Thực tế sử dụng đầu đề bài báo hiện nay

PHẦN MỞ ĐẦU
1. TÍNH THIẾT THỰC CỦA ĐỀ TÀI
Mỗi ngày, công chúng báo chí được tiếp nhận thông tin từ nhiều nguồn
khác nhau, trong đó báo in được coi là một loại hình thông tin hiệu quả nhất.
Cầm một tờ báo trên tay, dù quen hay lạ, độc giả bao giờ cũng lướt qua xem
có thông tin gì mới, sau đó mới tìm những chuyên mục yêu thích. Việc nhanh
chóng tìm ra thông tin mới lạ nhiều khi không phải qua việc đọc hết nội dung
một tin, bài mà là nhờ những đầu đề bài báo. Chính những đầu đề ấy – tên gọi
của bài báo sẽ trả lời cho độc giả thông tin họ cần biết.
Bản chất của báo chí là thông tin và thông tin đó có tính chats hai chiều (
báo chí thông tin cho công chúng và được thông tin lại qua phản hồi). Để
thông tin báo chí có hiệu quả thì với bất cứ tác phẩm báo chí nào cũng phải
hay về nội dung và hấp dẫn về hình thức. Hiệu quả đó bao giờ cũng phụ thuộc
nhiều yếu tố: thông tin sự kiện, thể loại, cách diễn đạt, cách đặt đầu đề…
trong đó đầu đề là yếu tố đặc biệt quan trọng. Đầu đề là cái tác động thị giác
đầu tiên đối với độc giả. Nó vừa là nội dung, vừa là hình thức của tờ báo, do
đó bài báo có được người đọc quan tâm, chú ý hay không phụ thuộc rất nhiều
vào đầu đề. Đọc báo là để tìm kiếm thông tin, cho nên càng tìm được thông
tin trong thời gian ngắn nhất, độc giả càng có cơ hội thu nhận được nhiều
thông tin từ nhiều bài, nhiều tờ báo khác nhau. Đối với báo chí, đầu đề phải là
cách thể hiện thông tin và có sức hấp dẫn tốt nhất để kích thích, thôi thúc độc
giả đến với bài báo.
Đầu đề tưởng như nằm ngoài bài báo nhưng thực chất lại có mối quan hệ
mật thiết với bài báo. Bài báo chứa thông tin gì thì đầu đề phải khái quát được
thông tin đó một cách đầy đủ nhất, cho nên, đầu đề cũng có ý nghĩa quan
trọng như thông tin trong bài. Vì vậy, nghiên cứu đầu đề là công việc gắn liền
với thực tế hoạt động báo chí và mang tính thực tiễn cao. Đó cũng là công
việc để hoạt động thông tin của báo chí hiệu quả hơn.
1
2. LỊCH SỬ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
Trước khoá luận này đã từng có nhiều công trình nghiên cứu, bài viết về

đầu đề bài báo từ nhiều góc độ khác nhau.
Về công trình nghiên cứu, có thể kể đến đầu tiên là cuốn “Ngôn ngữ báo
chí” của PGS.TS Vũ Quang Hào (NXB ĐHQG, 2001) trong đó có một phần
nghiên cứu tương đối đầy đủ về đầu đề bài báo. Bên cạnh đó cũng có nhiều
khoá luận tốt nghiệp, nghiên cứu khoa học về vấn đề này: Nguyễn Thu Hà,
“Về những khiếm khuyết của một số tít báo tiếng Việt theo cách nhìn của ngôn
ngữ học”, Luận văn cử nhân (ngắn hạn), Khoa Báo chí, ĐH Tổng Hợp,
H.1994; Nguyễn Đức Thắng, “Tính hấp dẫn của tít báo Việt ngữ”, Luận văn
tốt nghiệp, Khoa Báo chí, ĐH Tổng Hợp, H.1995; Trần Đỗ Thuỳ Ngân, Khảo
sá tít báo tiếng Anh ở Việt Nam, Khoá luận tốt nghiệp (Hệ chính quy VB2),
Khoa Báo chí, ĐHKHXH&NV, H., 2003…
Về những bài viết, có thể kể đến nhiều bài viết về đầu đề bài báo hoặc
vấn đề có liên quan đến đầu đề bài báo trên tạp chí Ngôn ngữ: Hồ Lê, Nhờ
đâu những tiêu đề bài viết có sức hấp dẫn, số phụ, 1982; Nguyễn Thị Thanh
Hương, Một số nhận xét về đặc điểm ngôn ngữ của các đầu đề trong báo chí
tiếng Anh hiện đại, số 9/2001…
Có thể nói đó là những công trình nghiên cứu khá đầy đủ và đã cung cấp
được cái nhìn toàn cảnh về đầu đề báo chí ở Việt Nam. Tuy nhiên những công
trình này mới chỉ dừng lại ở mức khảo sát để tìm ra những thủ pháp đặt đầu
đề thông thường hay những khiếm khuyết của một số loại đầu đề mà chưa đi
sâu vào mới quan hệ giữa tên và bài. Nhưng dù sao đây cũng là những tài liệu
bổ ích có giá trị tham khảo để chúng tôi hoàn thành tốt khoá luận này.
3. MỤC ĐÍCH, NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU
Mục đích lớn nhất của chúng tôi là tìm hiểu về thực tế sử dụng đầu đề
bài báo hiện nay thông qua khảo sát một số đầu đề, phân tích nội dung để tìm
ra mối quan hệ giữa bài và đầu đề, từ đó đánh giá chất lượng, hiệu quả và rút
2
ra những kết luận, nêu những đề xuất nhằm nâng cao chất lượng của đầu đề
bài báo trên báo chí.
Từ sau ĐH VI của Đảng, báo chí nước ta đã phát triển nhanh chóng cả

về chất lượng và số lượng. Báo chí ngày càng phong phú hơn về nội dung
thông tin, hấp dẫn về hình thức thể hiện đã đem đến cho công chúng lượng
thông tin dồi dào, hấp dẫn và bổ ích. Bên cạnh những thành tựu đã đạt được,
báo chí cũng có không ít những hạn chế cần xem xét, chỉnh đốn lại. Trong
những hạn chế đó phải kể đến việc sử dụng ngôn từ trên báo chí. Sự tuỳ tiện
trong ngôn ngữ dẫn đến sự thiếu chính xác về câu từ và khó hiểu về cách
diễn đạt đang ngày càng phổ biến. Bằng chứng là đã có nhiều độc giả phản
hồi, nhiều nhà nghiên cứu lên tiếng về tình trạng này. Về chủ thể, nhiều tờ
báo cũng đã mở hẳn chuyên mục hoặc ra nội san nêu những trường hợp sử
dụng chưa chính xác về câu từ trong bài viết cũng như trong cách đặt đầu đề.
Rõ ràng, cùng với sự chính xác về thông tin thì sự chuẩn mực trong ngôn ngữ
thể hiện là điều rất quan trọng. Một đầu đề tốt thì trước tiên phải chuẩn xác về
ngôn từ. Do đó, làm trong sáng ngôn ngữ báo chí nói chung và đầu đề bài báo
nói riêng cũng là làm trong sáng ngôn ngữ Tiếng Việt là nhiệm vụ cần thiết và
cấp bách hơn bao giờ hết. Vì vậy, trong khuôn khổ là một khoá luận tốt
nghiệp, chúng tôi không có tham vọng thống kê toàn bộ đầu đề bài báo được
sử dụng hiện nay mà cố gắng tập trung vào những đầu đề có tần số xuất hiện
lớn, qua đó làm rõ phần nào về thực tế sử dụng đầu đề bài báo trên báo chí
hiện nay.
4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Cơ sở lý luận của khoá luận tốt nghiệp này là chủ nghĩa Mác – Lênin và
tư tưởng Hồ Chí Minh cùng những đường lối, quan điểm, chính sách của
Đảng, nhà nước ta về báo chí. Cơ sở thực tiễn của chúng tôi là tổng hợp
những đầu đề bài báo, so sánh tần số xuất hiện của từng loại trên mỗi tờ báo
và phân tích về nội dung và đầu đề.
3
Các thao tác chúng tôi sử dụng:
- Thao tác tổng hợp, so sánh.
- Thao tác thống kê
- Thao tác phân tích.

5. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
Hàng ngày có rất nhiều loại báo, tạp chí xuất hiện, mỗi tờ báo lại có tới
hàng chục, hàng trăm đầu đề bài báo. Trước một khối lượng lớn đầu đề như
vậy, việc nghiên cứu quả là không dễ dàng. Do vậy, đối tượng khoá luận của
chúng tôi là những đầu đề có tần số xuất hiện lớn trên 3 tờ báo: Hànộimới
hàng ngày, Tuổi trẻ hàng ngày và Lao động cuối tuần.
- Báo Hà nội mới - cơ quan ngôn luận của Đảng bộ và nhân dân thủ đô,
là tờ báo địa phương lớn nhất, hàng ngày đem đến cho người dân Hà Nội và
cả nước những thông tin về mọi mặt hoạt động của đời sống chính trị, kinh tế,
văn hoá, xã hội.
- Báo Tuổi trẻ, cơ quan của Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh. Là
tờ báo có số lượng phát hành lớn, nội dung phong phú, đặc sắc cùng với
phong cách thể hiện tốt đã làm cho tờ báo này trở nên hấp dẫn, được nhiều
tầng lớp công chúng quan tâm.
- Báo Lao động cuối tuần. Đây là một ấn bản của báo Lao động – cơ
quan TW của Tổng liên đoàn lao động Việt Nam. Với phương hướng đứng
trên quan điểm lập trường của Đảng cộng sản Việt Nam để nói lên tiếng nói
của người lao động, Lao động cuối tuần là một tờ báo có sức hấp dẫn bạn đọc
bằng sự đa dạng hóa thông tin, bổ ích cho người đọc. Đây cũng là một trong
số ít các tờ báo có lượng phát hành cao.
KẾT CẤU CỦA KHOÁ LUẬN GỒM:
Ngoài Phần mở đầu & Phần kết luận.
Chương I – Lý luận chung về đầu đề bài báo trên báo chí
Chương II – Thực tế sử dụng đầu đề bài báo hiện nay
4
Chương III – Một số kết luận rút ra từ thực tế sử dụng đầu đề bài báo
hiện nay
CHƯƠNG I
LÝ LUẬN CHUNG VỀ ĐẦU ĐỀ BÀI BÁO TRÊN BÁO CHÍ
1. Khái niệm

Đầu đề là tên gọi của bài báo, nó còn có nhiều cách gọi khác như nhan
đề, tiêu đề, tựa đề, tên bài. Về mặt thuật ngữ, đầu đề bài báo là nghĩa tiếng
Việt của thuật ngữ tít (từ mượn tiếng Pháp Titre và tiếng Anh Title). Ở đây
chúng tôi dùng thuật ngữ “đầu đề” vì nó là phiên âm của tiếng Việt, do đó
phù hợp với cách viết, cách đọc của người Việt hơn. Mặt khác, nếu dùng thuật
ngữ tít thì từ góc độ ma-két báo, tít có nhiều cách gọi: tít đầu trang, tít bài, tít
phụ trên, tít phụ dưới, tít dẫn… vì thế khi dùng thuật ngữ tít để chỉ tên bài thì
thường dễ nhầm với những loại khác. Còn khi sử dụng thuật ngữ đầu đề là chỉ
tít lớn của bài, nghĩa là chỉ có một cách hiểu là tên bài báo mà thôi.
2. Mối quan hệ giữa đầu đề và bài báo
- Xét về vị trí, đầu đề thường được đặt ở nhiều nơi khác nhau sao cho
độc giả dễ dàng nhận ra bài báo. Tùy theo cách trình bày của hoạ sĩ mà đầu đề
có thể được đặt ở đầu bài, giữa bài hoặc được đặt “lọng” vào ảnh. Để phân
biệt giữa tên và bài báo, đầu đề thường được in với co chữ lớn hơn theo nhiều
kiểu phông. Do vậy, đầu đề thường chiếm diện tích lớn trên mặt báo.
- Về nội dung, đầu đề là sự khái quát toàn bộ thông tin của bài trong một
giới hạn ngôn từ nhất định, cho nên đó là một bộ phận rất quan trọng của bài
báo. Nội dung bài báo nói tới sự kiện, hiện tượng gì thì đầu đề sẽ tóm tắt
những thông tin đó thành một câu đơn giản, ngắn và đủ ý. Do vậy, đầu đề phụ
thuộc rất nhiều vào nội dung của bài. Còn đầu đề lại như một lời mời chào,
giới thiệu nhanh nhất, tốt nhất tới độc giả để họ chú ý và đọc bài báo. Thông
5
tin đặc sắc sẽ tạo được đầu đề hấp dân, còn đầu đề tốt sẽ lôi kéo người đọc
đến với tác phẩm đó. Sự phụ thuộc và tác động qua lại lẫn nhau đã khiến đầu
đề và bài báo không thể tách rời và có mối quan hệ hữu cơ đặc biệt.
3.Vai trò của đầu đề
Trong thời đại báo chí phát triển như hiện nay, hàng ngày chúng ta được
tiếp nhận một lượng thông tin khổng lồ từ nhiều nguồn khác nhau. Đứng
trước một khối thông tin đồ sộ như vậy, không phải ai cũng có điều kiện tìm
hiểu hết được, mà với nhiều người, họ chỉ chú ý tới những đầu đề hấp dẫn

hoặc thông tin họ quan tâm. Do đó, khi đọc bất kỳ tờ báo nào, việc đầu tiên
của độc giả là thường “lướt qua các đầu đề ở trên mỗi bài báo hoặc ở trên
trang nhất của các tờ báo hay phần mục lục của các tạp chí bởi lẽ ngay trong
những đầu đề của các bài báo ấy đã tiềm chứa những giá trị thông tin căn bản
được dồn nén trong một số lượng đơn vị từ ngữ ngắn gọn và hàm súc” [1, 31].
Đầu đề “giống như biển hiệu của một cửa hàng, hay sự chỉ dẫn trên
đường” [2, 22]. Nó giúp độc giả biết bài báo thông tin điều gì, cũng như biển
hiệu cho biết cửa hàng bán cái gì, hay sự chỉ dẫn trên đường cho biết người ta
đang và sẽ đi trên con đường nào. Với nhiệm vụ tóm tắt thông tin một cách
đầy đủ nhất, đầu đề bài báo phải được thể hiện sao cho hấp dẫn và gây ấn
tượng với độc giả ngay từ đầu.
Một tờ báo được coi như một cửa hàng mà trong đó mỗi bài báo là một
món hàng. Để thu hút khách hàng, cửa hàng đó cần phải bắt mắt từ vẻ ngoài
và phải phong phú về sản phẩm. Cũng như thế, một tờ báo muốn có nhiều độc
giả cần được chú trọng về hình thức và hấp dẫn về nội dung thông tin. Sự
chăm chút đó phải được bắt đầu từ mỗi bài báo. Bởi vậy, muốn thu hút độc
giả và khuyến khích họ đọc báo, người làm báo cần phải sử dụng một tổng thể
các kỹ thuật nhằm kích thích sự chú ý của độc giả. Trong đó, đầu đề bài báo
là yếu tố được đặc biệt chú trọng. Theo nhiều công trình điều tra xã hội học,
hơn 70% người đọc báo bị thu hút bởi sức hấp dẫn của đầu đề [3, 16]. Một
đầu đề tốt hay dở thì “chỉ cần liếc mắt qua cũng đủ để có một ý niệm tổng
6
quát. Vì vậy, cần phải dành cho đầu đề sự chăm sóc đặc biệt. Một đầu đề dở
được đặt cho một bài báo hay sẽ mang tội huỷ hoại, là một sự láng phí. Ngược
lại, một bài báo tồi cũng có thể được cứu nhờ một đầu đề hay” [4, 126].
Hiểu được vai trò và ý nghĩa quan trọng của đầu đề bài, nhà báo phải biết
cách thể hiện đầu đề sao cho cái thần của nội dung thông tin phải được diễn
đạt bằng ngôn từ đẹp và ngắn gọn
3. Đặc trưng, đặc điểm của đầu đề bài báo
Theo “Ngôn ngữ báo chí” [5, 170-171] của PGS.TS Vũ Quang Hào, đầu

đề bài báo có những đặc điểm:
- Đầu đề bài báo có số lượng rất lớn bởi mỗi trang báo có đến hàng chục
thậm chí hàng trăm đầu đề.
- Do số lượng lớn như vậy nên ngoại trừ những đầu đề có tên đặc biệt,
hấp dẫn thì độc giả thường khó có thể nắm bắt và lưu nhớ được. Khi đã không
nhớ tên bài , họ cũng khó có thể nhớ được nội dung bài.
- Đầu đề bài báo tồn tại cùng với sự tồn tại của bài báo, trong khí đó thời
gian tồn tại của bài báo khá ngắn ngủi, bởi vậy đầu đề báo cũng chỉ “sống”
trong khoảng thời gian giữa hai kỳ ra báo, thậm chí bị quên ngay sau khi độc
giả vừa đọc xong bài báo.
- Do đặc điểm của báo là thông tin nhanh, gọn, chính xác và đòi hỏi sự
hấp dẫn cao nên yêu cầu của đầu đề bài báo cũng phải chính xác, hấp dẫn và
có khả năng níu mắt người đọc ngay khi họ vừa cầm tờ báo.
- Bài báo muốn thu hút sự chú ý của người đọc, trước hết phải thông qua
đầu đề bài báo. Chính vì vậy, đầu đề bài báo có nhiệm vụ và vai trò rất lớn
quyết định đến sự thành công của bài báo.
4. Tính chất của đầu đề bài báo
Theo Loic Hervouet, “một đầu đề hay và hiệu quả đòi hỏi nhiều tính chất
và không thể thoả mãn mọi tính chất đó trong một đầu đề. Đầu đề hấp dẫn
7
làm cho ngay cả độc giả lười nhất cũng không cưỡng lại nổi”. Những tính
chất đó là:
+ Đầu đề phải rõ ràng và dễ hiểu, tức là phải làm sao để độc giả có thể
hiểu ngay lập tức. Để làm được điều này thì khi đặt đầu đề, tác giả phải tránh
các từ trừu tượng, các từ viết tắt, các từ chuyên môn, các từ dễ gây hiểu lầm.
+ Thứ hai, đầu đề phải ngắn và năng động, nghĩa là phải viết thật ngắn,
trực tiếp, loại bỏ các yếu tố thừa như: tính từ, trạng từ hay các yếu tố lặp, và
dùng câu khẳng định hơn là câu nghi vấn.
+ Đầu đề phải chính xác và chứa thông tin. Không đặt đầu đề chung
chung, theo kiểu “Thể thao cũng là một cách giải trí”, hay nửa vời theo kiểu

“Một dân tộc không bị mắc ung thư” (dân tộc nào, phải nói rõ ra luôn). Khi đặt
đầu đề phải dựa vào nội dung thông tin và không được nhầm đầu đề với
chuyên mục.
+ Cuối cùng, tác giả cho rằng đầu đề phải thích đáng. Nghĩa là nó phải
chỉ ra được thông tin độc đáo ở chỗ nào và nhất thiết phải phù hợp với nội
dung bài báo. Để biết một đầu đề có thực sự thích đáng không thì tự mình đặt
ra câu hỏi: Dùng đầu đề này cho một bài báo khác có được không? Trong sáu
tháng nữa dùng đầu đề này có được không? Nếu cả hai câu trả lời là “có” thì
rõ ràng là đầu đề đó không thích đáng. Không đặt những đầu đề hấp dẫn cho
một bài báo chẳng có gì quan trọng. Đầu đề phải có tỉ lệ cân xứng với độ dài
của bài báo. [6, 72-75]
Đây cũng chính là những yêu cầu và kỹ năng mà bất cứ nhà báo nào khi
đặt đầu đề cho tác phẩm báo chí cũng phải chú ý đặc biệt. Bởi nếu muốn độc
giả quan tâm tới bài báo của mình thì điều đầu tiên là tác giả phải biết cách
níu giữ mắt họ bằng chính những đầu đề hấp dẫn.
5. Các dạng đầu đề bài báo
- Về các dạng, Loic Hervouet cho rằng có 3 dạng đầu đề mà nhà báo có
thể lựa chọn cho phù hợp với dạng bài viết của mình. Đó là:
+ Đầu đề thông báo:
8
“Tham vọng duy nhất của loại đầu đề này là cung cấp thông tin chính cho
độc giả (…). Đầu đề này phải tóm tắt được toàn bộ bài báo trả lời một cách
đơn giản một số trong các câu hỏi cơ bản (Ai? Cái gì? Ở đâu? Khi nào? Như
thế nào? Tại sao?) (…) Nhà báo phải lựa chọn cẩn thận thông tin nào sẽ đưa
lên làm đầu đề bài báo, và làm đầu đề theo quy tắc đã nêu trên.” Cũng theo
tác giả, với loại này thì đặt đầu đề là công việc nhàm chán nhưng cũng không
hoàn toàn dễ. Trước hết, phải tìm cho được cốt lõi thông tin, sau đó chọn lựa
từ ngữ. Không thể trả lời hết sáu câu hỏi cơ bản, nhưng phải ưu tiên cho Như
thế nào? và Tại sao?. Cuối cùng là cô đọng thông tin trong một dòng sau khi
đã loại bỏ hết những yếu tố thừa.

+ Đầu đề kích thích:
Loại đầu đề này “chỉ chứa một vài yếu tố liên quan đến chủ đề của bài
báo, mục đích chính là làm cho độc giả tò mò, muốn đọc ngay lập tức. Nói
tóm lại, nó phản ánh cái thần của bài báo, hơn là nội dung bài báo”. Với loại
này, “tất cả phụ thuộc trí tưởng tượng”, nhà báo phải chú ý đến cả nội dung và
hình thức của đầu đề. Và “chú ý không để cho xu hướng rẻ tiền lấn át”.
+ Đầu đề hỗn hợp:
Theo tác giả, đây là loại “thường được dùng nhất. Đó là sự hoà hợp của cả
hai loại trên, tức là vừa cung cấp thông tin, lại vừa gợi trí tò mò”. [6, 76-77]
- Quan niệm về vấn đề này, hai nhà báo M. Voirol và J. L. Lagardette
cũng thừa nhận có 3 dạng đầu đề trên.
Theo J. L. Lagardette, chất lượng chủ yếu của đầu đề mang thông tin là
“chứa đựng phần chính của thông tin theo nghĩa chính xác và rõ ràng của nó.
Các tít đó cần phải đặc trưng, tiêu biểu, phù hợp, cân đối với độ dài của phần
nội dung”. Với những đầu đề gây chú ý thì “không nhất thiết phải là tóm tắt
các thông tin chứa đựng trong phần nội dung. Chúng nêu bật tinh thần hơn là
vấn đề cụ thể, và được nhằm để kích thích tính tò mò” [4, 127-130].
Còn nhà báo M. Voirol cũng cho rằng, đầu đề thông báo “mang đến cho
độc giả, khán giả và thính giả phần quan trọng của thông tin. Phần lớn các tít
9
của các tờ nhật báo (…) đều thuộc loại này”. Còn những đầu đề gây kích
động “ít mang thông tin hơn là muốn thể hiện một kiểu gây ấn tượng. Nó làm
cho độc giả ngạc nhiên, tò mò và đôi khi gây cười. (…). Tác giả cho rằng, loại
đầu đề này có ưu điểm là “ngắn và gây ấn tượng (thường là từ ba đến năm từ).
Nhược điểm của nó là ít thông tin. Chính vì vậy, trong các tờ nhật báo nó luôn
được kết hợp với các tít phụ ở trên hoặc những tít phụ mang tính thông tin ở
dưới và trong các tờ tạp chí nó luôn được sử dụng thêm một chiếc mũ ngoặc
vuông để giải thích.” Tác giả cũng nhấn mạnh, loại đầu đề này “phải thể hiện
một cách trung thực nội dung của bài báo”, và nó “đặc biệt cần thiết khi tít
của bài báo muốn viết theo kiểu nước đôi, mập mờ”. [2, 23-26]

6. Chức năng của đầu đề
6.1/Chức năng của báo chí
Đầu đề có tầm quan trọng và mối quan hệ hữu cơ không thể tách rời với
bài báo thì điều đầu tiên đối với đầu đề là phải thực hiện được đặc trưng và
chức năng của báo chí nói chung. Áp dụng lý thuyết “Cơ sở lý luận báo chí
truyền thông”, chức năng của báo chí được chia thành 3 nhóm chức năng cơ
bản sau: [7, 68-93]
6.1.1/ Chức năng tư tưởng
Là nhóm chức năng có vai trò đặc biệt quan trọng của báo chí. Bất cứ một
giai cấp cầm quyền hay một nhà nước nào cũng đều cần tới báo chí như một
công cụ chính để tuyên truyền hệ tư tưởng cho giai cấp, nhà nước đó tới quần
chúng nhân dân. Mặt khác, báo chí cũng liên kết các thành viên của xã hội
thành một khối thống nhất theo lập trường chính trị của giai cấp, nhà nước đó.
Với khả năng tác động rộng lớn, nhanh chóng, mạnh mẽ trong việc giáo
dục lý tưởng, chính trị, xây dựng lối sống văn hoá lành mạnh, báo chí có vai
trò lớn trong việc hình thành tính tự giác, ý thức xã hội của nhân dân. Để làm
được điều này, báo chí phải thông tin một cách toàn diện, sinh động các sự
kiện, hiện tượng, quá trình xảy ra trong đời sống thực tế tới đông đảo công
chúng. Từ đó, giúp họ có được cái nhìn toàn cảnh về hiện thực xã hội. Báo chí
10
phải đạt được nhiệm vụ là định hướng một cách toàn diện. Muốn vậy, báo chí
phải có khả năng nhìn nhận và thẩm định đời sống hiện thực một cách hệ
thống, qua đó định hướng sự chú ý của công chúng vào việc nhận thức cái cần
thiết. Nghĩa là báo chí phải hình thành một mô hình thông tin hợp lý về bức
tranh thế giới khách quan. Và việc thẩm định giá trị của sự kiện, hiện tượng,
quá trình xảy ra phải được đặt dưới ánh sáng của hệ tư tưởng và những lý
tưởng xã hội của giai cấp, nhà nước mà nền báo chí đó chịu sự chi phối. Tính
định hướng cũng bao gồm khả năng xác định mục đích hành động, kết quả
cần phải đạt, phù hợp với lợi ích chung của giai cấp, xã hội.
Là một phương tiện quan trọng của Đảng thực hiện chức năng giáo dục

chính trị – tư tưởng, báo chí góp phần vào việc hình thành ý thức xã hội, thế
giới quan, đồng thời tạo nên dư luận và định hướng dư luận xã hội đó. Việc
hình thành ý thức xã hội cũng là hình thành ý thức lịch sử - văn hoá, văn học -
nghệ thuật. Với khả năng thông tin phong phú và tác động rộng lớn của mình,
báo chí góp phần to lớn trong việc giáo dục, truyền thụ những tri thức và giá
trị văn hoá, lịch sử của dân tộc, nhân loại. Các loại hình văn học – nghệ thuật
được thể hiện trên báo chí cũng chứa đựng những nội dung lịch sử, sự kiện,
nhân vật có ảnh hưởng tới việc hình thành ý thức lịch sử, văn hoá.
Không chỉ hình thành các yếu tố của ý thức xã hội, báo chí còn có nhiệm
vụ tiến hành nhiều hoạt động tuyên truyền, cổ động và tổ chức. Các hoạt động
này có mối liện hệ mật thiết với nhau, mang đến cho công chúng những tri
thức sâu sắc có tính bản chất nhằm tác dụng vào thế giới quan và sự hình
thành những quan niệm, niềm tin, lý trí. Mặt khác chúng cũng định hướng
trong dư luận thái độ, tình cảm, cách ứng xử của xã hội đối với sự kiện, hiện
tượng, quá trình diễn ra trong đời sống hiện thực. Qua việc tác động vào các
thành viên trong xã hội, báo chí giúp họ xác định đúng tính chất, mục đích,
biện pháp và động viên quần chúng tham gia tích cực vào việc giải quyết
những nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ đất nước.
6.1.2/ Chức năng quản lý
11
Mỗi xã hội là một hệ thống rất đa dạng, phong phú và phức tạp. Do đó,
quản lý xã hội là công việc cần thiết và cũng là một hoạt động có ý thức của
con người. Để hoạt động quản lý có hiệu quả, báo chí cần đảm bảo thông tin
hai chiều thuận và nghịch giữa chủ thể quản lý và khách thể quản lý. Thông
tin hai chiều tồn tại trong hoạt động của hệ thống các phương tiện truyền
thông đại chúng. Hoạt động quản lý có hiệu quả hay không phụ thuộc nhiều
vào tính chất, số lượng và chất lượng thông tin hai chiều liên tục này. Báo chí
tổ chức hoạt đông trong lĩnh vực quản lý xã hội theo các hướng:
- Đăng tải, bình luận, phân tích và giải thích các văn kiện, nghị quyết của
Đảng, nhà nước để quần chúng hiểu, giúp họ ứng dụng những chính sách đó

vào đời sống.
- Báo chí tham gia vào việc kiểm tra các cơ quan, tổ chức… trong việc
thực hiện đường lối, chính sách… của Đảng, nhà nước. Phân tích tình hình
thực tế ở các địa phương, cơ sở sản xuất một cách toàn diện, phát hiện những
thiếu sót giúp cơ quan quản lý, cán bộ lãnh đạo nhận thức được thiếu sót để
kịp thời điều chỉnh. Đưa ra những kiến nghị, giải pháp để hoạt động quản lý
tốt hơn.
- Báo chí tham gia tích cực vào cuộc đấu tranh chống các hiện tượng tiêu
cực trong kinh tế xã hội, trong tổ chức Đảng, các cơ quan nhà nước. Mục đích
của cuộc đấu tranh này là nhằm khẳng định bản chất ưu việt của chế độ, lành
mạnh hoấcc mối quan hệ xã hội, đẩy lùi các hiện tượng trái với bản chất chế
độ, làm tổn hại đến lợi ích chung của toàn xã hội.
Các hướng hoạt động này luôn có mối liên hệ chặt chẽ, tích cực, tác động
qua lại với nhau nhằm thực hiện tốt chức năng quản lý của báo chí.
6.1.3/ Chức năng phát triển văn hoá, giải trí
Để thực hiện chức năng này, báo chí phải luôn quan tâm hàng đầu tới
những giá trị văn hoá, nhân văn: các tác phẩm văn học, nghệ thuật, âm nhạc,
điêu khắc, hội hoạ, kiến trúc, lễ hội, phim truyện… Thông qua việc phổ biến
sâu rộng tới công chúng, báo chí giúp mỗi người không ngừng bổ sung tri
12
thức, làm phong phú thêm đời sống tinh thần. Đây cũng là điều kiện để con
người tự hoàn thiện mình và phát triển một cách toàn diện hơn. Đây cũng là
công cuộc xây dựng và phát triển xã hội theo một lối sống lành mạnh nhằm
thực hiện tốt nhiệm vụ xây dựng và phát triển đất nước sánh cùng bè bạn năm
châu.
Báo chí phải luôn quan tâm và đặt lên hàng đẩu công việc chuyển tải
thông tin văn hoá, văn nghệ là nâng cao chất lượng tác phẩm văn học, nghệ
thuật, tăng cường tính hấp dẫn sinh động, tính tư tưởng của các tác phẩm và
các hoạt động văn hoá. Bằng hoạt động có tổ chức và mục đích, báo chí góp
phần hình thành nhân cách, lối sống lành mạnh, trình độ hiểu biết, khả năng

nhận thức của mỗi cá nhân trong xã hội.
Báo chí ngày càng phát triển thì những hoạt đông thông tin quảng cáo và
hướng dẫn trên báo chí cũng xuất hiện ngày càng nhiều. Điều đó có ý nghĩa
xã hội to lớn, đáp ứng nhu cầu đa dạng, phong phú của nhân dân lao động.
Các hoạt động chỉ dẫn, quảng cáo: dự báo thời tiết, thông tin giá cả thị
trường…đều làm phong phú thêm nội dung chuyển tải thông tin của báo chí.
Do đó, thực hiện chức năng phát triển văn hoá, giải trí sẽ tạo điều kiện để thực
hiện tốt chức năng tư tưởng và quản lý xã hội của báo chí.
6.2/Chức năng của đầu đề
Bên cạnh việc thực hiện những chức năng chung của báo chí thì đầu đề
bài báo cũng mang những đặc trưng, chức năng riêng của mình. Thực tế hoạt
động báo chí cho thấy, mỗi nhà báo đều có những quan điểm riêng của mình
về chức năng của báo chí. Có thể thấy điều này qua những nhận định của một
số nhà báo thế giới.
- Nói đến chức năng của đầu đề, nhà báo Pháp Jean – Luc Martin –
Lagardette cho rằng “đầu đề bài báo chứa đựng hai chức năng chính: thu hút
sự chú ý và cung cấp một thông điệp”. Nghĩa là nó vừa phải hấp dẫn vừa
chuyển tải được thông tin mới. Cũng theo tác giả, tác động thị giác và thông
tin là hai phương diện có mối giao hoà với nhau nhưng đôi khi chống lại
13
nhau. Đầu đề là một sự thoả hiệp giữa phần viết và phần hình ảnh. “Về
nguyên tắc chung, đầu đề tóm tắt bài báo. Đó là cái nhãn mang những thông
tin chỉ dẫn cho phần nội dung. Nó mang lại nhận thức tức thời về thông điệp
chính. Vì vậy, nó rất quan trọng ở chỗ chỉ cần đọc đầu đề, độc giả đã biết
được cốt lõi của thông tin”. [4, 127].
- Nhà báo Michel Voirol cũng có cùng quan điểm như trên về chức năng
của đầu đề bài báo. Theo tác giả, đầu đề phải luôn luôn khác nhau, luôn luôn
“mới”, kể cả khi thông tin được phát lại. Và để thu hút sự chú ý, đầu đề phải
ngắn, để giữ được sự chú ý thì đầu đề phải độc đáo. [3, 22]
- Trong cuốn Sổ tay dành cho các nhà báo Đông và Trung Âu (Handbook

for Journalists of Central and Eatern Europe) của Malcolm F. Mallette, tác giả
đã chỉ ra rằng, đầu đề bài báo có bốn chức năng:
+ Tổng kết thông tin
+ Phân định mức độ quan trọng của câu chuyện
+ Chúng là những yếu tố rất dễ nhận thấy trong việc trình bày của một
trang báo
+ Chúng gây cảm tình đối với người xem (giúp họ quyết định trở thành
độc giả). [1, 31]
- Còn theo quan niệm của nhà báo Pháp Loic Hervouet, “chức năng đầu
tiên của đầu đề là “bắt mắt” (thu hút mắt) độc giả khi họ lướt xem tờ báo đầu
tiên. Thông thường khi mua báo, độc giả chỉ nhìn lên tờ báo chứ ít khi xem
phần mục lục: người đã quen đọc một tờ báo sẽ mua ngay tờ báo mà không
quan tâm lắm đến việc trong số báo có những gì. Cũng có những người xem
lướt qua tờ báo ấy trước khi quyết định mua. Dù họ có phải mua báo, hay
nhận được báo miễn phí, thì việc đầu tiên bao giờ cũng là nhìn lướt qua xem
có gì đáng đọc hay không. Một đầu đề hấp dẫn, ngay lập tức sẽ thu hút sự chú
ý của độc giả.”
+ Chức năng thứ hai của đầu đề, theo tác giả nó “là một yếu tố phân biệt
bài nào quan trọng hơn bài nào. Nó thể hiện sự lựa chọn của ban biên tập.
14
Đọc toàn bộ các đầu đề trong một tờ báo, độc giả sẽ biết ngay hôm nay có gì
mới và tyhông tin nào quan trọng hơn”.
+ Tiếp theo, tác giả cho rằng “giúp độc giả lựa chọn là vai trò chính của
đầu đề”, nghĩa là có khi độc giả chỉ đọc đầu đề, hoặc đọc đầu đề xong họ xem
luôn bài báo, cũng có khi lại trở lại đọc sau… Vì vậy, theo tác giả “đầu đề
phải nêu bật được chủ đề, nếu có thể được thì nêu cả góc độ của bài báo nữa.
Đầu đề phải nhấn mạnh có gì mới, có gì hay đáng đọc.” Có như vậy, độc giả
mới có thể lựa chọn bài báo nào là cần đọc khi xem lướt qua tờ báo. [6, 71-
72]
Đầu đề là một phần của bài báo và không thể tách rời bài báo. Nó phụ

thuộc nội dung thông tin của bài báo đó và cũng mang những chức năng
chung của báo chí. Để thực hiện được chức năng đó, theo tác giả Vũ Quang
Hào đầu đề phải thoả mãn ít nhất hai yêu cầu:
Khái quát được nội dung thông tin của cả bài báo trong một cấu trúc định
danh ngôn ngữ xác định, chuẩn mực, ngắn gọn và có thể có sức biểu cảm (đối
với một vài loại đầu đề). Thứ hai, đầu đề phải được trình bày hấp dẫn (về ma-
két). Hai yêu cầu này cũng đông thời là hai điều kiện để một đầu đề níu mắt
người đọc. Đó là điều kiện cần và đủ. [5, 173]
15
CHƯƠNG II
THỰC TẾ SỬ DỤNG ĐẦU ĐỀ BÀI BÁO HIỆN NAY
1 Cấu trúc của đầu đề bài báo:
Đầu đề bài báo có hấp dẫn hay không phụ thuộc nhiều yếu tố trong đó
việc lựa chọn ngôn ngữ và cấu trúc ngữ pháp là điều rất quan trọng sẽ quyết
định giọng điệu, phong cách thể hiện của mỗi tác giả. Cấu trúc của đầu đề có
3 loại:
1.1/Đầu đề có cấu trúc là một từ
“Từ là đơn vị nhỏ nhất có nghĩa hoàn chỉnh và cấu tạo ổn định dùng để
đặt câu” [8, 63]. Từ ở đây là từ đơn hoặc từ ghép. Nó có thể là danh từ, động
từ hoặc tính từ. Loại này có tần số xuất hiện rất ít. Do vậy cũng không phải là
loại cấu trúc được sử dụng nhiều.
1.2/Đầu đề có cấu trúc là một câu
“Câu là đơn vị dùng từ hay đúng hơn dùng ngữ mà cấu tạo nên trong quá
trình tư duy, thông báo, nó có nghĩa hoàn chỉnh, có cấu tạo ngữ pháp và có tổ
chức độc lập” [8, 207]. Đây được coi là cách đặt đầu đề khá đơn giản.
Thường thì người đặt đầu đề cứ tóm tắt nội dung bài và viết thành một câu
theo 2 loại: câu đơn hoặc câu ghép. Câu đơn có kết cấu chủ – vị, là loại câu cơ
sở, thường phổ biến trong hoạt động giao tiếp và chữ viết hàng ngày. Do có
kết cấu đơn giản nên câu đơn được sử dụng nhiều cho các đầu đề bài báo dưới
các dạng như câu trần thuật, câu nghi vấn, câu cảm thán, câu mệnh lệnh.

Trong khi đó, câu ghép lại phức tạp hơn nhiều. Câu ghép thường “biểu hiện
nhận thức nhiều mặt của các hiện tượng khách quan và biểu đạt tính phức tạp
bên trong của các hiện tượng khách quan đó thông qua biện pháp tư duy phức
tạp” [9, 203-204]. Câu ghép có cấu trúc từ hai cụm chủ – vị trở lên và có các
thành tố phụ đi kèm như định ngữ, bổ ngữ nên có khả năng chứa đựng thông
tin lớn. Do tính phức tạp của nó nên việc sử dụng câu ghép không phải dễ
16
dàng, mặt khác cũng do yêu cầu đầu đề phải ngắn gọn nên đây là loại được sử
dụng ít .
1.3/Đầu đề có cấu trúc là một ngữ
Ngữ là đơn vị ngữ pháp ở bậc trung gian giữa từ và câu. Một ngữ thường
có 4 loại [8, 120-188]:
1.3.1/Kiểu danh ngữ:
Danh ngữ là một ngữ có danh từ làm chính tố (thành tố trung tâm).
Chính tố của danh ngữ có thể là danh từ đơn thể, danh từ tổng thể, danh từ
trừu tượng hay danh từ vị trí. Danh ngữ có chức năng định danh, do vậy rất
phù hợp với kiểu đầu đề nêu vấn đề, gọi tên sự vật, hiện tượng. Ví dụ:
+ Chuyện lạ ở chùa Pháp Vân
(Lao động cuối tuần, ngày 4/4)
+ Tấm huân chương trước ngày đổi tên
(Hànộimới, ngày 7/1)
+ Ước vọng của nguồn nhân lực trí tuệ
(Hànộimới, ngày14/1)
+ Hiệu quả từ cách làm hay
(Hànộimới, ngày21/2)
+ Một nét độc đáo trong văn hoá Việt Nam
(Lao động cuối tuần, ngày30/5)
+ Vị mặn của con chữ
(Tuổi trẻ, ngày 3/9)
+ Sự gán ghép phi lịch sử,

(Lao động cuối tuần, ngày 12/12)
+ Thông điệp của nghị lực thép
(Tuổi trẻ, ngày 13/12)
1.3.2/Kiểu động ngữ:
17
Là ngữ có động từ làm chính tố, đi kèm với nó là các phụ tố. Cấu trúc
này có khả năng nhấn mạnh hành động, quá trình của sự kiện, hiện tượng nhờ
vào động từ được đặt ở đầu câu. ở cấu trúc này, chủ ngữ bị lược đi, chỉ còn vị
ngữ. Độc giả chỉ biết được chủ thể khi đã đọc xong bài báo. Ví dụ:
+ Đi tìm bí mật bưởi Phúc Trạch
(Lao động cuối tuần, ngày 30/5)
+ Hoá thân thành chiến sĩ quyết tử
(Lao động cuối tuần, ngày 10/10)
+ Thăm nhà máy của một giám đốc anh hùng
(Hànộimới, ngày 14/1)
+ Giữ gìn vẻ đẹp lễ hội
(Hànộimới, ngày 29/1)
+ Quyết tâm xoá xe dù, bến cóc
(Hànộimới, ngày 4/5)
+ Dưng lều trọ học
(Tuổi trẻ, ngày 14/2)
+ Rủ nhau làm Web
(Tuổi trẻ, ngày15/7)
+ Gieo ước mơ trên đồng ruộng
(Tuổi trẻ, ngày 4/9)
+ Cảnh báo ô nhiễm môi trường hậu cúm gà
(Lao động cuối tuần, ngày 15/2)
1.3.3/Kiểu tính ngữ:
Là ngữ có tính từ làm chính tố, có khả năng biểu hiện phẩm chất, tính
chất của nhân vât, sự kiện, sự vật được nói tới trong đầu đề bài báo. Kiểu này

thường thích hợp với những đầu đề mang tính biểu cảm. Tuy nhiên loại này ít
được sử dụng do không phù hợp với cấu trúc định danh của đầu đề bài báo.Ví
dụ:
+ Hoang sơ suối cá Lương Ngọc.
18
(Lao động cuối tuần, ngày16/5)
+ Sôi động thị trường quần áo giáp Tết
(Hànộimới, ngày13/1)
+ Nhức nhối nạn cờ bạc đầu năm
(Hànộimới, ngày 7/2)
+ Đậm đà âm sắc Việt
(Hànộimới, ngày 5/6)
+ Tưng bừng ngày khai trường
(Hànộimới, ngày 6/9)
+ Nhộn nhịp vành đai biên giới
(Lao động cuối tuần, ngày 26/9)
+ Rộn ràng “thành phố mặt trời”
(Tuổi trẻ, ngày 26/1)
+ Nhọc nhằn đường đi học
(Tuổi trẻ, ngày 18/3)
+Loay hoay sắp xếp nhà máy đường
(Tuổi trẻ, ngày 21/8)
1.3.4/Ngữ ổn định hoá
Là loại đơn vị hình thành khi dùng từ để cấu tạo câu nhưng không phải
là đơn vị có sẵn và không có cấu tạo ổn định. Trong quá trình phát triển của
ngôn ngữ, có nhiều ngữ dần dần ổn định hoá. Quá trình ổn định hoá tạo nên
những từ ghép hai tiếng hoặc ở phạm vi rộng hơn là những đơn vị có thể gọi
là “thành ngữ”.
2. Phân loại đầu đề
Như đã nói, số lượng đầu đề bài báo là rất lớn, do đó việc phân chia các

cách thức đặt đầu đề cũng không thể đầy đủ hết được. Vì vậy, trong khoá luận
này, chúng tôi chỉ tập hợp và phân chia những đầu đề có tần số xuất hiện lớn.
Mỗi loại đầu đề, chúng tôi đưa ra những ví dụ cụ thể và phân tích nội dung để
19
tiện cho việc xem xét mối quan hệ giữa tên bài và nội dung. Sau khi khảo sát,
chúng tôi thấy các đầu đề thường được đặt theo những cách thức sau:
2.1/Đầu đề thông báo
- Kiểu đầu đề này phổ biến nhất cho hầu hết các tin. Như trên đã nói,
tham vọng duy nhất của đầu đề này là cung cấp thông tin chính cho độc giả.
Thông tin trong bài báo hấp dẫn thì đầu đề cũng hấp dẫn, nghĩa là đầu đề này
phụ thuộc vào nội dung bài. Ví dụ:
+ Đảo Bạch Long Vĩ được cấp điện 24/24 giờ.
(Tuổi trẻ, ngày 30/10)
Tin này thông báo sẽ diễn ra lễ cắt băng khánh thành chính thức đưa
trạm điện gió vào khai thác, cấp điện thường xuyên cho quân, dân và lực
lượng thanh niên xung phong trên đảo. Tin còn cho biết tổng số vốn đầu tư
xây dựng công trình; thời hạn sử dụng điện mỗi ngày của người dân trên đảo
trước khi có trạm mới này. Đầu đề đã đưa được thông tin quan trọng nhất, do
vậy độc giả chỉ cần lướt qua là biết được thông tin mới
+ Trường CĐ GTVT3 (TP.HCM): Hàng trăm sinh viên đập phá ký túc
xá.
(Lao động cuối tuần, ngày 9/5)
Đây là tin sâu về nguyên nhân vụ đập phá. Đó là do nhà trường không
tôn trọng ý kiến và nhu cầu của sinh viên, dẫn đến việc một số sinh viên sau
khi uống rượu say đã hành động quá khích kéo theo phản ứng lây lan của
nhiều sinh viên trong trường rồi tới ký túc xá gây rối và phá hoại.
+ Quận 3, TP. HCM: sập nhà, 2 người chết, 8 người bị thương.
(Tuổi trẻ, ngày 2/1)
Tin nói về một ngôi nhà bị sập lúc đang xây dựng. Tin cho biết thời gian
xảy ra, nguyên nhân, công tác cứu hộ và tình trạng các nạn nhân. Đầu đề nêu

được chi tiết nổi bật nhất, do vậy độc giả có được cái nhìn tổng quát về sự
kiện, họ có thể tiếp tục đọc tin hoặc cũng có thể không vì đã nắm được thông
tin chính của bài.
20
+ Năm 2004: Sẽ có 14.000 người nghiện ở TP.HCM trở thành công
nhân.
(Tuổi trẻ, ngày 27/1)
Đây là số học viên đã hoàn tất việc cai nghiện và được chuyển sang làm
công nhân theo đề án sau cai nghiện. Nhiều đơn vị, doanh nghiệp đăng ký tiếp
nhận học viên sau cai nghiện vào làm việc.
+ Chủ tịch nước Trần Đức Lương đã về đến Hà Nội, kết thúc tốt đẹp
chuyến thăm chính thức ba nước LB Nga, CH Hung-ga-ri và Vương quốc
Anh.
(Hànộimới, ngày 28/5)
+ Hầm Hải Vân sẽ được đưa vào sử dụng cuối năm nay.
(Tuổi trẻ, số 4023, ngày 29/1)
+ UBND Thành phố ra chỉ thị tổ chức phục vụ Tết Giáp Thân, phát động
“Tết trồng cây” và thực hiện kế hoạch sản xuất vụ đông xuân 2004.
(Hànộimới, ngày 8/1)
+ Quỹ bảo trợ trẻ em Việt Nam tiếp nhận 3 tỷ 535 triệu đồng tài trợ của
Bộ Công nghiệp.
(Hànộimới, ngày 7/1)
+ Cháy lớn tại Cty giày Thượng Thăng – TP.HCM
(Lao động cuối tuần, số 6617, ngày 17/10)
+ Nội các I-xra-en thông qua kế hoạch đơn phương của Thủ tướng A-ri-
en Sarôn
(Hànộimới, ngày 8/6)
+ Giáo hội Phật giáo Việt Nam tổ chức trọng thể Đại lễ Phật đản Phật
lịch 2548.
(Hànộimới, ngày 3/6)

+ Đồng Nai: Công an xã dùng súng thị uy dẫn đến chết người
(Tuổi trẻ, ngày 27/9)
+ I-rắc: Bất đồng về lựa chọn chính phủ tổng thống lâm thời.
21
(Hànộimới, ngày 1/6)
…
Những đầu đề trên đều khái quát được thông tin chính của bài. Do vậy,
đọc giả khi lướt qua cũng có thể có được ý niệm tổng quát về thông tin.
- Đối với tin thì đây là kiểu đầu đề đắc dụng, tuy nhiên với các loại bài
thì mức độ sử dụng không nhiều như trên tin. Ví dụ:
+ Lấn chiếm đất đai xây dựng nhà không phép tại 114 Hoàng Hoa Thám.
(Hànộimới, ngày 23/2)
Bài viết về khiếu kiện của các hộ dân số nhà 114 cũ, nay là 375 Hoàng
Hoa Thám, phường Ngọc Hà (Hà Nội) đối với một số gia đình chiếm dụng
diện tích phụ, đường đi chung và xây dựng không phép để sử dụng riêng.
+ Gà chết hàng loạt ở Long An – Tiền Giang.
(Tuổi trẻ, ngày 2/1)
Thông báo tình hình các đàn gà chết hàng loạt chỉ trong thời gian rất
ngắn sau khi xuất hiện một vài dấu hiệu. Bài viết cũng đưa ra nguyên nhân và
các biện pháp giải quyết.
+ Các bến xe sẽ nằm ở ngoại vi thành phố.
(Hànộimới, số ngày 5/1)
Theo quy hoạch mới của Thủ đô, các bến xe khách liên tỉnh và xe tải liên
tỉnh đều đựơc xây dựng ở phía Bắc, Nam và Tây nam thành phố, nghĩa là phía
ngoài thành phố để dễ dàng hoạt động.
+ Bà Ngô Bá Thành – “người đàn bà thép” đã ra đi…
(Tuổi trẻ, ngày 6/2)
+ Đồng Tháp: hơn 8.200 HS phải nghỉ học vì lũ
(Tuổi trẻ, ngày 27/9)
+ Việt Nam từng có những hải đội Hoàng Sa.

(Tuổi trẻ, ngày 31/1)
+ Hà Nội: chen nhau nộp thuế trước bạ nhà đất
(Tuổi trẻ, ngày 30/12)
22
+ Từ nay đến 2010: Sẽ mở thêm 110 trường ĐH, CĐ
(Tuổi trẻ, ngày 11/10)
…
Có thể nói đầu đề thông báo la loại cung cấp thông tin hiệu quả về sự
kiên, quá trình, hiện tượng. Nhờ vậy độc giả sẽ dễ dàng nắm bắt được thông
tin ngay mà không cần phải đọc cả bài.
2.2/Đầu đề giải thích.
Thường thì kiểu đầu đề này đưa tên riêng, danh từ lên phần đầu của đầu
đề, phần còn lại nêu đặc điểm có tính chất nổi bật hoặc mang tính thời sự của
tên riêng, danh từ đó. Và giữa hai phần của đầu đề thường sử dụng một gạch
nối hoặc dấu hai chấm nhằm làm rõ thành phần chính.Ví dụ:
+ Hoa kim châm – nữ hoàng vitamin.
(Lao động cuối tuần, ngày 9/5)
Đây không chỉ là một loại hoa đẹp mà còn là vị thuốc quý chữa được các
bệnh đường tiết niệu, chảy máu cam, viêm gan… Đây cũng là một thứ “rau”
cao cấp giàu vitamin có thể chế biến thành các món ăn độc đáo. Do vậy, trồng
hoa kim châm đem lại nguồn lợi kinh tế lớn. Tác giả đã chọn một trong những
đặc điểm giá trị của hoa đặt cho đầu đề.
+ Ốc sên lớn – món ngon bị bỏ quên.
(Lao động cuối tuần, ngày 4/4)
Bài viết cho biết những chất bổ có trong ốc sên và tác dụng chữa bệnh,
đặc điểm sinh học của nó. Đây là loại thức ăn tốt cho gia cầm, thuỷ sản, cây
trồng. Trong khi ở nước ta ốc sên bị bỏ quên thì tại Pháp hàng năm phải nhập
khẩu với số lượng lớn để làm thức ăn.
+ Nhạc sĩ Nguyễn Văn Nam: Người viết giao hưởng nhiều nhất nước.
(Tuổi trẻ, ngày 31/1)

Bài cho biết ông là nhạc sĩ sinh ra ở vùng quê nhạc tài tử, được đào tạo
bài bản về âm nhạc từ nhỏ và sáng tác rất nhiều bản nhạc cho các loại đàn.
23
Ông cũng là nhạc sĩ đầu tiên của Việt Nam được Mỹ đặt hàng để dàn dựng tác
phẩm mới tại NewYork
+ Cà cuống – món gia vị của bậc đế vương.
(Lao động cuối tuần, ngày 11/4)
Trong lịch sử, cà cuống từng được coi là ngang hàng với các món sơn
hào hải vị quý hiếm để đem dâng vua. Tinh dầu cà cuống được xếp là loại sản
phẩm của côn trùng được bán với giá cao nhất. Tuy nhiên, ngày nay cà cuống
đang có nguy cơ tuyệt chủng.
+ Vịt bầu Quỳ – nguồn mì chính tự nhiên.
(Lao động cuối tuần, ngày 16/5)
Đây là một giống vịt quý, đặc sản của dân tộc Thái (Nghệ An). Với
những thớ thịt ít mỡ, dày chắc và tỉ lệ mì chính cao, vịt bầu Quỳ được đánh
giá là giống vịt ngon nhất nước ta.
+ Ba ba – thần tài nước ngọt
(Lao động cuối tuần, ngày 24/10)
Do có tác dụng chữa bênh, bổ máu, tăng cường sức khoẻ, và là món ăn
ngon, đặc sắc nên ba ba là một loài thuỷ sản có khả năng đem lại nguồn lợi
kinh tế cao, và được mệnh danh là “thần tài nước ngọt”.
+ Niên giám điện thoại và những trang vàng: Cẩm nang mua sắm và cơ
hội giao thương.
(Hànộimới, ngày 17/6)
Nêu những tiện ích của cuốn sách với người dân và các doanh nghiệp.
Iửc cải tiến nội dung và hình thức để cuốn sách ngày càng tiện lợi hơn.
+ Cỏ mật – nguồn đường tự nhiên lý tưởng
(Lao động cuối tuần, ngày 18/4)
Loại cỏ này có tỷ lệ ngọt gấp 300 lần so với đường, có tác dụng cho trí
nhớ và tạo giấc ngủ sâu. Đồng thời là một dược phẩm tốt cho người mác bệnh

béo phì, tiểu đường. Dễ trồng, đầu tư ít mà hiệu quả kinh tế cao.
+ Tôn Thất Bách – người trí thức của nhân dân.
24
(Lao động cuối tuần, ngày 28/3)
+ Thủ Thiêm - đô thị sinh thái
(Tuổi trẻ, ngày 11/11)
+ Nguyễn Hoàng Phương – một đời khám phá đến cùng.
(Lao động cuối tuần, ngày 28/3)
+ Rau hẹ – vị thuốc tiện dụng và rẻ tiền.
(Lao động cuối tuần, ngày 5/12)
+ Chùa Hà Nội – cốt cách chân, thiện, mỹ của ông cha.
(Hànộimới, ngày 1/5)
+ Enya – nữ hoàng của những bản thánh ca.
(Lao động cuối tuần, ngày 9/5)
+ Xuân Đỉnh – vùng quê giàu truyền thống cách mạng.
(Hànộimới, ngày1/5)
…
2.3/Đầu đề câu hỏi
Đây là đầu đề này được sử dụng khá phổ biến trên các báo. Căn cứ vào
những mối quan hệ giữa nội dung và tên bài, chúng tôi thấy có hai loại:
• Câu hỏi ở đầu đề được trả lời trong bài
• Câu hỏi ở đầu đề không được trả lời trong bài.
- Câu hỏi ở đầu đề được trả lời trong bài
Với loại này, độc giả được hứa hẹn một câu trả lời chắc chắn ở phía dưới
bài. Đầu đề này thường có từ để hỏi Vì sao, tại sao, như thế nào… Hoặc được
dùng cho những bài phỏng vấn, hoặc đối với những bài mà câu hỏi đã mang
giá trị khẳng định 9độc giả chỉ biết điều này sau khi đã đọc xong bài. Và có
thể coi đây là một thủ pháp nhằm gây sự chú ý của độc giả. Ví dụ
+ Vì sao nông sản Việt Nam cần có thương hiệu?
(Hànộimới, ngày 8/1)

25