Quy luật đấu tranh thống nhất giữa các mặt đối lập phân tích mâu thuẫn trong kinh tế thị trường ở Việt Nam - 3 ppsx

bối cảnh của nền kinh tế thị trường hiện naycần phải xác định rõ quyền mua bán và
chuyển nhượng tư liệu sản xuất đối với các tập thể sản xuất kinh doanh .Chỉ có như
vậy , sở hữư tập thể mới có thể trở thành hình thức sở hữu có hiệu quả.
Chúng ta biết , hợp tác xa không phải là hình thức riêng có đặc trưng cho
chủ nghĩa xa hội , nhưng nó là một hình thức sỏ hữu kinh tế tiến bộ trong thời kỳ
quá độ lên chủ nghĩa xa hội . Vì vậy , chúng ta phải duy trì và phát triển hơn nữa
khi xây dựng chủ nghĩa xa hội như V.I.Lênin đa khẳng định :”chế dộ của người xa
viên hợp tác xa văn minh là chế độ xa hội chủ nghĩa “.
Hợp tác xa là nhu cầu thiết thực của nền kinh tế hộ gia đình , của nền sản
xuất hàng hoá . Khi lực lượng sản xuất trong nông nghiệp và công nghiệp nhỏ phát
triển đến một trình độ nhất định , nó sẽ thúc đẩy quá trình hợp tác . Trong đIều kiện
của nề kinh tế hàng hoá các nhu cầu về vốn , cung ứng vật tư, tiêu thụ sản
phẩm…đòi hỏi các hộ sản xuất phải liên kết với nhau mới có khả năng cạnh tranh
và phát triển. Chính nhu cầu đó đa liên kết những người lao động lại với nhau làm
nảy sinh quan hệ sở hữu tập thể. Thực tế cho thấy , ở nước ta hiện nay đa có những
hình thức hợp tác xa kiểu mới ra đời do nhu cầu tồn tại và phá triển của cơ chế thị
trường “hợp tác xa được tổ chức trên cơ sở đóng góp cổ phần và sự tham gia trực
tiếp của xa viên , phân phối theo kết quả lao động và cổ phần đóng góp, mỗi xa viên
có quyền như nhau đối với công việc chung”(Đảng cộng sản Việt Nam –Văn kiện
đại hội đại biểu toàn quốc làn thứ VIII-nhà xuất bản chính trị quốc gia Hà Nội –
1996) . ĐIều này cho thấy kết cấu bên trong của sở hữu tập thể đa thay đổi phù hợp
với tình hình thực tiễn ở nước ta hiện nay.
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -
*Mâu thuẫn giữa kinh tế thị trường và mục tiêu xây dựng con người xa hội chủ
nghĩa .
Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng :muốn xây dựng chủ nghĩa xa hội trước hết
phải có con người xa hội chủ nghĩa . Yếu tố con người giữ vai trò cực kỳ quan trọng
trong sự nghiệp cách mạng , bởi vì con người là chủ thể của mọi sáng tạo , của mọi
nguồn của cải vật chất và văn hoá . Con người phát triển cao về trí tuệ , cường tráng
về thể chất , phong phú về tinh thần , trong sáng về đạo đức là động lực của sự
nghiệp xây dựng xa hội mới , là mục tiêu của chủ nghĩa xa hội . Chúng ta phải lấy

con người làm điểm xuất phát .
Kinh tế thị trường là một loại hình kinh tế mà trong đó các mối quan hệ
giữa con người với con người đều thông qua thị trường , tức là thông qua việc mua
bán , trao đổi hàng hoá tiền tệ trên thị trường . Trong kinh tế hàng hoá , quan hệ
hàng hoá tiền tệ phát triển , mở rộng bao quát trên mọi lĩnh vực , có ý nghĩa phổ
biến đối với người sản xuất và người tiêu dùng . Do nảy sinh và phát triển trong một
đIều kiện lịch sử nhất định , kinh tế thị trường phản ánh đầy đủ trình độ văn minh
và phát triển là nhân tố phát triển sức sản xuất , tăng trưởng kinh tế , thúc đảy xa hội
phát triển . Tuy nhiên , kinh tế thị trường cũng có những khuyết đIểm của nó như
cạnh tranh lạnh lùng , tính tự phát mù quáng dẫn đến sự phá sản , thất nghiệp ,
khủng hoảng chu kỳ.
Xuất phát từ sự phân tích trên đây , chúng ta thấy rằng đổi mới ở nước ta
hiện nay , không thể xây dựng và phát triển con người nếu thiếu yếu tố kinh tế thị
trường . Do hậu quả của nhiều năm chiến tranh , của nền kinh tế kém phát triển ,
của cơ chế tập trung quan liêu bao cấp nền kinh tế nước ta đa tụt hậu rất xa so với
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -
khu vực và thế giới . Trong tình hình đó thì kinh tế thị trường là nhân tố rất quan
trọng đưa nền kinh tế nước ta thoát khỏi khủng hoảngvà phát triển phục hồi sản xuất
, đẩy mạnh tốc độ phát triển, bắt kịp bước bước tiến của thời đại.
Trên cơ sở đó đời sống nhân dân ngày càng được cải thiện và nâng cao , những nhu
cầu sinh hoạt vật chất cơ bản hàng ngày được đáp ứng đầy đủ và nhanh chóng . Con
người không thể có cơ thể khoẻ mạnh nếu thiếu ăn , thiếu mặc, thiếu các điều kiện
chăm sóc sức khoẻ hiện đại . Con người không thể có trí tuệ minh mẫn , phát triển
các điều kiện vật chất tiến hành các hoạt động học tập , nghiên cứu khoa học không
được đáp ứng . Việc xây dựng , củng cố hoàn thiện cơ chế thị trường có sự quản lý
của nhà nước theo định hướng xa hội chủ nghĩa cũng đồng nghĩa với việc tạo ra
điều kiện vật chất cơ bản để thực hiện chiến lược xây dựng con người cho thế kỷ
XXI.
Trong năm qua , kinh tế thị trương ở nước ta đa được nhân dân hưởng ứng
rộng rai và đi vào cuộc sống rất nhanh chóng , góp phần khơi dậy nhiều tiềm năng

sáng tạo , làm cho nền kinh tế sống động hơn . Đây là những kết quả rất đáng mừng
, đáng được phát huy . nó thể hiện sự phát hiện và vận dụng đúng đắn các quy luật
khách quan của xa hội . Quá trình biện chứng đi lên chủ nghĩa xa hội từ khách quan
đang trở thành nhận thức chủ quan trên quy mô toàn xa hội .
Bên cạnh đó , có một khía cạnh khác cần đề cập tới : kinh tế thị trường ở
nước ta hiện nay không chỉ tạo điều kiện vật chất để xây dựng , phát huy nguồn lực
con người mà còn tạo ra môi trường thuận lợi cho con người phát triển hoàn toàn ,
toàn diện cả về thể chất và tinh thần. Kinh tế thị trường tạo ra sự chạy đua , cạnh
tranh quyết liệt . Điều đó buộc con người phải năng động , sáng tạo , linh hoạt , có
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -
tác phong nhanh nhạy , có đầu óc phân tích , tổng hợp để thích nghi và hành động
có hiệu quả. Từ đó nâng cao năng lực hoạt động thực tiễn của con người góp phần
làm giảm đi tính trì trệ và chậm chạp vốn có của người lao động trong nền kinh tế
lạc hậu từ ngàn đời con người Việt Nam. Kinh tế thị trường tạo ra những điều kiện
thích hợp cho con người mở rộng các quan hệ mua bán , giao lưu , từ đó hình thành
những chuẩn mực văn hoá , đạo đức theo tiêu chí của thị trường như chữ tín trong
chất lượng và giao dịch…Đây cũng là một hướng tốt đẹp bù đắp những thiếu hụt
trong hệ giải trí của con người Việt Nam.
Tuy nhiên , cần phải thấy rằng không phải cứ xây dựng kinh tế thị trường là
những phẩm chất tốt đẹp tự nó hình thành cho con người . Có những lúc , những nơi
, kinh tế thị trường không những làm cho con người ta năng động hơn , tốt đẹp hơn
mà ngược lại , còn làm tha hoá bản chất con người biến con người trở thành g• nô lệ
sùng bái đồng tiền hoặc đạo đức giả chỉ biết tôn trọng sức mạnh và lợi ích cá nhân ,
sẵn sàng chà đạp lê nhân phẩm , đạo đức , luân lý… Bên cạnh những tác động tích
cực , kinh tế thị trường có nhiều khuyết tật ,hạn chế gây ra những tác động xấu .
Nhưng phân tích trên đây cho thấy , kinh tế thị trường là mục tiêu xây dựng
con người xa hội chủ nghĩa là một mâu thuẫn biện chứng trong thực tiễn ở nước ta
hiện nay .
Đây chính là hai mặt đối lập của một mâu thuẫn xa hội . Giữa kinh tế thị trường và
quá trình xây dựng con người vừa có sự thống nhất , vừa có sự đấu tranh . Kinh tế

thị trường vừa tạo ra những điều kiện xây dựng , phát huy những nguồn lực của con
người , vừa tạo ra những độc tố huỷ hoại con người . Việc giải quyết những mâu
thuẫn trên đây là việc làm không hề đơn giản . Đối với nước ta , mâu thuẫn giữa
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -
kinh tế thị trường và quá trình xây dựng con người được giải quýêt bằng vai trò lanh
đạo của Đảng , bằng sự quản lý của nhà nước theo định hướng xa hội chủ nghĩa .
Đảng ta xác định :”sản xuất hàng hoá không đối lập với chủ nghĩa xa hội mà là
thành tựu phát triển của nền văn minh nhân loại , tồn tại khách quan , cần thiết cho
xây dựng chủ nghĩa x• hội và cả khi chủ nghĩa xa hội đa được xây dựng “.Như vậy ,
Đảng ta đa vạch rõ sự thống nhất giữa kinh tế thị trường và mục tiêu xây dựng chủ
nghĩa xa hội . Việc áp dụng cơ chế thị trường đòi hỏi phải nâng cao năng lực quản
lý tầm vĩ mô của Nhà nước , đồng thời phải xác nhận đầy đủ quyền tự chủ của các
đơn vị sản xuất khinh doanh . Thực hiện tốt những vấn đề này sẽ phát huy được
những tác động to lớn cũng như ngăn ngừa những hạn chế , khắc phục được những
tiêu cực , khiếm khuyết của kinh tế thị trường . Các hoạt động sản xuất kinh doanh
phải hướng vào phục vụ công cuộc xây dựng nguồn lực con người. Cần phải tiến
hành các hoạt động văn hoá giáo dục nhằm loại bỏ tâm lý sùng bái đồng tiền , bất
chấp đạo lý , coi thường các giá trị nhân văn , phải ra sức phát huy các giá trị tinh
thần nhân đạo , thẩm mỹ , các di sản văn hoá nghệ thuật của dân tộc như nội dung
của Nghị quyết trung ương V đa nêu. Đây chính là công cụ , phương tiện quan trọng
để tác động , góp phần giải quyết các mâu thuẫn đã nêu trên
*Mâu thuẫn giữa cơ chế cũ và cơ chế mới.
Trải qua một thời gian dài nền kinh tế được điều khiển bằng cơ chế tập
trung quan liêu bao cấp , nền kinh tế hoạt động theo mênh lệnh bắt buộc … đa tạo
ra một phong cách làm việc trì trệ , thiếu trách nhiệm , sản xuất đình đốn . Chính vì
vậy, khi chuyển sang nền kinh ttế thị trường , nền kinh tế mở đa khiến nền kinh tế
gặp nhiều khó khăn.
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -
Các hoạt động kinh tế vẫn còn mang nặng tính tập trung quan liêu bao cấp .
Các hoạt động thông qua các cơ quan trung gian nhà nước vẫn còn đầy dẫy những

thủ tục phiền hà gây tốn thời gian vô ích , cán bộ quan liêu cửa quyền dẫn đến hạn
chế sự phát triển của nền kinh tế . Hoạt động của các cơ quan nhà nước khi chuyển
sang kinh tế thị trường không bắt kịp nhịp độ sản xuất do máy móc .
II.3.Thực trạng và phương hướng giải quyết những mâu thuẫn trong nền kinh
tế thị trường.
Theo quan điểm của Mác : các quy luật khách quan đều tồn tại và phát huy
tác dụng một cách khách quan và không phụ thuộc vào ý chí của con người . Vì vậy
, con người không thể sáng tạo thêm quy luật và con người cũng không có khả năng
thủ tiêu các quy luật khách quan . Vận dụng vào nền kinh tế thị trường định hướng
xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam , chúng ta một lần nữa khẳng định những mâu thuẫn
của nền kinh tế tồn tại một cách khách quan và tuân theo quy luật của phép biện
chứng duy vật . Do vậy , muốn giải quyết mâu thuẫn ở Việt Nam hiện nay chúng ta
phải dựa vào quy luật đấu tranh và thống nhất của các mặt đối lập . Trong phạm vi
bài tiểu luận , tôi xin mạn phép đưa ra hướng giải quyết cụ thể cho một mâu thuẫn
đó là :mâu thuẫn giữa tăng trưởng kinh tế và công bằng xa hội .
Khi đề cập tới mâu thuẫn này chúng ta phải khẳng định đây là nội dung chủ
yếu của các học thuyết kinh tế , của các chiến lược , chính sách phát triển kinh tế
của các nước đang phát triển . Một mục tiêu chiến lược CNH-HĐH ở nước ta là
tăng trưởng kinh tế cao , liên tục , lâu dài, đi kèm với tiến bộ và công bằng xa hội .
Đại hội VIII đã chỉ rõ bài học cũng như phương hướng phát triển lau dài “tăng
trưởng kinh tế gắn liền với công bằng xa hội “. Và giới nghiên cứu nước ngoài
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -
tương đối thống nhất khẳng định phương hướng đó là ở giai đoạn đầu của sự phát
triển , đối với nước nông nghiệp đi theo con đường công nghiệp hoá , điều cần thiết
là gia tăng đáng kể về thu nhập do tăng trưởng kinh tế được thúc đẩy bởi việc bộ
phận lao động được thu hút vào một số nghành có năng xuất lao động cao đi liền
với sự giảm sút tỷ lệ thu nhập có 20 , 40 hoặc 60% dân số ở phía dưới . Vấn đề đặt
ra gây nhiều tranh cai là phải chăng sự bất bình đẳng cùng với quá trình phát triển là
không tránh khỏi , hay là một vấn đề lựa chọn chính sách . Cần phải thấy trong luận
điểm mới về bất bình đẳng nói riêng và trong qua trình tăng trưởng kinh tế –bất

bình đẳng rất phu thuộc vào mô hình phát triển kinh tế của mỗi quốc gia gồm những
lực lượng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế chi phối bất bình đẳng và cả chiến lược phát
triển kinh tế của nước đó. Ngày nay, trong giới nước ngoài cho rằng :”Không có
mâu thuẫn “ ,giữa tăng trưởng kinh tế và công bằng xã hội . Nhận thức này có tính
tiến bộ bởi : ở nhiều nước trong quá trình phát triển kinh tế của mình đạt được tăng
trưởng kinh tế cao và công bằng xa hội luôn luôn được cải thiên như: Đài Loan ,
Hàn Quốc ,hay như ở một số nước ASEAN sau này .Mặc dù vậy ,còn nhiều nước
đang phát triển “loay hoay”giải quyết tăng trưởng kinh tế , công bằng xa hội hoặc
chưa gắn liền phảt triển kinh tế với công bằng xa hội . Hay cái gọi là tăng trưởng
kinh tế và công bằng xa hội lại gắn liền với khủng hoảng kinh tế theo chu kỳ. ở các
nước tư bản thực chất là biểu hiện ra bên ngoài sự mất cân đối của các mục tiêu
tăng trưởng kinh tế và công bằng xa hội như cuộc khủng hoảng kinh tế thừa khách
quan nhất đó là hệ quả của việc tập trung quá mức tài sản , vốn liếng trong tay một
số người giữ vai trò làm “cung” cho nền kinh tế , trong khi người tiêu dùng với quy
mô thu nhập thấp hơn nhiều và với nhu cầu có khả năng thanh toán còn hạn chế của
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -
họ –cái quyết định quy mô thực sự của thị trường đóng vai trò là người thực hiện
“cầu” . Mất cân bằng cung-cầu là không thể tránh khỏi và đó là căn bệnh nan y của
chủ nghĩa tư bản.
Thực tiễn khách quan khẳng định ,với bề dày kinh nghiệm lanh đạo cách
mạng hơn 70 năm , bản lĩnh chính trị vững vàng , nhân quan chính trị sâu sắc , sự
nhạy cảm trước thời cuộc , Đảng ta đa xác định hướng đi đúng đắn , tiến bộ và cách
mạng trong sự nghiệp công nghiệp hoá - hiện đại hoá ở nước ta trong thế kỷ XXI và
gắn liền tăng trưởng kinh tế với tiến bộ xa hội . Để thực hiện thành công mục tiêu
này , trước hết cần thấm nhuần quan điểm chỉ đạo bao chùm: kiên định con đường
phát triển theo con đường xã hội chủ nghĩa , có mục tiêu dân giàu nước mạnh , xa
hội công bằng , dân chủ ,văn minh .Đây vừa là mục tiêu , vừa là phương tiện để
thực hiện gắn bó keo sơn giữa giai cấp công nhân , nông dân và lực lượng tri thức .
Nói khác đi , căn cứ liên kết giai cấp , tránh phân hoá giai cấp là nội dung cốt lõi và
tăng trưởng kinh tế gắn liền với công bằng xã hội ở Việt Nam . Thực hiện tăng

trưởng kinh tế gắn liền với công bằng xã hội là thực hiện liên tư tưởng chỉ đạo của
quá trình chỉ đạo đổi mới ở nước ta được khởi xướng tại Đại hôI VI , liên tục khẳng
định tại Đại hội VII, VIII .Đó là đổi mới kinh tế là trọng tâm , từng bước đổi mới
chính trị . Từ quan điểm chỉ đạo của nước ta là toàn diẹn, đồng bộ , cần tiếp tục đẩy
nhanh quá trình hoàn thiện thể chế phát triển ở nước ta , trong đó tiếp tục hoàn thiện
cơ chế thị trường đi đôi nâng cao và tăng trưởng , nâng cao năng lực quản lý của bộ
máy nhà nước là then chốt . Việc hoạch định chính sách kinh tế – xã hội trong thực
tiễn phải hợp lý đó là : khi thực hiện phương hướng chính sách kinh tế và chính
sách xã hội hoà quỵên với nhau như là điều kiện quyết định để đảm bảo phát triển
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -
kinh tế gắn liền với công bằng xã hội . Trên cơ sở lấy con người làm trọng tâm ,
không ngừng phát huy , bồi dưỡng, nâng cao nguồn vốn con người ; cân nhắc thực
hiện và hạn chế dần các chính sách kinh tế , thúc đẩy tăng trưởng kinh tế trước mặt
nhưng không có hại cho công bằng xã hội về lâu dài. Sử dụng hợp lý chính sách xã
hội , căn cứ vào hoàn cảnh kinh tế – tài chính đất nước , phù hợp với truyền thống
nhân nghĩa , đạo lý tốt đẹp của dân tộc , tinh thần bao dung nhân ái của nhân dân ,
của Chủ tịch Hồ Chí Minh ; kiên quyết thực hiện các chính sách kinh tế không thúc
đẩy tăng trưởng kinh tế có hại cho công bằn g xã hội .
Kết luận
Nền kinh tế thị trường tuy mới hình thành ở nước tanhưng bước đầu đã
vượt qua những khó khăn tưởng chừng như không thể vượt qua do nên kinh tế tập
trung quan liêu bao cấp để lại thu được những thành tựu đáng phấn khích trong nền
kinh tế. Tạo niền tin trong nhân dân vào sự nghiệp đổi mới , kiên định đi theo con
đường chủ nghĩa xa hội mà Đảng và Nhà nước đa lựa chọn . Tuy nhiên, bên cạnh
những mặt tích cực do nền kinht tế thị trường mang lại chúng ta cũng không thể
tránh khỏi những mâu thuẫn vốn có của nó . Vì mới bước đầu hội nhập với nền kinh
tế thị trường , do vậy việc nhận thức các mặt đối lập , những quy luật của nền kinh
tế thị trường là hết sức cần thiết đối với chúng ta để có những biện phấp cần thiết
giải quyết những mâu thuẫn này góp phần đưa đất nước phát triển hội nhập với các
quốc gia phát triển trên thế giới , ổn định kinh tế , xa hội tiến lên xa hội chủ nghĩa .

Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -