Giáo trình kỹ thuật thi công I - Phần 1 Công tác thi công đất - Chương 4 doc

GIẠO TRÇNH MÄN HC K THÛT THI CÄNG I



40
CHỈÅNG IV. K THÛT THI CÄNG ÂÁÚT

§4
.1. THI CÄNG ÂÁÚT BÀỊNG PHỈÅNG PHẠP TH CÄNG
Thi cäng âáút th cäng l phỉång phạp thi cäng truưn thäúng. Dủng củ dng âãø
lm âáút l dủng củ cäø truưn nhỉ xng, cúc chim, kẹo càõt âáút, x beng, cúc chim
v.v Âãø váûn chuøn âáút, ngỉåìi ta dng quang gạnh, xe ra, xe b
4.1.1. Cạc ngun tàõc thi cäng
1. Ngun tàõc 1
Lỉûa chn dủng củ thi cäng thêch håüp tu theo tỉìng loải âáút.
Vê dủ : Xục âáút dng xng vng, xng cong; Âo âáút dng xng trn, thàóng;
Âáút cỉïng dng cúc chim, x beng; Âáút láùn si, âạ dng chong, cúc chim; Âáút do
mãưm dng kẹo càõt, mai âo.
2. Ngun tàõc 2
Phi cọ biãûn phạp lm gim thiãøu khọ khàn cho thi cäng.
Vê dủ
: Khi thi cäng âo âáút m gàûp âáút quạ cỉïng thç ta phi lm mãưm âáút trỉåïc
khi âo bàòng cạch tỉåïi nỉåïc hay dng x beng, chong, âãø lm tåi trỉåïc. Hồûc khi
âang thi cäng thç gàûp tråìi mỉa hay gàûp mỉûc nỉåïc ngáưm cao phi cọ biãûn phạp tiãu
nỉåïc màût, hả mỉûc nỉåïc ngáưm
3. Ngun tàõc 3
Täø chỉïc thi cäng håüp l.
Phi phán cäng cạc täø âäüi theo cạc tuún lm viãûc, trạnh táûp trung nhán cäng tải
mäüt vë trê. Täø chỉïc váûn chuøn phi håüp l, thäng thỉåìng thç hỉåïng âo âáút v hỉåïng
váûn chuøn thàóng gọc våïi nhau hồûc ngỉåüc chiãưu nhau.
4.1.2. Mäüt säú biãûn phạp thi cäng

+ Nãúu häú âo sáu thç chia ra lm nhiãưu âåüt, chiãư
u dy âo âáút ca mäùi âåüt tỉång
ỉïng våïi dủng củ thi cäng. Cọ thãø mäùi âåüt do mäüt täø âo, cạc täø âo cạch nhau sao cho
mại däúc ca häú âo nh hån âäü däúc tỉû nhiãn ca âáút. Täø âo âáút cúi cng âi âãún âáu
I
I
II
II
III
III
Hçnh 4-1. Âo häú khi cọ nỉåïc ngáưm hay trong tråìi mỉa

I
,
II
,
III
: Rnh tiãu nỉåïc
1, 2, 3, 4 : Thỉï tỉû låïp âo
1
1
1
2
3
4
2
2
3
3
GIẠO TRÇNH MÄN HC K THÛT THI CÄNG I

41
thç cäng viãûc cng hon táút, khäng cn ngỉåìi, phỉång tiãûn âi lải lm phạ våỵ cáúu trục
ca âáút.
+ Khi âo âáút åí khu vỉûc cọ nỉåïc hồûc trong ma mỉa, âãø âãư phng nỉåïc chy
trn trãn màût cäng trçnh, ta cáưn tảo rnh sáu thu nỉåïc vo mäüt chäù âãø båm thoạt âi.
Rnh thu nỉåïc ln thỉûc hiãûn trỉåïc mäùi âåüt âo.
+ Khi âo âáút gàûp cạt chy, bn chy ta phi lm häú cọ táưng lc ngỉåüc âãø gản láúy
nỉåïc trong räưi måïi båm nỉåïc âi. Khäng âỉåüc båm nỉåïc trỉûc tiãúp cọ cạt. Nãúu båm trỉûc
tiãúp nỉåïc cọ cạt s lm räùng âáút, phạ hng cáúu trục âáút ngun åí xung quanh, gáy hỉ
h
ng cạc cäng trçnh lán cáûn. Âäúi våïi häú âo räüng, cọ bn chy, phi lm hng cc
chäúng, lọt phãn v råm âãø ngàn khäng cho cạt chy xúng phêa dỉåïi. Nãúu âo sáu thç
cáưn lm theo dảng báûc thang.
§4
.2. THI CÄNG ÂO ÂÁÚT BÀỊNG CÅ GIÅÏI
4.2.1. Âo âáút bàòng mạy âo gu thûn
1. Cạc thäng säú k thût (hçnh 4-3)
+ R
I
= R
min
: l bạn kênh nh nháút m mạy cọ thãø thỉûc hiãûn âỉåüc tải mäüt vë trê
âỉïng tỉång ỉïng våïi chiãưu cao âo âáút H
I
.
+ R
II

: l bạn kênh âo âáút åí cao trçnh mạy âỉïng, chiãưu cao tỉång ỉïng l H
II
= 0.
+ R
III
= R
max
: l bạn kênh âo låïn nháút m mạy cọ thãø thỉûc hiãûn âỉåüc tải vë trê
âỉïng, ỉïng våïi chiãưu cao âo âáút l H
III
.
+ R
IV
: l bạn kênh âo tỉång ỉïng våïi chiãưu cao âo âáút låïn nháút m mạy cọ thãø
thỉûc hiãûn âỉåüc tải cao trçnh âỉïng H
IV
= H
max
.
+ r
1
: l bạn kênh âäø âáút tỉång ỉïng våïi chiãưu cao âäø âáút låïn nháút h
1
= h
max
m mạy
thỉûc hiãûn âỉåüc tải vë trê âỉïng.
+ r
2
= r

max
: l bạn kênh âäø âáút låïn nháút m mạy cọ thãø thỉûc hiãûn âỉåüc tải vë trê
âỉïng, cọ chiãưu cao gu âäø tỉång ỉïng l h
2
.
200 ÷ 500 200 ÷ 500
Låïp âáút 1
Låïp âáút 2
2
1
3

Hçnh 4-2. Âo âáút nåi cọ bn, cạt chy
1. Cc tre (hay cc gäù); 2. Phãn nỉïa; 3. Råm
GIẠO TRÇNH MÄN HC K THÛT THI CÄNG I



42
Ghi chụ:
+ Cạc kêch thỉåïc âãưu tênh tỉì trủc quay ca mạy âo.
+ Bạn kênh âo âáút tênh âãún lỉåỵi dao ca gu âo. Bạn kênh âäø âáút tênh âãún trng
tám gu.
+ Chiãưu cao âo âáút tênh tỉì màût âáút lãn âãún lỉåỵi dao, cn chiãưu cao âäø âáút tênh
âãún âiãøm tháúp nháút ca âạy gu khi måí nàõp.
2. Cạc kiãøu âo ca mạy âo gu thûn
a. Âo dc
+ L cạch âo m mạy âo tưn tỉû di chuøn dc theo chiãưu di ca häú âo,
hỉåïng âo trng hồûc song song våïi trủc tuún âo.
+ Âo dc âỉåüc ạp dủng cho nhỉỵng häú âo chảy di nhỉ kãnh mỉång, l

ng
âỉåìng.
+ Cọ hai kiãøu âo dc bàòng mạy âo gu thûn:
♦ Âo dc âäø bãn: Xe váûn chuøn âáút âỉïng ngang våïi mạy âo v chảy song song
våïi âỉåìng di chuøn ca mạy âo. Ạp dủng khi khoang âo räüng â chäù bäú trê xe váûn
chuøn.
+ Mạy âo v ätä váûn chuøn cọ thãø åí cng cao trçnh hồûc mạy âo cọ thãø âỉïng
tháúp hån ätä váûn chuøn mäüt êt
+ Theo cạch âo ny mạy âo v ätä váûn chuøn âáút lm viãûc dãù dng. Cọ thãø sỉí
dủng mi loải xe ti to hay nh âãø váûn chuøn âáút.
+ Theo cạch âo ny mạy âo chè thỉûc hiãû
n
4
1
vng quay âãø âäø âáút do âọ nàng
sút âo tàng.
♦ Âo dc âäø sau: Ätä váûn chuøn âáút âỉïng åí phêa sau mạy âo.
+ Cạch âo ny ạp dủng khi âo nhỉỵng häú hẻp, chè cọ mäüt âỉåìng củt dáùn âãún chäù
Hçnh 4-3. Cạc thäng säú k thût ca mạy âo gu thûn
R
IV
H
IV
= H
max
H
III
H
I
R

III
=
R
max
R
II
R
I
=
R
min
r
2
=
r
max
r
1
r
1
h
2
GIẠO TRÇNH MÄN HC K THÛT THI CÄNG I



43
âo, trong häú ätä váûn chuøn khọ xoay såí.
+ Âãø vo láúy âáút ätä phi chảy li trong khoang.
+ Âãø âäø âáút âỉåüc vo trong ätä váûn chuøn mạy âo phi quay cáưn

2
1
vng quay,
nãn thåìi gian âäø âáút tàng dáùn âãún gim nàng sút mạy âo.
b. Âo ngang
+ Hỉåïng âo vng gọc
våïi trủc tiãún ca mạy. Khi
khoang âo räüng thç måïi bäú trê
âo ngang.
+ Theo cạch âo ny
âỉåìng váûn chuøn âáút cọ thãø
ngàõn hån.
 Chụ
+ Khi chiãưu sáu häú cáưn âo
låïn hån chiãưu cao âo låïn nháút
H
max
thç cọ thãø chia thnh nhiãưu
låïp âãø âo.
+ Trong khoang âo, nãúu
cao trçnh mạy âo tháúp hån cao
trçnh xe váûn chuøn thç kiãøu âo ny gi l âo theo báûc, cn khi mạy âo v xe váûn
chuøn âỉïng trãn cng mäüt cao trçnh thç kiãøu âo ny gi l âo theo âåüt.
+ Trong thỉûc tãú âãø chn cạch âo v cạch âäø âáút vo phỉång tiãûn váûn chuøn, ta
thỉåìng dỉûa vo bãư räüng ca khoang âo. Sau âáy l mäüt säú trỉåìng håüp củ thãø:
Hçnh 4-4. Âo dc âäø bãn
(Mạy âo âỉïng tháúp hån ätä váûn chuøn)

Hçnh 4-5. Âo dc âäø sau
1

I
1
Hçnh 4-6. Âo Ngang

1
: hỉåïng di chuøn ca ätä váûn chuøn âáút,

I
: hỉåïn
g
di chu
y
ãøn ca mạ
y
âo.
GIAẽO TRầNH MN HOĩC KYẻ THUT THI CNG I



44
- Khi chióửu rọỹng khoang õaỡo B < 1,5R
max
( = 1,5R
III
) thỗ bọỳ trờ maùy õaỡo chaỷy
doỹc õọứ sau. Xe vỏỷn chuyóứn õỏỳt õổồỹc bọỳ trờ õổùng chóỳch sau maùy õaỡo, nghộa laỡ maùy õaỡo
õổùng gỏửn mọỹt bón bồỡ họỳ õaỡo, coỡn ọtọ vỏỷn chuyóứn õổùng saùt vóử bồỡ bón kia cuớa họỳ õaỡo.
- Khi chióửu rọỹng họỳ õaỡo B = (1,5 ữ 1,9)R
max
thỗ cho maùy õaỡo chaỷy doỹc ồớ giổợa vaỡ

õọứ õỏỳt lón caùc xe vỏỷn chuyóứn õổùng hai bón phờa sau.
- Nóỳu chióửu rọỹng họỳ õaỡo B lón õóỳn 2,5R
max
thỗ cho maùy õaỡo chaỷy rọỹng thaỡnh
hỗnh chổợ chi (hỗnh dờch dừc), vỏựn õaỡo theo kióứu õaỡo doỹc õọứ sau.
- Khi chióửu rọỹng họỳ õaỡo B õóỳn 3,5R
max
coù thóứ cho maùy õaỡo ngang họỳ moùng vaỡ
tióỳn dỏửn lón theo kióứu chaỷy doỹc õọứ sau. Nhổợng maùy õaỡo loaỷi nhoớ (dung tờch gaỡu tổỡ 0,25
ữ 0,65m
3
) chaỷy chổợ chi mọỹt caùch dóự daỡng. Trong caùc họỳ õaỡo õổồỹc mồớ rọỹng nhổ vỏỷy,
maùy õaỡo õọứ õỏỳt lón xe taới dóứ daỡng.
- Nóỳu họỳ õaỡo rọỹng hồn 3,5R
max
thỗ ban õỏửu õaỡo mọỹt tuyóỳn theo kióứu chaỷy doỹc õọứ
sau, caùc tuyóỳn õaỡo sau seợ thi cọng theo kióứu õaỡo doỹc õọứ bón.
- Nóỳu họỳ õaỡo khaù sỏu vaỡ
rọỹng thỗ phaới cho maùy õaỡo thaỡnh
nhióửu bỏỷc. Trong phaỷm vi tióỳt dióỷn
họỳ õaỡo thióỳt kóỳ sao cho sọỳ tuyóỳn
õaỡo nhoớ nhỏỳt, sao cho mọỹt õổồỡng
vỏỷn chuyóứn õỏỳt phuỷc vuỷ õổồỹc caớ
ba tuyóỳn õaỡo vaỡ sao cho lổồỹng õỏỳt
soùt laỷi sau khi õaỡo laỡ nhoớ nhỏỳt.
Muọỳn giaớm lổồỹng õỏỳt soùt ồớ caùc
maùi dọỳc, nghộa laỡ muọỳn hỗnh daỷng
caùc khoang õaỡo gỏửn giọỳng hỗnh daỷng maùi dọỳc thióỳt kóỳ nhỏỳt, thỗ chióửu sỏu caùc khoang
VIII
II

III
I
V
IV
VII
I
X

VI
X
XI
1
2
Hỗnh 4-8. aỡo họỳ moùng sỏu vaỡ rọỹng
1 : Caùc khoang õaỡo õổồỹc õaùnh sọỳ thổù tổỷ tổỡ I
ữ XI
2 : ỏỳt soùt laỷi sau khi õaỡo.
B = (1,5 ữ 1,9)
R
max
B = 3,5
R
max
B < 1,5
R
max
B = 2,5
R
max
Hỗnh 4-7. Caùc kióứu õaỡo theo bóử rọỹng họỳ moùng

GIAẽO TRầNH MN HOĩC KYẻ THUT THI CNG I



45
õaỡo saùt maùi dọỳc phaới nhoớ.
3. ặu nhổồỹc õióứm cuớa maùy õaỡo gaỡu thuỏỷn
a. ặu õióứm
+ Maùy õaỡo gaỡu thuỏỷn coù tay cỏửn ngừn vaỡ xuùc thuỏỷn nón õaỡo rỏỳt khoớe coù thóứ õaỡo
õổồỹc nhổợng họỳ õaỡo sỏu vaỡ rọỹng vồùi cỏỳp õỏỳt tổỡ cỏỳp I ữ IV.
+ Maùy õaỡo gaỡu thuỏỷn thờch hồỹp duỡng õóứ õọứ õỏỳt lón xe chuyóứn õi. Kóỳt hồỹp vồùi xe
chuyóứn õỏỳt nón bọỳ trờ quan hóỷ giổợa dung tờch gaỡu vaỡ dung tờch thuỡng xe hồỹp lờ seợ cho
nng suỏỳt cao, traùnh rồi vaợi laợng phờ.
+ Nóỳu bọỳ trờ khoang õaỡo thờch hồỹp thỗ maùy õaỡo gaỡu thuỏỷn coù nng suỏỳt cao nhỏỳt
trong caùc loaỷi maùy õaỡo mọỹt gaỡu.

b. Nhổồỹc õióứm
+ Khi õaỡo õỏỳt maùy õaỡo phaới õổùng dổồùi khoang õaỡo õóứ thao taùc, vỗ vỏỷy maỡ maùy
õaỡo gaỡu thuỏỷn chố laỡm vióỷc tọỳt ồớ nhổợng họỳ õaỡo khọ raùo khọng coù nổồùc ngỏửm.
+ Tọỳn cọng vaỡ chi phờ laỡm õổồỡng cho maùy vaỡ phổồng tióỷn vỏỷn chuyóứn lón xuọỳng
khoang õaỡo.
4.2.2. aỡo õỏỳt bũng maùy õaỡo gaỡu nghởch
1. Caùc thọng sọỳ kyợ thuỏỷt (hỗnh 4-9)
+ R
I
: Baùn kờnh õọứ õỏỳt vồùi chióửu cao tổồng ổùng laỡ H
I
. Mọựi maùy seợ coù R
õọứ
max

.
+ R
II
= R
max
: Baùn kờnh õaỡo õỏỳt lồùn nhỏỳt vồùi chióửu cao õaỡo tổồng ổùng laỡ H
II
= 0.
+ R
min
: Baùn kờnh õaỡo õỏỳt nhoớ nhỏỳt ổùng vồùi cao trỗnh õaỡo H
II
= 0.
+ H
II
= H
max
: Chióửu sỏu õaỡo õỏỳt lồùn nhỏỳt maùy coù thóứ thổỷc hióỷn õổồỹc.
R
min
R
II
=
R
max
R
III
R
I
H

I
H
II
= H
max
III
II
I
Hỗnh 4-9. Caùc thọng sọỳ kyợ thuỏỷt cuớa maùy õaỡo gaỡu
GIẠO TRÇNH MÄN HC K THÛT THI CÄNG I



46
2. Cạc kiãøu âo ca mạy âo gu nghëch
a. Âo dc
Mạy âỉïng trãn båì häú âo, dëch chuøn li theo trủc ca häú âo.
b. Âo ngang
+ Mạy âỉïng trãn båì häú âo, dëch chuøn song song våïi trủc häú âo.
+ Ạp dủng âo nhỉỵng häú âo cọ chiãưu räüng låïn.
3. Ỉu nhỉåüc âiãøm ca mạy âo gu nghëch
a. Ỉu âiãøm
+ Mạy âo gu nghëch cng cọï tay cáưn ngàõn nãn âo ráút kho, cọ thãø âo âỉåüc
cáúp âáút tỉì cáúp I ÷ IV.
+ Cng nhỉ mạy âo gu thûn, mạy âo gu nghëch thêch håüp âãø âo v âäø âáút
lãn xe chuøn âi hồûc âäø
âäúng.
+ Mạy cọ cå cáúu gn nhẻ nãn thêch håüp âãø âo cạc häú âo åí nhỉỵng nåi cháût hẻp,
cạc häú âo cọ vạch thàóng âỉïng, thêch håüp âãø thi cäng âo häú mọng cạc cäng trçnh dán
dủng v cäng nghiãûp.

+ Do âỉïng trãn båì häú âo âãø thi cäng nãn mạy cọ thãø âo âỉåüc cạc häú âo cọ
nỉåïc v khäng phi täún cäng lm âỉåìng lãn xúng khoang âo cho mạy v phỉång
tiãûn váûn chuøn.
b. Nhỉåüc âiãøm
+ Khi âo âáút mạy âo âỉïng trãn båì häú âo âãø thao tạc, vç váûy cáưn quan tám âãún
khong cạch tỉì mẹp mạy âãún mẹp häú âo âãø âm bo äøn âënh cho mạy.
+ Nàng sú
t tháúp hån nàng sút mạy âo gu thûn cọ cng dung têch gu.
+ Chè thi cäng cọ hiãûu qu våïi nhỉỵng häú âo näng v hẻp, våïi cạc häú âo räüng v
Hçnh 4-10. Cạc kiãøu âo ca mạy âo gu nghëch
a) : Âo dc, b) : Âo ngang.
a)
b)
GIẠO TRÇNH MÄN HC K THÛT THI CÄNG I



47
sáu, dng mạy âo gu nghëch khäng thêch håüp, nàng sút tháúp.
4.2.3. Âo âáút bàòng mạy âo gu dáy
1. Cạc thäng säú k thût (hçnh 4-11)
+ R
I
: Bạn kênh qng gu låïn nháút.
+ R
II
: Bạn kênh âäø âáút.
+ H
I
: chiãưu sáu låïn nháút m mạy

âo âỉåüc åí vë trê mạy âỉïng.
+ H
II
: chiãưu cao âäø âáút låïn nháút.
Khi âo dc, mạy dëch chuøn tỉì C
âãún C
1
våïi bỉåïc dëch chuøn l a thç cọ
thãø âo sáu âãún H’
I
.
2. Cạc kiãøu âo ca mạy âo gu dáy
+ Gu dáy cọ hai cạch âo cå bn l
âo dc v âo ngang.
+ Khi tiãút diãûn ngang ca häú âo
låïn, ta bäú trê cạch âo theo nhiãưu rnh.
3. Ỉu nhỉåüc âiãøm ca mạy âo gu dáy
a. Ỉu âiãøm
+ Do cọ tay cáưn di, lải cọ kh nàng vàng gu âi xa nãn thêch håüp cho viãûc thi
cäng cạc häú âo sáu v räüng. Thỉåìng ỉïng dủng âãø thi cäng cạc loải mọng sáu, nảo vẹt
Hçnh 4-12. Cạc kiãøu âo ca mạy âo gu dáy
a) Âo dc; b) Âo ngang.
a)
b)
R
I
A

R
II

H
I
H
II
H
I
’
A
1
C

C
1
B
B
1
a
a
Hçnh 4-11. Thäng säú k thût ca mạy âo gu dáy.
GIẠO TRÇNH MÄN HC K THÛT THI CÄNG I



48
kãnh mỉång, lng säng
+ Mạy âo gu dáy cọ thãø thi cäng cạc loải âáút mãưm, tåïi âáút cáúp II.
+ Do âỉïng trãn båì häú âo âãø thi cäng nãn cọ thãø thi cäng âỉåüc åí nhỉỵng nåi cọ
nỉåïc, khäng täún cäng lm âỉåìng lãn xúng khoang âo cho mạy v phỉång tiãûn váûn
chuøn.
+ Thêch håüp cho thi cäng âäø âäúng.

b. Nhỉåüc âiãøm
+ Khi âo âáút mạy âo âỉïng trãn båì häú âo âãø thao tạc, vç váûy cáưn quan tám âãún
khong cạch tỉì mẹp mạy âãún mẹp häú âo âãø âm bo äøn âënh cho mạy.
+ Khi phảm vi âo âáút vỉåüt quạ kh nàng ca tay cáưn, phi thỉûc hiãûn qng gu,
chu kç cäng tạc tàng, nàng sút gim. Chè thỉûc hiãûn qng gu khi thỉûc sỉû cáư
n thiãút.
+ Nàng sút âo v âäø lãn phỉång tiãûn váûn chuøn tháúp hån cạc loải mạy âo gu
thûn v gu nghëch cọ cng dung têch gu do täún cäng âiãưu khiãøn gu âäø âụng vë trê.
4.2.3. Nàng sút ca mạy âo mäüt gu
1. Nàng sút lê thuút

)
h
m
(
1
Kq
T
3600
N
3
o
SLT
ρ
= (4.1)
Trong âọ:
+ q (m
3
): dung têch gu.
+ K

S
: Hãû säú âáưy våi.
+ ρ
o
: Hãû säú tåi xäúp ban âáưu ca âáút.
+ T (s): Chu k âo âáút trong mäüt âån vë thåìi gian.
T = t
1
+ t
2
+ t
3
+ t
4
(s).
t
1
: Thåìi gian âo âáút âáưy gu ( t
1
= const)
t
2
: Thåìi gian quay mạy âãún vë trê âäø.
t
3
: Thåìi gian âäø âáút ( t
3
= const).
t
4

: Thåìi gian quay mạy vãư vë trê âo måïi.
2. Nàng sút thỉûc tãú ca mạy âo
N
TT
= N
LT
Z k
tg
(m
3
/ca) (4.2)
Trong âọ:
N
LT
: Nàng sút lê thuút.
Z: Säú giåì lm viãûc trong mäüt ca ( Z = 7÷8 giåì).
k
tg
: Hãû säú sỉí dủng thåìi gian ( k
tg
= 0,8 ÷ 0,85).
Nháûn xẹt:

Âãø náng cao nàng sút ca mạy âo, vãư màût ké thût phi gim chu kç cäng tạc
ca mạy v phi náng cao hãû säú âáưy våi khi âo âáút. Mún váûy, âi hi phi gim t
2
v
t
4
, nghéa l phi bäú trê tuún váûn chuøn so våïi vë trê âo håüp lê. Ngoi ra âi hi ngỉåìi

âiãưu khiãøn mạy phi cọ tay nghãư chun män cao, cọ kinh nghiãûm v k thût cao. Vãư
màût täø chỉïc, cáưn phi náng cao hãû säú táûn dủng thåìi gian K
tg
. Âãø náng cao hãû säú K
tg
cáưn
GIẠO TRÇNH MÄN HC K THÛT THI CÄNG I



49
phi bäú trê khoang âo, âỉåìng di chuøn ca mạy, ca phỉång tiãûn váûn chuøn cho
ph håüp.

§4.3.
LM ÂÁÚT BÀỊNG MẠY I
4.3.1. Âàûc âiãøm-phán loải
+ Mạy i l loải mạy lm âáút cọ thãø lm viãûc âäüc láûp hay kãút håüp våïi nhỉỵng mạy
khạc. L loải mạy vỉìa âo vỉìa váûn chuøn.
+ Dng mạy i âãø âo häú, rnh våïi chiãưu sáu khäng quạ låïn, thêch håüp våïi nhỉỵng
häú âo näng v räüng, di.
+ Cọ thãø dng mạy i âãø âàõp nãưn âáút våïi chiãưu cao cáưn âàõp tỉì 1 ÷ 1,5m .
+ Sỉí dủng mạy i âãø san láúp màût bàòng, bọc cạc låïp âáút khäng sỉí dủng.
+ Âo gäúc, phạ âạ, lm mạy kẹo hồûc âãø häù
tråü lỉûc âáøy cho mạy cảp hồûc cạc
loải mạy khạc, sỉía chỉỵa âỉåìng
+ Khong cạch váûn chuøn thêch håüp ca mạy i tỉì 25 ÷ 100m, håüp lê nháút trong
khong 50m.
+ Cạc loải mạy i thäng dủng hiãûn nay: DT75, T130, T140, D7 ben i âỉåüc
âiãưu khiãøn bàòng thu lỉûc. Ben i cọ thãø náng lãn hả xúng, thay âäøi gọc nghiãng so våïi

màût phàóng san i hồûc thay âäøi gọc nghiãng so våïi trủc dc mạy (hçnh 4-13).
4.3.2. Cạc så âäư váûn hnh
1. Så âäư âi thàóng vãư li (hçnh 4-14)
+ Mạy i
chảy thàóng âãø âo
âáút váûn chuøn
âãún nåi âäø sau âọ
tråí vãư vë trê âo
bàòng cạch chảy
giáû
t li.
+ Khi âo v
váûn chuøn trong
khong 10 ÷ 50m âãø âäø hay láúp cạc häú, vng sáu thç
nãn ạp dủng så âäư ny. Hay nọi cạch khạc: ạp dủng så
âäư ny khi khong cạch âo v váûn chuøn khäng låïn,
u cáưu táûp trung âáút vãư mäüt phêa ca cäng trçnh.
2. Så âäư âi thàóng vãư quay (hçnh 4-15)
Hçnh 4-13. Trảng thại ca ben mạy i
Mạy âo âáút âi thàóng
Mạy âi li khäng âo âáú
t
Hçnh 4-14. Så âäư âi thàóng vãư li
Hçnh 4-15. Så âäư âi thàóng vãư quay
GIẠO TRÇNH MÄN HC K THÛT THI CÄNG I



50
+ Mạy i chảy thàóng âãø âo v váûn chuøn âáút âãún nåi âäø sau âọ quay âáưu lải

tiãúp tủc i vãư hỉåïng ban âáưu.
+ Ạp dủng khi tiãún hnh san i
màût bàòng, khi khong cạch âo v váûn
chuøn låïn, ỉïng dủng âãø âo v váûn
chuøn âáút vãư mäüt hồûc c hai phêa ca
cäng trçnh.
3. Så âäư âo thàóng âäø bãn (hçnh 4-
16)
+ Mạy i âáút chảy dc âãún nåi âäø
âáút räưi quay sang bãn âãø âäø âáút. Sau âọ
chảy giáût li hồûc quay âáưu tråí vãư.
4. Så âäư âo báûc (hçnh 4-17)
Mạy i âáút, váûn chuøn âãún nåi
âäø räưi giáût l
i vãư nåi âo måïi, cỉï thãú âáút âỉåüc âo thnh tỉìng báûc. Så âäư ny thêch håüp
khi thi cäng åí nhỉỵng màût bàòng räüng.
5. Så âäư säú tạm (hçnh 4-18)
+ Mạy i âo, váûn chuøn âáút âãún nåi
âäø (hay âàõp) theo läü trçnh hçnh säú tạm. Theo
cạch âo ny mạy i chè tiãún khängli.
+ Så âäư ny thêch håüp khi âỉåìng váûn
chuøn låïn hån 50m v nåi âàõp (hay âäø)
giỉỵa hai nåi âo hay ngỉåüc lải.
4.3.3. Nàng sút ca mạy i
1. Nàng sút lê thuút

)h/m(K.K.q.
T
3600
N

3
ri
CK
LT
= (4.3)
Lỉåüt âi âo âáú
t
Quay ngang
âäø âáú
t
N
åi âäø âáú
t

Hçnh 4-16. Så âäư âo âäø bãn
Hçnh 4-17. Så âäư âo báûc
Hçnh 4-18. Så âäư säú tạm
GIAẽO TRầNH MN HOĩC KYẻ THUT THI CNG I



51
Trong õoù :
+ 3600: hóỷ sọỳ quy õọứi giồỡ thaỡnh giỏy.
+ K
i
: Hóỷ sọỳ tỏỷn duỷng õọỹ dọỳc.
+ K
r
:Hóỷ sọỳ rồi vaợi.

+ T
CK
: Chu kỗ cọng taùc

)s(t
v
ll
v
l
v
l
T
o
o
vcõ
vc
vc
õ
õ
CK
+
+
++=
+ l
õ
, l
vc
(m): quaợng õổồỡng õaỡo õỏỳt, vỏỷn chuyóứn õỏỳt.
+ v
õ

, v
vc
(m/s): vỏỷn tọỳc khi maùy õaỡo vaỡ khi maùy vỏỷn chuyóứn õỏỳt.
+ v
o
(m/s): vỏỷn tọỳc khi maùy chaỷy luỡi.
+ t
o
(s): thồỡi gian quay, caỡi sọỳ, nỏng haỷ baỡn gaỷt.
+ q (m
3
): Thóứ tờch õọỳng õỏỳt trổồùc ben uới.

)m(K
2
H
Lq
3
õ
2
=
+ L (m): Chióửu daỡi ben uới.
+ H(m): Chióửu cao õọỳng õỏỳt trổồùc ben uới.
+ K
õ
: Hóỷ sọỳ kóứ õóỳn hỗnh daỷng cuớa õọỳng õỏỳt trổồùc ben uới.
2. Nng suỏỳt thổỷc tóỳ cuớa maùy õaỡo
N
TT
= N

LT
Z k
tg
(m
3
/ca) (4.4)
Trong õoù:
+ N
KT
: nng suỏỳt lờ thuyóỳt.
+ Z: sọỳ giồỡ laỡm vióỷc trong mọỹt ca ( Z=7ữ8 giồỡ)
+ k
tg
: hóỷ sọỳ sổớ duỷng thồỡi gian ( k
t
= 0,8 ữ 0,85).
4.3.4. Caùc bióỷn phaùp tng nng suỏỳt cuớa maùy uới
1. Choỹn sồ õọử di chuyóứn hồỹp lờ.
2. Giaớm caớn lổỷc.
+ Lồỹi duỷng õởa hỗnh cho maùy õi
xuọỳng dọỳc khi uới.
+ Choỹn chióửu daỡy lồùp õỏỳt cừt hồỹp lờ.
+ Trong nhióửu trổồỡng hồỹp phaới laỡm
tồi, laỡm ỏứm õỏỳt.
3. Haỷn chóỳ sổỷ rồi vaợi cuớa õỏỳt ra ngoaỡi
ben uới
a. Bióỷn phaùp õaỡo raợnh (hỗnh 4-19)
Cho maùy õaỡo thaỡnh tổỡng raợnh lióửn
nhau, mọựi raợnh coù chióửu rọỹng bũng chióửu
rọỹng cuớa ben uới, sỏu 0,6ữ1m, caùch nhau tổỡ

0,4ữ0,6m. Sau õoù cho maùy chaỷy nghióng
khoaớng 30
ỳo
vồùi raợnh vổỡa uới õóứ gaỷt nọỳt phỏửn
400ữ600
30
o
600 ữ 1.000
Hỗnh 4-19. Bióỷn phaùp õaỡo kióứu raợnh
GIẠO TRÇNH MÄN HC K THÛT THI CÄNG I



52
båì cn sọt lải. Biãûn phạp ny lm gim lỉåüng âáút råi vi nhỉng lm tàng cn lỉûc tạc
dủng lãn mạy trong quạ trçnh i.
b. Biãûn phạp ghẹp mạy (hçnh 4-20)
Ghẹp hai hay nhiãưu mạy chảy song song våïi nhau (âi ngang nhau hồûc so le
nhau), cạch nhau nhỉỵng khong tỉì 30÷50cm. Ạp dủng biãûn phạp ny khi màût bàòng thi
cäng räüng ri v nàng lỉûc thi cäng ca âån vë thi cäng cho phẹp sỉí dủng nhiãưu mạy.
Tuy nhiãn khi qung âỉåìng váûn chuøn
quạ di thç biãûn phạp ny cng khäng
thỉûc sỉû hiãûu qu vç khi âọ âáút váùn råi vi
nhiãưu ra khi ben i.
c. i däưn âäúng (hçnh 4-21)
Khi qung âỉåìng i v váûn chuøn
âáú
t quạ di, khäng thãø chảy mạy i mäüt
lỉåüt vç khi âọ âáút s råi vi ra ngoi ben
i, hiãûu qu khäng cao.Khi âọ cho mạy

i däưn âäúng theo tỉìng âoản, sau âọ tiãúp
tủc i cạc âäúng âi. Khong cạch i hiãûu
qu ca mạy i l tỉì 30÷60m tu thüc
tỉìng loải mạy i.
d. Làõp thãm hai cạnh vo ben i
Làõp thãm hai cạnh vo hai bãn ben i âãø tàng lỉåüng chỉïa trỉåïc ben i.

§4
.4. THI CÄNG ÂÁÚT BÀỊNG MẠY CẢP
4.4.1. Âàûc âiãøm-phán loải
1. Âàûc âiãøm
+ Mạy cảp hay cn âỉåüc gi l mạy xục chuøn l loải mạy lm âáút cå bn, nọ cọ
thãø âo, váûn chuøn, ri âáút v san phàóng âëa hçnh trong quạ trçnh lm viãûc.
+ Cọ thãø sỉí dủng âo häú mọng khi chiãưu sáu häú mọng khäng låïn nhỉng chảy di
300÷500300÷500
a) b)
Hçnh 4-20. Biãûn phạp ghẹp mạy
a) Ghẹp song song
b) Ghẹp so le

30÷60m 30÷60m 30÷60m 30÷60m
Hçnh 4-21. Biãûn phạp i âäúng
GIẠO TRÇNH MÄN HC K THÛT THI CÄNG I



53
theo tuún.
+ Mạy cọ thãø lm viãûc tåïi loải âáút cáúp III, tuy nhiãn khi âáút quạ cỉïng nãn lm áøm,
lm tåi hồûc häù tråü lỉûc âáøy cho mạy.

+ Mạy cảp khäng leo âỉåüc nhỉỵng däúc låïn, nãn chè âo âỉåüc nhỉỵng häú näng. Hoảt
âäüng kẹm nàng sút åí nhỉỵng nåi cọ âëa hçnh máúp mä (∆h >± 0,5 ÷ 0,6m ), âáút láùn âạ
to, cáy cäúi hồûc âáút quạ dênh.
+ Cạc loải mạy cảp thỉåìng cọ dung têch thng cảp tỉì 1,5÷25m
3
, trỉåìng håüp âàûc
biãût, dung têch ca mạy cọ thãø cn låïn hån nhiãưu. Âãø sỉí dủng cọ hiãûu qu mạy cảp,
ngoi viãûc phủ thüc vo âëa hçnh, màût bàòng cng nhỉ täøng khäúi lỉåüng âo hồûc âàõp,
cáưn lỉûa chn mạy cảp cọ dung têch thng ph håüp våïi chiãưu di qung âỉåìng váûn
chuøn:
+ Âäúi våïi L
t/b
= 300m -> dung têch thng cảp: q = 3m
3

+ Âäúi våïi L
t/b
= 400m-500m -> dung têch thng cảp: q = 6-8m
3

+ Âäúi våïi L
t/b
≥ 500m -> dung têch thng cảp: q > 10m
3

Cỉû li hoảt âäüng hiãûu qu ca mạy cảp tỉì 500m÷5000m.
2. Phán loải mạy cảp
a. Theo dung têch thng cảp
+ Loải nh, cọ dung têch thng cảp tỉì 1.5÷4m
3

.
+ Loải trung bçnh, cọ dung têch thng cảp tỉì 5÷12m
3
.
+ Loải låïn, cọ dung têch thng cảp tỉì 15÷18m
3
.
b. Theo kh nàng di chuøn
+ Tỉû hnh
+ Bạn tỉû hnh.
+ Loải cọ rå mooc kẹo theo
c. Theo cạch thỉïc náng hả thng cảp
Âiãưu khiãøn bàòng thu lỉûc, âiãưu khiãøn bàòng cạp.
4.4.2. K thût thi cäng âáút bàòng mạy cảp
Hçnh 4-21. Mạy cảp tỉû hnh
GIẠO TRÇNH MÄN HC K THÛT THI CÄNG I



54
1. Cạc giai âoản lm viãûc ca mạy cảp
Quạ trçnh lm viãûc ca mạy cảp tri qua 4 giai âoản:
+ Giai âoản càõt âáút têch âáưy thng: lỉåỵi dao thng cảp càõm sáu xúng âáút tỉì
0.12m âãún 0.32m tu thüc âáút ràõn hay mãưm v kh nàng ca mạy. Mạy di chuøn
cháûm.
+ Giai âoản váûn chuøn âáút: Mạy cảp váûn chuøn âáút tåïi vë trê âäø. Giai âoản ny
mạy di chuøn nhanh hån nhiãưu so våïi giai âoản càõt âáút.
+ Giai âoản dåỵ ti: Mạy cảp âäø âáút hồûc ri âáút, mạy âi giáût li.
+ Giai âoản quay vãư vë trê âo: Mạy di chuøn vãư vë trê âo våïi váû
n täúc nhanh.

Chiãưu di qung âỉåìng cảp âáút âáưy thng:

)m(ρK
bh
q
L
os
1
âo
= (4.5)
Trong âọ: q(m
3
)-dung têch thng cap; b(m)-chiãưu räüng lỉåỵi dao thng cảp;
h
1
(m)-chiãưu dy låïp âáút càõt; K
s
-hãû säú chỉïa cho theo bng tra phủ thüc vo loải âáút;
ρ
o
-hãû säú tåi xäúp ban âáưu.
Chiãưu di âoản âỉåìng ri âáút:

)m(K
bh
q
L
s
2
âäø

= (4.6)
Trong âọ: h
2
(m)-chiãưu dy låïp âáút ri.
2. Hçnh dạng nhạt càõt v så âäư di chuøn ca mạy cảp
a. Hçnh dạng nhạt càõt
Tu theo âäü dênh v tênh cháút ca âáút, ta cọ cạc hçnh dạng nhạt càõt nhỉ hçnh 4-22.
Ta cọ: h
1
>h
2
>h
3
; l
1
<l
2
<l
3

l1
h1
l2
h2
l3
h3
3
2
1

Hçnh 4-22.
Cạc hçnh dạng nhạt càõt ca mạy cảp
1. Càõt theo hçnh tam giạc; 2. Càõt theo hçnh ràng cỉa; 3. Càõt theo hçnh thang

GIẠO TRÇNH MÄN HC K THÛT THI CÄNG I



55
Viãûc càõt âáút theo cạc hçnh dạng nhạt càõt nhỉ trãn cn tu thüc vo tay nghãư
cng nhỉ kinh nghiãûm ca ngỉåìi váûn hnh mạy.
b. Cạc så âäư di chuøn
b1. Så âäư hçnh elêp (hçnh 4-23)

L så âäư vng kên, nhỉåüc âiãøm ca så âäư ny l trong sút quạ trçnh lm
viãûc mạy chè chuøn hỉåïng theo mäüt phỉång v lãn däúc âäüt ngäüt khi âo âáút âáưy thng
v di chuøn âãø âäø âáút.
Âãø gim âäü däúc khi váûn chuøn âáút cọ thãø bäú trê cho mạy chảy theo så âäư hçnh
elip lãûch (så âäư hçnh bçnh hnh-hçnh 4-23). Våïi så âäư ny âỉåìng lãn xúng s khäng
thàóng gọc våïi trủc ca kãnh âo nãn trạnh âỉåüc sỉû lãn däúc quạ cao cọ hải cho mạy.
b2. Så âäư hçnh säú tạm (hçnh 4-24)

L så âäư kãút håüp ca 2 så âäư hçnh elêp hồûc elêp nghiãng ạp dủng khi diãûn têch
màût bàòng räüng ri, khäúi lỉåüng âo âàõp låïn. Mäüt chu k lm viãûc theo så âäư ny gäưm
hai láưn cảp âáút v hai láưn âäø âáút. Khi mạy hoảt âäüng theo så âäư ny, vng quay ln
a
)
b
)
1

2
3
4
1

2
3
4
Hçnh 4-23. Så âäư di chuøn
a) Hçnh elêp; b) Så âäư di chuøn hçnh bçnh hnh
2
2
Hçnh 4-24.
Så âäư di chuøn hçnh säú tạm
1. Cảp âáút; 2. Váûn chuøn; 3. Ri âáút; 4. Tråí vãư vë trê âo

1
3
4
3
4

1
Hçnh 4-25. Så âäư di chuøn hçnh dêc dàõc
GIẠO TRÇNH MÄN HC K THÛT THI CÄNG I



56
thay âäøi nãn lm cho ngỉåìi lại âåỵ mi mãût v mạy cng âåỵ bë mn lãûch vãư mäüt phêa.

b3. Så âäư zêch zàõc (hçnh 4-25)

Cạc mạy cảp näúi âi nhau chảy dc cäng trçnh, vỉìa âo vỉìa âäø âáút. Ạp dủng så
âäư ny trong nhỉỵng cäng trçnh âáút chảy di.
b4. Så âäư hçnh con thoi(hçnh 4-26)

Mäüt chu kç âo âáút theo så âäư ny gäưm hai láưn âo âáút v hai láưn âäø âáút. Ạp dung
så âäư ny khi bọc låïp thỉûc váût trãn nãưn cäng trçnh âãm âäø âi nåi khạc hao âáút trãn
màût kãnh, häú mọng räüng.
Ngoi nhỉỵng så âäư nãu trãn, do u cáưu tênh cháút cäng viãûc cọ thãø ạp dủng så âäư
säú tam kãút håüp våïi så âäư dêch dàõc hồûc så âäư säú tạm dẻt.


4.4.3. Nàng sút ca mạy cảp
1. Nàng sút lê thuút

)h/m(qK
T
3600
N
oslt
ρ= (4.7)
Trong âọ :
3600: Hãû säú quy âäøi giåì thnh giáy.
q (m
3
): Dung têch thng chỉïa.
K
S
: Hãû säú âáưy våi.

ρ
o
: Hãû säú tåi xäúpban âáưu ca âáút.
T (s): Chu k lm viãûc
)s(t
v
l
v
l
v
l
v
l
T
oCK
++++=
4
4
3
3
2
2
1
1

1
1
, l
2
, l

3
, l
4
(m): Qung âỉåìng cảp âáút, váûn chuøn, ri âáút, quay vãư vë
trê.
v
1
, v
2
, v
3
, v
4
(m/s): Váûn täúc tỉång ỉïng khi mạy cảp âáút, váûn chuøn, ri
âáút, quay vãư vë trê âo.
t
o
: Thåìi gian thao tạc quay mạy, náng, hả gu, sang säú (s).
2. Nàng sút thỉûc tãú
N
tt
= N
lt
.Z .K
tg
(m
3
/ca) (4.8)
Hçnh 4-26. Så âäư di chuøn hçnh con thoi
GIẠO TRÇNH MÄN HC K THÛT THI CÄNG I

57
Trong âọ:
N
KT
: Nàng sút k thût.
Z: Säú giåì lm viãûc trong mäüt ca ( Z=7÷8h).
K
tg
: Hãû säú sỉí dủng thåìi gian ( K
t
= 0,8 ÷ 0,85).
4.4.4. Cạc biãûn phạp tàng nàng sút ca mạy cảp
1. Gim cn lỉûc nãưn âáút tạc dủng lãn mạy âãø lm tàng täúc âäü di chuøn khi càõt âáút,
nhỉ váûy s gim chu kç cäng tạc, bàòng cạch:
+ Låüi dủng âëa hçnh cho mạy âi xúng däúc.
+ Lm áøm, lm tåi âáút khi âáút quạ khä v cỉïng.
+ Häù tråü lỉûc âáøy cho mạy cảp.
+ Chn så âäư càõt âáút håüp lê âãø lm gim cn lỉûc.
2. Cho mạy lm viãûc våïi h
âo
låïn nháút cọ thãø: nhỉ váûy âoản âỉåìng âo âáút s gim,
chu kç cäng tạc gim, nàng sút tàng.
3. Lỉûa chn så âäư di chuøn håüp lê
4. Chn mạy cảp cọ dung têch thng chỉïa phi ph håüp våïi âoản âỉåìng váûn chuøn:
Váûn chuøn xa thç dng mạy cọ dung têch låïn v ngỉåüc lải. Mạy kẹo cọ cäng sút låïn
cọ thãø kẹo cng lục nhiãưu thng cảp.
5. Thỉåìng xun sỉía chỉỵa âỉåìng di chuøn ca mạy: âãø tàng váûn täúc di chuøn, gim

chu kç cäng tạc.
Ngoi ra, mún tàng nàng sút mạy cảp, cáưn tàng hãû säú táûn dủng thåìi gian v
tàng täúi âa säú giåì lm viãûc trong ca.