Nguyễn Khuyến - Nhà thơ của nông thôn Việt Nam ppt

Nguyễn Khuyến - Nhà thơ
của nông thôn Việt Nam

Đề bài: Các nhà nghiên cứu văn học hiện nay đều cho Nguyễn Khuyến là
nhà thơ của nông thôn. Hãy phân tích một số bài thơ để làm sáng tỏ
nhận định trên.

Bài làm:
Nông thôn là đề tài hết sức quen thuộc trong thơ Nguyễn Khuyến.Ông
viết nhiều, viết đúng và viết hay về thiên nhiên, con người, cuộc sống
thôn quê. Nguyễn Khuyến được mọi người suy tôn là thi sĩ của nông
thôn quả là xứng đáng.
Trước Nguyễn Khuyến, cảnh thôn quê đã từng xuất hiện ít nhiều trong
thơ Nguyễn Trãi:
“Ao cạn, vớt bèo cấy muống
Đìa thanh phát cỏ ương sen”
Và một số nhà thơ trung đại khác.Nhưng chỉ đến Nguyễn Khuyến, văn
học mới thực sự trở về làng quê, về với người dân nơi thôn dã.
Làng cảnh quê hương đi vào thơ Nguyễn Khuyến đã nhạt dần những
ước lệ công thức mà đậm chất hiện thực.Từ cảnh mùa hè”Trâu già gốc
trụi phì hơi nắng” đến bức tranh mùa thu”Tầng mây lơ lửng trời xanh
ngắt-Ngõ trúc quanh co khách vắng teo”; từ cảnh nước lụt” Bóng
thuyền thấp thoáng dờn trên vách” đến cảnh:” Dở trời mưa bụi còn hơi
rét”… tất cả đều mang những nét riêng của vùng chiêm trũng, của nông
thôn đồng bằng Bắc Bộ, quê hương của chính nhà thơ.Nhà thơ dồn tất
cả những những tình cảm của mình vào tác phẩm, viết về con người và
cuộc sống thôn quê.Ông viết về cảnh lụt lội:
“Quai mễ thanh liêm đã lở rồi
Vùng ta âu cũng lụt mà thôi
Gạo dăm ba bát cơ còn kém
Thuế chỉ vài nguyên dáng vẫn đòi

…Đi đâu cũng thấy người ta nói
Mười mấy năm nay cát lại bồi.”
Thiên tai xảy ra làm cho con người đói khổ và lam lũ. Nguyễn Khuyến
cùng sống với nhân dân, cùng chịu chung nổi khổ của họ nên những
trang viết của ông thấm đẫm niềm đồng cảm ,xót thương. Ông lo lắng
cho đời sống người dân khi có lũ tràn về.Lụt lội triền miên làm cho cuộc
sống ngày càng thêm đói kém với biết bao lo toan chồng chất đặt lên
vai người dân lao động.Lụt lội, mất mùa, miếng ăn còn không kiếm đủ
nhưng thuế má vẫn nặng gánh. Nhà nước không lo lắng tới, không biết
tới dù chỉ là chút ít nỗi khổ của người dân.
“Bèo nỗi lênh đênh đầu nội sạch.
Lúa chiêm sâu thẳm cánh đồng không”
Ông tả chân thật cảnh vật khi nước dâng cao.Mọi vật đều chìm trong
biển nước.Lúa chiêm nằm dưới bao nhiêu lớp nước.Nhà thơ không nói
thẳng nhưng thật chất đã vạch ra thảm hoạ, nỗi đói kém trước mắt sẽ
xảy đến cho người dân lao động quê ông.

Nguyễn Khuyến viết về lụt lội và còn viết về những thiên tai, mất mùa
luôn rình rập ập đến đối với người lao động.Ông viết về họ và cũng là
viết về chính bản thân mình, về cảnh sống chung với mọi người.
“Năm nay cầy cấy vẫn chân thua
Chiêm mất đằng chiêm ,mùa mất mùa.
Phần thuế quan Tây, phần trả nợ
Nửa công đứa ở, nửa thuê bò
Sớm trưa dưa muối cho qua bửa
Chợ búa trầu chè chẳng dám mua.
Thiên nhiên ,tạo hoá vô tình với người dân lao động đã là một lẽ, đằng
này ngay cả những quan trên, những bậc phụ mẫu, những bậc được
mệnh danh là cha là mẹ dân cũng vô tình trước những thiên tai, mất
mùa xảy đến .Người dân vừa phải chịu nỗi khổ mất mùa, vừa phải chịu

thuế má nặng nề.Thật là trăm điều khổ.Họ phải chi li, tính toán trong
từng chi tiêu dù là nhỏ nhặt nhất, cần thiết nhất trong cuộc sống hàng
ngày. Chẳng dám đi chợ,chẳng dám trầu chè.Rồi những khó khăn, chật
vật ấy dẫn họ đến nợ nần :
“Lãi mẹ lãi con sinh đẻ mãi
Chục năm chục bảy tính nhiều sao
Ra đường kẻ cả dừng chân hỏi
Vào cửa người sang ngửa mặt chào”
Nợ nần chồng chất, xóm thôn xơ xác tiêu điều, chợ họp phiên giáp tết
trong làng trong xóm cũng chẳng thấy nói chuyện mua sắm, chỉ nghe
hỏi nợ nần từ năm trước:
“Hàng quán người về nghe xáo xác
Nợ nần năm trước hỏi lung tung”

Nguyễn Khuyến sống trong lòng nhân dân, thấu hiểu cuộc sống khó
khăn , vất vả của người nông dân chân lấm tay bùn.Không những thế,
ông còn thấu hiểu được bản chất trong sáng của họ:
“Anh em làng xóm xin mời cả
Xôi bánh, trâu heo cũng gọi là
Chú Đáo làng bên lên với tớ
Ông Từ xóm chợ lại cùng ta”
Qua thơ Nguyễn Khuyến ta thấy rằng tuy cuộc sống nông thôn thiếu
thốn đủ bề nhưng sự đầm ấm, chân tình luôn chất đầy không bao giờ
vơi cạn.Những phong tục ,tập quán trong những dịp lễ tết cũng không
hề bị mất đi. Đó là một nét cựa kì đáng quý của người dân lao động tuy
nghèo khổ.khó khăn nhưng chất phát, giàu tình nghĩa.
“Trong nhà rộn rịp gói bánh chưng
Ngoài cửa bi bô rủ chung thịt
Ta ước gì được mãi như thế
Hết tết rồi thời lại tết.”

Nhà thơ yêu mến, hoà mình vào những người nông dân chân chất, đầy
tình cảm và cùng chia sẻ những niềm vui , hạnh phúc, cùng gánh chịu
với họ những khó khăn ,thiếu thốn và mất mát.

Nguyễn Khuyến không những thấy được vẻ đẹp của con người mà ông
còn cảm nhận được sâu sắc của thiên nhiên làng cảnh Việt Nam.Chùm
thơ thiên nhiên của Nguyễn Khuyến vô cùng đặc sắc. Nhà thơ đến gần
thiên nhiên, nhìn trực tiếp vào thiên nhiên để thưởng thức vẻ đẹp bất
ngờ :
“Tháng tư đầu mùa hạ
Tiết trời thật oi ả
Tiếng dế kêu thiết tha
Đàn muỗi bay tơi tả.”
Ta dễ dàng nhận thấy rằng, hình ảnh trong thơ Nguyễn Khuyến vô cùng
quen thuộc và bình dị.Đó là những cảnh vật hết sức bình dân, mang
đậm nét thôn quê, dân dã.
“Cá vượt khóm lau lên mặt nước
Bướm len lá trúc vượt rèm thưa”
Có được những câu thơ đặc sắc như thế, chắc hẳn rằng Nguyễn Khuyến
đã quan sát thiên nhiên dưới cặp mắt vô cùng tinh tế và tài tình.

Và nhắc đến Nguyễn Khuyến, ta không thể không nhắc đến chùm thơ
thu của ông .Ta có thể khẳng định rằng, mùa thu trong thơ Nguyễn
Khuyến là mùa thu của làng quê Việt Nam.Cả ba bài thơ đều có không
gian cao rộng, đúng là không gian của mùa thu xứ Bắc.Đường nét trong
cả ba bài thơ đều thanh đạm, hợp với hồn quê, hồn người.Thơ thu
Nguyễn Khuyến có trời thu, ao thu, sương khói mùa thu, trăng thu, ngõ
trúc quanh co, mang đậm nét vùng quê Bắc Bộ.

“Ao thu lạnh lẽo nước trong veo

…
Tầng mây lơ lửng trời xanh ngắt
Ngõ trúc quanh co khách vắng teo”
“Lưng dậu phất phơ màu khói nhạt
Làn ao lóng lánh bóng trăng loe”
Thiên nhiên làng quê trong thơ Nguyễn Khuyến đẹp và giàu hình ảnh,
những hình ảnh đặc trưng rất riêng và rất Việt Nam.

Thơ Nguyễn Khuyến có một nông thôn Việt Nam như đã tồn tại từ bao
đời nay đồng thời có một nông thôn Việt Nam mang những nét mới,
nét riêng chưa hề thấy trong văn học trước đó.Nguyễn Khuyến là nhà
thơ sống hoà nhập với nông thôn, gắn bó máu thịt mình với chốn thôn
quê bình dị ấy. Có lẽ vì thế mà Nguyễn Khuyến trờ thành nhà thơ số
một về quê hương làng cảnh Việt Nam.