chủ nghĩa duy vật biện chứng

7/25/14NHỮNG NGUYÊN LÝ CB CỦA CN MÁC-LÊNIN1
CHƯƠNG I
CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG
TRIẾT HỌC-
PHILOSOPHY
Triết học là hệ thống những quan điểm lý luận chung nhất
về thế giới và vị trí của con người trong thế giới đó.
I. CHỦ NGHĨA DUY VẬT VÀ CHỦ NGHĨA DUY VẬT BiỆN CHỨNG
1. Sự đối lập giữa chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa duy tâm
trong việc giải quyết vấn đề cơ bản của triết học
7
/
2
5
/
1
4
N
H
Ữ
N
G

N
G
U
Y
Ê
N

L

Ý

C
B

C
Ủ
A

C
N

M
Á
C
-
L
Ê
N
I
N
2
TRIẾT HỌC-
PHILOSOPHY
Vấn đề cơ bản
Giữa vật chất
và ý thức, cái
nào có trước,
cái nào có
sau, cái nào

quyết định
cái nào?
Con người có
khả năng
nhận thức
thế giới hay
không?
CHỦ NGHĨA DUY VẬT
CHỦ NGHĨA DUY TÂM
KHẢ TRI LUẬN
BẤT KHẢ TRI LUẬN
7/25/14NHỮNG NGUYÊN LÝ CB CỦA CN MÁC-LÊNIN3
CHỦ NGHĨA DUY VẬTCHỦ NGHĨA DUY TÂM
-
Bản chất của thế giới là
ý thức
-
Ý thức là tính thứ nhất, vật
chất là tính thứ hai
-
Ý thức quyết định vật chất
-
Bản chất của thế giới là
vật chất
-
Vật chất là tính thứ nhất, ý
thức là tính thứ hai
-
Vật chất quyết định ý thức
“ Duy vật khác hẳn với duy tâm như trắng với đen”-

GS Trần Văn Giàu
7
/
2
5
/
1
4
N
H
Ữ
N
G

N
G
U
Y
Ê
N

L
Ý

C
B

C
Ủ
A

C
N

M
Á
C
-
L
Ê
N
I
N
CHỦ NGHĨA DUY VẬT BiỆN CHỨNG
CHỦ NGHĨA DUY VẬT SIÊU HÌNH
CHỦ NGHĨA DUY VẬT CHẤT PHÁC
2. Chủ nghĩa duy vật biện chứng – hình thức phát triển
cao nhất của chủ nghĩa duy vật
Cổ đại
trung đại
Mac, Anghen, Lenin
Là công cụ vĩ đại cho hoạt động
nhận thức khoa học và
thực tiễn cách mạng
7/25/145CĐ VIỄN ĐÔNG - BÀI GIẢNG CHÍNH TRỊ
CÁC HẠT VẬT CHẤT VŨ TRỤ TẠO THÀNH HỆ MẶT TRỜI
7/25/146CĐ VIỄN ĐÔNG - BÀI GIẢNG CHÍNH TRỊ
HỆ MẶT TRỜI
II. QUAN ĐiỂM CỦA CHỦ NGHĨA DUY VẬT BiỆN CHỨNG VỀ
VẬT CHẤT, Ý THỨC VÀ MỐI QUAN HỆ GiỮA

VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC
1. Vật chất
a) Phạm trù vật chất
Quan niệm của của các nhà triết học duy vật trước Marx
Thời cổ đại: có xu hướng đi tìm khởi nguyên của vũ trụ từ 1 dạng vật
thể nào đó.
Vd: Ta-let cho rằng khởi nguyên của thế giới là nước
7/25/14
HERACRIT
 A-na-xi-men: cho rằng khởi nguyên của thế giới là không
khí
 Heracrit: cho rằng khởi nguyên của thế giới là lửa

Ấn Độ: cho rằng khởi nguyên của thế giới là 4 yếu tố: đất, nước,
lửa, không khí

Trung Quốc( phái Ngũ Hành): cho rằng khởi nguyên của thế giới là
5 yếu tố: kim, mộc, thủy, hỏa, thổ
7/25/149CĐ VIỄN ĐÔNG - BÀI GIẢNG CHÍNH TRỊ
ĐEMOCRIT (460-370 tr.CN)
Mô hình nguyên
tử của Đemôcrit
Mô hình nguyên
tử của vật lý học
hiện đại
Democrit cho rằng khởi nguyên của thế giới là nguyên tử
“Mọi tồn tại trong thế giới đều được tạo từ nguyên tử - phần tử cuối
cùng không thể phân chia, là bản nguyên của thế giới”
Sai lầm chung của quan niệm vật chất thời cổ đại là
đồng nhất vật chất với vật thể, quy vật chất về một

dạng vật thể nào đó.

Thời cận đại: có những đóng góp to lớn trong việc phát triển
quan niệm về vật chất

Xpi-nô-da: quan niệm vật chất là nguyên nhân của chính nó,
với vô số những thuộc tính vốn có

Hôn-bách: tiến gần với phạm trù vật chất: vật chất là tất cả
những gì tác động vào giác quan ta. Những đặc tính khác nhau
của vật chất ta biết được là nhờ vào cảm giác
7/25/1411CĐ VIỄN ĐÔNG - BÀI GIẢNG CHÍNH TRỊ
Tuy còn hạn chế, nhưng những quan điểm trên có ý
nghĩa tích cực trong cuộc đấu tranh chống CNDT,
tôn giáo

“Vật chất là phạm
trù triết học dùng để chỉ
thực tại khách quan,
được đem lại cho con
người trong cảm giác,
được cảm giác chép lại,
chụp lại, phản ánh và
tồn tại không lệ thuộc
vào cảm giác” Lenin
Vật chất không phải chỉ bao gồm những gì được tạo nên từ nguyên
tử, mà là tất thảy những gì tồn tại khách quan, độc lập, không phụ
thuộc vào ý thức
Định nghĩa vật chất của Lenin
7

/
2
5
/
1
4
13
N
H
Ữ
N
G

N
G
U
Y
Ê
N

L
Ý

C
B

C
Ủ
A

C
N

M
Á
C
-
L
Ê
N
I
N
PHÂN TÍCH NỘI DUNG ĐỊNH NGHĨA VẬT CHẤT CỦA LÊNIN
7
/
2
5
/
1
4
14
N
H
Ữ
N
G

N
G
U

Y
Ê
N

L
Ý

C
B

C
Ủ
A

C
N

M
Á
C
-
L
Ê
N
I
N
Ý NGHĨA CỦA ĐỊNH NGHĨA VẬT CHẤT CỦA LÊNIN
7/25/14NHỮNG NGUYÊN LÝ CB CỦA CN MÁC-LÊNIN15
b. Phương thức và hình thức tồn tại của vật chất
VẬT

CHẤT
Phương thức tồn tại
VẬN ĐỘNG
Hình thức tồn tại
KHÔNG
GIAN
THỜI GIAN
KHÁI NIỆM "VẬN ĐỘNG" BAO QUÁT MỌI SỰ BIẾN ĐỔI
TRONG TỰ NHIÊN, XÃ HỘI VÀ TƯ DUY
•
“Vận động hiểu theo nghĩa chung
nhất bao gồm tất cả mọi sự
thay đổi và mọi quá trình diễn ra
trong vũ trụ, kể từ sự thay đổi vị
trí giản đơn cho đến tư duy”“
•
“Là thuộc tính cố hữu, là phương
thức tồn tại của vật chất”-
Anghen
Khái niệm vận động
Hình thức 1: vận động cơ học, là sự chuyển dịch
vị trí của vật thể trong không gian
Những hình thức vận động
Căn cứ vào thành tựu KHTN thế kỷ 19, Anghen chia vận động
thành 5 hình thức:
88Ra226 ======> 86Rn222 + 2He4
Hình thức 2: vận động vật lý, là các quá trình biến đổi của
nhiệt, điện, từ trường , của các phân tử, nguyên tử…
Hình thức 3: Vận động hóa học, là sự vận động của quá
trình hóa hợp và phân giải các chất

7
/
2
5
/
1
4
19
N
H
Ữ
N
G

N
G
U
Y
Ê
N

L
Ý

C
B

C
Ủ
A

C
N

M
Á
C
-
L
Ê
N
I
N
PHẢN ỨNG HÓA HỌC
Hình thức 4: Vận động sinh học: là sự biến đổi của
các cơ thể sống
7
/
2
5
/
1
4
20
N
H
Ữ
N
G

N
G
U
Y
Ê
N

L
Ý

C
B

C
Ủ
A

C
N

M
Á
C
-
L
Ê
N
I
N
QUÁ TRÌNH QUANG HỢP

7
/
2
5
/
1
4
21
N
H
Ữ
N
G

N
G
U
Y
Ê
N

L
Ý

C
B

C
Ủ
A

C
N

M
Á
C
-
L
Ê
N
I
N
HỆ TUẦN HOÀN Ở NGƯỜI
Từ phương thức sinh tồn sơ khai của loài người đến phương thức hiện đại
Hình thức 5: vận động xã hội là sự biến đổi trong lĩnh vực
kinh tế, chính trị, văn hóa
Sự biến đổi của cơ cấu kinh tế - xã hội Việt Nam: trước đổi mới và trong thời kỳ đổi mới đến nay
Thời bao cấp
Đổi mới và hội nhập
7
/
2
5
/
1
4
24
N
H

Ữ
N
G

N
G
U
Y
Ê
N

L
Ý

C
B

C
Ủ
A

C
N

M
Á
C
-
L
Ê

N
I
N
MỘT VÀI CHÚ Ý KHI NGHIÊN CỨU CÁC HÌNH THỨC VẬN ĐỘNG
- Vận động và đứng im
7
/
2
5
/
1
4
25
N
H
Ữ
N
G

N
G
U
Y
Ê
N

L
Ý

C

B

C
Ủ
A

C
N

M
Á
C
-
L
Ê
N
I
N
VẬN ĐỘNG LÀ TUYỆT ĐỐI,
ĐỨNG IM LÀ TƯƠNG ĐỐI