tóm tắt luận án tiến sĩ nghiên cứu bệnh héo xanh vi khuẩn ralstonia solanacearum smith hại cây lạc, cây khoai tây vùng hà nội, phụ cận và biện pháp phòng trừ

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠIHỌC NÔNGNGHIỆP HÀ NỘI
***


NGUYỄN TẤT THẮNG




NGHIÊN CỨU BỆNH HÉO XANH VI KHUẨNRalstonia
solanacearum Smith HẠI CÂY LẠC,
CÂY KHOAI TÂY VÙNG HÀ NỘI, PHỤ CẬN
VÀ BIỆN PHÁP PHÒNG TRỪ




Chuyên ngành : Bảo vệ thực vật
Mã số : 62.62.10.01



TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ NÔNG NGHIỆP





HÀ NỘI - 2012
Luận án được hoàn thành tại:

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI


Người hướng dẫn khoa học:
1. PGS.TS. Đỗ Tấn Dũng
Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội
2. PGS.TS. Nguyễn Văn Tuất
Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam

Phản biện 1: TS. Hà Viết Cường
Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội

Phản biện 2: PGS. TS. Nguyễn Hồng Sơn
Viện Môi trường Nông nghiệp

Phản biện 3: TS. Đặng Vũ Thị Thanh
Hội khoa học kỹ thuật Bảo vệ thực vật
Việt Nam

Luận án sẽ được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận án cấp
Trường họp tại:
Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội
Vào hồi giờ, ngày tháng năm 201


Có thể tìm hiểu luận án tại:
- Thư viện Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội
- Thư viện Quốc gia

1

MỞ ĐẦU
1. Đặt vấn đề
Cây lạc (Arachis hypogaea L.) là cây công nghiệp ngắn ngày,
cây thực phẩm có giá trị kinh tế cao và ngày càng được trồng phổ
biến ở nhiều nước trên thế giới. Việt Nam hiện nay đứng thứ 10 thế
giới và thứ 5 tại châu Á về diện tích trồng lạc.
Cây khoai tây (Solanum tuberosum L.) là loại cây thực phẩm có
giá trị dinh dưỡng. Ở Việt Nam, năm 2009 diện tích trồng khoai tây
đạt 35.000 ha, sản lượng đạt 370.000 tấn.
Tuy nhiên năng suất lạc, khoai tây của nước ta hiện nay còn thấp.
Phát triển và mở rộng diện tích các giống lạc, khoai tây mới có năng
suất cao, chất lượng tốt, chống chịu sâu bệnh là một trong những
hướng nghiên cứu ưu tiên nhằm đẩy mạnh sản xuất lạc, khoai tây ở
nước ta. Trong sản xuất lạc, khoai tây bệnh HXVK R. solanacearum
Smith là bệnh gây hại nghiêm trọng đến năng suất và chất lượng. Cho
đến nay, những công trình nghiên cứu về quản lý tổng hợp bệnh héo
xanh gây hại trên cây lạc, cây khoai tây áp dụng vào thực tiễn sản
xuất chưa nhiều. Xuất phát từ tình hình thực tiễn, luận án đã chọn và
thực hiện nghiên cứu đề tài: “Nghiên cứu bệnh héo xanh vi khuẩn
Ralstonia solanacearum Smith hại cây lạc, cây khoai tây vùng Hà
Nội, phụ cận và biện pháp phòng trừ”.
2. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
2.1. Ý nghĩa khoa học của đề tài
- Các kết quả nghiên cứu của luận án là một dẫn liệu khoa
học có giá trị về việc đánh giá được thực trạng bệnh héo xanh vi
khuẩn R. solanacearum Smith hại cây lạc, cây khoai tây một cách
tổng hợp; đồng thời nhằm hạn chế tác hại của bệnh HXVK, tăng
cao năng suất và chất lượng nông sản phẩm.
- Kết quả nghiên cứu một số đặc tính sinh học của loài R.
solanacearum Smith có ý nghĩa trong chẩn đoán, giám định và dự

2
báo xu thế phát sinh gây hại của bệnh HXVK hại cây lạc, cây khoai
tây ở vùng Hà Nội và phụ cận.
- Luận án góp phần xây dựng ngày càng hoàn thiện hơn quy
trình quản lý tổng hợp bệnh HXVK hại cây lạc, cây khoai tây
vùng Hà Nội và phụ cận.
2.2. Ý nghĩa thực tiễn của đề tài
Đề tài luận án đã đề xuất biện pháp quản lý tổng hợp bệnh
HXVK hại cây lạc và cây khoai tây đạt hiệu quả kinh tế cao, phù
hợp với trình độ canh tác của người dân, đơn giản, dễ làm, dễ áp
dụng, phù hợp với điều kiện thực tiễn và mang tính bền vững.
3. Mục đích, yêu cầu của đề tài
3.1. Mục đích
Trên cơ sở kết quả nghiên cứu một số đặc điểm hình thái, đặc tính
sinh học, khảo sát một số biện pháp phòng trừ bệnh HXVK hại cây lạc,
cây khoai tây, từ đó đề xuất qui trình quản lý tổng hợp bệnh HXVK hại
cây lạc, cây khoai tây vùng Hà Nội và phụ cận đạt hiệu quả kinh tế cao.
3.2. Yêu cầu
Đánh giá thực trạng bệnh HXVK hại cây lạc, khoai tây vùng
Hà Nội và phụ cận; nghiên cứu đặc điểm hình thái, đặc tính sinh
học và phạm vi ký chủ của vi khuẩn gây bệnh. Xây dựng qui trình
quản lý tổng hợp bệnh HXVK hại cây lạc, cây khoai tây. Thực
nghiệm một mô hình quản lý tổng hợp bệnh HXVK trên cây khoai
tây ở vùng Hà Nội.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng
Bệnh HXVK hại cây lạc, cây khoai tây vùng Hà Nội, phụ cận.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu về đặc tính sinh học; xác định các race, biovar

của loài R. solanacearum gây bệnh HXVK. Nghiên cứu một số yếu
tố ảnh hưởng đến quá trình phát sinh, phát triển bệnh HXVK.

3
Xây dựng và thực hiện biện pháp phòng chống bệnh HXVK theo
hướng quản lý tổng hợp ở vùng nghiên cứu.
5. Những đóng góp mới của đề tài
- Đề tài là công trình khoa học đã nghiên cứu làm rõ hơn
một số vấn đề về bệnh HXVK hại cây lạc, cây khoai tây vùng Hà
Nội và phụ cận.
- Xây dựng mô hình và quy trình quản lý tổng hợp bệnh
HXVK hại cây lạc, cây khoai tây một cách đơn giản, dễ làm, dễ áp
dụng, phù hợp với điều kiện thực tiễn, đạt hiệu quả kinh tế cao và
mang tính bền vững.
- Bổ sung nguồn tư liệu có ý nghĩa về bệnh HXVK hại cây lạc,
cây khoai tây, là tài liệu tham khảo cho công tác đào tạo cán bộ kỹ
thuật và các nghiên cứu tiếp theo về bệnh này.
6. Cấu trúc của luận án
Luận án chính 140 trang, gồm 5 phần: mở đầu (6 trang),
chương 1. Tổng quan tài liệu nghiên cứu (38 trang), chương 2.
Phương pháp nghiên cứu (25 trang), chương 3. Kết quả nghiên
cứu và thảo luận (69 trang), Kết luận và đề nghị (2 trang). Có
42 bảng biểu, 15 hình minh họa. Luận án có 2 phụ lục. Có tổng
số 149 tài liệu tham khảo; trong đó có 47 tài liệu tiếng Việt,
102 tài liệu tiếng Anh, có trên 36 tài liệu cập nhật từ năm 2000
đến nay.

Chương 1
TỔNG QUAN TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU
1.1. Cơ sở khoa học của đề tài

Bệnh héo xanh vi khuẩn Ralstonia solanacearum Smith là bệnh
gây hại phổ biến và nguy hiểm đã gây tổn thất nghiêm trọng trong
sản xuất nông nghiệp, nhất là các cây trồng có ý nghĩa kinh tế như

4
lạc, khoai tây làm giảm đáng kể đến năng suất và chất lượng của
nông sản phẩm.
Do tác nhân gây bệnh có nguồn gốc trong đất nên việc chẩn
đoán và công tác phòng trừ bệnh gặp rất nhiều khó khăn. Bệnh
HXVK rất khó phòng trừ bằng thuốc hóa học nên càng dễ bị lạm
dụng, gây ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe con người, đất, nước,
môi trường sinh thái.
Hiện nay ở nước ta những nghiên cứu về chế phẩm sinh
học để phòng trừ bệnh HXVK chưa được ứng dụng nhiều trong
sản xuất.
Vì vậy nghiên cứu đề xuất quy trình quản lý tổng hợp, trong đó
chú trọng biện pháp canh tác, chọn lọc sử dụng giống chống chịu
bệnh, biện pháp sinh học,… một cách tổng hợp để nâng cao hiệu quả
phòng trừ bệnh héo xanh trên cây lạc, cây khoai tây là điều cấp thiết
hiện nay.
1.2. Tình hình nghiên cứu ở ngoài nước
1.2.1. Lịch sử nghiên cứu bệnh héo xanh vi khuẩn hại cây trồng
Bệnh HXVK là một trong những bệnh gây hại nghiêm trọng
đến năng suất và chất lượng cây lạc, cây khoai tây ở nhiều nước
trên thế giới. Vi khuẩn được Smith nghiên cứu và đặt tên là
Pseudomonas solanacearum từ năm 1896. Năm 1996 tác giả
Yabuuchi đã nghiên cứu, đề nghị chuyển vi khuẩn gây bệnh HXVK
thành tên mới Ralstonia solanacearum Smith (Yabuuchi). Bệnh
HXVK là loại bệnh quan trọng và điển hình nhất ở vùng nhiệt đới,
cận nhiệt đới và những vùng có khí hậu ôn đới trên thế giới

(Hayward, 1994 [78]; Prior et al., 1997 [126]). Bệnh gây nên những
thiệt hại nghiêm trọng về kinh tế, làm giảm năng suất trên nhiều cây
trồng từ 15 đến 95%, thậm chí 100% trên cây cà chua (AVRDC
report, 2000) đến 70% trên cây khoai tây (Sinha, 1986) [134] và
90% trên cây lạc (Machmud, 1986).

5
1.2.2. Những nghiên cứu về vi khuẩn gây bệnh héo xanh
R. solanacearum Smith
Bệnh HXVK do vi khuẩn R. solanacearum có hình gậy ngắn,
tròn ở hai đầu gây ra. Kích thước khoảng 1,0 - 1,5 x 0,5 - 06 μm.
Khuẩn lạc có bề mặt trơn, nhẵn, ít khi gồ ghề, hơi chảy hoặc không
chảy, có thể có màu trắng, trắng đục hoặc phớt hồng trên môi trường
TZC (Mehan et al., 1994) [111].
Vi khuẩn gây bệnh HXVK là ký sinh đa thực, gây hại trên cà
chua, lạc, thuốc lá và nhiều cây trồng, cây rừng và cỏ dại. Vi khuẩn
có thể tồn tại lâu dài trong đất, trong tàn dư cây bệnh và trên cỏ dại
(Persley, 1986).
Đã phát hiện và công bố 5 race khác nhau trên cơ sở phân biệt
về phạm vi ký chủ, phân bố địa lý và khả năng tồn tại ở những môi
trường khác nhau (He, 1986) [84].
Dựa vào khả năng sử dụng, oxy hóa 3 loại rượu là mannitol,
sorbitol, dulcitol và 3 loại đường là lactoza, maltoza cellobioza (He et
al., 1983; Hua et al., 1984 [92]) đã nghiên cứu và phân loại vi khuẩn
đến biovar (thứ sinh học). Theo các tác giả, loài R. solanacearum có
5 biovar gây bệnh HXVK.
1.2.3. Các nghiên cứu phòng chống bệnh héo xanh vi khuẩn
Áp dụng biện pháp chọn, tạo và sử dụng giống chống chịu,
biện pháp sinh học, canh tác, hóa học, quản lý tổng hợp đã bước đầu
mang lại hiệu quả.

1.3. Tình hình nghiên cứu ở trong nước
1.3.1. Lịch sử nghiên cứu và mức độ phân bố bệnh HXVK hại cây
trồng ở nước ta
Ở trong nước các công trình tập trung nghiên cứu về tính phổ biến,
mức độ tác hại, phạm vi ký chủ, triệu chứng bệnh, đặc tính sinh học và
quy luật phát sinh phát triển của bệnh và một số hướng phòng trừ của
một số tác giả Đặng Thái Thuận (1968) [39], Đoàn Thị Thanh và cs

6
(1995) [33], Lê Lương Tề (1997) [30], Đỗ Tấn Dũng [7], [8], [9].
Theo Lê Lương Tề (1997) [30], bệnh HXVK hại lạc thường
phát sinh ở cả hai thời vụ trồng là lạc vụ xuân và lạc thu.
Nguyễn Xuân Hồng và cs (1993) [89] cho biết: Bệnh hại
nghiêm trọng ở một số vùng trọng điểm ở Tỉnh Nghệ An và Thanh
Hóa với tỷ lệ bệnh giao động từ 15 - 35% và ở vùng trồng lạc của
Tỉnh Long An và Tây Ninh là từ 20 - 30%.
1.3.2. Những nghiên cứu trong phòng chống bệnh HXVK hại cây
lạc, cây khoai tây và trên một số cây trồng
Các kết quả nghiên cứu trong phòng chống bệnh HXVK cây
lạc, cây khoai tây và trên một số cây trồng đã được một số tác giả
nghiên cứu và đề cập như: Nguyễn Văn Liễu và cs (1995) [22],
Nguyễn Xuân Hồng và cs (1995), Đoàn Thị Thanh (1995) [33], Lê
Lương Tề và cs (2002), Lê Hồng Viễn (2003) [47], Dư Ngọc Thành,
Nguyễn Thị Chinh (2005) [37], Lê Như Kiểu và cs (2002) [20],
Nguyễn Thị Hồng Hải và cs (2006) [15], Lê Lương Tề (1997) [30],
Đỗ Tấn Dũng (2009) [12], Nguyễn Văn Đĩnh và cs (2005) [13].

Chương 2
PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Địa điểm nghiên cứu

- Điều tra, đánh giá thực trạng bệnh HXVK hại cây lạc, cây
khoai tây ở: Hà Nội, Bắc Ninh, Bắc Giang, Nam Định.
- Phân lập, nuôi cấy và nghiên cứu đặc điểm hình thái, đặc tính
sinh học của vi khuẩn gây BHX, lây bệnh nhân tạo, khảo sát tính
chống chịu đối với bệnh HXVK v.v: tại phòng nghiên cứu Bộ môn
Bệnh cây, khu nhà lưới Khoa Nông học - Trường Đại học Nông
nghiệp Hà Nội.
- Thí nghiệm ngoài đồng ruộng thực hiện tại xã Tam Sơn, Từ
Sơn, Bắc Ninh; xã Đặng Xá, Gia Lâm, Hà Nội.

7
2.2. Thời gian nghiên cứu
Đề tài được thực hiện từ tháng 6 năm 2008 đến tháng 10
năm 2011.
2.3. Vật liệu và dụng cụ nghiên cứu
2.3.1. Vật liệu nghiên cứu
- Mẫu bệnh HXVK hại lạc, khoai tây.
- Giống lạc, giống khoai tây, đất trồng cây.
- Chế phẩm vi sinh vật đối kháng Bacillus subtilis, một số thuốc
kháng sinh, thuốc hóa học, chất kích kháng.
- Môi trường nhân tạo dùng để phân lập, nuôi cấy, xác định
biovar của các isolates vi khuẩn R. solanacearum.
2.3.2. Dụng cụ nghiên cứu
Tủ định ôn, tủ lạnh, nồi hấp, tủ cấy, tủ sấy, dao, kéo, panh, bút
lông, đĩa petri, lọ thủy tinh đựng mẫu, vv
2.4. Nội dung nghiên cứu
- Điều tra thực trạng bệnh HXVK hại cây lạc và cây khoai tây.
- Nghiên cứu một số đặc điểm hình thái, đặc tính sinh học; xác
định các race, biovar của loài R. solanacearum gây bệnh HXVK.
- Nghiên cứu một số yếu tố sinh thái kỹ thuật ảnh hưởng đến

quá trình phát sinh, phát triển bệnh HXVK hại cây lạc, khoai tây.
- Nghiên cứu biện pháp phòng trừ bệnh HXVK hại cây lạc, cây
khoai tây vùng Hà Nội, phụ cận.
2.5. Phương pháp nghiên cứu
Điều tra bệnh HXVK theo phương pháp của Cục bảo vệ thực vật
(1995) [4], Viện BVTV (1997) [45].
Chẩn đoán, giám định bệnh HXVK theo phương pháp của Lê
Lương Tề (1997) [30]; Nguyễn Văn Tuất (1997) [44].

8
Phương pháp nghiên cứu đặc điểm hình thái tế bào của vi
khuẩn R. solanacearum: theo phương pháp của Nishizawa Kangen và
Hucker (Schaad, 1998).
Xác định race của các isolates vi khuẩn theo phương pháp
nghiên cứu của Buddenhagen và cs (1962), Hua và cs (1984) [92].
Xác định biovar của các isolates vi khuẩn theo phương pháp
nghiên cứu của Hayward, (1964) [81]; He và cs (1983) [86];
Buddenhagen và cs (1964) [59].
Lây bệnh nhân tạo bệnh HXVK theo quy tắc Koch [149];
Nguyễn Văn Tuất (1997) [44].
Nghiên cứu khả năng chống chịu bệnh HXVK của giống lạc,
khoai tây trong nhà lưới: sử dụng phương pháp sát thương rễ
(Hanson, 1996 [75]; Wang, 1998). Phân loại mức chống chịu hoặc
nhiễm bệnh theo Tan và cs, 1995 [137].
Tính hiệu lực của thuốc theo công thức Abbott (1925) và
Henderson - Tilton.
2.5.4. Phương pháp tính toán xử lý số liệu
Toàn bộ các số liệu thu thập được, được tính toán và xử lý
trên chương trình Excel; xử lý, so sánh Duncan trên chương trình
STATHM Ver.4.0, 2002.

Chương 3
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
3.1. Đánh giá thực trạng bệnh héo xanh vi khuẩn hại cây lạc, cây
khoai tây vùng Hà Nội và phụ cận
3.1.3. Đánh giá mức độ tác hại của bệnh HXVK trên cây lạc, cây
khoai tây
Trên ruộng đối chứng tỷ lệ bệnh HXVK hại lạc rất cao
(11,47%), tương ứng thiệt hại về năng suất là 13,17% so với ruộng

9
thí nghiệm. Trong khi đó ở ruộng thí nghiệm tỷ lệ bệnh HXVK ở
mức rất thấp (1,33%) và năng suất cũng đạt cao hơn so với ruộng
đối chứng là 13,17% (đạt 134,4 kg/sào 360m
2
) (Bảng 3.4).
Bảng 3.4. Mức độ tác hại của bệnh HXVK hại cây lạc
tại xã Đặng Xá, Gia Lâm, Hà Nội (vụ hè thu năm 2009)
Ruộng
thí nghiệm

TLB % ở các
giai đoạn sinh trưởng
TLB
(%)
Năng
suất
trung
bình
(kg/

sào)
Thiệt hại
năng suất
(%) so
với ruộng
thí
nghiệm
Cây
con
Ra
hoa
-
Đâm
tia
Củ
non
Củ
già
Đối chứng
1,6
5,07
2,93
1,87
11,47
116,7
13,17
Thí nghiệm
0,0
0,53
0,53

0,27
1,33
134,4
-
Bảng 3.5. Mức độ tác hại của bệnh HXVK hại cây khoai tây
tại xã Tam Sơn, Từ Sơn, Bắc Ninh (vụ đông năm 2009)
Ruộng
thí nghiệm


TLB % ở các
giai đoạn sinh trưởng
TLB
(%)
Năng
suất
trung
bình
(kg/sào)
Thiệt hại
năng
suất (%)
so với
ruộng
mô hình
Cây
con
Hình
thành
củ

Hình
thành
củ
Củ
non
Củ
non

Củ
già
Đối chứng
1,33 2,67 4,0 3,2 11,2 519,9 9,74
Thí nghiệm
0,0 0,27 0,27 0,27 0,81 576,0 -
Ở các giai đoạn sinh trưởng khác nhau của cây khoai tây, bệnh
HXVK gây hại cũng khác nhau. Ở giai đoạn cây con trên cây khoai
tây bệnh HXVK thường nhẹ (TLB trung bình từ 0,0 - 1,33%). Còn ở
giai đoạn hình thành củ và củ non, bệnh HXVK gây hại nặng hơn
(TLB trung bình từ 0,27 - 4,0%).
Đánh giá mức độ tác hại của bệnh HXVK hại khoai tây đến

10
năng suất, cho thấy: khi tỷ lệ nhiễm bệnh càng cao thì năng suất
càng giảm. Ở ruộng đối chứng, tỷ lệ bệnh HXVK là 11,2% tương
ứng với sự thiệt hại về mặt năng suất lên đến 9,74%. Còn ở ruộng
mô hình có tỷ lệ bệnh rất thấp (0,81%) và năng suất tương ứng
cũng đạt cao hơn ruộng đối chứng là 9,74% (đạt 576,0 kg/ sào
360m
2
) (Bảng 3.5).

3.2. Nghiên cứu một số đặc điểm hình thái, đặc tính sinh học; xác
định các race, biovar của loài Ralstonia solanacearum gây bệnh
HXVK
3.2.1. Nghiên cứu đặc điểm hình thái, đặc tính sinh học của VKHX
hại cây lạc, cây khoai tây
Qua nghiên cứu đặc điểm hình thái cho thấy: các isolates vi
khuẩn gây bệnh héo xanh phân lập từ cây lạc, cây khoai tây trên
môi trường TZC đều có khuẩn lạc với hình dạng không đều, nhày,
rìa màu trắng, ở giữa có phớt màu hồng nhạt. Trên môi trường
Kings’B, khuẩn lạc màu trắng, nhày, không có sắc tố huỳnh quang.
Trên môi trường SPA thì các isolates vi khuẩn có đặc điểm sai khác
nhau chút ít về màu sắc khuẩn lạc: trắng kem, trắng xám, trắng sữa,
trắng trong. Loài R. solanacearum có dạng hình gậy, hai đầu hơi
tròn, có từ 1 - 3 lông roi ở một đầu, các isolates của 2 dòng vi khuẩn
đều nhuộm Gram âm.
3.2.2. Xác định biovar của các mẫu phân lập vi khuẩn

R. solanacearum trên cây lạc, cây khoai tây ở vùng Hà Nội và phụ cận
Đa số các isolates vi khuẩn thuộc biovar 3 và một số ít isolates
(4/24 hay 19,7%) thuộc biovar 4, đó là các isolates LSS1, KTĐA2,
LTY1 và KTTY1. Trên lạc và khoai tây ở vùng Hà Nội và phụ cận,
các isolates vi khuẩn thuộc biovar 3 là tác nhân gây hại phổ biến
nhất. Qua kết quả nghiên cứu, xác định biovar của loài R.
solanacearum gây hại cây lạc, cây khoai tây vùng Hà Nội và phụ cận,
cho thấy: các isolates vi khuẩn đều thuộc biovar 3 và 4, trong đó
biovar 3 là phổ biến (Bảng 3.7).

11
Bảng 3.7. Xác định biovar phổ biến hại trên cây lạc,
cây khoai tây vùng Hà Nội và phụ cận (2008 - 2009)

Isolates
vi
khuẩn
Nguồn gốc
Khả năng oxy hóa các nguồn các bon
Biovar
Maltoza Lactoza Cellobioza Manitol Sorbitol Dulcitol
LĐA1 Đông Anh + + + + + + 3
LĐA2 Đông Anh + + + + + + 3
LGL1 Gia Lâm + + + + + + 3
LGL2 Gia Lâm + + + + + + 3
LSS1 Sóc Sơn - - - + + + 4
LSS2 Sóc Sơn + + + + + + 3
LTY1 Tân Yên + + + + + + 3
LTY2 Tân Yên - - - + + + 4
LLG1 Lạng Giang + + + + + - 3
LLG2 Lạng Giang + + + + + + 3
LYY1 Ý Yên + + + + + + 3
LYY2 Ý Yên + + + + + + 3
LVB1 Vụ Bản + + + + + + 3
LVB2 Vụ Bản + + + + + + 3
Ghi chú:
+ : Có phản ứng; - : Không có phản ứng
3.2.3. Đánh giá tính gây bệnh của một số isolates vi khuẩn phân lập
đối với một số giống lạc và khoai tây vùng Hà Nội và phụ cận (trong
điều kiện chậu vại)
3.2.3.1. Đánh giá tính gây bệnh của một số isolates vi khuẩn phân
lập đối với một số giống lạc (trong điều kiện chậu vại)
Khi lây nhiễm các isolates vi khuẩn trên 5 giống lạc ở cả hai vụ
cho thấy: Trên giống Sen Nghệ An có mức nhiễm bệnh héo xanh cao

nhất đối với tất cả các isolates vi khuẩn thuộc biovar 3 và biovar 4,
TLB trung bình từ 69,02 - 73,5%. Giống Gié Nho Quan có mức

12
nhiễm bệnh nhẹ nhất (TLB trung bình là 5,79 - 6,19%), tiếp đến là
giống L14 với TLB trung bình từ 18,1 - 21,9%, giống Trạm Xuyên
có TLB trung bình là 31,58 - 33,95 và giống đỏ Bắc Giang (TLB
trung bình từ 65,85 - 70,20%) (Bảng 3.10).
Bảng 3.10. TLB trung bình (%) của một số giống lạc lây bệnh
nhân tạo với 14 isolates vi khuẩn R. solanacearum
(vụ xuân và vụ hè thu năm 2009)
Giống lạc
Tỷ lệ bệnh % HXVK trung bình
Vụ xuân Vụ hè thu
Gié Nho Quan 5,79
e
6,19
e

L14 18,10
d
21,90
d

Trạm Xuyên 31,58
c
33,95
c

Đỏ Bắc Giang

65,85
b
70,20
b

Sen Nghệ An 69,02
a
73,50
a

LSD
0,05
2.50 2.43
CV% 3.7 2.3
3.2.3.2. Đánh giá tính gây bệnh của một số isolates vi khuẩn phân
lập đối với một số giống khoai tây (trong điều kiện chậu vại)
Bảng 3.12. TLB trung bình của một số giống khoai tây lây bệnh
nhân tạo với 10 isolates vi khuẩn R. solanacearum (%)
Giống khoai tây Tỷ lệ bệnh HXVK trung bình (%)
KT3 24,53
d

KT2 32,74
c

Diamant 36,75
b

Nicola
42,99

a

LSD
0.05

1.20
CV% 1.9

13
Đối với giống KT3 có tỷ lệ bệnh HXVK thấp nhất (24,53%),
tiếp đến là giống KT2 (32,74%) và cao nhất trên giống Nicola
(42,99%) (Bảng 3.12).
3.3. Nghiên cứu ảnh hưởng của một số yếu tố: sinh thái, kỹ thuật đến
sự phát sinh, phát triển của bệnh HXVK hại cây lạc, khoai tây
3.3.1. Nghiên cứu ảnh hưởng của chế độ luân canh đến bệnh héo
xanh vi khuẩn hại cây lạc, khoai tây
3.3.1.1. Ảnh hưởng của chế độ luân canh đến bệnh héo xanh hại lạc
Bảng 3.13. Ảnh hưởng của chế độ luân canh đến bệnh HXVK
hại lạc tại xã Cổ Loa, Đông Anh, Hà Nội
(vụ xuân năm 2009 - 2010)
STT
Công thức luân canh
TLB % trung bình
Năm 2009 Năm 2010
1
Lạc xuân - lúa mùa - ngô đông
1,87
d

2,13

e

2
Lạc xuân - lúa mùa - khoai lang
đông
2,13
c

2,4
d

3
Lạc xuân - lúa mùa - rau cải bắp
đông
2,13
c

2,67
c

4
Lạc xuân - lạc hè thu - rau su hào
đông
4,53
b

4,8
b

5

Lạc xuân - lạc hè thu - cà chua đông
4,8
a

5,07
a


LSD
0,05

0,05
0,08

CV%
2,9
4,0
Ở các công thức luân canh khác nhau thì có mức độ nhiễm bệnh
HXVK cũng thể hiện sự khác nhau. Khi luân canh lạc với lúa nước
thì mức độ phát sinh phát triển của bệnh thường nhẹ hơn, TLB trung
bình là 1,87 - 2,67% ở các điểm điều tra. Ở công thức luân canh 2 vụ
lạc với 1 vụ rau màu hoặc cây cà chua tỷ lệ bệnh HXVK có cao hơn
(TLB trung bình 4,53 - 5,07%). TLB héo xanh nhẹ nhất là trên chân
đất luân canh 1 vụ lúa - 1 vụ ngô hoặc khoai lang và nặng nhất trên

14
đất luân canh 2 vụ lạc và 1 vụ cà chua (Bảng 3.13).
3.3.1.2. Ảnh hưởng của chế độ luân canh đến bệnh héo xanh hại khoai tây
Bảng 3.15. Ảnh hưởng của chế độ luân canh đến bệnh HXVK
hại khoai tây vụ đông tại xã Tam Sơn, Từ Sơn, Bắc Ninh

(năm 2009 - 2010)
STT
Công thức luân canh
TLB % trung bình
Năm 2009 Năm 2010
1 Lúa xuân - lúa mùa - khoai tây đông
2,4
d
2,67
e

2 Lạc xuân - lúa mùa - khoai tây đông
2,67
c
2,93
d

3
Lạc xuân - đậu tương hè thu -
khoai tây
đông
2,67
c
3,2
c

4
Rau su hào xuân - rau cải - lạc hè thu -
khoai tây đông
4,27

b
4,8
b

5
Lạc xuân - cà chua hè thu -
khoai tây
đông
4,53
a
5,07
a

LSD
0,05

0,05 0,08
CV%
2,5 3,9
Ở công thức 1 có TLB thấp nhất (TLB trung bình từ 2,4 - 2,67%),
tiếp đến là công thức 2 (TLB trung bình từ 2,67 - 2,93%). Ở công thức 5
có TLB cao nhất (TLB trung bình từ 4,53 - 5,07%). Ở các công thức
trồng 2 vụ lúa (lúa xuân - lúa mùa - khoai tây vụ đông) có tỷ lệ bệnh
HXVK thấp hơn (TLB trung bình từ 2,4 - 2,93%) so với các công thức
không trồng lúa (TLB trung bình từ 2,67 - 5,07%). Ở các công thức (lúa
- lúa - khoai tây) đã làm giảm đáng kể mật độ vi khuẩn trong đất dẫn đến
tỷ lệ bệnh HXVK trên các ruộng khoai tây đã giảm đáng kể (Bảng 3.15).
3.3.2. Nghiên cứu ảnh hưởng của chân đất đến bệnh héo xanh vi
khuẩn hại lạc, khoai tây
3.3.2.1. Nghiên cứu ảnh hưởng của chân đất đến bệnh HXVK hại lạc

Kết quả điều tra cho thấy: tỷ lệ bệnh HXVK trên đồng ruộng

15
cao nhất trên đất bạc màu là 5,07% (vụ xuân) và 5,33% (vụ hè thu);
tiếp đến là chân đất cát pha TLB trung bình là 4,0% (vụ xuân) và
4,27% (vụ hè thu), trên đất thịt nhẹ có TLB trung bình thấp nhất là
2,13% (vụ xuân) và 2,4% (vụ hè thu) (Bảng 3.20).
Bảng 3.20. Ảnh hưởng của chân đất đến bệnh HXVK
hại lạc vùng Hà Nội và phụ cận (năm 2010)
Loại đất
TLB % trung bình
vụ xuân
TLB % trung bình
vụ hè thu
Đất thịt nhẹ
2,13
c
2,4
c
Đất cát pha
4,0
b
4,27
b
Đất bạc màu
5,07
a
5,33
a
LSD

0.05

0,52 0,57
CV%
7,3 7,6
3.3.2.2. Nghiên cứu ảnh hưởng của chân đất đến bệnh HXVK hại
khoai tây

Bảng 3.21. Ảnh hưởng của chân đất đến bệnh HXVK
hại khoai tây vụ đông vùng Hà Nội và phụ cận (2008 - 2010)
Loại đất
TLB % trung bình
Năm 2008 Năm 2009 Năm 2010
Chân đất vàn thấp 1,87
c
2,13
c
2,4
c
Chân đất vàn 2,67
b
3,2
b
3,2
b
Chân đất vàn cao
4,8
a
5,33
a

5,6
a
LSD
0.05
0,25 0,32 0,35
CV% 3.7 4.1 4.5
Bệnh HXVK phát triển mạnh hơn ở chân đất vàn cao TLB
trung bình từ 4,8 - 5,6%. Sau đó đến chân đất vàn TLB trung bình từ

16
2,67 - 3,2% và ở chân đất vàn thấp TLB thấp hơn cả là 1,87 - 2,4%
(Bảng 3.21).
3.3.4. Khảo sát khả năng chống chịu bệnh HXVK của một số giống
lạc, khoai tây trong điều kiện chậu vại
3.3.4.1. Khảo sát khả năng chống chịu bệnh HXVK R. solanacearum
của một số giống lạc
Bảng 3.24. Khảo sát khả năng chống chịu bệnh HXVK
R. solanacearum của một số giống lạc
trong điều kiện chậu vại (năm 2009)
STT Giống lạc
Vụ xuân
Vụ hè thu
Mức
kháng
Tỷ lệ cây sống sót (%)
sau lây nhiễm
21
ngày
28
ngày

21
ngày
28
ngày
1 Sen Nghệ An 40,0 35,5
f
36,6 33,3
f
S
2 Đỏ Bắc Giang 44,4 41,1
e
40,0 37,7
e
S
3 Sen lai 75/23 57,7
50,0
d
55,5 47,7
d
S
4 Trạm Xuyên 67,7
58,8
c
65,5 56,6
c
MS
5 L08 70,0
61,1
c
67,7 56,6

c
MS
6 MD9 68,8
60,0
c
66,6 57,7
c
MS
7 L18 71,1
62,2
c
68,8 58,8
c
MS
8 L14 92,2
88,8
b
91,1 85,5
b
R
9 MD7 94,4
92,2
a
93,3 91,1
a
HR
10 Gié Nho Quan 95,5
93,3
a
93,3 91,1

a
HR

LSD
0,05


4,09

3,82


CV%

3,8

3,6


Ghi chú: + Kháng cao (HR): > 90% số cây sống sót
+ Kháng (R): 70 - 90% số cây sống sót
+ Nhiễm trung bình (MS): 50 - 70% số cây sống sót
+ Nhiễm nặng (HS): 10 - 49% số cây sống sót. (Theo Tan và cs, 1995).
Giống thể hiện tính kháng bệnh HXVK cao (HR) là hai giống

17
MD7 và Gié Nho Quan có tỷ lệ cây sống sót sau lây nhiễm rất cao
(91,1 - 93,3%). Ở mức kháng (R) có 1 giống: L14 (tỷ lệ cây sống sót
là: 85,5 - 88,8%). Ở mức giống nhiễm trung bình (MS) có 4 giống là:
Trạm Xuyên, L08, MD9, L18 (tỷ lệ cây sống sót lần lượt là: 56,6 -

58,8%; 56,6 - 61,1%; 57,7 - 60,0% và 58,8 - 62,2%). Còn ở mức
giống nhiễm (S) có 3 giống là: Sen Nghệ An, Đỏ Bắc Giang, Sen lai;
trong đó giống Sen Nghệ An có tỷ lệ cây sống sót thấp nhất trong các
giống (tỷ lệ cây sống sót là 33,3 - 35,5%) (Bảng 3.24).

3.3.4.2. Khảo sát khả năng chống chịu với bệnh héo xanh vi khuẩn
R. solanacearum của một số giống khoai tây
Bảng 3.25. Khảo sát khả năng chống chịu với bệnh HXVK
R. solanacearum của một số giống khoai tây
trong điều kiện chậu vại (vụ đông 2009)
STT Giống khoai tây
Tỷ lệ cây sống sót (%)
sau lây nhiễm
Mức kháng
21 ngày
28 ngày
1
Thường Tín
64,4
54,0
g

S
2
Solara
71,1
66,6
ef

MS

3
Roberta
73,3
68,8
de

MS
4
KT2
76,6
71,1
cd

MS
5
Nicola
77,7
71,1
cd

MS
6
Diamant
78,8
73,3
bc

MS
7
Marabel

80,0
75,5
b

MS
8
KT3
88,8
82,2
a

R
9
VT2
90,0
83,3
a

R
10
Mariella
91,1
84,4
a

R

LSD
0,05

4,38


CV%

3,5

Giống khoai tây Thường Tín thuộc giống nhiễm với bệnh HXVK (tỷ
lệ cây sống sót sau 28 ngày lây nhiễm là 54,0 %).
Tiếp đến là các giống nhiễm bệnh HXVK trung bình gồm có 6

18
giống (Solara, Roberta, KT2, Nicola, Diamant, Marabel) có tỷ lệ cây
sống sót từ 66,6 - 75,5% sau lây nhiễm 28 ngày. Trong đó giống
Marabel có tỷ lệ cây sống sót cao hơn là 75,5%, tiếp đến là giống
khoai tây Diamant (73,3%) và thấp nhất là giống Solara (66,6%).
Các giống chống chịu với bệnh HXVK có tỷ lệ cây sống sót >70%
gồm có 3 giống là KT3, VT2 và Mariella. Trong nhóm giống này thì
giống Mariella có tỷ lệ cây sống sót cao nhất sau 28 ngày lây nhiễm (tỷ
lệ cây sống sót 84,4%), tiếp đến là giống VT2 có tỷ lệ cây sống sót là
83,3% và thấp hơn là giống KT3 có tỷ lệ cây sống sót là 82,2% (Bảng
3.25).
3.4. Nghiên cứu biện pháp phòng trừ bệnh HXVK hại cây lạc, cây
khoai tây vùng Hà Nội và phụ cận
3.4.4. Khảo sát khả năng phòng trừ bệnh HXVK hại lạc, khoai tây
bằng chế phẩm VSV đối kháng, thuốc kháng sinh, thuốc hóa học,
chất kích kháng trong điều kiện SX ngoài đồng ruộng
3.4.4.1. Khảo sát khả năng phòng trừ bệnh HXVK hại lạc bằng chế
phẩm VSV đối kháng, thuốc kháng sinh, thuốc hóa học và chất kích

kháng trong điều kiện sản xuất ngoài đồng ruộng
Chế phẩm VSV đối kháng, thuốc kháng sinh, thuốc hóa học
và chất kích kháng đều có khả năng phòng trừ bệnh HXVK hại lạc
ngoài đồng ruộng. Hiệu lực phòng trừ bệnh héo xanh của chế
phẩm VSV đối kháng B. subtillis (5%) sau 14 ngày xử lý đạt
65,2%. Thuốc kháng sinh Streptomycine 400ppm có HLPT (từ
75,0 - 78,3%) cao hơn so với thuốc Cloramphenicol 400ppm
(HLPT từ 52,2 - 54,2%).
Trong các loại thuốc hóa học thì thuốc Lobo 8WP 0,15% có
HLPT bệnh héo xanh cao nhất từ 83,3 - 86,9%; tiếp đến là thuốc Hỏa
tiễn 50SP 0,2% (HLPT từ 54,2 - 60,9%) và thuốc Sansai 200WP 0,1%
có hiệu lực thấp nhất (HLPT chỉ đạt từ 41,7% - 47,8%) sau 14 ngày xử
lý thuốc.

19
Trong các loại chất kích kháng thì Chitosan 0,15% có HLPT
cao nhất sau 14 ngày xử lý (HLPT đạt 66,7 - 69,6%), tiếp đến là Exin
0,15% (HLPT là 43,5 - 45,8%) và thấp nhất là Bion 0,15% (HLPT
chỉ đạt 37,5 - 39,1%).
3.4.4.2. Khảo sát khả năng phòng trừ bệnh HXVK hại khoai tây bằng
chế phẩm VSV đối kháng, thuốc kháng sinh, thuốc hóa học và chất
kích kháng trong điều kiện sản xuất ngoài đồng ruộng
Chế phẩm VSV đối kháng, thuốc kháng sinh, thuốc hóa học và
chất kích kháng đều có khả năng phòng trừ bệnh HXVK hại khoai tây
ngoài đồng ruộng. Hiệu lực phòng trừ bệnh héo xanh của chế phẩm
VSV đối kháng B. subtillis (5%) sau 14 ngày xử lý đạt 54,5%. Thuốc
kháng sinh Streptomycine 400ppm có HLPT là 77,3% cao hơn so với
thuốc Cloramphenicol 400ppm (HLPT chỉ đạt 54,5%).
Trong các loại thuốc hóa học thì thuốc Lobo 8WP 0,15% có
HLPT bệnh héo xanh cao nhất đạt 81,8%; tiếp đến là thuốc Hỏa tiễn

50SP 0,2% (HLPT đạt 59,1%) và thuốc Sansai 200WP 0,1% có hiệu
lực thấp nhất (HLPT chỉ đạt 45,5%) sau 14 ngày xử lý thuốc.
Trong các loại chất kích kháng thì Chitosan 0,15% có HLPT
cao nhất sau 14 ngày xử lý (HLPT đạt 68,2%), tiếp đến là thuốc Exin
0,15% (HLPT là 40,9%) và thấp nhất là thuốc Bion 0,15% (HLPT
chỉ đạt 31,8%).
3.4.5. Thực nghiệm mô hình phòng trừ bệnh HXVK hại cây khoai tây
vụ đông năm 2009, năm 2010 ở Xã Tam Sơn, Từ Sơn, Bắc Ninh
3.4.5.1. Thực nghiệm mô hình phòng trừ bệnh HXVK hại cây khoai tây
vụ đông năm 2009, năm 2010 ở Xã Tam Sơn, Từ Sơn, Bắc Ninh
Ở ruộng đối chứng không xử lý chế phẩm VSV đối kháng B.
subtillis và chất kích kháng thì TLB héo xanh khá cao từ 4,8 - 5,33%.
Trong khi đó ở ruộng mô hình (xử lý giống trước khi trồng và đất
bằng chế phẩm VSV đối kháng B. subtillis 5%, phun chất kích kháng
Chitosan 0,15%) thì TLB ở mức thấp hơn rất nhiều so với đối chứng

20
(1,06 - 1,33%) sau 49 ngày xử lý. Như vậy, khi kết hợp sử dụng chế
phẩm VSV đối kháng B. subtillis (nồng độ 5%) để ngâm củ khoai tây
trong 30 phút, dịch chế phẩm còn lại sau khi ngâm dùng để tưới vào
đất sau khi trồng khoai tây với phun chất kích kháng Chitosan 0,15%
đã có tác dụng hạn chế đáng kể khả năng xâm nhiễm, phát sinh gây
hại của bệnh HXVK trên đồng ruộng.
Ở ruộng mô hình (xử lý chế phẩm VSV đối kháng B. subtilis 5%
kết hợp với phun Chitosan 0,15%) đã cho hiệu quả phòng trừ bệnh
HXVK cao và ổn định trong 2 vụ (TLB héo xanh sau 49 ngày theo dõi ở
mức 1,06 - 1,33%) (Bảng 3.41).
Bảng 3.41. Kết quả thực nghiệm mô hình quản lý tổng hợp
bệnh HXVK hại khoai tây tại xã Tam Sơn, Từ Sơn, Bắc Ninh
(vụ đông năm 2009 - 2010)

Năm Mô hình
Tỷ lệ bệnh HXVK % sau xử lý
(ngày)
Năng
suất TB
(tấn/ha)
Năng
suất
tăng
(%) so
với đối
chứng
7 14 21 28 35 42 49
2009
Đối
chứng
0,53 0,8 1,33 1,87 2,9 3,5 4,8
a
13,5 -
Thực
nghiệm
0,0 0,27 0,53 0,53 0,8 0,8 1,06
b
16,4 17,68
LSD
0,05
0.43
CV%

6.4


2010
Đối
chứng
0,27 0,53 1,6 2,3 2,67

3,73

5,33
a
13,3 -
Thực
nghiệm
0,27 0,27 0,53 0,8 1,06

1,06

1,33
b
16,2 17,90
LSD
0,05
0.21
CV% 3.4

21
3.4.5.2. Đánh giá hiệu quả kinh tế của mô hình quản lý tổng hợp bệnh
HXVK hại cây khoai tây vụ đông năm 2010 ở Từ Sơn, Bắc Ninh
Phân tích hiệu quả kinh tế ở ruộng mô hình và ruộng đối
chứng cho thấy rõ hiệu quả của quy trình phòng trừ tổng hợp trong
sản xuất khoai tây. Tuy tổng chi phí sản xuất khoai tây của ruộng mô
hình tăng cao hơn ruộng đối chứng là 6,73% nhưng do năng suất
tăng, đặc biệt là số lượng củ to tăng nên giá trị sản xuất của khoai tây
ở ruộng mô hình tăng lên rất nhiều (17,9%), vì vậy lợi nhuận đã tăng
lên là 10.020.000 đồng/ ha (tăng 27,86%).
3.4.5.3. Xây dựng quy trình quản lý tổng hợp bệnh HXVK hại trên
cây khoai tây ở vùng Hà Nội và phụ cận
* Giống: dùng giống chống chịu với bệnh HXVK, sử dụng củ
giống khoai tây sạch bệnh, dùng giống xác nhận, xử lý củ giống
trước khi trồng để hạn chế sự phát sinh phát triển của bệnh HXVK
hại khoai tây. Đối với khoai tây trồng giống chống chịu với bệnh
HXVK (KT3, VT2, Mariella).
* Xử lý củ giống khoai tây: ngâm củ khoai tây (trong 30
phút) bằng chế phẩm VSV đối kháng B. subtilis (nồng độ 5%)
trước khi trồng. Dịch chế phẩm sau khi ngâm được tưới bổ sung vào
ruộng trồng khoai tây.
* Chế độ phân bón: Bón phân cân đối, đất được bón nhiều
phân hữu cơ.
+ Lượng phân bón cho 1 ha là: 16,2 tấn phân chuồng hoai mục
+ 136,6 kg N + 92,6 kg P
2
O
5
+ 90,7 kg K

2
O + 540 kg vôi bột/ ha.
+ Cách bón: bón lót toàn bộ phân chuồng + lân + vôi + 70%
lượng kali. Bón thúc toàn bộ lượng urê và kali còn lại khi vun xới lần 2.
* Biện pháp canh tác
Luân canh cây trồng: không phải là ký chủ của R. solanacearum,
đặc biệt với cây lúa nước, ngô, khoai lang, đậu tương, rau cải bắp,

22
su hào được coi là biện pháp có ý nghĩa kinh tế và đem lại hiệu
quả cao nhất trong việc giảm mật độ vi khuẩn trong đất cũng như
giúp hạn chế tối đa nguồn bệnh từ vụ trước.
* Biện pháp sinh học
Sử dụng chế phẩm VSV đối kháng B. subtilis (nồng độ
5%) bằng cách xử lý củ khoai tây giống trước khi trồng và xử lý
đất nhằm hạn chế và giảm tác hại của bệnh héo xanh vi khuẩn trên
đồng ruộng. Lượng chế phẩm VSV đối kháng B. subtilis sử dụng
là 6kg/ ha. Pha 500 g chế phẩm/ 10 lít nước để ngâm 10kg khoai
tây giống.
* Biện pháp sử dụng chất kích kháng
Phun chất kích kháng Chitosan (nồng độ 0,15%) để phòng trừ
bệnh HXVK trong quá trình cây khoai tây sinh trưởng phát triển.
Liều lượng sử dụng: pha 18g/ bình 12 lít. Lượng thuốc sử dụng:
750g/ ha. Lượng nước phun: 500 lít/ ha.
- Phun lần 1: sau trồng 25 ngày
- Phun lần 2: sau lần 1 là 10 ngày
Áp dụng biện pháp quản lý tổng hợp bệnh HXVK hại cây
khoai tây theo quy trình đã làm giảm đáng kể tỷ lệ bệnh HXVK trên
đồng ruộng, góp phần mở rộng diện tích trồng cây khoai tây; tăng giá
trị sản xuất nông nghiệp, tăng thêm thu nhập cho bà con nông dân,

giảm thiểu sử dụng thuốc BVTV có nguồn gốc hóa học.



KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ
4.1. Kết luận
1, Bệnh héo xanh vi khuẩn do loài R. solanacearum Smith. là
một loại bệnh gây hại phổ biến trên cây lạc và cây khoai tây ở vùng
Hà Nội và phụ cận. Kết quả điều tra cho thấy tỷ lệ nhiễm bệnh

23
HXVK hại cây khoai tây trung bình dao động từ 2,93 - 5,33%, gây
hại lạc xuân từ 2,93 - 5,6% và gây hại lạc hè thu từ 3,2 - 6,67%;
2, Đã xác định được biovar 3 và 4 thuộc race 1 (chủng sinh lý
1) từ các mẫu phân lập của loài vi khuẩn R. solanacearum gây bệnh
HXVK hại cây lạc, cây khoai tây ở một số tỉnh vùng Hà Nội và phụ
cận (Hà Nội, Bắc Ninh, Bắc Giang, Nam Định). Trong đó phổ biến
nhất là biovar 3, với 2 isolates LSS2 và KTTY2 có độc tính cao,
dùng để sàng lọc ban đầu trong đánh giá tính chống chịu bệnh
HXVK của các giống lạc và khoai tây.
3, Kết hợp luân canh cây lạc hoặc cây khoai tây với lúa nước,
ngô, đậu tương, khoai lang (hoặc những cây không phải là ký chủ của
bệnh HXVK) đã có tác dụng làm giảm đáng kể tỷ lệ bệnh HXVK
trên đồng ruộng. Bệnh HXVK phát sinh và gây hại nhẹ nhất ở chân
đất có luân canh với lúa nước, tỷ lệ bệnh dao động từ 1,87 - 3,2%
trên cây lạc và trên khoai tây dao động từ 2,4 - 2,93%; còn ở chân đất
vụ trước trồng lạc hoặc cà chua thì bệnh HXVK có xu thế phát sinh
gây hại tăng lên, tỷ lệ bệnh HXVK hại lạc xuân dao động từ 4,80 -
5,33%, lạc thu từ 5,07 - 5,60% và trên khoai tây từ 4,53 - 5,07%.
4, Biện pháp bón phân cân đối và liều lượng thích hợp đã có

tác dụng làm giảm đáng kể sự phát sinh gây hại của bệnh HXVK hại
cây lạc và cây khoai tây. Đối với cây lạc bón: 10,8 tấn phân chuồng
hoai mục + 540 kg vôi + 43,5 kg N + 92,6 kg P
2
O
5
+ 75,6 kg K
2
O/ ha
và với cây khoai tây bón: 16,2 tấn phân chuồng hoai mục + 136,6 kg
N + 92,6 kg P
2
O
5
+ 90,7 kg K
2
O/ ha.
5, Hai giống lạc MD7 và Gié Nho Quan thể hiện tính kháng
cao (HR) với bệnh HXVK, còn hai giống L02 và L14 thể hiện tính
kháng (R). Các giống khoai tây thể hiện tính chống chịu với bệnh
HXVK gồm KT3, VT2, Mariella. Có thể sử dụng các giống lạc,
giống khoai tây có khả năng chống chịu với bệnh HXVK để đưa vào
trồng trong sản xuất ở những vùng có áp lực bệnh HXVK cao.