Đặc trưng của chủ nghĩa khoa học hiện đại

ĐỀ ÁN
KINH TẾ CHÍNH TRỊ

Đề tài:

ĐẶC TRƯNG CỦA CHỦ NGHĨA TƯ BẢN HIỆN ĐẠI















LỜI MỞ ĐẦU

Từ khi bước vào thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội tới nay, Đảng ta
luôn nhận thức rằng phân phối thu nhập là một nội dung quan trọng trong
chính sách kinh tế-xã hội của đất nước, liên quan trực tiếp đến cuộc sống

THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN


ca hng chc triu con ngi, n ng lc phỏt trin kinh t, n n nh
chớnh tr xó hi v nõng cao hiu lc qun lý ca nh nc.
Phõn phi thu nhp l nhng vn rng ln liờn quan n cỏc hot
ng kinh t, vn hoỏ, xó hi ca nh nc v nhõn dõn lao ng, trong
thi k quỏ lờn ch ngha xó hi noc ta. Phõn phi thu nhp úng vai
trũ cc k quan trng trong kinh t th trng. Nú ni lin sn xut vi sn
xut, ni lin sn xut vi tiờu dựng, ni lin cỏc th trng trong nn kinh
t. Ch phõn phi ỳng n gúp phn thỳc y tc phỏt trin v tng
trng kinh t, ng thi m bo c s bỡnh ng xó hi.
Chớnh vỡ vy m phõn phi thu nhp trong thi k quỏ phi luụn
c quan tõm ỳng n to nờn ch ngha xó hi, to ra ng lc mnh
m gúp phn tớch cc thỳc y sn xut phỏt trin, n nh tỡnh hỡnh kinh t
xó hi,nõng cao i sng nhõn dõn,thc hin mc tiờu dõn giu nc mnh
xó hi cụng bng dõn ch vn minh










NI DUNG

I. Lí LUN CHUNG V PHN PHI THU NHP

Phõn phi thu nhp trong thi kỡ quỏ lờn ch ngha xó hi l mt
vn vụ cựng quan trng to ra ng lc mnh m gúp phn tớch cc
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN


thúc đấy sản xuất phát triển, ổn định tình hình kinh tế- xã hội, nâng cao đời
sống nhân dân, thực hiện mục tiêu dân giàu , nước mạnh, xã hội công
bằng,dân chủ, văn minh.
1. Lý luận của chủ nghĩa Mác- Lênin về phân phối.
1.1 Bản chất và vị trí của phân phối.
- Phân phối là một khâu của quá trình tái sản xuất xã hội
Qúa trình tái sản xuất xã hội theo nghĩa rộng bao gồm bốn khâu: sản xuất,
phân phối, trao đổi, tiêu dùng. Các khâu này có quan hệ chặt chẽ với nhau,
trong đó sản xuất là khâu cơ bản đóng vai trò quyết định; các khâu khác
phụ thuộc vào sản xuất, nhưng chúng có quan hệ trở lại đối với sản xuất
cũng như ảnh hưởng lẫn nhau. Trong quá trình táI sản xuất xã hội, phân
phối và trao đổi là các khâu trung gian nối sản xuất và tiêu dùng, vừa phục
vụ và thúc đẩy sản xuất, vừa phục vụ tiêu dùng.
Phân phối bao gồm: Phân phối cho tiêu dùng sản xuất là tiền đề,
điều kiện và là một yếu tố sản xuất, nó quyết định quy mô, cơ cấu và tốc độ
phát triển của sản xuất. Phân phối thu nhập quốc dân hình thành thu nhập
của các tầng lớp dân cư trong xã hội. Phân phối thu nhập là kết quả của sản
xuất, do sản xuất quyết định. Tuy là sản vật của sản xuất, song sự phân
phối có ảnh hưởng không nhỏ đối với sản xuất; có thể thúc đẩy hoặc kìm
hãm sự phát triển của sản xuất. P.Ănghen viết: “Phân phối không phảI chỉ
đơn thuần là kết quả thụ động của sản xuất và trao đổi: Nó cũng có tác
động trở lại đến sản xuất và trao đổi”. Nó cũng có liên quan mật thiết với
việc ổn đinh tình hình kinh tế- xã hội và nâng cao đời sống nhân dân.
Như vậy, phân phôí là phân phôí tổng sản phẩm xã hội và phân phối
thu nhập quốc dân và nó được thực hiện dưới các hình thái; phân phối hiện

vật và phân phối dưới hình tháI giá trị (phân phôi qua quan hệ tài chính, tín
dung…)
- Phân phối là một mặt của quan hệ sản xuất
THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN


C.Mac ó nhiu ln nờu rừ quan h phõn phụớ cng bao hm trong
phm vi quan h sn xut: Quan h phõn phụớ v thc cht cng ng
nht vi quan h sn xut y, rng chỳng cu thnh mt sau ca quan h
sn xut y. Xột v quan h gia ngi v ngi thỡ phõn phi do quan h
sn xut quýờt nh. Vỡ vy, mi phng thc sn xut cú quy lut phõn
phi ca cỏi vt cht thớch ng vi nú. Quan h sn xut nh th no thỡ
quan h phõn phi nh th y. C s ca quan h phõn phi l quan h s
hu v t liu sn xut v quan h trao i hot ng cho nhau. S bin i
lch s ca lc lng sn xut v quan h sn xut kộo theo s bin i ca
quan h phõn phi. Quan h phõn phi cú tỏc ng tr li vi quan h s
hu v do ú i vi sn xut: Cú th lm tng hoc gim quy mụ s hu,
hoc cng cú th lm bin dng tớnh cht ca quan h s hu. Cỏc quan h
phõn phi va cú tớnh ng nht, va cú tớnh lch s. Tớnh ng nht th
hin ch trong bt c xó hi no, sn phm lao ng cng c phõn chia
thnh: mt b phõn cho tiờu dựng sn xut, mt b phn d tr v mt
b phn cho tiờu dung chung ca xó hi v cho tiờu dựng cỏ nhõn. Tớnh lch
s ca quan h phõn phi l mi xó hi cú quan h phõn phi riờng phự hp
vi tớnh cht ca quan h sn xut xó hi ú, ngha l quan h phõn phi l
mt mt ca quan h sn xut, cng nh quan h sn xut, quan h phõn
phi cú tớnh cht lch s. C.Mỏc vit: Quan h phõn phi nht nh ch l
biu hin ca mt quan h sn xut lch s nht nh. Do ú, mi hỡnh thỏi
phõn phi u bin i cựng mt lỳc vi phng thc sn xut nht nh
tng ng vi hỡnh thỏi phõn phi y. Ch thay i c quan h phõn phi
khi ó cỏch mng hoỏ c quan h sn xut ra quan h phõn phi y.

Phõn phi cú tỏc ng rt ln i vi sn xut nờn nh nc cỏch mng cn
s dng phõn phi nh l mt cụng c xõy dng ch mi, phỏt
trin kinh t theo hng xó hi ch ngha.
1.2. Cỏc hỡnh thc phõn phi thu nhp trong thi kỡ quỏ lờn ch
ngha xó hi.
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN


- Tính tất yếu khách quan của sự tồn tại nhiều hình thức phân phối thu
nhập trong thời kì quá độ lên chủ nghiã xã hội ở Việt Nam
Xuất phát từ yêu cầu của các quy luật kinh tế khách quan và từ đặc điểm
kinh tế- xã hội ở nước ta, trong thời kì quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở Việt
Nam tồn tại nhiều hình thức phân phối thu nhập.Đó là vì:
Thứ nhất, nền kinh tế nước ta là nền kinh tế nhiều thành phần, có
nhiều hình thức sở hữu khác nhau.
Thứ hai, trong nền kinh tế nước ta còn tồn tại nhiều phương thức kinh
doanh khác nhau.
Nền kinh té nước ta là nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa. Trong nền kinh tế này, có nhiều chủ thể sản xuất, kinh doanh thuôc
nhiều thành phần kinh tế tham gia. Mỗi thành phần kinh tế có phương thức
tổ chức sản xuất kinh doanh khác nhau. Ngay trong mỗi thời kì, kể cả thành
phần kinh tế nhà nước cũng có các phương thức kinh doanh khác nhau, do
đó kết quả và thu nhập là khác nhau.
Hơn nữa, trong điều kiện của nền kinh tế thị trường, các chủ thể sản
xuất, kinh doanh tham gia vào nền kinh tế đều có sự khác nhau về sở hữu
của cải, tiền vốn, trình độ chuyên môn, tay nghề, năng lực sở trường, thậm
chí khác nhau sự may mắn … do đó, khác nhau về thu nhập.
Vì vậy không thể có một hình thức phân phối thu nhập thống nhất, trái
lại có nhiều hình thức khác nhau.
- Các hình thức phân phối thu nhập trong thời kì qúa độ lên chủ nghĩa

xã hội
Một là, phân phối theo lao động. Phân phối theo lao động là phân phối
trong các đơn vị kinh tế dựa trên cơ sở sở hữu công cộng về tư liệu sản
xuất( kinh tế nhà nước) hoặc các hợp tác xã cổ phần mà phần góp vốn của
các thành viên bằng nhau (kinh tế hợp tác). Các thành phần kinh tế này đều
dựa trên chế độ công hữu xã hội chủ nghĩa về tư liệu sản xuất ở các trình độ
khác nhau. Người lao động làm chủ những tư liệu sản xuất, nên tất yếu
THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN


cng lm ch phõn phi thu nhp. Vỡ vy phõn phi thu nhp phI l li ớch
ca ngi lao ng
Phõn phi theo lao ụng l hỡnh thc phõn phi thu nhp cn c vo
s lng v cht lng lao ng ca tng ngi ó úng gúp cho xó hi.
Theo quy lut ny, ngi lm nhiu hng nhiu, lm ớt hng ớt, ngi cú
sc lao ng lm khụng lm thỡ khụng hng; lao ng cú k thut cao, lao
ng nhng ngnh ngh c hi, trong iu kờn khú khn u c
hng phn thu nhp thớch ỏng.
Phõn phi theo lao ng l hp lý nht, cụng bng nht so vi cỏc hỡnh
thc phõn phi khỏc trong lch s. C s ca s cụng bng xó hi ca s
phõn phi ú l s bỡnh ng trong quan h s hu v t liu sn xut. Tuy
nhiờn phõn phi theo lao ng cũn cú nhng hn ch nhng l nhng hn
ch khụng th trỏnh khi trong giai on u ca xó hi cng sn ch
ngha. Ch khi no cựng vi s phỏt trin ton din ca cỏ nhõn, nng xut
ca h cng tng lờn v tt c cỏc ngun ca ci xó hi u tuụn ra di do
thỡ khi ú ngi ta mi cú th vt ra khi gii hn cht hp ca cỏi phỏp
quyn t sn v xó hi mi cú th thc hin phõn phi theo nhu cu. Ch
khi ú mi cú s bỡnh ng thc s.
Hai l, cỏc hỡnh thc phõn phi khỏc:
nc ta ang tn ti nhiu thnh phn kinh t vi s a dng cỏc hỡnh

thc s hu v cỏc hỡnh thc t chc sn xut- kinh doanh. Do ú ngoi
hỡnh thc phõn phi theo lao ng, trong thi kỡ qỳa cũn tn ti cỏc hỡnh
thc phõn phi thu nhp khỏc. ú l:
Trong cỏc n v kinh t tp th bc thp cú s kt hp phõn phi theo vn
v phõn phi theo lao ng.
Trong thnh phn kinh t, cỏ th, tiu ch thỡ thu nhp ph thuc vo
s hu t liu sn xut, vn u t sn xut v tI nng sn xut, kinh
doanh ca chớnh nhng ngi lao ng.
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN


Trong kinh tế tư bản tư nhân và tư bản nhà nước, việc phân phối ở đây dựa
trên cơ sở hữu vốn cổ phần, sở hữu sức lao động, sở hữu tư sản …
Ba là, phân phối thơng qua phúc lợi tập thể, phúc lợi xã hội.Để nâng
cao mức sống về vật chất và văn hố của nhân dân đặc biệt là các tầng lớp
nhân dân lao động, sự phân phối thu nhập của mọi thành viên xã hội được
thực hiện thơng qua quỹ phúc lợi tập thể và xẫ hội. Sự phân phối này có ý
nghĩa quan trọng để xây dựng chế độ mới, để phát triển kinh tế theo hướng
xã hội chủ nghĩa.
- Từng bước thực hiện cơng bằng xã hội trong phân phối thu nhập
Trong thời kì q độ lên chủ nghĩa xã hội bỏ qua chế độ tư bản chủ nghĩa
từ một nền kinh tế nơng nghiệp lạc hậu, Đảng và Nhà nước ta chủ trương
thực hiện nhất qn và lâu dàI chính sách phát triển nền kinh tế theo định
hướng xã hội chủ nghĩa, thì vẫn còn sự tồn tại bất bình đẳng trong phân
phối thu nhập. Để đạt mục tiêu từng bước thu hẹp và xóa bỏ sự bất bình
đẳng, từ thực tiễn nước ta cần phảI thực hiện:
Thứ nhất, phát triển mạnh mẽ lực lượng sản xuất, bởi như
PH.Ăngghen, phương thức phân phối về căn bản là phu thuộc vào số lượng
sản phẩm được phân phối.
Thứ hai, tiếp tục hồn thiện chính sách tiền cơng, tiền lương, chống

chủ nghĩa bình qn và thu nhập bất hợp lý, bất chính. Gắn chặt tiền cơng
tiền lương với năng xuất, chất lượng và hiệu quả sẽ đảm bảo quan hệ hợp
lý về thu nhập cá nhân giữa các ngành nghề. Nghiêm trị những kẻ có thu
nhập bất chính, cần phải tiền tệ hố tiền lương và thu nhập, xố bỏ những
đặc quyền, đặc lợi trong phân phối.
Thứ ba, điều tiết thu nhập dân cư, hạn chế sự chênh lệch q đáng về
mức thu nhập. Điều tiết thu nhập được thực hiện thơng qua các hình thức:
điều tiết giảm thu nhập thơng qua hình thức thuế thu nhập và hình thức tự
nguyện đóng góp của các nhân có thu nhập cao vào quỹ phúc lợi xã hội, từ
thiện, … Trong đó thuế thu nhập là hình thức quan trọng nhất, chủ yếu nhất
THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN


v iu tit lm tng thu nhp c thc hin thụng qua ngõn sỏch nh
nc, ngõn sỏch ca cỏc t chc chớnh tr xó hi, cỏc qu bo him qua giỏ,
tr cp, ph cp cỏc loi, tớn dng tiờu dựng v cú th mt phn hin vt
cho mt sụ i tng nht nh qua cỏc hot ng t thin ca cỏc t chc,
cỏ nhõn. Nhng iu ú nhm tr giỳp thng xuyờn cho nhng ngi cú
thu nhp thp, ngi tht nghip, nhng ngi tham gia bo him khi gp
ri ro, nhng ngi thuc din chớnh sỏch xó hi, b xung thu nhp mang
tớnh cht bỡnh quõn trong cỏc t chc, cỏc doanh nghip vo cỏc dp l tt

Th t, khuyn khớch lm giu hp phỏp i ụi vi xoỏ úi gim
nghốo. Mi thnh phn kinh t, mi cụng dõn, mi nh u t m mang
nghnh ngh, to nhiu vic lm cho ngi lao ng. Mi cụng dõn u
c t do hnh ngh, thuờ mn nhõn cụng theo phỏp lut, phỏt trin dch
v vic lm. Phõn b li dõn c v lao ng trờn a bn c nc. M rng
kinh t i ngoi, y mnh xut khu lao ng. to iu kin cho mi ngi
lao ng t to, tỡm kim vic lm. Thc hin xoỏ úi gim nghốo, n n
ỏp ngha, bo him xó hi v cỏc hot ng nhõn o,t thin. tng

bc t ti s tin b v cụng bng xó hi trong phõn phi thu nhp, xut
phỏt t iu kin c th, nhim v trc mt l phI thc hin tt chng
trỡnh xoỏ úi gim nghốo, nht l i vi vựng cn cỳ cỏch mng, vựng ng
bo dõn tc thiu s.
2. Quan im ca ng ta v ca Ch tch H Chớ Minh v phõn phi
thu nhp.
a. Quan im ca Ch tch H Chớ Minh v phõn phi thu nhp.
Sau khi gii phúng (nm 1954), min Bc nc ta bc vo khụi phc
v phỏt trin kinh t.Cụng cuc khụi phc v phỏt trin kinh t khụng ch
nhm to c s vt cht k thut cho ch ngha xó hi min Bc, m cũn
nhm to c s u tranh thng nht nc nh. lónh o nhõn dõn
thc hin thng li cụng cuc cỏch mng ny, Ch tch H Chớ Minh ó cú
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN


nhiu bi vit rt quan trng, trong ú Ngi rt quan tõm n vn phõn
phi thu nhp.
Phỏt trin sn xut l iu kin nõng cao i sng nhõn dõn.Phi ra
sc sn xut v thc hnh tit kim.Nhng, phi phõn phi cho cụng bng,
hp lớ.Trong Bi núi ti hi ngh rỳt kinh nghim cụng tỏc qun lớ hp tỏc
xó nụng nghip ton min Bc, Ch tch H Chớ Minh nhc nh: Sn
xut c nhiu v ng thi phi chỳ y phõn phi cho cụng bng.Mun
phõn phi cho cụng bng, cỏn b phi chớ cụng vụ t, thm chớ cú cỏn b vỡ
li ớch chung m phi chu thit mt phn no ú.Ch nờn cỏi gỡ tt thỡ
ginh cho mỡnh, cỏi gi xu thỡ ginh cho ngi khỏc.
T tng phõn phi phi cụng bng dc Ch tch H Chớ Minh rt
quan tõm v luụn nhc nh cỏn b dng viờn, nhng ngi cú chc cú
quyn phi chm lo thc hin. Ngi vit : Ht sc chm lo i sng
nhõn dõn. Phi ra sc phỏt triờnt sn xut v thc hnh tit kim, li phi
phõn phi cho cụng bng xó hi hp lớ,tng bc ci thin vic n ,

mc,hc, phc v sc kho v gii trớ ca nhõn dõn.c bit chỳ trng cỏc
vựng bchiộn tranh tn phỏ, cỏc chỏu m cụi,cỏ c gi yộu v gia ỡnh cac
lit s, thng binh, b i, thanh niờn xung phong. õy, t tng phõn
phi cụng bng hp lớ c ch tch H Chớ Minh c gn lin vi yờu caauf
phi lm tt chớnh sỏch bo m xó hi.
ng trờn t tng ny,Ch tch H Chớ Minh phờ bỡnh vic lm sai
trỏi ca cỏc cp chớnh quyn v ca cỏ nhõn mt s cỏn b ng viờn.
Trong bi: Núi chuyn vi cỏc ng chớ lónh o Tng cụng on Viờt
Nam ,Ch tch H Chớ Minh nhc nh: Qun chỳng rt thụng cm vi
hon cnh thiu hng,qun chỳng ch phn nn v vic phõn phi khụng
cụng bng.Vn cũn mt s cỏn b lm dng chc quyn,quan liờu,xa ri
quan chỳng, thiu trỏch nhimtc qun chỳng nhõn dõn.Ngay trong cụng
on mc thiu sút trờn, lm cho i sng qun chỳng nhõn dõn thờm khú
khn.Ngi ngh lm tt cụng tỏc lu thụng phõn phi. Cú khi vt
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN


tư,hàng hố thiếu, mà phân phối khơng đúng, thì gây ra căng thẳng khơng
cần thiết.Trong cơng tác lưu thơng phân phối, có hai điều quan trọng phải
ln ln nhớ:
“Khơng sợ thiếu,chỉ sợ khơng cơng bằng
Khơng sợ nghèo, chỉ sợ lòng dân khơng n.”
Chủ tịch Hồ Chí Minh nêu ngun tắc phân phối trong thời kì q độ
lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta.Trong :”Thư gửi Đại hội hợp tác xã và đội
sản xuất nơng nghiệp tiên tiến ở miền Bắc”.Người đề nghị phải “làm đúng
ngun tắc phân phối theo lao động.”
Người còn nêu rõ:”Phân phối phải theo mức lao động.Lao động nhiều thì
được phân phối nhiều, lao động ít thì được phân phối ít.Lao động khó thì
được nhiều,lao động dễ thì được phân phối ít.Khơng nên có tình trạng
người giỏi, người kém, việc khó việc dễ, cũng cơng điểm như nhau. Đó là

chủ nghĩa bình qn. Phải tránh chủ nghĩa bình qn.
Bằng những bài nói và viết xuất phát từ nhu cầu thực tiễn, Chủ tịch Hồ
Chí Minh đã để lại cho chúng ta những quan điểm, tư tưởng cơ bản về phân
phối thu nhập trong thời kì q độ lên chủ nghĩa xã hội. Những quan điểm
và tư tưởng đó mang đậm tính nhân văn. Nó được phát ra từ một con người
mà suốt cuộc đời với hồi bão cao cả, làm sao cho mọi người ai cũng có
cơm ăn,áo mặc, ai cũng được học hanh, tiến bộ.
b. Quan điểm của Dảng ta về phân phối thu nhập.
Từ khi đất nước bước vào thời kì q độ lên chủ nghĩa xã hội đén nay,
Dảng ta ln nhận thức rằng phân phối thu nhập là một nội ung quan trọng
trong hính sách kin tế xã hội của đất nước, liên quản trực tiếp đen cuộc
sống của hàng chụ triệu con người, đến động lự phát triển kinh tế, đế ổn
định chính trị xã hội và nâng cao hiệu lực quản lí Nhà nước.
Trên cơ sở đổi mới tư duy kinh tế nhằm trở lại với tư tương đích thực
của chủ nghĩa Mác-lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh. Đảng ta xác định phân
phối thu nhập trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa
THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN