LỊCH SỬ Y HỌC docx

LËCH SÆÍ Y HOÜC
LËCH SÆÍ Y HOÜC


Muỷc tióu hoỹc tỏỷp
Muỷc tióu hoỹc tỏỷp

Nóu õổồỹc caùc õỷc õióứm phaùt trióứn cuớa y hoỹc
Nóu õổồỹc caùc õỷc õióứm phaùt trióứn cuớa y hoỹc
qua chóỳ õọỹ xaợ họỹi.
qua chóỳ õọỹ xaợ họỹi.

Phỏn tờch õổồỹc caùc kóỳt luỏỷn ruùt ra tổỡ lởch sổớ y
Phỏn tờch õổồỹc caùc kóỳt luỏỷn ruùt ra tổỡ lởch sổớ y
hoỹc.
hoỹc.






1.MÅÍ ÂÁÖU
1.MÅÍ ÂÁÖU




2.

2.


Y HOĩC TRONG XAẻ HĩI NGUYN THUY
Y HOĩC TRONG XAẻ HĩI NGUYN THUY
.
.

( 3.000.000 nm õóỳn 4.000 nm trổồùc
( 3.000.000 nm õóỳn 4.000 nm trổồùc
Cọng nguyón)
Cọng nguyón)

2.1.Sổỷ xuỏỳt hióỷn cuớa con ngổồỡi vaỡ sổỷ ra
2.1.Sổỷ xuỏỳt hióỷn cuớa con ngổồỡi vaỡ sổỷ ra
õồỡi cuớa y hoỹc
õồỡi cuớa y hoỹc

2.1.1 Sổỷ xuỏỳt hióỷn cuớa con ngổồỡi
2.1.1 Sổỷ xuỏỳt hióỷn cuớa con ngổồỡi



Phaùt hióỷn xổồng hoùa thaỷch cuớa ngổồỡi
Phaùt hióỷn xổồng hoùa thaỷch cuớa ngổồỡi
vổồỹn ọng Phi cho thỏỳy loaỡi ngổồỡi xuỏỳt
vổồỹn ọng Phi cho thỏỳy loaỡi ngổồỡi xuỏỳt
hióỷn trón traùi õỏỳt caùch ngaỡy nay khoaớng
hióỷn trón traùi õỏỳt caùch ngaỡy nay khoaớng
trón 3.000.000 nm laỡ õióửu chừc chừn.

trón 3.000.000 nm laỡ õióửu chừc chừn.
Theo phaùt hióỷn khoa hoỹc ồớ ọng Phi, lao
Theo phaùt hióỷn khoa hoỹc ồớ ọng Phi, lao
õọỹng saùng taỷo ra chờnh con ngổồỡi vaỡ xaợ
õọỹng saùng taỷo ra chờnh con ngổồỡi vaỡ xaợ
họỹi loaỡi ngổồỡi.
họỹi loaỡi ngổồỡi.



2.1.2. Sổỷ ra õồỡi cuớa y hoỹc
2.1.2. Sổỷ ra õồỡi cuớa y hoỹc

Ngổồỡi ta õaợ tỗm thỏỳy nhổợng mỏửm
Ngổồỡi ta õaợ tỗm thỏỳy nhổợng mỏửm
mọỳng, dỏỳu vóỳt cuớa hoaỷt õọỹng y hoỹc qua
mọỳng, dỏỳu vóỳt cuớa hoaỷt õọỹng y hoỹc qua
caùc cọng cuỷ khai quỏỷt nồi cổ truù vaỡ mai
caùc cọng cuỷ khai quỏỷt nồi cổ truù vaỡ mai
taùng cuớa ngổồỡi nguyón thuớy, tranh veợ,
taùng cuớa ngổồỡi nguyón thuớy, tranh veợ,
õióu khừc, õọử duỡng trong hang õọỹng, mọỹ
õióu khừc, õọử duỡng trong hang õọỹng, mọỹ
cọự, ngọn ngổợ, truyóỷn cọứ tờch Chờnh saớn
cọự, ngọn ngổợ, truyóỷn cọứ tờch Chờnh saớn
xuỏỳt, sổỷ lao õọỹng cuớa ngổồỡi nguyón thuớy
xuỏỳt, sổỷ lao õọỹng cuớa ngổồỡi nguyón thuớy
laỡm cho nóửn kinh tóỳ nguyón thuớy phaùt
laỡm cho nóửn kinh tóỳ nguyón thuớy phaùt
trióứn, tổỡ õỏỳy taỷo õióửu kióỷn cho sổỷ phaùt

trióứn, tổỡ õỏỳy taỷo õióửu kióỷn cho sổỷ phaùt
trióứn cuớa caùc hoaỷt õọỹng y hoỹc, chổù khọng
trióứn cuớa caùc hoaỷt õọỹng y hoỹc, chổù khọng
phaới do thỏửn thaùnh, trồỡi phỏỷt, mọỹt õỏỳng
phaới do thỏửn thaùnh, trồỡi phỏỷt, mọỹt õỏỳng
thỏửn linh, thổồỹng õóỳ naỡo ban cho.
thỏửn linh, thổồỹng õóỳ naỡo ban cho.




Lởch sổớ y hoỹc bừt õỏửu cuỡng mọỹt luùc vồùi
Lởch sổớ y hoỹc bừt õỏửu cuỡng mọỹt luùc vồùi
lởch sổớ phaùt sinh ra bóỷnh tỏỷt vaỡ lởch sổớ
lởch sổớ phaùt sinh ra bóỷnh tỏỷt vaỡ lởch sổớ
ngổồỡi thỏửy thuọỳc õióửu trở. Vaỡo khoaớng
ngổồỡi thỏửy thuọỳc õióửu trở. Vaỡo khoaớng
17.000 nm trổồùc cọng nguyón, ngổồỡi ta
17.000 nm trổồùc cọng nguyón, ngổồỡi ta
tỗm ra õổồỹc mọỹt hỗnh veợ ngổồỡi phuỡ thuớy
tỗm ra õổồỹc mọỹt hỗnh veợ ngổồỡi phuỡ thuớy
chổợa bóỷnh trong hang 3 anh em ồớ trón nuùi
chổợa bóỷnh trong hang 3 anh em ồớ trón nuùi
Pyreneeùs ồớ Phaùp. Nhổ vỏỷy lởch sổớ y hoỹc
Pyreneeùs ồớ Phaùp. Nhổ vỏỷy lởch sổớ y hoỹc
bùt õỏửu cuỡng mọỹt luùc vồùi lởch sổớ phaùt sinh
bùt õỏửu cuỡng mọỹt luùc vồùi lởch sổớ phaùt sinh
ra bóỷnh, tổùc vaỡo thồỡi kyỡ ngổồỡi hióỷn õaỷi
ra bóỷnh, tổùc vaỡo thồỡi kyỡ ngổồỡi hióỷn õaỷi
xuỏỳt hióỷn, coù thóứ vaỡo khoaớng 17.000 nm

xuỏỳt hióỷn, coù thóứ vaỡo khoaớng 17.000 nm
trổoùc cọng nguyón, cuợng trong thồỡi õaỷi õọử
trổoùc cọng nguyón, cuợng trong thồỡi õaỷi õọử
õaù cuợ hỏỷu kyỡ (40.000 nm - 12.000 nm
õaù cuợ hỏỷu kyỡ (40.000 nm - 12.000 nm
trổồùc cọng nguyón).
trổồùc cọng nguyón).



2.2. Caùc hoaỷt õọỹng y hoỹc trong xaợ họỹi
2.2. Caùc hoaỷt õọỹng y hoỹc trong xaợ họỹi
nguyón thuớy
nguyón thuớy

2.2.1. Con ngổồỡi thồỡi tióửn sổớ daùm thổớ
2.2.1. Con ngổồỡi thồỡi tióửn sổớ daùm thổớ
phỏựu thuỏỷt nguy hióứm
phỏựu thuỏỷt nguy hióứm



uỷc mọứ xổồng soỹ, chuớ yóỳu laỡm bồùt
uỷc mọứ xổồng soỹ, chuớ yóỳu laỡm bồùt
õau, õóứ ma quyớ ra khoới õỏửu, chổù khọng
õau, õóứ ma quyớ ra khoới õỏửu, chổù khọng
phaới giaới quyóỳt vóỳt thổồng ồớ trong soỹ, vỗ
phaới giaới quyóỳt vóỳt thổồng ồớ trong soỹ, vỗ
khọng coù vóỳt thổồng naỡo caớ. ( ỏy laỡ sổỷ
khọng coù vóỳt thổồng naỡo caớ. ( ỏy laỡ sổỷ

kóỳt hồỹp giổợa tọn giaùo vồùi y thuỏỷt)
kóỳt hồỹp giổợa tọn giaùo vồùi y thuỏỷt)

2.2.2 Vóử vóỷ sinh phoỡng bóỷnh
2.2.2 Vóử vóỷ sinh phoỡng bóỷnh

Haỡnh õọỹng vóỷ sinh phoỡng bóỷnh ra õồỡi
Haỡnh õọỹng vóỷ sinh phoỡng bóỷnh ra õồỡi
rỏỳt sồùm, tuy coỡn thọ sồ, giuùp cho ngổồỡi
rỏỳt sồùm, tuy coỡn thọ sồ, giuùp cho ngổồỡi
nguyón thuớy chọỳng õồợ vồùi thión nhión
nguyón thuớy chọỳng õồợ vồùi thión nhión
nhổ lỏỳy laù õóứ che mỗnh, che õỏửu chọỳng
nhổ lỏỳy laù õóứ che mỗnh, che õỏửu chọỳng
nừng mổa, lỏỳy voớ cỏy, da thuù õóứ laỡm
nừng mổa, lỏỳy voớ cỏy, da thuù õóứ laỡm
chn, kó saỡn cao õóứ chọỳng ỏứm ổồùt
chn, kó saỡn cao õóứ chọỳng ỏứm ổồùt




Âàûc biãût khi ngỉåìi ngun thy tçm ra
Âàûc biãût khi ngỉåìi ngun thy tçm ra
âỉåüc lỉía, giụp cho con ngỉåìi sỉåíi áúm,
âỉåüc lỉía, giụp cho con ngỉåìi sỉåíi áúm,
chäúng áøm tháúp, biãút àn chên
chäúng áøm tháúp, biãút àn chên

2.2.3 Sàn sọc b mẻ v tr em

2.2.3 Sàn sọc b mẻ v tr em

Âåỵ â v sàn sọc tr em l nhỉỵng hoảt
Âåỵ â v sàn sọc tr em l nhỉỵng hoảt
âäüng y hc láu âåìi do ngỉåìi phủ nỉỵ lao
âäüng y hc láu âåìi do ngỉåìi phủ nỉỵ lao
âäüng, têch ly kinh nghiãûm trong ni
âäüng, têch ly kinh nghiãûm trong ni
con v truưn tỉì âåìi ny sang âåìi khạc.
con v truưn tỉì âåìi ny sang âåìi khạc.



2.2.4 Vóử chổợa bóỷnh
2.2.4 Vóử chổợa bóỷnh

Trong hoaỷt õọỹng lao õọỹng õóứ sinh tọửn,
Trong hoaỷt õọỹng lao õọỹng õóứ sinh tọửn,
con ngổồỡi nguyón thuớy dỏửn dỏửn nhỏỷn thỏỳy
con ngổồỡi nguyón thuớy dỏửn dỏửn nhỏỷn thỏỳy
coớ cỏy, hoa quaớ coù nhổợng thổù chổợa õổồỹc
coớ cỏy, hoa quaớ coù nhổợng thổù chổợa õổồỹc
bóỷnh naỡo õoù.
bóỷnh naỡo õoù.

Ngổồỡi nguyón thuớy coi nguyón nhỏn
Ngổồỡi nguyón thuớy coi nguyón nhỏn
gỏy nón bóỷnh tỏỷt laỡ nhổợng hióỷn tổồỹng
gỏy nón bóỷnh tỏỷt laỡ nhổợng hióỷn tổồỹng
thổỷc tóỳ trong thión nhión nhổ cỏy, õaù, suùc

thổỷc tóỳ trong thión nhión nhổ cỏy, õaù, suùc
vỏỷt vaỡ hoỹ chổợa bóỷnh bũng nhổợng thổù coù
vỏỷt vaỡ hoỹ chổợa bóỷnh bũng nhổợng thổù coù
trong thión nhión: cỏy, coớ ỏỳy laỡ quan
trong thión nhión: cỏy, coớ ỏỳy laỡ quan
nióỷm y hoỹc thọ sồ cuớa ngổồỡi nguyón thuớy.
nióỷm y hoỹc thọ sồ cuớa ngổồỡi nguyón thuớy.


3.Y HOĩC TRONG XAẻ HĩI
3.Y HOĩC TRONG XAẻ HĩI
CHIM HặẻU N L
CHIM HặẻU N L

( Thóỳ giồùi cọứ õaỷi : 4000 nm trổồùc cọng
( Thóỳ giồùi cọứ õaỷi : 4000 nm trổồùc cọng
nguyón - 500 nm sau cọng nguyón)
nguyón - 500 nm sau cọng nguyón)

Thồỡi gian naỡy xuỏỳt hióỷn trón traùi õỏỳt 3
Thồỡi gian naỡy xuỏỳt hióỷn trón traùi õỏỳt 3
nhoùm quọỳc gia:
nhoùm quọỳc gia:

- Nhoùm quọỳc gia cọứ õaỷi Trung ọng:
- Nhoùm quọỳc gia cọứ õaỷi Trung ọng:
Lổồợng haỡ, Ai Cỏỷp.
Lổồợng haỡ, Ai Cỏỷp.

- Nhoùm quọỳc gia cọứ õaỷi Vióựn ọng:

- Nhoùm quọỳc gia cọứ õaỷi Vióựn ọng:
ỳn ọỹ, Trung Quọỳc.
ỳn ọỹ, Trung Quọỳc.



3.1. Y hc trong cạc qúc gia cäø âải
3.1. Y hc trong cạc qúc gia cäø âải
phỉång âäng
phỉång âäng

( Trung âäng v Viãùn Âäng).
( Trung âäng v Viãùn Âäng).

3.1.1 Y hc cäø vng Lỉåỵng h
3.1.1 Y hc cäø vng Lỉåỵng h
( Lỉu vỉûc
( Lỉu vỉûc
säng Tigre v Euphrate)
säng Tigre v Euphrate)

3000 nàm trỉåïc cäng ngun, nhỉỵng
3000 nàm trỉåïc cäng ngun, nhỉỵng
ngỉåìi Sumẹrien viãút trãn âáút thä, âục
ngỉåìi Sumẹrien viãút trãn âáút thä, âục
thnh khn näøi lãn nhỉỵng chỉỵ hçnh bụa,
thnh khn näøi lãn nhỉỵng chỉỵ hçnh bụa,
nọi lãn c mäüt täø chỉïc cạc tháưy thúc våïi
nọi lãn c mäüt täø chỉïc cạc tháưy thúc våïi
mäüt trçnh âäü nghiãûp vủ ráút cao, âãø lải c

mäüt trçnh âäü nghiãûp vủ ráút cao, âãø lải c
cạc loải dao pháùu thût. H cho gan l cå
cạc loải dao pháùu thût. H cho gan l cå
quan âiãưu ha quan trng nháút, tim l
quan âiãưu ha quan trng nháút, tim l
trung tám ca trê tû, tai l trung tám ca
trung tám ca trê tû, tai l trung tám ca
nghë lỉûc, mäüng l tải mạu, mạu âäøi måïi
nghë lỉûc, mäüng l tải mạu, mạu âäøi måïi
båíi tiãu thủ thỉïc àn. 2000 nàm trỉåïc cäng
båíi tiãu thủ thỉïc àn. 2000 nàm trỉåïc cäng
ngun ngỉåìi Sumẹrien tan biãún máút.
ngun ngỉåìi Sumẹrien tan biãún máút.



Kãú tủc ngỉåìi Sumẹrien l ngỉåìi
Kãú tủc ngỉåìi Sumẹrien l ngỉåìi
Babylone. Thåìi k ny cọ nhiãưu ti liãûu
Babylone. Thåìi k ny cọ nhiãưu ti liãûu
vãư y hc hån l y hc Sumẹrien. Cọ mäüt
vãư y hc hån l y hc Sumẹrien. Cọ mäüt
bäü lût Hammourabi cọ quy âënh cạc âiãưu
bäü lût Hammourabi cọ quy âënh cạc âiãưu
vãư y tãú nhỉ tháưy thúc âỉåüc tr 10 âäưng
vãư y tãú nhỉ tháưy thúc âỉåüc tr 10 âäưng
bảc nãúu chỉỵa âỉåüc mäüt con màõt khi nht
bảc nãúu chỉỵa âỉåüc mäüt con màõt khi nht
cho ch nä, 2 âäưng cho nä lãû, 5 âäưng nãúu
cho ch nä, 2 âäưng cho nä lãû, 5 âäưng nãúu

chỉỵa âỉåüc khi bãûnh xỉång hay ph tảng,
chỉỵa âỉåüc khi bãûnh xỉång hay ph tảng,
nãúu gáy chãút ngỉåìi hồûc máút màõt sau khi
nãúu gáy chãút ngỉåìi hồûc máút màõt sau khi
mäø thç bë trỉìng phảt bàòng cạch càõt củt 2
mäø thç bë trỉìng phảt bàòng cạch càõt củt 2
tay. Thåìi k ny cn biãút:
tay. Thåìi k ny cn biãút:



- Ruọửi laỡ vỏỷt truyóửn mọỹt sọỳ bóỷnh.
- Ruọửi laỡ vỏỷt truyóửn mọỹt sọỳ bóỷnh.

- Bóỷnh õau rng vaỡ thuọỳc chổợa rng.
- Bóỷnh õau rng vaỡ thuọỳc chổợa rng.

- Caùc thổù thuọỳc mồợ, rổồỹu, dỏửu, mỏỷt
- Caùc thổù thuọỳc mồợ, rổồỹu, dỏửu, mỏỷt
ong, sổợa.
ong, sổợa.

- Thuọỳc chổợa bóỷnh khaùc: toới, haỷt caới,
- Thuọỳc chổợa bóỷnh khaùc: toới, haỷt caới,
mổồùp õừng, lổu huyỡnh, caỡ õọỹc dổồỹc.
mổồùp õừng, lổu huyỡnh, caỡ õọỹc dổồỹc.

- Daỷng thuọỳc coù: sừc, cao, bọỹt
- Daỷng thuọỳc coù: sừc, cao, bọỹt

* Heùrodote: Sổớ gia Hy Laỷp 484- 420
* Heùrodote: Sổớ gia Hy Laỷp 484- 420
trổồùc cọng nguyón coù ghi rũng ồớ
trổồùc cọng nguyón coù ghi rũng ồớ
Babylone, sổỷ hióứu bióỳt cuớa ngổồỡi dỏn vóử
Babylone, sổỷ hióứu bióỳt cuớa ngổồỡi dỏn vóử
bóỷnh tỏỷt khaù phọứ bióỳn, ngổồỡi bóỷnh õổồỹc
bóỷnh tỏỷt khaù phọứ bióỳn, ngổồỡi bóỷnh õổồỹc
nũm mọỹt chọự ồớ giổợa chồỹ, phọỳ, nồi cọng
nũm mọỹt chọự ồớ giổợa chồỹ, phọỳ, nồi cọng
cọỹng õóứ cho moỹi ngổồỡi qua laỷi thm hoới
cọỹng õóứ cho moỹi ngổồỡi qua laỷi thm hoới
vaỡ khuyón baớo theo kinh nghióỷm caù nhỏn
vaỡ khuyón baớo theo kinh nghióỷm caù nhỏn
hoỷc kinh nghióỷm gia õỗnh cuớa hoỹ vóử caùch
hoỷc kinh nghióỷm gia õỗnh cuớa hoỹ vóử caùch
chổợa bóỷnh.
chổợa bóỷnh.





Thồỡi kyỡ naỡy vai troỡ cuớa ngổồỡi thỏửy thuọỳc
Thồỡi kyỡ naỡy vai troỡ cuớa ngổồỡi thỏửy thuọỳc
mang tờnh caùch mọỹt giaùo sộ rỏỳt roợ neùt, coỡn
mang tờnh caùch mọỹt giaùo sộ rỏỳt roợ neùt, coỡn
phỏứu thuỏỷt vión chióỳm mọỹt õởa vở thỏỳp
phỏứu thuỏỷt vión chióỳm mọỹt õởa vở thỏỳp
hồn. Bóỷnh tỏỷt õổồỹc xem laỡ hỏỷu quaớ cuớa

hồn. Bóỷnh tỏỷt õổồỹc xem laỡ hỏỷu quaớ cuớa
mọỹt tọỹi lọựi, cuớa sổỷ giỏỷn dổợ cuớa caùc thỏửn
mọỹt tọỹi lọựi, cuớa sổỷ giỏỷn dổợ cuớa caùc thỏửn
linh hoỷc kóỳt quaớ cuớa mọỹt sổỷ aùm aớnh do
linh hoỷc kóỳt quaớ cuớa mọỹt sổỷ aùm aớnh do
quyớ quaùi.
quyớ quaùi.



3.1.2 Y hoỹc thồỡi cọứ Ai cỏỷp
3.1.2 Y hoỹc thồỡi cọứ Ai cỏỷp

Nóửn vn minh Ai Cỏỷp laỡ mọỹt trong ba
Nóửn vn minh Ai Cỏỷp laỡ mọỹt trong ba
nóửn vn minh lồùn nhỏỳt thồỡi xổa.
nóửn vn minh lồùn nhỏỳt thồỡi xổa.

Thồỡi kyỡ naỡy y hoỹc cuợng mang tờnh chỏỳt
Thồỡi kyỡ naỡy y hoỹc cuợng mang tờnh chỏỳt
tọn giaùo. Trổồùc khi chổợa ngổồỡi bóỷnh thổồỡng
tọn giaùo. Trổồùc khi chổợa ngổồỡi bóỷnh thổồỡng
coù tóỳ lóự, sau õoù õỏỳm boùp cồ thóứ, hoỷc cho
coù tóỳ lóự, sau õoù õỏỳm boùp cồ thóứ, hoỷc cho
uọỳng thuọỳc gỏy nọn mổớa. Thồỡi kyỡ naỡy mọỹt
uọỳng thuọỳc gỏy nọn mổớa. Thồỡi kyỡ naỡy mọỹt
ngổồỡi kióm nhióỷm vổỡa laỡm giaùo sộ vaỡ thỏửy
ngổồỡi kióm nhióỷm vổỡa laỡm giaùo sộ vaỡ thỏửy
thuọỳc ( sau vaỡi thóỳ kyớ mồùi taùch). Ngổồỡi Ai
thuọỳc ( sau vaỡi thóỳ kyớ mồùi taùch). Ngổồỡi Ai

Cỏỷp cho rũng ngổồỡi bở bóỷnh hay bở chóỳt laỡ
Cỏỷp cho rũng ngổồỡi bở bóỷnh hay bở chóỳt laỡ
do coù mọỹt ma lổỷc hung aùc laỡm cho con
do coù mọỹt ma lổỷc hung aùc laỡm cho con
ngổồỡi ọỳm vaỡ chóỳt.
ngổồỡi ọỳm vaỡ chóỳt.

Nhổng dỏửn dỏửn y hoỹc taỡ thuỏỷt õổồỹc thay
Nhổng dỏửn dỏửn y hoỹc taỡ thuỏỷt õổồỹc thay
bũng y hoỹc chỏn chờnh hồn vỗ coù taùc duỷng
bũng y hoỹc chỏn chờnh hồn vỗ coù taùc duỷng
cuớa caùc thuọỳc chổợa bóỷnh.
cuớa caùc thuọỳc chổợa bóỷnh.

Thỏửy thuọỳc Ai Cỏỷp õaợ bióỳt duỡng caùc loaỷi
Thỏửy thuọỳc Ai Cỏỷp õaợ bióỳt duỡng caùc loaỷi
thuọỳc nhổ thuọỳc phióỷn, muọỳi õọửng, dỏửu thỏửu
thuọỳc nhổ thuọỳc phióỷn, muọỳi õọửng, dỏửu thỏửu
dỏửu.
dỏửu.


ỷc õióứm cuớa y hoỹc cọứ Ai Cỏỷp:
ỷc õióứm cuớa y hoỹc cọứ Ai Cỏỷp:
- Tọứ chổùc thaỡnh caùc chuyón khoa: Mừt,
- Tọứ chổùc thaỡnh caùc chuyón khoa: Mừt,
rng, õỏửu.
rng, õỏửu.
- Coù thỏửy thuọỳc chổợa nhổợng bóỷnh khọng
- Coù thỏửy thuọỳc chổợa nhổợng bóỷnh khọng

nhỗn thỏỳy ( bóỷnh nọỹi khoa)
nhỗn thỏỳy ( bóỷnh nọỹi khoa)
- Chỏỳn thổồng hoỹc õổồỹc phaùt trióứn sồùm
- Chỏỳn thổồng hoỹc õổồỹc phaùt trióứn sồùm
( do tai naỷn trong lao õọỹng xỏy dổỷng,
( do tai naỷn trong lao õọỹng xỏy dổỷng,
chióỳn tranh )
chióỳn tranh )
- Ngoaỷi khoa coỡn õồn sồ ( taỡi lióỷu cuớa
- Ngoaỷi khoa coỡn õồn sồ ( taỡi lióỷu cuớa
Ebers coù taớ lỏm saỡng caùc khọỳi u, taỡi lióỷu
Ebers coù taớ lỏm saỡng caùc khọỳi u, taỡi lióỷu
Edwin Smith coù nóu caùch õióửu trở caùc vóỳt
Edwin Smith coù nóu caùch õióửu trở caùc vóỳt
thổồng, vóỳt boớng, nừn xổồng, sai khồùp).
thổồng, vóỳt boớng, nừn xổồng, sai khồùp).


- Kyợ thuỏỷt ổồùp xaùc tọỳt.
- Kyợ thuỏỷt ổồùp xaùc tọỳt.
- Coù trổồỡng Y ồớ Sais ( haỷ lổu sọng Nil) 525
- Coù trổồỡng Y ồớ Sais ( haỷ lổu sọng Nil) 525
nm trổồùc cọng nguyón.
nm trổồùc cọng nguyón.
- Chổợa bóỷnh bũng caùc loaỷi thuọỳc nổồùc,
- Chổợa bóỷnh bũng caùc loaỷi thuọỳc nổồùc,
vión, mồợ, bọỹt, mổồùp õừng, hoa hoỡe, gan boỡ,
vión, mồợ, bọỹt, mổồùp õừng, hoa hoỡe, gan boỡ,
chỏỳt sừt, róự lổỷu tỏứy giun, bồm vaỡo ỏm õaỷo
chỏỳt sừt, róự lổỷu tỏứy giun, bồm vaỡo ỏm õaỷo

axid lactic õóứ traùnh thai, chổợa mừt bũng
axid lactic õóứ traùnh thai, chổợa mừt bũng
sulfat õọửng, cỏửm maùu bũng sừt nung õoớ.
sulfat õọửng, cỏửm maùu bũng sừt nung õoớ.


- Chổợa bóỷnh bũng vỏỷt lyù trở lióỷu ( thóứ duỷc,
- Chổợa bóỷnh bũng vỏỷt lyù trở lióỷu ( thóứ duỷc,
xoa boùp )
xoa boùp )
- Vóỷ sinh vaỡ tọứ chổùc y tóỳ õóứ phoỡng bóỷnh õaợ
- Vóỷ sinh vaỡ tọứ chổùc y tóỳ õóứ phoỡng bóỷnh õaợ
õaỷt õổồỹc mọỹt trỗnh õọỹ khaù cao. Nhổợng
õaỷt õổồỹc mọỹt trỗnh õọỹ khaù cao. Nhổợng
quy từc vóử vóỷ sinh õaợ õổồỹc aùp duỷng
quy từc vóử vóỷ sinh õaợ õổồỹc aùp duỷng
nghióm ngỷt tổỡ vióỷc từm giỷt, cừt toùc õóỳn
nghióm ngỷt tổỡ vióỷc từm giỷt, cừt toùc õóỳn
vióỷc cỏỳm n thởt suùc vỏỷt coù vỏỷt laỷ baùm
vióỷc cỏỳm n thởt suùc vỏỷt coù vỏỷt laỷ baùm
vaỡo, tỏứy giun coù õởnh kyỡ caớ õọỳi vồùi ngổồỡi
vaỡo, tỏứy giun coù õởnh kyỡ caớ õọỳi vồùi ngổồỡi
khoớe. Coù nhổợng thỏửy thuọỳc chuyón laỡm
khoớe. Coù nhổợng thỏửy thuọỳc chuyón laỡm
vióỷc kióứm tra õóứ õaớm baớo nhỏn lổỷc trong
vióỷc kióứm tra õóứ õaớm baớo nhỏn lổỷc trong
caùc cọng trỗnh xỏy dổỷngvaỡ nhổợng cuọỹc
caùc cọng trỗnh xỏy dổỷngvaỡ nhổợng cuọỹc
haỡnh quỏn: coù thóứ laỡ mọỹt nóửn y hoỹc lao
haỡnh quỏn: coù thóứ laỡ mọỹt nóửn y hoỹc lao

õọỹng vaỡ y hoỹc xaợ họỹi õaợ hỗnh thaỡnh.
õọỹng vaỡ y hoỹc xaợ họỹi õaợ hỗnh thaỡnh.



3.1.3 Y hoỹc cọứ ỳn ọỹ
3.1.3 Y hoỹc cọứ ỳn ọỹ

Nhổợng hióứu bióỳt vóử y hoỹc ỳn ọỹ khaù
Nhổợng hióứu bióỳt vóử y hoỹc ỳn ọỹ khaù
haỷn chóỳ thồỡi kyỡ naỡy. Bọỹ kinh Yajur Veda
haỷn chóỳ thồỡi kyỡ naỡy. Bọỹ kinh Yajur Veda
õaợ taớ mọỹt hóỷ thọỳng tuỏửn hoaỡn maùu, bóỷnh
õaợ taớ mọỹt hóỷ thọỳng tuỏửn hoaỡn maùu, bóỷnh
dởch haỷch do chuọỹt, muọựi õọỳt gỏy ra sọỳt
dởch haỷch do chuọỹt, muọựi õọỳt gỏy ra sọỳt
reùt, bóỷnh lao coù ho, sọỳt, khaỷc ra maùu, kóứ
reùt, bóỷnh lao coù ho, sọỳt, khaỷc ra maùu, kóứ
700 tón thaớo mọỹc chổợa bóỷnh, cọng thổùc
700 tón thaớo mọỹc chổợa bóỷnh, cọng thổùc
xọng, xoa, nừn, boùp.
xọng, xoa, nừn, boùp.

Thồỡi kyỡ naỡy coù SUSRATA laỡ phỏựu
Thồỡi kyỡ naỡy coù SUSRATA laỡ phỏựu
thuỏỷt vión nọứi tióỳng õaợ taớ 100 loaỷi duỷng
thuỏỷt vión nọứi tióỳng õaợ taớ 100 loaỷi duỷng
cuỷ thuớ thuỏỷt thổồỡng duỡng, thuớ thuỏỷt mọứ tổớ
cuỷ thuớ thuỏỷt thổồỡng duỡng, thuớ thuỏỷt mọứ tổớ
cung lỏỳy thai, mọứ soới baỡng quang. Ngoaỷi

cung lỏỳy thai, mọứ soới baỡng quang. Ngoaỷi
khoa õổồỹc phaùt trióứn vồùi trỗnh õọỹ khaù
khoa õổồỹc phaùt trióứn vồùi trỗnh õọỹ khaù
cao: taỷo hỗnh muợi ( thồỡi kyỡ naỡy phuỷ nổợ
cao: taỷo hỗnh muợi ( thồỡi kyỡ naỡy phuỷ nổợ
ngoaỷi tỗnh seợ bở cừt muợi).
ngoaỷi tỗnh seợ bở cừt muợi).



Giaới phỏứu coỡn ngheỡo naỡn do tọn giaùo
Giaới phỏứu coỡn ngheỡo naỡn do tọn giaùo
cỏỳm moỹi tióỳp xuùc vồùi xaùc chóỳt.
cỏỳm moỹi tióỳp xuùc vồùi xaùc chóỳt.
SUSRATA coù noùi õóỳn cồ thóứ gọửm coù 300
SUSRATA coù noùi õóỳn cồ thóứ gọửm coù 300
xổồng, 90 gỏn, 500 cồ.
xổồng, 90 gỏn, 500 cồ.

Ngổồỡi ỳn ọỹ gioới vóử mọứ mừt, muợi,
Ngổồỡi ỳn ọỹ gioới vóử mọứ mừt, muợi,
mọi, tai, hoỹng, bióỳt duỡng thuọỳc giaớm õau,
mọi, tai, hoỹng, bióỳt duỡng thuọỳc giaớm õau,
thuọỳc nguớ khi mọứ xeớ. Hoỹ õaợ noùi õóỳn duỡng
thuọỳc nguớ khi mọứ xeớ. Hoỹ õaợ noùi õóỳn duỡng
caớ aùm thở, hờt thuọỳc mó khi mọứ xeớ, vóỷ
caớ aùm thở, hờt thuọỳc mó khi mọứ xeớ, vóỷ
sinh vọ truỡng trong phỏựu thuỏỷt: phỏựu
sinh vọ truỡng trong phỏựu thuỏỷt: phỏựu
thuỏỷt vión phaới cừt toùc ngừn, moùng tay

thuỏỷt vión phaới cừt toùc ngừn, moùng tay
ngừn vaỡ aùo quỏửn trừng thỏỷt saỷch seợ.
ngừn vaỡ aùo quỏửn trừng thỏỷt saỷch seợ.



Thồỡi kyỡ naỡy coù SUSRATA laỡ phỏựu
Thồỡi kyỡ naỡy coù SUSRATA laỡ phỏựu
thuỏỷt vión nọứi tióỳng õaợ taớ 100 loaỷi duỷng
thuỏỷt vión nọứi tióỳng õaợ taớ 100 loaỷi duỷng
cuỷ thuớ thuỏỷt thổồỡng duỡng, thuớ thuỏỷt mọứ tổớ
cuỷ thuớ thuỏỷt thổồỡng duỡng, thuớ thuỏỷt mọứ tổớ
cung lỏỳy thai, mọứ soới baỡng quang. Ngoaỷi
cung lỏỳy thai, mọứ soới baỡng quang. Ngoaỷi
khoa õổồỹc phaùt trióứn vồùi trỗnh õọỹ khaù
khoa õổồỹc phaùt trióứn vồùi trỗnh õọỹ khaù
cao: taỷo hỗnh muợi ( thồỡi kyỡ naỡy phuỷ nổợ
cao: taỷo hỗnh muợi ( thồỡi kyỡ naỡy phuỷ nổợ
ngoaỷi tỗnh seợ bở cừt muợi).
ngoaỷi tỗnh seợ bở cừt muợi).

Giaới phỏứu coỡn ngheỡo naỡn do tọn giaùo
Giaới phỏứu coỡn ngheỡo naỡn do tọn giaùo
cỏỳm moỹi tióỳp xuùc vồùi xaùc chóỳt.
cỏỳm moỹi tióỳp xuùc vồùi xaùc chóỳt.
SUSRATA coù noùi õóỳn cồ thóứ gọửm coù 300
SUSRATA coù noùi õóỳn cồ thóứ gọửm coù 300
xổồng, 90 gỏn, 500 cồ.
xổồng, 90 gỏn, 500 cồ.

Ngổồỡi ỳn ọỹ gioới vóử mọứ mừt, muợi,
Ngổồỡi ỳn ọỹ gioới vóử mọứ mừt, muợi,
mọi, tai, hoỹng, bióỳt duỡng thuọỳc giaớm õau,
mọi, tai, hoỹng, bióỳt duỡng thuọỳc giaớm õau,
thuọỳc nguớ khi mọứ xeớ. Hoỹ õaợ noùi õóỳn duỡng
thuọỳc nguớ khi mọứ xeớ. Hoỹ õaợ noùi õóỳn duỡng
caớ aùm thở, hờt thuọỳc mó khi mọứ xeớ, vóỷ
caớ aùm thở, hờt thuọỳc mó khi mọứ xeớ, vóỷ
sinh vọ truỡng trong phỏựu thuỏỷt: phỏựu
sinh vọ truỡng trong phỏựu thuỏỷt: phỏựu
thuỏỷt vión phaới cừt toùc ngừn, moùng tay
thuỏỷt vión phaới cừt toùc ngừn, moùng tay
ngừn vaỡ aùo quỏửn trừng thỏỷt saỷch seợ.
ngừn vaỡ aùo quỏửn trừng thỏỷt saỷch seợ.



3.1.4 Y hoỹc cọứ Trung Hoa
3.1.4 Y hoỹc cọứ Trung Hoa
Trung Quọỳc laỡ mọỹt trong nhổợng nổồùc coù
Trung Quọỳc laỡ mọỹt trong nhổợng nổồùc coù
nóửn vn minh cọứ nhỏỳt thóỳ giồùi. Ngay tổỡ xổa y
nóửn vn minh cọứ nhỏỳt thóỳ giồùi. Ngay tổỡ xổa y
hoỹc õaợ coù nhổợng thaỡnh tổỷu lồùn.
hoỹc õaợ coù nhổợng thaỡnh tổỷu lồùn.
Trong xaợ họỹi nọ lóỷ, nóửn y hoỹc Trung
Trong xaợ họỹi nọ lóỷ, nóửn y hoỹc Trung
Quọỳc õaợ coù nhổợng tióỳn bọỹ:
Quọỳc õaợ coù nhổợng tióỳn bọỹ:
- Chỏm cổùu, xoa boùp ( õaù nhoỹn duỡng õóứ

- Chỏm cổùu, xoa boùp ( õaù nhoỹn duỡng õóứ
chỏm)
chỏm)
- Bióỳt bóỷnh kyù sinh truỡng õổồỡng ruọỹt, bóỷnh
- Bióỳt bóỷnh kyù sinh truỡng õổồỡng ruọỹt, bóỷnh
rng lồỹi.
rng lồỹi.
- Chuù yù vóỷ sinh n ồớ, vóỷ sinh hoaỡn caớnh.
- Chuù yù vóỷ sinh n ồớ, vóỷ sinh hoaỡn caớnh.
Thồỡi kyỡ Xuỏn thu chióỳn quọỳc Bọỹ Nọỹi
Thồỡi kyỡ Xuỏn thu chióỳn quọỳc Bọỹ Nọỹi
kinh ra õồỡi, phaớn aùnh lyù luỏỷn vaỡ kinh nghióỷm
kinh ra õồỡi, phaớn aùnh lyù luỏỷn vaỡ kinh nghióỷm
y hoỹc thồỡi õoù, laỡ nguọửn gọỳc lyù luỏỷn vaỡ cồ sồớ
y hoỹc thồỡi õoù, laỡ nguọửn gọỳc lyù luỏỷn vaỡ cồ sồớ
phaùt trióứn cuớa y hoỹc Trung Quọỳc; gọửm 2 phỏửn
phaùt trióứn cuớa y hoỹc Trung Quọỳc; gọửm 2 phỏửn
( Tọỳ vaợn vaỡ Linh khu), tinh thỏửn cồ baớn noùi
( Tọỳ vaợn vaỡ Linh khu), tinh thỏửn cồ baớn noùi
vóử:
vóử:



Lión quan giổợa ngổồỡi vaỡ tổỷ nhión ( thión
Lión quan giổợa ngổồỡi vaỡ tổỷ nhión ( thión
nhỏn hồỹp nhỏỳt)
nhỏn hồỹp nhỏỳt)

m dổồng nguợ haỡnh: hoỹc thuyóỳt naỡy laỡ

m dổồng nguợ haỡnh: hoỹc thuyóỳt naỡy laỡ
lyù luỏỷn vaỡ phổồng phaùp cuớa caùc nhaỡ y hoỹc
lyù luỏỷn vaỡ phổồng phaùp cuớa caùc nhaỡ y hoỹc
Trung Quọỳc duỡng õóứ nhỏỷn thổùc vaỡ khaùi
Trung Quọỳc duỡng õóứ nhỏỷn thổùc vaỡ khaùi
quaùt moỹi hióỷn tổồỹng sinh lyù, bóỷnh lyù cuớa
quaùt moỹi hióỷn tổồỹng sinh lyù, bóỷnh lyù cuớa
con ngổồỡi.
con ngổồỡi.

Phuớ taỷng, kinh laỷc: hoỹc thuyóỳt kinh laỷc coù
Phuớ taỷng, kinh laỷc: hoỹc thuyóỳt kinh laỷc coù
lión quan mỏỷt thióỳt vồùi vióỷc õióửu trở bũng
lión quan mỏỷt thióỳt vồùi vióỷc õióửu trở bũng
chỏm cổùu.
chỏm cổùu.

Nọỹi dung cuớa Nọỹi kinh rỏỳt phong phuù,
Nọỹi dung cuớa Nọỹi kinh rỏỳt phong phuù,
aớnh hổồớng sỏu sừc õóỳn toaỡn bọỹ nóửn y hoỹc
aớnh hổồớng sỏu sừc õóỳn toaỡn bọỹ nóửn y hoỹc
Trung Quọỳc.
Trung Quọỳc.

Bióứn Thổồùc thồỡi Xuỏn Thu õổồỹc coi laỡ
Bióứn Thổồùc thồỡi Xuỏn Thu õổồỹc coi laỡ
ngổồỡi õỏửu tión õaợ coù cọng tọứng hồỹp pheùp
ngổồỡi õỏửu tión õaợ coù cọng tọứng hồỹp pheùp
xem maỷch vaỡ chỏm cổùu, õóử xổồùng caùch
xem maỷch vaỡ chỏm cổùu, õóử xổồùng caùch

quan saùt tinh thỏửn, da thởt, nghe tióỳng
quan saùt tinh thỏửn, da thởt, nghe tióỳng
thồớ, hoới han ngổồỡi bóỷnh.
thồớ, hoới han ngổồỡi bóỷnh.



3.2.Y hoỹc thồỡi cọứ Hy laỷp vaỡ La maợ
3.2.Y hoỹc thồỡi cọứ Hy laỷp vaỡ La maợ



Caùc quọỳc gia Hy laỷp vaỡ La maợ ra õồỡi
Caùc quọỳc gia Hy laỷp vaỡ La maợ ra õồỡi
muọỹn hồn caùc quọỳc gia cọứ õaỷi phổồng
muọỹn hồn caùc quọỳc gia cọứ õaỷi phổồng
ọng 20-30 thóỳ kyớ, lởch sổớ cọứ õaỷi Hy Laỷp
ọng 20-30 thóỳ kyớ, lởch sổớ cọứ õaỷi Hy Laỷp
vaỡ La Maợ õổồỹc xem laỡ lởch sổớ cuớa nhổợng
vaỡ La Maợ õổồỹc xem laỡ lởch sổớ cuớa nhổợng
xaợ họỹi chióỳm hổợu nọ lóỷ õióứn hỗnh.
xaợ họỹi chióỳm hổợu nọ lóỷ õióứn hỗnh.

3.2.1 Y hoỹc thồỡi cọứ Hy Laỷp
3.2.1 Y hoỹc thồỡi cọứ Hy Laỷp

Quan nióỷm vóử tổỷ nhión ồớ thồỡi õaỷi naỡy
Quan nióỷm vóử tổỷ nhión ồớ thồỡi õaỷi naỡy
coù nhióửu aớnh hổồớng õóỳn y hoỹc.
coù nhióửu aớnh hổồớng õóỳn y hoỹc.

Caùc quan õióứm vóử nguọửn gọỳc sổỷ sọỳng:
Caùc quan õióứm vóử nguọửn gọỳc sổỷ sọỳng:

Thaleỡs ( 640 - 548 trổồùc cọng nguyón )
Thaleỡs ( 640 - 548 trổồùc cọng nguyón )
nổồùc laỡ khồới nguyón cuớa moỹi vỏỷt.
nổồùc laỡ khồới nguyón cuớa moỹi vỏỷt.

Anaximandre ( 610 - 547 trổồùc cọng
Anaximandre ( 610 - 547 trổồùc cọng
nguyón) con ngổồỡi xuỏỳt phaùt tổỡ loaỡi caù, ra
nguyón) con ngổồỡi xuỏỳt phaùt tổỡ loaỡi caù, ra
khoới nổồùc rọửi lón õỏỳt lióửn.
khoới nổồùc rọửi lón õỏỳt lióửn.


- Heùraclite ( 576 - 480 trổồùc cọng nguyón)
- Heùraclite ( 576 - 480 trổồùc cọng nguyón)
lổớa laỡ khồới nguyón.
lổớa laỡ khồới nguyón.
- Anaximeỡne ( 480 trổồùc cọng nguyón) :
- Anaximeỡne ( 480 trổồùc cọng nguyón) :
khọng khờ laỡ nguyón tọỳ cồ baớn.
khọng khờ laỡ nguyón tọỳ cồ baớn.
- Pythagore ( 576- 496 trổồùc cọng nguyón )
- Pythagore ( 576- 496 trổồùc cọng nguyón )
coi con sọỳ laỡ baớn chỏỳt cuớa moỹi vỏỷt.
coi con sọỳ laỡ baớn chỏỳt cuớa moỹi vỏỷt.
- Leucippe vaỡ Deùmocrite ( 499 - 404 trổồùc

- Leucippe vaỡ Deùmocrite ( 499 - 404 trổồùc
cọng nguyón ): thóỳ giồùi xuỏỳt hióỷn ra tổỡ
cọng nguyón ): thóỳ giồùi xuỏỳt hióỷn ra tổỡ
nguyón tổớ.
nguyón tổớ.
- Aleùmeon õaợ phỏựu tờch suùc vỏỷt, mọ taớ caùc
- Aleùmeon õaợ phỏựu tờch suùc vỏỷt, mọ taớ caùc
rọỳi loaỷn chổùc nng naợo, xaùc õởnh vai troỡ
rọỳi loaỷn chổùc nng naợo, xaùc õởnh vai troỡ
caùc maỡng mừt, phaùt hióỷn ọỳng voỡi ồớ dó
caùc maỡng mừt, phaùt hióỷn ọỳng voỡi ồớ dó
caùi.
caùi.