và ngược lại, nó chỉ phát
bức xạ nào mà nó có khả năng
hấp thụ”.
c) Quang phổ vạch hấp thụ của
mỗi nguyên tố có tính chất đặc
trưng cho nguyên tố đó.
5. Phân tích quang phổ
-Phân tích QP là phương pháp
vật lí dùng để xác định thành
phần hóa học của một chất (hay
hợp chất), dựa vào việc nghiên

cứu quang phổ của ánh sáng do
chất ấy phát ra hoặc hấp thụ.
-Phân tích QP định tính có ưu
điểm là : cho kết quả nhanh, có
độ nhạy cao, và có thể, cùng
một lúc xác định được sự có
mặt của nhiều nguyên tố. Phân
trả lời.
-Nhận xét,bổ
sung trả lời của
của bạn.
-Thảo luận và
trả lời.
-Nhận xét, bổ
sung trả lời của
của bạn.

tích định lượng để biết được cả
nồng độ của các thành phần có
trong mẫu nồng độ rất nhỏ.

IV. CỦNG CỐ – DẶN DÒ:
-Tóm lược kiến thức trọng tâmcủa bài, hướng dẫn HS trả
lời các câu hỏi sau bài học.
-Yêu cầu HS về đọc trước bài mới ở nhà.