Mấy nét về văn hóa Óc Eo và vương quốc cổ Phù Nam pptx

Mấy nét về văn hóa Óc Eo và
vương quốc cổ Phù Nam

Văn hóa Óc Eo có nguồn gốc từ văn hóa Đồng Nai. Văn hóa Đồng Nai
là nền văn hóa phát sinh và phát triển ở lưu vực sông Đồng Nai và
đồng bằng sông Cửu Long, có những đặc trưng rất giống văn hóa Sa
Huỳnh, nên trước đây nhiều người thường ghép chung vào văn hóa
Sa Huỳnh.

Các nhà khảo cổ học Việt Nam đã chứng minh quá trình phát triển
liên tục từ thấp đến cao của những nền văn hóa cổ ở miền Đông Nam
Bộ từ cuối thời đại đá mới đến thời đại đồ đồng và chuyển sang thời
đại đồ sắt, cách ngày nay khoảng 5000 năm đến khoảng 2500 năm.

Đó là sự phát triển tại chỗ, liên tục, có kế thừa nhau các nền văn hóa
ở khu vực miền Đông Nam Bộ, đồng thời có sự giao lưu văn hóa
trong thời đại đồ đồng, đồ sắt với các nền văn hóa Đông Sơn, Sa
Huỳnh cùng các nền văn hóa khác ở Việt Nam và khu vực Đông Nam
Á.

Óc Eo là một khu di chỉ khảo cổ học thuộc tỉnh An Giang, được người
Pháp phát hiện và khai quật từ năm 1944, đến nay đã có hàng trăm
di tích được khai quật. Nhiều vấn đề về văn hóa Óc Eo và vương quốc
Phù Nam cổ tồn tại từ khoảng đầu Công nguyên đến giữa thế kỷ VI
đang được nhận diện một cách khách quan, khoa học.

Địa bàn chủ yếu của văn hóa Óc Eo là khu vực châu thổ sông Cửu
Long bao gồm nhiều vùng sinh thái khác nhau của các tỉnh An Giang
(Óc Eo- Ba Thê), Kiên Giang (Đá Nổi, Nền Chùa, Tân Long), Đồng
Tháp (vùng Đồng Tháp Mười), vùng ven biển Tây Nam (U Minh, Năm
Căn) kéo đến vùng rừng Sác duyên hải (Cần Giờ, Giồng Am ) và

vươn ra tận Biển Đông (khu vực từ cửa sông Tiền đến Cà Mau).

Ngoài ra, khảo cổ học đã phát hiện nhiều di tích di vật thuộc văn hóa
Óc Eo ở các tỉnh Bình Dương, Bình Phước, Tây Ninh, Đồng Nai, một
phần Long An, Bình Thuận và thành phố Hồ Chí Minh.

Người Óc Eo trồng lúa (gồm nhiều loại khác nhau tùy theo địa hình,
môi trường). Bên cạnh đó, họ còn trồng kê, dừa, mía, cau và nhiều
loại cây ăn quả khác. Người Óc Eo giỏi chế tạo các đồ trang sức bằng
vàng, đá quý và thiếc. Nghề làm đồ gốm, đồ kim loại và đặc biệt là
nghề sản xuất vật liệu xây dựng rất phát triển. Nghề chế tạo đồ đá
tuy vẫn được duy trì nhưng không còn giữ vai trò quan trọng nữa. Ở
Óc Eo các hoạt động trao đổi hàng hóa khá phát triển, kể cả ngoại
thương đường biển.

Người Óc Eo phổ biến ở nhà sàn trên nền đất đắp cao. Các công trình
kiến trúc phục vụ tôn giáo, tang ma (đền thờ, đền tháp, mộ hỏa táng)
thường có quy mô lớn và kiên cố. Đặc biệt, khu vực Óc Eo-Ba Thê với
đủ các dạng kiến trúc như nhà ở, dân cư, đền tháp, xưởng thợ, mộ
hỏa táng cho phép hình dung đây là một đô thị sầm uất.
Vì thế, có nhà nghiên cứu xếp văn hóa Óc Eo vào loại văn minh thành
thị. Phương tiện đi lại của người óc Eo chủ yếu bằng thuyền, ngựa,
voi thông qua các hệ thống đường thủy, đường bộ. Họ ăn lúa gạo là
chủ yếu. Phụ nữ Óc Eo thường mặc váy - xà rông và nam thường
đóng khố - xam pốt.

Cư dân Óc Eo đặc biệt sùng tín Bàlamôn giáo và đạo Phật. Họ giỏi tạc
tượng tròn (thần, phật) bằng gỗ và đá. Nghệ thuật chạm khắc trên đá
và trên lá vàng khá phát triển. Người Óc Eo sáng tạo ra nhiều loại
nhạc cụ và nghệ thuật ca múa nhạc của họ cũng đạt đến đỉnh cao.

Chủ nhân của văn hóa Óc Eo là những người thuộc nhóm nhân chủng
Inđônêdiên hay nguyên Mã Lai (Proto-malais). Người Inđônêdiên là
thành phần chính tạo ra người Việt cổ. Họ có mặt trên lãnh thổ Việt
Nam suốt từ sơ kỳ đá mới đến văn hóa Đông Sơn

. Bên cạnh lớp cư dân bản địa, ở Óc Eo cũng sớm xuất hiện những
người gốc Ấn- Âu là các thương nhân, đạo sĩ, tăng lữ từ Thiên Trúc -
Ấn Độ đến và là tầng lớp trên nắm vai trò thống trị xã hội. Ngoài ra
còn có những người từ Trung Á, Ba Tư, La Mã hoặc những người ở
các khu vực lân cận bị Phù Nam bắt về làm nô lệ.

Những nhân tố ngoại nhập (con người, văn hóa, kỹ thuật, tôn giáo )
đặc biệt từ Ấn Độ, có vai trò rất lớn vào việc tạo dáng cho mô hình
thành thị Óc Eo. Tuy nhiên, động lực cho sự xuất hiện và phát triển
văn minh Óc Eo lại chính là những nhân tố bên trong.

Trên cơ sở một nền kinh tế, văn hóa và xã hội như thế, nước Phù
Nam đã ra đời vào khoảng thế kỷ II sau Công nguyên và nhanh chóng
trở thành một trong những quốc gia thịnh vượng, rộng lớn, kỷ
cương và có tổ chức ở Đông Nam Á. Nước Phù Nam từ rất sớm đã có
nền thương mại phát đạt với các nước Ấn Độ, Trung Quốc, Mã Lai, La
Mã

Phù Nam không phải là đế quốc đã được tổ chức thống nhất thành
một bộ máy cai trị và bóc lột mà chỉ là sự tập hợp của những tiểu
quốc, trong đó bộ phận chủ yếu của nó là chủ nhân của nền văn hóa
Óc Eo trên đất Nam Bộ, nói tiếng Nam Đảo. Vùng đất này vào cuối
thế kỷ VI đã bị người Chân Lạp (người Khơme) nói tiếng Nam Á thôn
tính. Tuy nhiên sự thống trị của người Chân Lạp ở khu vực văn hóa

Óc Eo rất hình thức và lỏng lẻo, nền ku vực này dần dần trở thành
đất hoang, vô chủ. Sau này, người ta thường lãng quên quá khứ huy
hoàng của nó và có cảm giác như đây là vùng đất mới hình thành.