Cơ cấu tổ chức và hoạt động của cơ quan báo chí

Báo cáo thực tập tốt nghiệp Hệ cao đẳng báo chí khóa 5
Mở Đầu
1. Lý do chọn đề tài :
Hiện nay báo chí nước ta ngày càng khẳng định vai trò, vị trí to lớn của
mình trong công cuộc đấu tranh xây dựng và phát triển đất nước trên tất cả các
lĩnh vực: Chính trị, tư tưởng, văn hoá, xã hội. Nó được xem là tiếng nói của
Đảng, của Nhà nước, của các tổ chức chính trị, đoàn thể xã hội và là diễn đàn
của nhân dân. Trong từng lĩnh vực, báo chí có những cách thức riêng để phản
ánh, nhìn nhận, qua đó đưa ra cái nhìn toàn diện, mới mẻ, sinh động nhất và
hiện thực. Một trong tính chất quan trọng của báo chí là phương tiện truyền
thông đại chúng hoạt động trên quy mô toàn xã hội, báo chí đã tham gia vào
việc tìm tòi, phát hiện những phương pháp hợp lí nhằm giải quyết các nhiệm
vụ thực tiễn. Chính điều này đã khiến cho báo chí trở thành một hoạt động
thông tin đại chúng và năng động nhất mà không một hình thái ý thức xã hội
nào có được. Tuỳ thuộc vào quy mô vị trí và nhiệm vụ chính trị của từng loại
hình báo chí Trung ương, địa phương, các bộ ngành đã thiết kế bộ máy toà
soạn cho phù hợp với điều kiện của cơ quan chủ quản và của chính toà soạn
đó.
Mặc dù, ra đời chậm so với các hình thái xã hội khác nhưng báo chí đã
nhanh chóng trở thành một trong những lĩnh vực xung kích bởi năng lực phản
ánh hiện thực đa dạng, sinh động và luôn luôn phát triển. Báo chí là một bộ
phận không thể thiếu trong đời sống tinh thần của con người và các giai cấp
trong cuộc đấu tranh vì sự tiến bộ văn minh của nhân loại. Khoa học kỹ thuật
và công nghệ ngày càng phát triển là động lực mạnh mẽ cho báo chí ngày
càng vươn cao, vươn xa hơn, thông tin được quảng bá rộng rãi, nhanh chóng
kịp thời đáp ứng được nhu cầu thông tin của công chúng. Hệ thống báo chí
nước ta ngày càng đa dạng, bao gồm nhiều loại hình báo chí: báo in, báo phát
Sv: Phan Văn Dụng Lớp BC 5B
Báo cáo thực tập tốt nghiệp Hệ cao đẳng báo chí khóa 5
thanh, báo truyền hình, báo trực tuyến. Mỗi loại hình báo chí nói chung và cơ
quan báo chí nói riêng cần lựa chọn cho mình một hình thức phát triển phù

hợp và năng động nhất. Tính đến ngày 21/6/2009, cả nước có 839 cơ quan báo
chí, 63 Đài tỉnh thành phố, 4 Đài cấp Trung ương, và gần 4000 Đài huyện.
Đồng thời ở tất cả các bộ, ngành, tổ chức chính trị xã hội đều có cơ quan báo
chí. Với con số thống kê đó đã cho thấy được vai trò và tầm quan trọng của cơ
quan báo chí, trong đó nổi bật là hệ thống báo in của Trung ương và địa
phương. Xã hội ngày càng phát triển, nhu cầu thông tin của con người ngày
càng cao. Vì vậy, để hoạt động đồng bộ, có hiệu quả, mỗi cơ quan báo chí cần
không ngừng đổi mới, hoàn thiện hơn cơ cấu tổ chức hoạt động của mình. Do
đó, tôi đã chọn đề tài “cơ cấu tổ chức và hoạt động của cơ quan báo chí”
(khảo sát tại báo tỉnh Quảng Bình).
2. Mục đích nghiên cứu :
Nghiên cứu đề tài này giúp tôi thấy rõ hơn tầm quan trọng của hoạt
động báo chí nói chung và cơ cấu tổ chức hoạt động của Báo tỉnh Quảng Bình
nói riêng . Từ đó đưa ra những giải pháp, định hướng đổi mới cơ cấu tổ chức
hoạt động của Báo tỉnh Quảng Bình trong thời gian tới để Báo hoàn thành tốt
hơn nữa nhiệm vụ chính trị của mình.
3. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu :
Đối tượng nghiên cứu của đề tài này là cơ cấu tổ chức hoạt động thông
tin của cơ quan báo chí .
Phạm vi nghiên cứu là tập trung khảo sát tại Báo tỉnh Quảng Bình năm
2009-2010. Do đó trong tiểu luận này tôi sẽ đi sâu vào một số vấn đề như cách
bố trí nhân lực tại cơ quan, cách thức lãnh đạo, cách thức lựa chọn
Sv: Phan Văn Dụng Lớp BC 5B
Báo cáo thực tập tốt nghiệp Hệ cao đẳng báo chí khóa 5
thông tin…Trên cơ sở đó đưa ra một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả
thông tin của cơ quan báo chí, giúp công chúng trong khâu xử lí và chọn lọc
thông tin ngày càng tốt hơn.
4. Phương pháp nghiên cứu :
Trên cơ sở lý luận, quan điểm định hướng phát triển của báo chí cách
mạng của nước ta, với phương pháp nghiên cứu chung là: Tổng hợp, phân

tích, đánh giá, nhận xét về cơ cấu tổ chức hoạt động của một cơ quan báo chí,
cũng như tham khảo các tài liệu liên quan. Từ đó khảo sát, đánh giá về thực
trạng mô hình cơ cấu của Báo tỉnh Quảng Bình.
5. Kết cấu của tiểu luận :
Ngoài phần mở đầu, kết luận tiểu luận gồm 3 chương:
Chương 1: Lý luận về cơ cấu tổ chức hoạt động của toà soạn.
Chương 2: Cơ cấu tổ chức hoạt động của Báo tỉnh Quảng Bình.
Chương 3: Đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của
Báo tỉnh Quảng Bình
Sv: Phan Văn Dụng Lớp BC 5B
Báo cáo thực tập tốt nghiệp Hệ cao đẳng báo chí khóa 5
Nội Dung
Chương 1: Lý luận về cơ cấu tổ chức hoạt động của cơ
quan báo chí
1. Khái quát chung về cơ cấu tổ chức hoạt động của cơ quan
báo chí
1.1. Một số quan niệm về cơ quan báo chí.
Cơ quan báo chí trước đây có tên là toà soạn và mang hai ý nghĩa
chính :
(1) Toà soạn tức là biên tập tu chỉnh, gọt dũa.
(2) Toà soạn còn là sự sắp đặt, sắp xếp, nề nếp, trật tự quy củ.
Từ hai ý nghĩa trên tuỳ thuộc vào tình huống cụ thể ta hiểu một cách
đúng đắn nhất.
Thông thường từ ý nghĩa thứ nhất, có thể hiểu rằng: Toà soạn dùng để
làm công tác biên tập chỉnh sửa bài vở. Và nghĩa thứ hai để chỉ các cơ quan
thông tin đại chúng như báo in, phát thanh, truyền hình…
Ngoài ra còn một số quan niệm khác nhau về cơ quan (toà soạn) báo chí:
Ở một số nước tư bản cho rằng : Toà soạn báo chí cũng như các cơ
quan, xí nghiệp tức là mọi thông tin mà cơ quan báo chí ngoài mục đích tuyên
truyền thì yếu tố chính trị cũng như lợi nhuận kinh tế mà nó mang lại phải

ngang bằng nhau.
Còn ở các nước xã hội chủ nghĩa thì lại cho rằng: Toà soạn báo chí phải
phục vụ lợi ích của nhân dân, đặc biệt là nhân dân lao động. V.I Lênin đã khái
quát về toà soạn báo chí như sau “Toà soạn báo chí phải là những người tuyên
Sv: Phan Văn Dụng Lớp BC 5B
Báo cáo thực tập tốt nghiệp Hệ cao đẳng báo chí khóa 5
truyền tập thể, cổ động tập thể, và tổ chức tập thể…” và ông ví toà soạn không
khác gì là một giàn nhạc giao hưởng, còn số báo là chính bản nhạc do giàn
nhạc giao hưởng đó chơi.
Còn trong luật sửa đổi bổ sung một số điều luật về Luật Báo Chí của
nước ta tháng 6/1999 thì ghi rõ: “Cơ quan báo chí là nơi thực hiện một số loại
hình báo chí như: báo in, báo điện tử, các cơ quan phát thanh-truyền hình tại
Trung ương và địa phương…”
Một số tác giả lại cho rằng: Toà soạn có công việc chính là biên tập, tổ
chức trang báo (đối với báo in, báo điện tử) và sắp xếp chương trình (đối với
Phát thanh- Truyền hình). Nhưng một số kiến khác cho rằng : Toà soạn, toà
báo, trụ sở báo chí, cơ quan báo chí đều có ý nghĩa như nhau về phương thức
hoạt động mà chỉ khác nhau về cách gọi, cách truyền tải thông tin.
Từ các quan niệm đó, cũng như tình hình riêng biệt của báo chí nước ta,
có thể đưa ra một khái niệm chung và bao quát về cơ quan báo chí như sau:
Cơ quan báo chí là cơ quan ngôn luận của Đảng, của chính quyền, của các tổ
chức đoàn thể xã hội lập ra và tôn trọng chấp hành pháp luật. Nó có nhiệm vụ
là cơ quan ngôn luận của tổ chức đó, thực hiện đúng tôn chỉ, mục đích mà tổ
chức đó đặt ra.
1.2. Điều kiện thành lập cơ quan báo chí
Việc thành lập cơ quan báo chí phải tuân theo các điều kiện do luật báo
chí quy định :
- Có người đủ tiêu chuẩn để đứng đầu cơ quan báo chí theo quy định tại
điều 13 của luật này. Các chức danh chủ yếu: Tổng biên tập, phóng
viên, biên tập viên của cơ quan báo chí phải tuân thủ theo đúng các quy

định về người làm báo chí.
Sv: Phan Văn Dụng Lớp BC 5B
Báo cáo thực tập tốt nghiệp Hệ cao đẳng báo chí khóa 5
- Xác định đúng tên gọi của cơ quan báo chí, tôn chỉ, mục đích, đối tượng
phục vụ, ngôn ngữ thể hiện đối với mỗi loại hình báo chí, phạm vi phát
hành chủ yếu, kì hạn xuất bản, khuôn khổ số trang, số lượng, nơi in (đối
với báo in), công suất hoạt động, thời gian phát sóng, phạm vi hoạt
động, thời gian phát sóng, phạm vi toả sóng ...( với phát thanh-truyền
hình ).
- Phải phù hợp với quy hoạch và sự phát triển chung của báo chí.
- Có trụ sở chính thức, cũng như cơ sở kĩ thuật để phục vụ cho hoạt động
báo chí.
- Đối với những Đài phát thanh-truyền hình ngoài các điều kiện trên thì
việc sử dụng máy phát công suất, thời gian, phạm vi toả sóng, tần số vô
tuyến điện thì bắt buộc phải có giấy phép do nhà nước cấp.
- Đối với hệ thống báo đài tại địa phương muốn thành lập một cơ quan
báo chí thì phải có giấy phép của chính quyền sở tại.
1.3. Điều kiện hoạt động của cơ quan báo chí
Để cơ quan báo chí hoạt động liên tục và hiệu quả thì cần có những
điều kiện sau :
- Cơ quan báo chí phải hoạt động dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý
của nhà nước cũng như tuân thủ mọi hiến pháp, pháp luật của Nhà
nước, luật báo chí, tôn chỉ mục đích của cơ quan chủ quản, đồng thời
phải có cơ chế cũng như chủ trương hoạt động một cách hợp lí, khuyến
khích hoạt động và thúc đẩy báo chí phát triển cho đúng định hướng .
- Có đội ngũ lãnh đạo, phóng viên, biên tập viên có bản lĩnh chính trị
vững vàng, đạo đức nghề nghiệp trong sáng và có trình độ chuyên môn
cao, sử dụng thành thạo các trang thiết bị phụ trợ dùng trong khi tác
Sv: Phan Văn Dụng Lớp BC 5B
Báo cáo thực tập tốt nghiệp Hệ cao đẳng báo chí khóa 5

nghiệp. Đây là một trong yếu tố quyết định chất lượng và hiệu quả của
một cơ quan báo chí.
- Phải có nguồn thông tin thường xuyên, liên tục mới mẻ, phong phú.
Luôn quan tâm đến diễn biến thay đổi của xã hội. Phải đi sâu sát vào
từng loại thông tin có liên quan đến các vấn đề chính trị qua đó truyền
tải một cách hiệu quả nhất.
- Có sự tương tác giữa cơ quan báo chí với các đối tượng xã hội. Cũng
như sự phối hợp giữa các yếu tố trong toà soạn phải hài hoà tức là :
+ Các phòng ban, từ Tổng biên tập cho đến các cán bộ phóng viên, biên tập
viên, công nhân viên chức trong toà soạn phải hoạt động một cách đồng bộ
nhịp nhàng có trách nhiệm cao.
+ Đảm bảo lưu thông trao đổi thông tin trong toà soạn tuỳ theo mức độ
thông tin. Qua đó tạo thành một kênh thông tin đồng bộ từ Tổng biên tập tới
phóng viên, biên tập viên một cách nhanh nhất.
+ Đảm bảo đời sống vật, tài chính phương tiện đi lại, phương tiện tác
nghiệp, môi trường làm việc cho đội ngũ trong toà soạn một cách tốt nhất qua
đó khuyến khích và đề cao trách nhiệm của mỗi người và của cả cơ quan báo
chí.
2. Cơ cấu tổ chức hoạt động các bộ phận trong một toà soạn
báo chí
Tuỳ thuộc vào từng quy mô, vị trí và nhiệm vụ chính trị của từng loại hình
báo chí Trung ương, địa phương, các bộ, ngành và tổ chức đoàn thể xã hội để
thiết kế bộ máy toà soạn phù hợp với điều kiện của cơ quan chủ quản và chính
toà soạn đó
Sv: Phan Văn Dụng Lớp BC 5B
Báo cáo thực tập tốt nghiệp Hệ cao đẳng báo chí khóa 5
2.1. Mô hình chung bộ máy toà soạn báo in:
Bộ (ban) biên tập
- Tổng biên tập
- Các phó tổng biên tập

- Thư ký toà soạn
- Các uỷ viên
Sv: Phan Văn Dụng Lớp BC 5B
Bộ phận hành chính-
dịch vụ
- Văn phòng
- Thư viện
- Tổ chức cán bộ
- Trung tâm vi
tính
- Nhà in tại chỗ
- Tổ điện, nước
- Tổ bảo vệ
- Đội xe
- Phòng làm ảnh
- Quảng cáo và
phát hành
- Tài vụ
- Quản trị, thiết bị
Báo cáo thực tập tốt nghiệp Hệ cao đẳng báo chí khóa 5
Sv: Phan Văn Dụng Lớp BC 5B
Bộ phận ngoài toà
soạn
- Nhà in
- Văn phòng
đại diện
- Phân xã
thường trú
- Phóng viên
thường trú

Các ban (phòng)
chuyên môn
- Ban xây dựng
Đảng
- Ban nội chính
- Ban kinh tế
- Ban quố tế
- Ban khoa giáo
- Ban văn hoá-xã
hội
- Ban thể tao
- Ban bạn đọc
- Ban thư ký
- Ban quản lý
phóng viên
Báo cáo thực tập tốt nghiệp Hệ cao đẳng báo chí khóa 5
2.2. Bộ (ban) biên tập
Một số cơ quan báo chí lớn của nước ta như báo Nhân dân, tạp chí Cộng
sản, Thông tấn xã Việt Nam, Đài truyền hình Việt Nam, Đài tiếng nói Việt
Nam...được gọi là Bộ biên tập. Đa số các báo, tạp chí còn lại của Trung ương,
Bộ, ban, ngành và các tỉnh thành phố như báo Quân đội Nhân dân, Lao động,
Tiền Phong, Tuổi trẻ...được gọi là ban biên tập. Một số báo, tạp chí nhỏ, định
kỳ xuất bản ít không lập Bộ (ban) biên tập.
Như vậy, tên gọi Bộ hay Ban biên tập về mặt khái niệm và chức năng
không khác nhau nhưng về quy mô, vị trí, mức độ có khác nhau. Đây là đầu
não của toà soạn, là bộ phận lãnh đạo và quản lý toà soạn do cơ quan chủ quản
và toà soạn lập ra để bàn bạc quyết định những vấn đề liên quan đến toàn bộ
hoạt động xuất bản các ấn phẩm báo chí của toà soạn đó.
Bộ (ban) biên tập gồm: Tổng biên tập, các phó tổng biên tập, các trưởng
ban (phòng) quan trọng, thư kí toà soạn và một số nhà báo có uy tín.

Sv: Phan Văn Dụng Lớp BC 5B
Báo cáo thực tập tốt nghiệp Hệ cao đẳng báo chí khóa 5
Bộ (ban) biên tập với các thành viên trên, thể hiện trí tuệ tập trung dân chủ,
tập thể lãnh đạo, ca nhân phụ trách nhưng đảm bảo những nguyên tắc cơ bản
của báo chí Cách mạng. Chúng ta lần lượt tìm hiểu các chức danh đó:
a) Tổng Biên tập (Tổng giám đốc)
Tổng biên tập là người đứng đầu cơ quan báo chí do cơ quan chủ quản
bổ nhiệm, trực tiếp lãnh đạo và tổ chức giáo dục của toà soạn, chăm lo củng
cố khối đại đoàn kết nội bộ xây dựng mối quan hệ với quần chúng. Tổng biên
tập chịu trách nhiệm về chất lượng nội dung chính trị và hình thức thể hiện
của tờ báo, cụ thể: Là chịu trách nhiệm trước cơ quan chủ quản, trước pháp
luật, trước bạn đọc và nhân dân, chịu trách nhiệm trước toà soạn của mình. Đó
là bốn trách nhiệm nặng nề của tổng biên tập.
Về vai trò của tổng giám đốc Các Mác đã xem như là “linh hồn chính trị”
của đài. Còn Lê-Nin xem là ngọn cờ của đài. Chủ tịch Hồ Chí Minh thì xác
định “là chiến sĩ trên mặt trận tư tưởng, văn hoá của Đảng”. Như vậy tổng
biên tập (tổng giám đốc) của báo, đài là hết sức quan trọng, họ có trách nhiệm
vị trí cực lớn, không gì thay thế được. Mọi hoạt động lớn mạnh, đúng sai của
cơ quan báo, đài là do tổng biên tập (tổng giám đốc) quyết định. Tổng giám
đốc là người như thế nào thì quan điểm chính trị và tư tưởng trong đạo đức
nghề nghiệp của cả đội ngũ toà soạn được hình thành theo hướng đó.
Đảng ta đã khẳng định: Báo chí là tiếng nói của Đảng, của nhà nước, của
các tổ chức đoàn thể xã hội và là diễn đàn của nhân dân. Như thế có nghĩa với
vị trí chức năng vai trò của mình – Tổng biên tập (tổng giám đốc) đã được
Đảng giao phó vũ khí sắc bén để nói lên tiếng nói của Đảng, Nhân dân để từ
đó góp phần phụng sự sự nghiệp xây dựng đát nước đồng thời chống lại các
thế lực thù địch. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định “Chính trị phải làm
chủ, đường lối chính trị đúng thì nhứng việc khác mới đúng được. Cho nên
Sv: Phan Văn Dụng Lớp BC 5B
Báo cáo thực tập tốt nghiệp Hệ cao đẳng báo chí khóa 5

báo chí của ta phải có đường lối chính trị đúng. Báo chí của ta cần phải phục
vụ nhân dân lao động, phục vụ chủ nghĩa xã hội”.
Với ý nghĩa và tầm quan trọng đó đồi hỏi người đúng đầu cơ quan báo
chí phải có phẩm chất năng lực nhất định, đó là:
-Tổng biên tập phải là người có bản lĩnh chính trị tư tưởng vững vàng
-Tổng biên tập phải là chuyên gia trong lĩnh vực kinh tế
-Tổng biên tập là một nhà tổ chức, quản lý điều hành giỏi
-Tổng biên tập là người có mối quan hệ xã hội rộng rãi với tổ chức Đảng,
chính quyền, đoàn thể, tổ chức xã hội và cơ quan chủ quản.
b) Phó tổng biên tập (Phó giám đốc)
Phó tổng biên tập (Phó giám đốc) là nhân vật quan trọng số hai trong toà
soạn. Số lượng các phó tổng biên tập nhiều hay ít phụ thuộc vào quy mô, vị trí
và trách nhiệm của từng tờ báo. Ví dụ như Đài truyền hình Việt Nam, Đài
tiếng nói Việt Nam, báo Nhân dân có từ 3 đến 4 phó tổng biên tập. Còn các
báo đài khác từ Trung ương đến địa phương có thể bổ nhiệm từ 2 đến 3 phó
tổng biên tập.
Phó tổng biên tập do cơ quan chủ quản bổ nhiệm trên cơ sở đề bạt của tổng
biên tập và được sự đồng ý bằng văn bản của các cơ quan chỉ đạo và quản lý
Nhà nước về báo chí.
Nhiệm vụ của phó tổng biên tập là giúp việc cho tổng biên tập. Thông
thường, tổng biên tập phụ trách chung, đối ngoại, tổ chức và phân công các
phó tổng biên tập từng mảng trong công việc của toà soạn và chịu trách nhiệm
trước tổng biên tập về công việc đó. Các phó tổng biên tập là hàng ngũ lãnh
đạo của toà soạn, có vai trò trách nhiệm lớn. Vì vậy, ngoài việc tham gia điều
Sv: Phan Văn Dụng Lớp BC 5B