Phân tích bài thơ "Chiều tối" của Hồ Chí Minh pdf

Phân tích bài thơ "Chiều tối"
của Hồ Chí Minh

1: Giới thiệu tác giả, tác phẩm, luận đề

Hồ Chí Minh là nhà cách mạng, lãnh tụ vĩ đại của dân tộc Việt Nam,
đồng thời cũng là nhà văn, nhà thơ lớn của dân tộc. Bên cạnh sự nghiệp
cách mạng vĩ đại, Người cũng để lại một sự nghiệp văn học đa dạng,
phong phú.

Nhật ký trong tù là tập thơ viết bằng chữ Hán của Hồ Chí Minh trong
thời kỳ Người bị giam giữ ở nhà lao của bọn Tưởng Giới Thạch từ mùa
thu 1942 đến mùa thu 1943. Tập thơ chẳng những cung cấp cho ta
những hiểu biết về chế độ lao tù khắc nghiệt của chính quyền Tưởng
Giới Thạch, mà quan trọng hơn còn giúp ta hiểu rõ vẻ đẹp tâm hồn của
chính bản thân người đã sáng tạo ra nó, nhà cách mạng, nhà thơ Hồ Chí
Minh.

Có thể thấy rõ điều đó qua hai bài Chiều tối (Mộ) và Giải đi sớm (Tảo
giải) trong tập thơ. Cả hai bài thơ Bác đều viết trong gông cùm xiềng
xích, trên đường chuyển lao đầy cực nhọc, khổ ải.

Ý 2: Những biểu hiện cụ thể: Là nhật ký, tác phẩm còn là tập thơ trữ
tình nên thiên về việc bộc lộ thế giới bên trong, thế giới tâm hồn của
người sáng tạo. Đó là lòng nhân ái bao la, là tình yêu cuộc sống sâu
nặng, là tâm hồn của con người có sự tự do tinh thần tuyệt đối, là cốt
cách vững vàng

a. Lòng nhân ái bao la, tình yêu cuộc sống sâu nặng

- Yêu thiên nhiên, tạo vật. Qua hai bài thơ, hình ảnh thiên nhiên luôn

chiếm vị trí nổi bật. Bác nâng niu từng biểu hiện của sự sống: “cánh
chim”, “đám mây” Có ai ngờ, thiên nhiên lại hiện lên đẹp và sáng đến
thế trong bài thơ Bác bị giải đi vào lúc nửa đêm.

- Quan tâm tới con người. Dù trong hoàn cảnh nào, Bác cũng không
quên nghĩ tới con người. Hình ảnh thiếu nữ xay ngô tối với Bác là vẻ
đẹp của cuộc sống bình dị. Ngọn lửa hồng reo vui trong bếp lửa gia
đình, lòng Bác như cũng reo vui với nó (dẫn chứng).

b. Một tâm hồn tự do, không tù ngục, xích xiềng nào giam giữ nổi. Gặp
cảnh bình minh trên đường đi chuyển lao, lòng Bác tràn ngập niềm hân
hoan (dẫn chứng).

c. Một tâm hồn có tinh thần “thép” vượt qua những đọa đày về thể xác,
mọi thử thách khốc liệt về tinh thần.

- Qua hình ảnh “quyện điểu” và “cô vân”, ta bắt gặp thoáng buồn,
thoáng cô đơn rất người của Bác. Nhưng trước ngọn lửa hồng Bác quên
đi việc mình chưa được dừng chân trên con đường đày ải mà để lòng
mình reo vui cùng ngọn lửa, để hình ảnh tỏa ấm trên trang thơ, xua tan
cái lạnh lẽo, cô đơn của lòng người và cảnh vật. Ngọn lửa hồng trở
thành vẻ đẹp tinh thần của nhà cách mạng.

- Giá rét căm căm từng đợt, quất ngược sự giá buốt vào mặt nhưng Bác
không để cái khắc nghiệt của thiên nhiên chế ngự mình. Câu thơ đọc
lên nghe rắn rỏi lạ thường: “Chinh nhân dĩ tại chinh đồ thượng -
Nghênh diện thu phong trận trận hàn”.

d. Một tâm hồn lạc quan, tin tưởng

- Cả hai bài thơ kết thúc bằng hình ảnh ngọn lửa hồng và cảnh bình
minh mang lại cảm giác phấn chấn, lạc quan. Lời thơ ám dụ vời vợi lòng
tin.

e. Một hồn thơ phong phú

- Thi hứng đã đến với Người trong những giờ phút nặng nề, cực nhọc
nhất của cuộc đời, ngay cả trong lúc đối với người bình thường, cảm
xúc thơ dễ bị triệt tiêu nhất hoặc không cất lên nổi: “Người đi thi hứng
bỗng thêm nồng”.

Cốt cách thi nhân ở Bác thể hiện ở niềm rung động trước cái đẹp, dù
trong cảnh huống nào.

- Niềm rung động ấy được thể hiện bằng những vần thơ vừa cổ kính,
vừa hiện đại của một tâm hồn nghệ sĩ mang cốt cách phương Đông.
Hồn thơ Hồ Chí Minh bắt rễ rất sâu vào truyền thống dân tộc, truyền
thống phương Đông.