NGOẠI GIAO TRIỀU TỰ ĐỨC (1847 - 1883) - PHẦN 1 ppsx

NGOẠI GIAO TRIỀU TỰ ĐỨC (1847 - 1883) - 5.
Pháp đánh Hà Nội lần thứ hai (1882), chỉ huy quân
Pháp Henri Rivière bỏ mạng

Sau khi đã có các tổ chức hành chính, giao thông liên
lạc, các cơ sở thương chính, thương nghiệp, nắm
được tình hình tài nguyên, tài sản miền Bắc và có sẵn
một số căn cứ đóng quân, thực dân Pháp ở miền Nam
khởi sự đánh ra miền Bắc.

Tháng hai năm Nhâm Ngọ, tức tháng 3 năm 1882,
thống đốc Pháp ở Nam Kỳ cho tên thiếu tá hải quân
Henri Rivière đem 600 quân đi hai chiếc tàu ra Bắc.
Tới Hải Phòng, quân Pháp đánh chiếm khu mỏ Hòn
Gai và vùng Hải Dương. Chúng lấy cớ quân Cờ đen
cản trở việc buôn bán của lái buôn Pháp ở Hà Nội,
nên chúng tiến lên Hà Nội trừng trị quân Cờ đen.

Ngày 3 tháng 4 năm 1882, Henri Rivière tới Hà Nội,
đóng quân tại Đồn Thủy là nơi có lãnh sự quán và
doanh trại của quân Pháp.

5 giờ ngày 8 tháng 3 năm Nhâm Ngọ, tức ngày 25
tháng 4 năm 1882, Rivière gửi tối hậu thư cho Tổng
đốc thành Hà Nội là Hoàng Diệu, đòi ông phải triệt
phá các công sự phòng thủ và đến 8 giờ sáng phải hạ
vũ khí đầu hàng.

Hoàng Diệu bác bỏ yêu sách của giặc, kiên quyết
chiến đấu.

8 giờ sáng, không thấy bên ta trả lời, giặc Pháp khởi
sự, bắn đại bác vào cửa Bắc thành Hà Nội mở đường
tiến quân. Quân ta chống cự lại kịch liệt. Quân giặc
chết nhiều. Đến 10 giờ 45 phút, giặc mở cuộc tiến
công đồng loạt vào bốn cửa. Một lúc sau, kho thuốc
súng trong thành bốc cháy, vì có một số tên phản bội
đốt phá, làm nội ứng cho giặc. Quân ta hoang mang.
Lợi dụng tình hình đó, quân Pháp bắc thang trèo lên
phía cửa Tây, phá cổng, ồ ạt kéo vào thành. Hoàng
Diệu thấy không thể chống cự được nữa, đi vào hành
cung, viết tờ di biểu để lại cho Tự Đức, rồi đến Võ
miếu trong thành, lấy khăn dài đương chít đầu buộc
lên cây táo bên miếu, treo cổ tự tử.

Quan lại trong thành đều bỏ chạy.

Rivière đưa quân vào đóng trong thành. Triều đình
Huế được tin, lệnh cho quan quân miền Bắc tổ chức
chống cự. Nhưng quân Pháp xảo quyệt, dùng ngoại
giao lắt léo để ngăn chặn ý đồ kháng chiến của triều
đình Huế và giành thêm thắng lợi mới. Khâm sứ pháp
Rheinart đưa thư cho sở Thương bạc (cơ quan ngoại
giao) của triều đình Huế nói rằng: việc đánh chiếm
Hà Nội không phải là chủ ý của nước Pháp nên sẽ trả
lại, triều đình cho quan ra Hà Nội nhận thành.

Nhưng khi Huế cử một tổng đốc ra Hà Nội làm việc
thì Rivière vẫn đóng quân trong hành cung (tức trong
nội thành) và đưa ra mấy yêu sách:

1- Nước Nam phải đặt dưới quyền bảo hộ của nước
Pháp.

2- Nước Nam phải nhường thành phố Hà Nội làm
nhượng địa của Pháp.

3- Để người Pháp tổ chức và cai quản các cơ quan
thương chính ở Bắc Kỳ.

Triều đình Huế do dự, không muốn chấp nhận yêu
sách của Pháp. Chấp nhận những yêu sách đó là đầu
hàng, mà là đầu hàng vô điều kiện.

Thấy triều đình Huế trù trừ, không trả lời, Pháp tiếp
tục hành quân xâm lược. Có thêm quân tiếp viện từ
Sài Gòn đưa ra, ngày 28 tháng hai năm Quý Mùi
(1883) Hen ri Rivière tiến đánh thành Nam Định.

Thấy quân Pháp ở Hà Nội nống ra cướp phá các nơi,
quan quân nhà Nguyễn ở ngoài Bắc tổ chức phản
công, từ hai phía tiến về Hà Nội. Từ phía đông bắc,
Tổng đốc Bắc Ninh Trương Quang Đản đưa quân
xuống Gia Lâm. Từ phía tây bắc, Khâm sai tiết chế
Hoàng Kế Viêm đưa quân về gần Hà Nội và cho Lưu
Vĩnh Phúc đi tiên phong, đóng quân ở phủ Hoài Đức.
Viên đại úy, phó chỉ huy quân Pháp là Berthe de
Villers đem quân từ Hà Nội sang Gia Lâm, Trương
Quang Đản lui quân về Bắc Ninh.

Sáng ngày 13 tháng tư năm Quý Mùi (tức 19 tháng 5

năm 1883) Rivière đưa 500 quân lên phía Hoài Đức,
nhưng tới mạn Cầu Giấy thì bị quân của Hoàng Kế
Viêm và Lưu Vĩnh Phúc đánh tan. Gần một trăm
quân Pháp chết trận và bị thương. Viên thiếu tá chỉ
huy Hen ri Rivière bị giết chết. Viên đại úy phó chỉ
huy Berthe de Villers bị thương nặng.

Mặc dù thất bại, Pháp không lùi bước xâm lược. Bốn
ngày trước khi Rivière bị giết, tức ngày 15 tháng 5
năm 1883, Quốc hội Pháp đã bỏ phiếu chuẩn chi một
khoản tiền lớn năm triệu rưởi phờ-răng làm kinh phí
đánh chiếm miền Bắc nước ta và lệnh cho bọn thực
dân Pháp ở Việt Nam tiếp tục hành quân xâm lược.

Chúng điều cả lục quân và hải quân cùng tiến công
lên Sơn Tây và sang Bắc Ninh. Quan quân nhà
Nguyễn ở Hà Nội, Hải Phòng, Nam Định và các nơi
khác cố chống đỡ, nhưng đều thất bại vì quân ít, yếu
kém, vũ khí thô sơ, thiếu thốn. Cuộc kháng chiến
chưa đạt kết quả gì thì ngày 16 tháng sáu năm Quý
Mùi 1883, Tự Đức chết. Việc nối ngôi vua rối ren.

Tự Đức không có con. Dục Đức là con nuôi, được
đưa lên làm vua, nhưng chỉ ba ngày thì bị quyền thần
truất ngôi và một người em của Tự Đức, con thứ 29
.của Thiệu Trị được đưa lên thay, lấy niên hiệu là
Hiệp Hòa. Triều đình Huế đương trong tình hình lộn
xộn, đế quốc Pháp lợi dụng cơ hội mở rộng chiếm
đóng trên cả nước ta.

Ngày 20 tháng 8 năm 1883, một hạm đội Pháp do
Courbet, thiếu tướng hải quân chỉ huy, đánh vào cửa
Thuận An. Sau ba ngày cầm cự, quan quân
nhàNguyễn thua trận. Các tướng lĩnh, người thì tử
thương, người thì nhảy xuống sông tự tử.

Triều đình Huế nhận thấy thế không thể chống đối
được bằng quân sự, phải cho người cầm cờ trắng đề
nghị hòa với quân Pháp. Người đại diện Pháp trong
đạo quân xâm lược này là Harmand tới Huế để đặt
các điều kiện nghị hòa của Pháp với triều đình nhà
Nguyễn.
__________________