Giáo trình phân tích môi trường phần 3 ppsx

ĈӇ phân tích cӵc phә, ngѭӡi ta thѭӡng lҩy nhӳng lѭӧng thӇ tích nhӓ (3 -5ml) ÿӇ
rút ngҳn ÿѭӧc thӡi gian giҧi phóng oxy khӓi dung dӏch.
Trong phân tích ÿӏnh lѭӧng, ÿӇ xác ÿӏnh nӗng ÿӝ ngѭӡi ta sӱ dөng các phѭѫng
pháp: phѭѫng pháp dung dӏch chuҭn, phѭѫng pháp thêm và phѭѫng pháp ÿѭӡng
chuҭn. Thuұn lӧi nhҩt khi phân tích hàng loҥt mүu là phѭѫng pháp ÿѭӡng chuҭn.
Ĉӗ thӏÿѭӡng chuҭn: trөc tung ghi giá trӏ chiӅ
u cao cӫa sóng (h, mm), tr
өc hoành
ghi giá trӏ nӗng ÿӝ C. Ĉѭӡng chuҭn thѭӡng ÿi qua gӕc toҥÿӝ. Ĉôi khi ÿӗ thӏ không ÿi
qua gӕc toҥÿӝ mà cҳt trөc tung hoһc trөc hoành ӣ mӝt ÿiӇm nào ÿҩy. Trong trѭӡng
hӧp cҳt trөc tung có nghƭa chѭa hoàn toàn triӋt tiêu dòng dѭ hay dung dӏch nӅn bӏ
nhiӉm nguyên tӕ cҫn xác ÿӏnh; khi cҳt trөc hoành có nghƭa là dòng khuӃch tán giӟi h
ҥn
ÿѭӧc tính chѭa hoàn toàn.
4.2.2.C͹
c ph͝ h͟n h͙ng (hay Von-Ampe hoà tan)
Cѫ sӣ lý thuyӃt cӫa phѭѫng pháp.
ĈӇ tiӃn hành cӵc phә hӛn hӕng, ngѭӡi ta thӵc hiӋn qua 2 giai ÿoҥn:
+ ĈiӋn phân ÿӃ làm giàu chҩt cҫn phân tích nên bӅ mһt cӵc ÿo dѭӟi dҥng mӝt kӃt
tӫa (kim loҥi, hӧp chҩt khó tan). Cӵc ÿo thѭӡng là cӵc thuӹ ngân treo có kích thѭӟc
nhӓ nhѭ gi
ӑt thuӹ ngân trong cӵc phô cәÿi
Ӈn, cӵc ÿã quay bҵng vұt liӋu trѫ (nhѭ than
thuӹ tinh, than nhão tinh kӃt, than ngâm tҭm platin ), cӵc màng thuӹ ngân trên bӅ mұt
cӵc rҳn trѫ. Quá trình ÿiӋn phân thѭӡng tiӃn hành trên các máy cӵc phә thông thѭӣng
tҥi thӃ không ÿәi khi khuҩy dung dӏch vӟi vұn tӕc ÿӅu. NӃu dùng cӵc rҳn ÿã thì dùng
các cӵc quay quanh trөc cӫa nó, nӃu dùng cӵc thuӹ tinh ngân tƭnh thì khuҩy dung dӏch
b
ҵng máy khuҩy tӯ.
+ Hoà tan kӃt tӫa, làm giàu và ghi ÿo giá trӏ cѭӡng ÿӝ dòng tҥi thӃ thay ÿәi

không gián ÿoҥn (sӵ tan nuӕt).
Ĉѭӡng cong biӇu diӉn sӵ phө thuӝc cӫa cѭӡng ÿӝ trong quá trình hoà tan nuӕt có
dҥng pic. Theo chiӅu sâu pic ngѭӡi ta tìm ÿѭӧc nӗng ÿӝ cӫa ion kim loҥi trong dung
dӏch và theo thӃ cӫa pic sӁ biӃt ÿѭӧc bҧn chҩt cӫa kim lo
ҥi.
Hình 10a biӇu diӉn sóng cӵc phә
cӫa ion Pb
2+
nӗng ÿӝ 2.10
-4
M trong dung dӏch
KCNS 0,1 M. Hình 10b là ÿѭӡng cӵc phә hӛn hӕng (von - ampe hoà tan) cӫa dung
dӏch chӭa ion Pb
2+
nӗng ÿӝ 10
-6
, KCNS 0,1 M khi ÿiӋn phân làm giàu trong 5 phút tҥi
thӃ (- 0,7 V). Dùng cӵc thuӹ tinh thuӹ ngân treo có kích thѭӟc tѭѫng tө giӑt thuӹ tinh
ngân khi ÿo cӵc phә, tӕc ÿӝ phân cӵc hoà tan nuӕt là 25mV/s cҧ hai ÿѭӡng cong ÿѭӧc
ghi cùng mӝt ÿӝ nhҥy cӫa ÿiӋn kӃ.
Qua ÿó ta thҩy phѭѫng pháp cӵc phә hӛn hӕng có tӕc ÿӝ nhҥy cao hѫn phѭѫng
pháp cӵc phәÿiên rҩt nhiӅu.
Nhӳng y
Ӄu t
ӕ chӫ yӃu ÿӇ xác ÿӏnh cѭӡng ÿӝ dòng nuӕt là: nӗng ÿӝ kim loҥi trong
dung dӏch, bán kính giӑt thuӹ ngân, thӇ tích dung dӏch, thӡi gian ÿiӋn phân, thӃÿiӋn

phân, nhӳng ÿiӅu kiӋn thuӹÿӝng lӵc hӑc trong thӡi gian ÿiӋn phân, tӕc ÿӝ thay ÿәi
trong thӡi gian ghi và và yӃu tӕ khác.
Sӵ phө thuӝc vào nhiӅu yӃu tӕ cӫa ta chӭng tӓ quá trình xҧy ra trong cӵc phә hӛn

hӕng là phӭc tҥp. Có thӇ chia chúng ra thành 2 nhóm
+ Nhӳng quá trình xҧy ra khi ÿiӋn phân;
+ Nhѭng quá trình liên quan vӟi sӵ hòa tan cӫa kim loҥi tӯ hӛn hӕng
Cѭӡng ÿӝ dòng ÿiӋn phân i
d
do phҧn ӭng Me
n+
+ ne + Hg
l
Me (Hg) gây nên,
phө thuӝc vào nӗng ÿӝ lӟn kim lo trong dung dӏch (C
o
) và phө thuӝc vào diӋn tích S
cӫa ÿiӋn cӵc chӍ thӏ.
Ӣÿây K
d
là hҵng sӕ cӫa dòng ÿiӋn phân, phө thuӝc vào nhӳng ÿiӅu kiӋn thӫy
ÿӝng lӵc hӑc khi ÿiӋn phân và phө thuӝc vào hoá trӏ cӫa ion kim loҥi và nhiӅu yӃu tӕ
khác.
TuǤ thuӝc vào sӵ phӕi hӧp cӫa 3 yӃu tӕ bán kính giӑt thӫy ngân (r), thӡi gian
ÿiӋn phân (t), thӇ tích dung dӏch (v) mà nӗng ÿӝ kim loҥi trong dung dӏch sau khi ÿiӋn
phân (C
l
) có thӇ bҵng hoһc nhӓ hѫn nhiӅu so vӟi nӗng ÿӝ ban ÿҫu (C
0
). Mӭc ÿӝ tiêu
hao cӫa dung dӏch (Ȗ) sau khi ÿiӋn phân ÿѭӧc xác ÿӏnh bҵng phѭѫng trình
(A.G.Xtromberg, 1962).
Theo các dүn liӋu cӫa A.G.Xtromberg, mӭc ÿӝ tiêu hao cӫa dung dӏch có ҧnh
hѭӣng ÿӃn ÿһc tính cӫa sӵ phө thuӝc cӫa cѭӡng ÿӝ dòng nuӕt hoà tan kim loҥi tӯ hӛn

hӕng và nӗng ÿӝ cӫa ion kim loҥi trong dung dӏch:
K
A
là hҵng sӕ anot, K
A
phө thuӝc vào hӋ sӕ khuӃch tán cӫa kim loҥi trong hӛn
hӕng, tӕc ÿӝ thay ÿәi thӃ khi ghi cӵc phә, bán kính giӑt thuӹ ngân
NӃu b < 0, 1 thì,
|Ȗ
b ӣ và phѭѫng trình trên có dҥng
Phѭѫng trình này ÿúng khi tiӃn hành phân tích vӟi thӇ tích dung dӏch lӟn, thӡi
gian ÿiӋn phân ngҳn và bán kính giӑt thuӹ tinh nhӓ. Nӗng ÿӝ các ion kim loҥi còn lҥi
trong dung dӏch trong trѭӡng hӧp này thӵc tӃ không ÿәi.
Giá trӏ anӕt tӹ lӋ cӫa ion kim loҥi trong dung dӏch, thӡi gian ÿiӋn phân và bán
kính cӫa thuӹ ngân.
NӃu b > 3 thì |Ȗ 1, phѭѫng trình trên sӁ có dҥng:
Khi thӇ tích dung dӏch nhӓ, thӡi gian ÿiӋn phân lӟn, bán kính giӑt thuӹ ngân lӟn
thì cѭӡng ÿӝ dòng nuӕt tӹ lӋ thuұn vӟi nӗng ÿӝ kim loҥi trong dung dӏch, thӇ tích dung
dӏch, tӹ lӋ nghӏch vӟi bán kính giӑt thuӹ ngân và không phө thuӝc vào thӡi gian ÿiӋn
phân. Nӗng ÿӝ ion trong dung dӏch khi kӃt thúc quá trình ÿiӋn phân thѭӡng nhӓ hѫn
5% so vӟi nӗng ÿӝ ban ÿҫu.
Ph
ѭѫ
ng trình (a) ÿѭӧc tuân theo trong khoҧng giá trӏ 0, 1 < b < 3
Kƭ thuұt tiӃn hành xác ÿӏnh
ĈӇ xác ÿӏnh mӝt hay mӝt vài nguyên tӕ, ngѭӡi ta ÿһt vào bình ÿiӋn mӝt thӃ có
giá trӏ cao hѫn thӃ bán sóng cӫa nguyên tӕ bӏ khӱ âm nhҩt là 0,2 - 0,3 V. Tҥi thӃ này
trong thӡi gian ÿã cho, tiӃn hành ÿiӋn phân dung dӏch thí nghiӋm và thѭӡng xuyên
khuҩy ÿӅu dung dӏch. Sau khi dung dӏch không bӏ xáo trӝn, ngѭӡi ta bҳt ÿҫu hoà tan

dѭӧt kim loҥi t
ӯ
hӛn thӕng khi thӃ giҧm ÿӅu.

(Nӗng ÿӝ cӫa Zn
2+
, Cd
2+
, Bi
3+
, Cu
2+
là 10
-8
m; Pb
2+
và Te
+
là 10
-7
M ÿiӋn phân 5
phút tҥi e = - 1,4V so vӟi cӵc calomen bão hòa, cӵc làm viӋc là giӑt thuӹ ngân treo)
Trong phѭѫng pháp Von - Ampe hoà tan thѭӡng nhúng vào bình ÿiӋn phân chӭa
dung dӏch phân tích 3 cӵc:
Cӵc làm viӋc là cӵc trên ÿó xҧy ra phҧn ӭng kӃt tӫa chҩt cҫn phân tích dѭӟi dҥng
kim loҥi hoһc hӧp chҩt khó tan.
Cӵc so sánh, thѭӡng là mӝt lon cӵc loҥi II nhѭ cӵc calomen hoһc cӵc bҥc clorua.
Cӵc so sánh có thӇ không ÿәi và phҧ
i giӳ thӃ này không ÿәi trong suӕt quá trình
làm viӋc ÿһc biӋt khi tiӃn hành liên tiӃp các thӵc nghiӋm trong thӡi gian ÿiӋn phân dài.

ĈӅ bào ÿҧm ÿѭӧc ÿiӅu ÿó, cҫn chӃ tҥo cӵc so sánh có diӋn tích bӅ mһt ÿӫ lӟn ÿӅ mұt
ÿӝ dòng qua cӵc ÿӫ nhӓ.
Cӵc phù trӧ thѭӡng là mӝt cӵc platin
Có 3 cӵc làm viӋc chính:
¾ Cӵc giӑt thuӹ ngân tƭnh dѭӟi d
ҥ
ng giӑt treo hoһc giӑt ngӗi
¾ Cӵc rҳn hình ÿƭa.
¾ Cӵc màng thuӹ ngân ÿѭӧc ÿiӅu chӃ tҥi chӛ trên bӅ mһt cӵc rҳn ÿƭa
Trong cӵc phә hӛn hӕng ngѭӡi ta hay dùng nhҩt là cӵc giӑt thuӹ ngân tƭnh. Ĉó là
mӝt giӑt thuǤ ngân có kích thѭӟc nhӓ (ÿѭӡng kính 0,8 - 1,5 mm) và bҩt ÿӝng ÿѭӧc
treo trên mӝt mao quҧn bҵng thuӹ tinh hoһc
ÿһt trên mӝ
t mһt thuӹ tinh hѫi lõm, ӣ giӳa
có mӝt ÿoҥn nhӓ và gҳn platin ÿӇ dүn ÿiӋn. ĈӇ ÿҧm bҧo tính chính xác và ÿӝ lһp lҥi
cӫa các phép xác ÿӏnh, yêu cҫu chӫ yӃu cӫa cӵc giӑt thuӹ ngân tƭnh là phҧi có kích
thѭӟc không ÿәi và có ÿӝ lһp ÿӫ cao, vì sau mӛi mӝt lҫn ÿo phҧi tҥo mӝt giӑt khác có
kích thѭӟc nhѭ giӑ
t ÿã dùng trong vүn
ÿo trѭӟc. Thông thѭӡng ngѭӡi làm phân tích
không thӇ chӃ tҥo ÿѭӧc cӵc giӑt treo anh có chҩt lѭӧng cao và vì vұy chӍ có các hãng
mӟi sҧn xuҩt ÿѭӧc cӵc treo tӕt. Cӵc giӑt thuӹ ngân tƭnh cӫa hăng PAR (Mƭ) và cӵc
giӑt thuӹ ngân treo kiӇu Kemula cӫa hãng Birkmann (Mƭ) là cӵc tӕt nhҩt.

NӃu có ÿѭӧc mӝt giӑt Hg tƭnh có chҩt lѭӧng tӕt thì viӋc phân tích sӁ rҩt thuұn lӧi
vì:
+ Khoҧng thӇ cho phép dùng cӵc thuӹ ngân rҩt rӝng, xác ÿӏnh ÿѭӧc mӝt sӕ lӟn
kim loҥi. Trong môi trѭӡng axit khoҧng thӃ dӯng ÿѭӧc tӕt nhҩt là -0,15 ÿӃn -1,2V;
trong môi trѭӡng trung tính và kiӅm khoҧng thӃÿѭӧc mӣ rӝng nhiӅu: tӯ -0,15 ÿӃn gҫn
-2V.

+ Thuұn lӧi cho vi
Ӌc ch
ӑn ÿiӅu kiӋn phân tích nhѭ chӑn thành phҫn dung dӏch
nӅn, chӑn thӃÿiӋn phân, ÿһc biӋt khi phân tích các kim loҥi trong mүu có thành phҫn
phӭc tҥp vì có thӇ tham khҧo, nghiên cӭu nhӳng tài liӋu khác vӅ phân tích cӵc phәÿӇ
biӃt tính chҩt cӵc phә cӫa các chҩt khӱ cӵc khác nhau trong các nӅn cӵc phә khác
nhau. Xác ÿӏnh nӗng ÿӝ chҩt phân tích: Nӗng ÿӝ cӫa kim loҥ
i trong dung dӏch phân
tích thѭӡng xác ÿӏ
nh bҵng phѭѫng pháp thêm. Khi phân tích nhiӅu mүu có cùng mӝt
thành phҫn có thӇ sӱ dөng phѭѫng pháp ÿѭӡng chuҭn. CNJng có nhӳng trѭӡng hӧp ÿӇ
giҧm ҧnh hѭӣng do sӵ biӃn ÿәi kích thѭӟc cӫa hҥt, do sӵ thay ÿәi nhiӋt ÿӝ, thӡi gian
ÿiӋn phân và các yӃu tӕ khác ÿӃn kӃt quҧ phân tích, có tác giҧÿã sӱ dөng chҩt chuҭn
trong Khi sӱ
dөng chҩt chuҭn trong ÿê tính nӗng
ÿӝ ngѭӡi ta không dùng chiӅu cao lӵc
cӫa quá trình hoà tan nuӕt kim loҥi tӯ hӛn hӕng mà dùng tӹ lӋ chiӅu sâu giӳa lӵc cӫa
nguyên tӕ cҫn xác ÿӏnh và lӵc cӫa nguyên tӗÿѭa vào trong dung dӏch làm chҩt chuҭn
trong.
4.2.3. C͹c ph͝ sung
Nhӳng phѭѫng pháp phân cӵc ÿiӋn cӵc hoҥt ÿӝng bҵng nhӳng xung ÿiӋn áp gián
ÿoҥn có biên ÿӝ
và bӅ rӝng (thӡi gian tӗn tҥi) xác ÿӏnh g
ӑi là nhӳng phѭѫng pháp cӵc
phә xung. Có hai phѭѫng pháp cӵc phә xung cѫ bҧn hiӋn ÿang ÿѭӧc sӱ dөng phӕ biӃn:
Phѭѫng pháp cӵc phә xѭng biӃn ÿәi ÿӅu (Normal pulse polarography -NNP)
Phѭѫng pháp cӵc phә xung vi phân (Dìfferential pulse polarography - DPP)
4. 2. 3.1. Ph˱˯ng pháp c͹c ph͝ sung bi͇n ÿ͝i ÿ͉u (NPP)
Trong phѭѫng pháp này ÿiӋn cӵc giӑt thuӹ ngân ÿѭӧc phân cӵc b
ҵng mӝt ÿiӋn áp

mӝt chiӅu chӑ
n trѭӟc và ÿѭӧc giӳ không ÿôi trong suӕt quá trình ÿó, ÿiӋn áp này ÿѭӧc
gӑi là ÿiӋn áp khӣi ÿiӇm, tѭѫng ӭng vӟi chҩt sóng trong phѭѫng pháp cӵc phә cәÿiӇn,
trong ÿӛ mӛi mӝt chu kǤ giӑt, ÿiӋn cӵc ÿѭӧc phân cӵc bә sung bҵng mӝt xung vuông
góc có khoҧng tӗn tҥi rҩ
t ngҳn (40 ÿӃn 100 ms) ÿѭӧc ÿѭa vào sát nút trѭӟc khi giӑt rѫi
(ho
һc chu kì kӃt thúc). Sau thӡi gian ÿó xung bӏ ngҳt và thӃÿiӋn cӵc trӣ vӅÿiӋn áp
khӣi ÿiӇm. Biên ÿӝ xung tăng dүn theo thӡi gian vӟi mӝt tӕc ÿӝ ÿӅu giӗng nhѭ tӕc ÿӝ
quyӃt thӃ tuyӃn tính trong cӵc phә cәÿiӇn. Cѭӡng ÿӝ dòng cӵ
c phәÿѭӧc ghi theo mӝt
trong hai cách sau:
Ghi cѭӡng ÿӝ dòng cӵc phә tҥi mӝt thӡi ÿiӇm xác ÿӏnh sau khi
ÿһt xung (thѭӡng
là 17ms trѭӟc khi ngҳt xung), phҫn lӟn các máy hiӋn ÿang sӱ dөng thӵc hiӋn theo cách

này.
Ghi cѭӡng ÿӝ dòng cӵc phә hai lҫn, lҫn thӭ nhҩt trѭӟc khi ÿһt xung và lҫn thӭ
hai sau khi ÿһt xung (trong 2 khoҧng thӡi gian giӕng nhau: 17 ms trѭӟc khi ÿһt và 17
ms trѭӟc khi ngҳt xung). Cách này cho hiӋu quҧ tӕt hѫn nhѭng khá phӭc tҥp.
Phѭѫng pháp NPP có thӇÿҥt ÿӝ nhҥy 2.10
-7
M cho cҧ hai quá trình thuұn nghӏch
và bҩt thuұn nghӏch.
4.2.3.2. Ph˱˯ng pháp c͹c ph͝ sung vi phân (DPP)
Trong trѭӡng hӧp này, ÿiӋn cӵc ÿѭӧc phân cӵc bҵng mӝt ÿiӋn áp mӝt chiӅu biӃn
thiên tuyӃn tính vӟi mӝt tӕc ÿӝ chұm, nhѭng cuӕi mӛi mӝt chu kì giӑt (giӑt rѫi cѭӥng
bӭc nhӡ mӝt bӝ gõ) trên khung ÿiӋn áp biӃn ÿәi mӝt chiӅu, ngѭӡ
i ta ÿһt thêm mӝt
xung vuông góc vӟi biên ÿӝ trong khoҧng 10 - 100mV và ÿӝ dҧi xung tӯ 40- 100 ms.

Cѭӡng ÿӝ dòng cӵc phәÿѭӧc ghi hai lҫn, lҫn mӝt tҥi thӡi ÿiӇm IJ
1
, thѭӡng là trong
17ms trѭӟc khi nҥp xung là lҫn thӭ hai tҥi thӡi ÿiӇm IJ
2
, thѭӡng là 17ms trѭӟc khi ngҳt
xung. Hai giá trӏ này ÿѭӧc ÿѭa vào bӝ so sánh và kӃt quҧ chuyӇn ra bӝ ghi là hiӋu sӗ
cӫa hai giá trӏÿo. Ĉѭӡng cӵc phә có dҥng pic. Ѭu ÿiӇm nәi bұt cӫa phѭѫng pháp này
và có ÿӝ nhҥy cao vӟi các hӧp chҩt vô cѫ và hӳu cѫӣ các quá trình thuұn nghӏch và
không thuұn nghӏch và quan trӑng hѫn là ÿѭӡng I-E có dҥng ÿӏnh cӵc ÿҥi, sau mӛi m
ӝt
ÿӍnh dòng ÿ
iӋn tҥi trӣ vӅ trҥng thái nӅn, do ÿó phѭѫng pháp có ÿӝ phân giҧi rҩt cao, có
thӇÿҥt ÿӃn 50.000 (ví dө có thӇ ghi 10
-7
M Cd
2+
khi có mһt 5.10
-3
Cu
2+
mà không cҫn
tách). ĈiӅu này cho phép phân tích trӵc tiӃp nhiӅu chҩt trong cùng mӝt dung dӏch. Mӝt
hѭӟng phân tích có nhiӅu triӇn vӑng là sӱ dөng kӃt hӧp DPP vӟi Von -Ampe hoà tan,
ví dө có thӇ xác ÿӏnh 10
-9
M Pb
2+
và thӡi gian không quá 3 phút. Có thӇ nói, hiӋn nay
DPP là phѭѫng pháp cӵc phô hoàn chӍnh nhҩt vì phѭѫng pháp này có ÿӝ nhҥy cao, ÿӝ

chӑn lӑc cao và có tính vҥn năng ÿӕi vӟi hҫu hӃt các ÿӕi tѭӧng phân tích.

Chѭѫng 5
CÁC PHѬѪNG PHÁP PHÂN TÍCH SҲC KÝ
5.1. Mӣÿҫu
Năm 1906, nhà bác hӑc Nga Michael Tvest ÿã cho dung dӏch các sҳc tӕ thӵc vұt
trong ete dҫu hoҧ lên cӝt nhӗi bӝt mӏn canxi cacbonat, ông thҩy các sҳc tӕ bӏ hҩp phө
lên trên ÿҫu cӝt. Khi cho ete dҫu hoҧ lên cӝt, các sҳc tӕ di chuyӇn trong cӝt tӯ trên
xuӕng dѭӟi, mӛi sҳc tӕ có mӝt tӕc ÿӝ riêng, tách thành nhӳng vùng hay vòng màu xӃp
chӗng lên nhau, hình thành m
ӝt hӋ mà Tvest g
ӑi ÿó là s̷c ÿ͛. Ông ÿһt tên cho phѭѫng
pháp tách này là sҳc ký (Chromatography). Trong tiӃng Hy Lҥp chroma là màu,
graphein là viӃt. Tên gӑi này ngày nay vүn ÿѭӧc sӱ dөng mһc dù phѭѫng pháp này
còn ÿѭӧc dùng tách các chҩt không màu.
5.2. Mӝt sӕ khái niӋm
5.2.1. Quá trình s̷c ký
Sҳc ký là mӝt nhóm các phѭѫng pháp hoá lý dӯng ÿӇ tách các thành phҫn cӫa
mӝt hӛn hӧp. Sӵ tách sҳc ký ÿѭӧc dӵa trên sӵ phân chia khác nhau cӫa các chҩt khác
nhau vào hai pha luôn tiӃp xúc và không hoà lү
n vào nhau: mӝt pha tƭnh và m
ӝt pha
ÿӝng (trong thí nghiӋm cӫa Tvest: pha tƭnh là canxi cacbonat, pha ÿӝng là ete dҫu hoҧ).
Quá trình sҳc ký gӗm 3 giai ÿoҥn chính
a) Ĉ˱a h͟n hͫp lên pha tƭnh (ví dө: ÿѭa dung dӏch các sҳc tӕ lên ÿҫu cӝt canxi
cacbonat). Các chҩt ÿѭӧc giӳ trên pha tƭnh.
b) Cho pha ÿ͡ng ch̩y qua pha tƭnh (dung môi ÿe dҫu hoҧ qua cӝt), pha ÿӝng sӁ
kéo theo các chҩt di chuyӇn trên pha tƭnh vӟi tӕc ÿӝ khác nhau, tác khӓi nhau và có vӏ
trí khác nhau trên pha t
ƭnh tҥo thành sҳc ÿӗ

. Giai ÿoҥn này gӑi là khai triӇn sҳc ký.
NӃu tiӃp tөc cho pha ÿӝng chҥy qua thì các chҩt có thӇ lҫn lѭӧt bӏ kéo ra ngoài
pha tƭnh (ví dө: ra khӓi cӝt). Ĉó là quá trình rӱa giҧi và dung môi dùng ÿѭӧc và dung
môi rӱa giҧi (eluent), dӏch hӭng ÿѭӧc ӡ cuӕi cӝt gӑi là dӏch rӱa giҧi (eluate).
NӃu các chҩt ÿѭӧc tách trên pha tƭnh (sҳc ký khai thêm ta có thӇ lҩy tӯng phҫn
pha t
ƭnh có mang chҩt (phân ÿoҥ
n bӝt trên cӝt) ÿem chiӃt lҩy chҩt.
NӃu các chҩt ÿѭӧc tách ra ngoài pha tƭnh (sҳc ký rӱa giҧi) ta có thӇ hӭng thu lҩy
các phân ÿoҥn dӏch rӱa giҧi có các chҩt cҫn phân tích.
c) Phát hi͏n các ch̭t: Các chҩt màu có thӇ phát hiӋn dӉ dàng, các chҩt không
màu có thӇ phát hiӋn bҵng ÿèn tӱ ngoҥi hay bҵng các thuӕc thӱ. Trong sҳc ký rӱa giҧi
có thӇ phát hiӋ
n các chҩt khi chúng ÿi ra khӓi c
ӝt bҵng cách cho dung dӏch rӱa giҧi ÿi
qua mӝt bӝ phұn phát hiӋn gӑi là ÿetectѫÿһt sau cӝt.

5.2.2. Phân lo̩i các ph˱˯ng pháp s̷c ký
- Theo bҧn chҩt vұt lý các pha
Pha ÿӝng có thӇ là mӝt chҩt lӓng hay chҩt khí, pha tƭnh có thӇ là mӝt chҩt rҳn (hҥt
xӕp hay bӝt mҳn) hay mӝt chҩt lӓng (ÿѭӧc giӳ trên mӝt chҩt mang rҳn). Do ÿó, dӵa
vào bҧn chҩt các pha ta phân biӋt các phѭѫng pháp (trong tên cӫa phѭѫng pháp, pha
ÿӝng ÿѭӧc nêu trѭӟc pha tƭnh):
Sҳc ký lӓng - lӓng (liquid - liquid chromatography LLC)
Sҳc ký lӓng - rҳn (liquid - song chromatography LSC)
Sҳc ký khí - lӓng (gas - liquid chromatography GLC)
Sҳc ký khí - rҳn (gas - solid chromatography GSC)
Hai phѭѫng pháp ÿҫu gӑi chung là sҳc ký lӓng (LC).
Hai phѭѫng pháp cuӕi gӑi chung là sҳc ký khí (GC).
- Theo hiӋn tѭӧng sҳc ký

S̷c ký h̭p phͭ (absorption chromatography): pha tƭnh là mӝt chҩt rҳn có khҧ
năng hҩp phө, ÿó là các phѭѫng pháp sҳc ký lӓng - rҳn và khí - rҳn.
S̷c ký phân b͙ (partition chromatography): pha tƭnh là chҩt lӓng không hoà lүn
ÿѭӧc vӟi pha ÿӝng, chҩt lӓng này ÿѭӧ
c bao trên bӅ mһt c
ӫa mӝt chҩt rҳn gӑi là giá hay
chҩt mang và phҧi là chҩt trѫ, không tham gia vào sҳc ký. Sҳc ký phân bӕ bao gӗm sҳc
ký lӓng - lӓng và sҳc ký khí - lӓng.
S̷c ký trao ÿ͝i ion (ion - exchange chromatography): pha tƭnh là chҩt nhӵa trao
ÿәi ion chӟp chҩt cao phân tӱ có mang nhӳng ion có khҧ năng trao ÿәi vӟi các ion
cùng dҩu cӫa dung dӏch hӛn hӧp sҳc ký).
S̷c ký theo lo̩i cӥ (size - exclusion chromatography): còn gӑi là sҳc ký trên gel.
Các phân tӱ c
ӥ lӟn sӁÿѭӧ
c loҥt các phân tӱ nhӓ hѫn sӁÿѭӧc tách theo kích thѭӟc do
các phân tӱ nhӓ di chuyӇn chұm hѫn.
- Theo kӻ thuұt và phѭѫng tiӋn sҳc ký
a) Theo phѭѫng pháp giӳ pha tƭnh:
S̷c ký trên c͡t (column chromatography: CC) pha tƭnh ÿѭӧc chӭa trong mӝt cӝt
bҵng kim loҥi hay thuӹ tinh.
S̷c ký lͣp m͗ng (thin layer chromatography: TLC): pha tƭnh ÿѭӧc tráng ÿӅu và
giӳ trên mһt phҷng cӫa bҧn thuӹ tinh, nh
ӵa hay nhôm. Lӟp mӓng pha tƭnh thѭӡ
ng là:
silicagel, nhôm oxit, xenlulozѫ, chҩt nhӵa trao ÿәi lӟn và có chiӅu dày khoҧng 0,25 -
0,5mm.
S̷c ký gi̭y (paper chromatography - PC) pha tƭnh (lӓng) ÿѭӧc thҩm trên mӝt loҥi

giҩy lӑc ÿһc biӋt gӑi là giҩy sҳc ký
b) Theo cách cho pha ÿӝng chҥy ta có:

S̷c ký khai tri͋n (development chromatography) cho pha ÿӝng kép các chҩt chҥy
và tách trên pha tƭnh (Sҳc ÿӗ nҵm trên pha tƭnh). Sҳc ký rӱa giҧi (elution
chromatoglaphy) cho pha ÿӝng chҥy và kép các chҩt lҫn lѭӧt ra ngoài pha tính (ra khӓi
cӝt, ra khӓi giҩy).
Ghi chú: Sҳc ký lӟp mӓng và sҳc ký lӟp giҩy ÿѭӧc gӑi chung là sҳc ký mһt
phҷng (planar chromatography).
Sҳc ký lӓng có thӇ ti
Ӄn hành trên cӝt, trên mһt phҷng (lӟp mӓng, giҩy).
Sҳc ký ÿѭӧc tiӃn hành trên cӝt
Sҳc ký ÿѭӧc khai triӇn thѭӣng ÿѭӧc thӵc hiӋn trên mһt phҷng (giҩy và lӟp
mӓng).
Sҳc ký rӱa giҧi thѭӡng tiӃn hành trên cӝt
- Phân loҥi sҳc ký theo bҧn chҩt các pha
Ghi chú:
GSC: sҳc ký khí - rҳn GLC: sҳc ký khí - lӓng
LSC: sҳc ký lӓng - rҳn IEC: sҳc ký trao ÿәi lӟn
BPC: sҳc ký pha liên kӃt. IC: sҳc ký ion
LLC: s
ҳc ký lӓng - lӓng SEC: sҳc ký loҥi cә.
AC: sҳc ký ái lӵc PC: sҳc ký giҩy
TLC: sҳc ký lӟp mӓng
5.2.3. S͹ tách s̷c ký và s̷c ÿ͛
- Sӵ tách sҳc ký và sҳc ÿӗ
Khi cho mӝt dung dӏch chӭa chҩt A và B chҧy qua mӝt cӝt chӭa chҩt hҩp thu
Nӗng ÿӝ cӫa chҩt A và B trong dung dӏch sӁ giҧm ÿi do mӝt phҫn các chҩt này phân
bӕ chuyӇn vào chҩt hҩp thu. Nӗng
ÿӝ c
ӫa các chҩt tan A, B trên chҩt hҩp thu sӁ tăng
dҫn và A, B bӏ chҩt tách ra khӓi dung dӏch. Ĉӗng thӡi cNJng xҧy ra mӝt quá trình ngѭӧc
lҥi, các chҩt A, B trên cӝt hҩp thө lҥi phân bӕ tan trӣ lҥi vào dung dӏch. Quá trình này

phө thuӝc vào hӋ sӕ phân bӕ cӫa A, B trong dung dӏch và chҩt hҩp thu cho ÿӃn khi ÿҥt
cân bҵng.
Tӕc ÿӝ hҩp thu = tӕc ÿӝ giҧi hҩp
Tuy nhiên vì pha ÿӝ
ng (dung dӏ
ch) luôn di chuyên nên cân bҵng trên lҥi bӏ phá
vӥ, và mӝt cân bҵng mӟi lҥi ÿѭӧc thiӃt lұp. Cӭ nhѭ vұy qua rҩt nhiӅu cân bҵng (có khi
hàng nghìn cân bҵng pha) các chҩt A, B ÿѭӧc tách ra khӓi nhau do khҧ năng phân bӕ

cӫa A, B vào chҩt hҩp thu hay khҧ năng bӏ giӳ trên cӝt cӫa A và B là khác nhau.
Ví dө: cho mӝt dung dӏch chӭa chӭa ion ÿӗng và ion coban lên trên mӝt cӝt có
chҩt hҩp thu (1), nhѭ thӃÿӗng và coban bӏ hҩp thu trên cӝt (2). Sau ÿó tiӃp tөc cho
dung môi qua cӝt, ÿӗng và co ban sӁ kéo dҫn xuӕng và dҫn dҫn chúng tách ra thành
các lӟp (3), dung môi tiӃp tөc ÿѭӧc cho qua cӝt và 2 lӟp Cu
2+
và Co
2+
sӁÿѭӧc tách ra
khӓi nhau (4,5), tҥi thӡi ÿiӇm t
2
sӁ thҩy ÿѭӧc 2 dҧi tách riêng ra khӓi nhau trên cӝt: ta
có sҳc ÿӗ ngay trên cӝt. NӃu dӯng ӣÿây ta có sҳc ký khai triӇn
NӃu tiӃp tөc thêm dung môi, tӟi thӡi ÿiӇm t
3,
dҧi Co
2+
sӁ tách ra khӓi cӝt, nhӡ
thiӃt bӏÿetectѫ ta sӁ thu ÿѭӧc tín hiӋu dѭӟi dҥng mӝt ÿӍnh hay mӝt lúc, ӣ thӡi ÿiӇm t
4
dҧi Cu

2+
ra khӓi cӝt lҥi và cho ta thêm mӝt tӭc tѭѫng ӭng. Ta thu ÿѭӧc mӝt sҳc ÿӗ gӗm
hai lúc riêng biӋt ӭng vӟi 2 chҩt trên. Ĉây là phѭѫng pháp sҳc ký rӱa giҧi và sҳc ÿӗ thu
ÿѭӧc gӑi là sҳc ÿӗ rӱa giҧi. Vӏ trí cӫa lӵc trên trөc thӡi gian là cѫ sӣÿӇÿӏnh tính chҩt
tѭѫng ӭng và diӋn tích dѭӟi tӭc là ÿһc trѭng ÿӏnh lѭӧng cӫa ch
ҩt.
Trong quá trình này ta thҩ
y mӝt sӵ khác biӋt vӅ khҧ năng phân bӕ trong chҩt hҩp
thu trên cӝt: Cu
2+
ÿѭӧc hҩp thu mҥnh hѫn nên sӁÿҭy Co
2+
ra, sӣ dƭ có hiӋn tѭӧng ÿó là
vì:
Ĉӝ tan cӫa ÿӗng trong dung môi nhӓ hѫn so vӟi coban
Ái lӵc cӫa chҩt hҩp thu ÿӕi vӟi Cu
2+
mҥnh hѫn so vӟi Co
2+
Vì hai lý do trên nên ÿӗng sӁ bӏ giҧi hҩp thu ít hѫn. Nӗng ÿӝ lӟn Co
2+
trong dung
môi tӯ nhӓÿӃn cӵc ÿҥi rӗi giҧm ÿӃn 0.
Tӕc ÿӝ di chuyên cӫa dҧi phө thuӝc vào tӕc ÿӝ di chuyӇn cӫa pha lӓng (pha
ÿӝng) và mӭc ÿӝ hҩp thu cӫa chҩt hҩp thu ÿӕi vӟi chҩt tan. Chҩt nào bӏ hҩp thu mҥnh
nhҩt sӁ di chuyӇn chұm nhҩt và nó bӏ dung môi giҧi hҩp ít nhҩt.
Cӭ nhѭ vұy trong ÿiӅu kiӋn thích h
ӧp ta s
Ӂ tách ÿѭӧc hoàn toàn các chҩt ra khӓi
nhau: Do tác dөng làm chұm (retardation), do sӵ phân bӕ hҩp thu khác nhau cӫa pha

tƭnh ÿӕi vӟi tәng hӧp phҫn trong hӛn hӧp, ngѭӡi ta có thӇ tách ra tӯng hӧp phҫn trong
hӛn hӧp. Vì vұy, nguyên tҳc cӫa phѭѫng pháp sҳc ký làm D͹a vào s͹ phân b͙ khác
nhau cͯa các hͫp ph̯n trong h͟n hͫp giͷa hai pha ÿ͡ng (moving phase) và tƭnh
(stationary phase)
- Tӕc ÿӝ di chuyӇn cӫa mӝt chҩt
Tӕc ÿӝ di chuyên cӫa mӝt chҩt có thӇÿѭӧc ÿһc trѭng bӣi hӋ s
ӕ phân bӕ cӫa nó
giӳa hai pha hoһc bӣi các ÿҥi lѭӧng vӅ sӵ lѭu giӳ cӫa chҩt ÿó trên pha tƭnh (thӡi gian
lѭu, thӇ tích lѭu)
a. Thͥi gian l˱u và th͋ tích l˱u: Thӡi gian lѭu là thӡi gian cҫn ÿӇ mӝt chҩt di
chuyӇn qua cӝt sҳc ký, khi ra khӓi cӝt nhӡ thiӃt bӏÿetectѫ ghi nhұn tín hiӋu và xuҩt
hiӋn r
ӵc trên sҳc ÿӗ (tính tӯ
lúc bѫm mүu ÿӃn khi xuҩt hiӋn pic).
TM là thӡi gian lѭu cӫa mӝt chҩt không bӏ lѭu giӳ, nghƭa là tӕc ÿӝ di chuyӇn cӫa
nó bҵng tӕc ÿӝ di chuyӇn trung bình cӫa dung môi, thӡi gian này ÿѭӧc gӑi là thӡi gian
chӃt. t
R
càng lӟn, chҩt càng bӏ lѭu giӳ mҥnh và tӕc ÿӝ di chuyӇn cӫa nó càng nhӓ.
Thӡi gian lѭu hiӋu chӍnh t
R
ÿѭӧc tính theo công thӭc:
NӃu trên trөc hoành cӫa sҳc ÿӗ, dùng ÿѫn vӏÿo là thӇ tích dung môi thì ta có các
ÿҥi lѭӧng tѭѫng tӵ: thӇ tích lѭu V
R
và thӇ tích lѭu hiӋu chӍnh V
R'
thӇ tích V
M

ÿѭӧc gӑi
là thӇ tích chӃt cӫa cӝt hay còn gӑi là thӇ tích rӛng V
o
.
b. HӋ sӕ phân bӕ
Trong ÿó: C
s
và C
M
là nӗng ÿӝ chҩt tan trong pha tƭnh và pha ÿӝng khi cân bҵng
ÿѭӧc thiӃt lұp. Khi nӗng ÿӝ nhӓ K phө thuӝc vào bҧn chҩt các pha, chҩt tan và nhiӋt ÿӝ
K càng lӟn thì chҩt ÿó phân bӕ càng nhiӅu trong pha tƭnh và di chuyӇn càng chұm.

c. HӋ sӕ dung lѭӧng K' (hӋ sӕ phân bӕ khӕi lѭӧng)
Trong ÿó: Q
s
và Q
M
là lѭӧng chҩt tan phân bӕ trong pha anh và pha ÿӝng, K' phө
thuӝc vào bҧn chҩt các pha, bҧn chҩt chҩt tan, nhiӋt ÿӝ và ÿһc ÿiӇm cӫa cӝt. ĈӇ tách
mӝt hӛn hӧp chҩt, ngѭӡi ta thѭӡng chӑn cӝt, pha ÿӝng và các ÿiӅu kiӋn phân tích khác
sao cho K' nҵm trong khoҧng tӯ 1 ÿӃn 8.
- Sӵ doãng pic và hình dáng pic
a. Hình dáng pic: Hình dáng lý tѭӣng cӫa tӭc là lӵc ÿӕi xӭng, nhѭng thӵc tӃ lúc
sҳc ký chӍ
g
ҫn ÿӕi xӭng. ChiӅu rӝng cӫa tөc ÿѭӧc ÿo ӣ 1/10 chiӅu cao cӫa pic.
b. S͹ doãng pic: Sӵ doãng pic là kӃt quҧ cӫa sӵ di chuyӇn nhanh, chұm khác
nhau cӫa các phân tӱ cӫa cùng mӝt chҩt khi ÿi qua cӝt sҳc khí. Các lӵc ra chұm bao
giӡ cNJng tù hѫn.

c. Hi͏u l͹c cͯa c͡t: HiӋu lӵc cӫa cӝt thѭӡng ÿѭӧc ÿo bҵng hai thông sӕ: sӕ
ÿƭa lý
thuyӃt N và chiӅu cao ÿƭa lý thuyӃt H. Ta có thӇ coi nhѭ cӝt sҳc khí ÿѭӧc chia thành N
lӟp hay N tҫng mӓng, ӣ mӛi mӝt lӟp sӵ phân bӕ chҩt tan vào hai pha ÿҥt trҥng thái cân
bҵng. Nhӳng tҫng mӓng giҧÿӏnh này ÿѭӧc gӑi là ÿӏa lý thuyӃt. NӃu cӝt sҳc khí có
chiӅu dài là L thì: H =
N
L
.Cӝt có N lӟn là cӝt có hiӋu lӵc cao.
d. Ĉ͡ phân gi̫i: Ĉӝ phân giҧi R
s
là tӍ sӕ khoҧng cách giӳa hai pic và ÿӝ rӝng
trung bình cӫa pic.
R
s
= 0,75 hai pic tách không tӕt, còn xen phӫ nhau nhiӅu;
Rs = 1,0 hai pic tách khá tӕt, còn xen phӫ nhau 4%;
Rs = l,5 hai pic tách hoàn toàn (chi xen phӫ 0,3%).
5.3. Sҳc ký lӓng hiӋu năng cao
Sҳc ký lӓng hiӋu năng cao (high perfonnance liquid chromatography-HPLC) còn
ÿѭӧc gӑi là sҳc ký lӓng cao áp hay sҳc ký lӓng hiӋn ÿҥi. Trong phѭѫng pháp này pha
tƭnh ÿѭӧc dùng là nhӳng hҥt có kích thѭӟc rҩt nhӓ, khoҧng 10 micromet, có hiӋu suҩt
tách rҩt cao, có hҥt nhӓÿòi hӓi phҧi dùng bѫm ÿӇ nén dung môi qua cӝt.
5 3.1. Máy s̷c ký l͗ng hi͏u năng cao
Sѫÿӗ nguyên t
ҳc cӫa mӝt máy sҳc ký lӓng hiӋu năng cao nhѭ sau:

- Các thành phҫn chính cӫa máy sҳc ký lӓng hiӋu năng cao
a) Bình chͱa dung môi
Thѭӡng làm bҵng thuӹ tinh, ÿôi khi làm bҵng thép không rӍ, trong phѭѫng pháp

rӱa giҧi thông thѭӡng chӍ cҫn mӝt bình chӭa dung môi, trong phѭѫng pháp rӱa giҧi
gradient thѭӡng dùng 2, 3, 4 bình chӭa các dung môi khác nhau và hӋ dung môi rӱa
giҧi là hӛn hӧp cӫa các loҥi dung môi trên trӝn lүn vӟi nhau theo ti lӋÿã ÿѭӧc xác
ÿӏnh. Cҫn loҥi các hҥt và các khí hoà tan trong dung môi.
b. H͏ th͙ng b˯m
Bѫm dùng trong phѭѫ
ng pháp phҧi tҥo ÿѭӧc áp suҩt cao (3000 - 6000 psi hay
khoҧng 250 - 500 at), lѭu lѭӧng bѫm khoҧng 0,1 ÿӃn 10 ml/ph, phҧi trѫ vӟi các dung
môi. HӋ thӕng bѫm này phҧi có khҧ năng bѫm pha ÿӝng qua cӝt ӣ áp suҩt cao mà
không bӏ ngҳt quãng hoһc tҥo nhӏp sóng có thӇ làm sai lӋch các lӵc thu ÿѭӧc. Có nhiӅu
kiӇu bѫm ÿã dùng trong các máy HPLC; nhѭng kiӇu phông xoay chiӅu hiӋn nay ÿѭӧc
dùng phә biӃn nhҩt.
c) H͏ b˯m m
̳u (h͏ tiêm m̳u)
Mүu ÿѭӧc bѫm vào cӝt nhӡ hӋ thӕng van mүu. Ngѭӡi ta bѫm mүu vào vòng mүu
vӟi thӇ tích thѭӡng là tӯ 10 ÿӃn 20 ȝl.
d. C͡t s̷c ký
KiӇu cӝt thѭӡng phө thuӝc vào phѭѫng pháp dùng ÿӇ tách, nhѭng thѭӡng là
nhӳng cӝt bҵng thép không gӍ, có cӥ lӛ chính xác ÿѭӡng kính tӯ 3 ÿӃn 4 túm và dài tӯ
10 ÿӃn 30cm (nhӳng c
ӝt dùng cho SEC ÿѭӡng rӝng hѫn và dài
ÿӃn 100cm). Loҥi cӝt
này có hiӋu lӵc rҩt cao, có sӕ (ra lý thuyӃt lên ÿӃn 100.000 ÿƭa cho 1m chiӅu dài cӝt)

e) Ĉetect˯
Là bӝ phұn phát hiӋn các chҩt khi chӭng ra khӓi cӝt và ghi nhұn các tín hiӋu ghi
trên sҳc ÿӗ. HiӋn ÿang sӱ dөng các loҥi ÿetectѫ sau:
Ĉetectѫ tӱ ngoҥi (UV): Dùng ÿèn thuӹ ngân cho vҥch 254nm. NhiӅu chҩt hҩp thө
ӣ bѭӟc sóng này.
Ĉetectѫ tӱ ngoҥi và khҧ kiӃn (UV-VIS): Dùng phә quang kӃ lӵa chӑn bѭӟc sóng

tӯ 195 ÿӃn 750 nm. Loҥi này hiӋn nay ÿѭӧ
c dùng nhiӅ
u nhҩt.
ĈetectѫÿiӋn hoá và ÿetectѫ huǤnh quang có ÿӝ nhҥy và ÿӝ chӑn lӑc cao dùng
trong phân tích vӃt. Dùng ÿetectѫÿiӋn hoá có thӇ phát hiӋn ÿѭӧc nhӳng lѭӧng
picrogam (10
-12
g)
5.3.2. Các ph˱˯ng pháp s̷c ký hi͏u năng cao
a) S̷c ký phân b͙ hi͏u năng cao
Gӗm hai loҥi: Sҳc khí lӓng - lӓng và sҳc ký pha liên kӃt.
- Sҳc ký lӓng - lӓng (LLC): Pha tƭnh là chҩt lӓng ÿѭӧc bao trên bӅ mһt cӫa các
hҥt chҩt mang, tӭc là ÿѭӧc hҩp phө trên chҩt mang.
- Sҳc ký pha liên kӃt (BPC): Pha tƭnh ÿѭӧc gҳn hoá hӑc vӟi chҩt mang tҥo ra liên
kӃt siloxan nӕi nhóm cѫ - silic vӟi silicagen.
b. S̷
c ký h
̭p phͭ hi͏u năng cao (s̷c ký l͗ng - r̷n LSC)
Pha tƭnh là chҩt rҳn mà trên bӅ mһt có chӭa các nhóm hiÿroxil phân cӵc, pha
ÿӝng là mӝt dung môi không phân cӵc.
c) S̷c ký trao ÿ͙i ion hi͏u năng cao (IEC)
Pha tƭnh rҳn chӭa các nhӵa trao ÿәi lӟn dѭӟi dҥng bӝt mӏn, pha ÿӝng thѭӡng là
dung dӏch nѭӟc.
d. S̷c ký l͗ng hi͏u năng cao trên gel (s͙c ký lo̩i cӥ SEC)
Phѭѫ
ng pháp này ÿѭӧc ӭng d
өng chӫ yӃu cho các chҩt có phân tӱ lѭӧng lӟn.
Chҩt nhӗi cho SEC là nhӳng hҥt xӕp cӫa silicagent hay các polyme có kích thѭӟc nhӓ
( 10 ȝm). Pha tƭnh là dung môi nҵm trong các lӛ xӕp cӫa hҥt, pha ÿӝng là dung môi
chҧy giӳa các hҥt. ChӍ nhӳng phân tӯ nhӓ mӟi khuӃch tán vào lӟp xӕp, khi rӱa giҧi các

phân tӱ sӁ lҫn lѭӧt ra theo cӥ tӯ lӟn ÿӃn nhӓ.
5.4. Sҳ
c ký khí (GC - Gas chromatography)
Sҳc ký khí là phѭѫng pháp
ÿѭӧc dùng ÿӇ tách các chҩt ӣ thӇ khí bay hѫi, vӟi pha
ÿӝ là chҩt khí, gӑi là khí mang (carrier gas).
Nhѭÿã nêu ӣ trên, có thӇ chӭa phép sҳc ký khí thành sҳc ký khí rҳn (GSC - gas
solid chromatography) trong ÿó pha tƭnh rҳn là mӝt chҩt hҩp phө, ÿây là sҳc ký khí hҩp

phө và sҳc ký khí lӓng (GLC - gas liquid chromatography) trong ÿó pha tƭnh lӓng ÿѭӧc
bao hay gҳn trên mӝt chҩt mang rҳn solid support) ÿây là sҳc ký khí phân bӕ.
Sӱ dөng phѭѫng pháp sҳc ký khí có khҧ năng tách ÿѭӧc hoàn toàn nhӳng chҩt
hӳu cѫ tѭѫng tӵ, ví dө nhѭ o-; m-; p-xilen không thӇ tách ÿѭӧc bҵng phѭѫng pháp
chѭng cҩt phân ÿoҥn nhѭng tách ÿѭӧc khá ÿѫn giҧn bҵng sҳc ký khí, cNJng nhѭ sӱ dөng
ÿӅ tách nh
ӳng hӛn hӧp rҩt phӭc tҥp nhѭ khí thҧi ô tô chӭa trên 300 hӧp chҩt. Vӟi viӋc
ra ÿӡi cӫa nhiӅu loҥi ÿetectѫ, nhiӅu phѭѫng pháp mӟi xuҩt hiӋn nhѭ: sҳc ký khí - khӕi
pho (GS - MS), sҳc ký khí - hӗng ngoҥi (GC - IR) ÿã làm tăng khҧ năng phân tích
cӫa sҳc ký khí
Máy s̷c ký khí
- Sѫÿӗ nguyên tҳc cӫa mӝt máy sҳc ký khí nhѭ sau:
Khí mang
Khí mang là mӝt khí trѫ nhѭ nhӡ, hen, ngon, hidro trong ÿó hai là khí mang
phә biӃn nhҩt. Khí ÿѭӧc chӭa trong bom khí có gҳn van giҧm áp và ÿiӅu chӍnh. Khí
mang cҫn có ÿӝ tinh khiӃt cao và phҧi không tѭѫng tác vӟi mүu, chӍ mang mүu ÿi qua
cӝt: Tín hiӋu ÿetectѫ có phө thuӝc vào sӵ khác nhau vӅ tính chҩt giӳa khí mang và
chҩt cҫn phân tích.
B͡ b˯m m̳u
Thѭӡng dùng bѫm tiêm ÿӅ bѫm trӵc tiӃp mү
u qua mӝt vách polime silicon chӏu

nhiӋt cao vào cӝt hoһc vào phòng ÿun nóng mүu ÿӇ mүu lӓng có thӇ bay hѫi nhanh
chóng. Yêu cҫu cҫn thiӃt là mүu phҧi có ÿӫ áp suҩt hѫi ÿӇ có thӇÿѭӧc làm bay hѫi
trong phòng mүu. NhiӋt ÿӝ phòng mүu có thӇ cao hѫn nhiӋt ÿӝ trong cӝt mӝt chút ÿӇ
quá trình bay hѫi ÿѭӧc thӵc hiӋn dӉ dàng.
C͡t s̷c ký
Cӝt ÿѭӧc ÿһt trong lò có th
ӇÿiӅu chӍnh nhiӋ
t ÿӝ trong quá trình thӵc hiӋn.
Cӝt thông dөng nhҩt trong phân tích là nhӳng ӕng bҵng thép không rӍ (ÿӗng,

thép) hoһc bҵng thuӹ tinh dài tӯ 1 ÿӃn 10 m và có ÿѭӡng kính tӯ 2 ÿӃn 4 mm. Chúng
ÿѭӧc uӕn cuӝn tròn cho khӟp vӟi phòng lò. Cӝt ÿѭӧc nhӗi bҵng nhӳng phҫn tӱ rҳn
hoҥt ÿӝng nhѭ mӝt pha tƭnh (GSC): ÿó là nhӳng hҥt nhӓ xӃp gҳn trên mһt trong cӝt
hoһc pha tƭnh ÿѭӧc tҭm trên các hҥt nhӓÿó. Trong sҳc ký khí lӓng (GLC), pha tƭnh
ÿѭӧc giӳ trên chҩt mang, ÿó là nhӳng h
ҥt ch
ҩt rҳn nhӓ, bӅn nhiӋt, trѫ vӅ mһt hoá hӑc,
có lӛ cӥ 1 - 5 ȝm, bӅ mһt riêng lӟn tӯ 1 - 10 m
2
/g.
Pha tƭnh phҧi chӏu nhiӋt, hoá lӓng ӣ nhiӋt ÿӝ phân tích, trѫ vӅ hoá hӑc. Thѭӡng
hay sӱ dөng các polyme xӕp hoһc gel aluminosilicat khӱ nѭӟc.
Ĉetecl˯
Yêu cҫu vӅÿetectѫ rҩt nghiêm ngһt: Mӑi hӧp phҫn có trong 0,1 ȝl mүu phҧi ÿѭӧc
phát hiӋn ӣ mӭc 1% cho nên phҧi nhanh chóng phát hiӋn ÿѭӧc 0,002 ȝl (có khӕi lѭӧng
cӥ 10
-6
g) mүu. Các ÿetectѫ hiӋn nay ÿo ÿѭӧc nhӳng lѭӧng nhӓ hѫn ÿӃn mҩy bұc. HiӋn
nay trong phѭѫng pháp GC ngѭӡi ta sӱ dөng nhӳng loҥi ÿetectѫ sau:
Ĉetectѫ dүn nhiӋt (TCD): ViӋc vұn hành cӫa ÿetectѫ dӵa trên sӵ cân bҵng nhiӋt

cӱa mӝt dây dүn nung nóng. Khi có chҩt cҫn phân tích ÿi qua thì ÿӝ dүn ÿiӋn cӫa hӛn
hӧp khí sӁ
thҩp ÿi, dây sӁ nóng lên, xuҩt hiӋn mӝt tín hiӋu ÿiӋn. Ĉetectѫ dүn nhiӋt
thích hӧp vӟi nhiӅu chҩt cҫn phân tích.
Ĉetectѫ ion hoá ngӑn lӱa (FID): Khi ÿӕt cháy các hӧp chҩt hӳu cѫ trong ngӑn
lӱa, chúng sӁ tҥo ra các ion. Các ÿiӋn cӵc ӣ gҫn ngӑn lӱa sӁ phát hiӋn ra sӵ có mһt cӫa
các ion bҵng sӵ xuҩt hiӋn mӝt dòng ÿ
iӋn nhӓ chҥy qua mҥch ÿiӋn. Có thӇÿo ÿѭӧc
nhӳng dòng ngay cҧ khi chӭng chӍ xҩp xi bҵng 10
-12
A. Ĉây là ÿetectѫÿѭӧc dùng
nhiӅu nhҩt, phát hiӋn ÿѭӧc ÿӃn 10
-9
g.
Ĉetectѫ hҩp thө electron (ÿetectѫ bҳt electron - ECD): Nhӡ có nguӗn phóng xҥ
nhѭ
3
H hoһc
63
Ni, khí mang bӏ ion hoá tҥo nên mӝt "dòng nhҩt ÿӏnh" trong mҥch
ÿetectѫ. Khi mӝt chҩt phân tích hҩp thө electron ÿѭӧc giҧi hҩp nó sӁ làm giҧm dòng
này, ÿһc biӋt khi hӧp chҩt có chӭa nguyên tӕ có ÿӝ âm ÿiӋn cao. Dòng sӁ giҧm ÿi, tҥo
ra tín hiӋu ghi ÿӇ. Ĉetectѫÿһc biӋt nhҥy cҧm vӟi nhӳng hӧp chҩt chӭa halogen.
Ĉetectѫ hҩp thө electron rҩt thuұn l
ӧi cho vi
Ӌc phân tích môi trѭӡng. Ĉӝ nhҥy cao, ÿҥt
tӟi 10
-12
g.
Thông tin GC

Sҳc ÿӗ thông thѭӡng biӇu thӏ trên hai trөc x và y, trong ÿó tín hiӋu ÿetectѫ ghi
trên trөc y và thӡi gian ghi trên trөc x.
Khi mӝt hӧp phҫn cӫa mүu ÿѭӧc giҧi hҩp và phát hiӋn nhӡÿetectѫ thì tín hiӋu ÿó
sӁÿѭӧc ghi lҥi. Thӡi gian ghi ÿѭӧc ӣ lúc tín hiӋu là hàm cӫa KD và vì thӃ nó cung cҩp
thông tin ÿӏnh tính vӅ mүu giӕng nhѭ thӃ bán sóng trong cӵc phә, và sӁ nhұ
n biӃt ÿѭӧc
mӝt hӧp phҫn trong mүu.
Thông tin ÿӏnh lѭӧng tӯ sҳc ÿӗ ÿѭӧc rút ra tӯ chӛ tín hiӋu ÿetectѫ là hàm cӫa thӡi

gian. DiӋn tích dѭӟi lúc tӹ lӋ vӟi lѭӧng chҩt phân tích. Lѭӧng này có thӇ biӇu thӏ bҵng
ÿѫn vӏ mol hoһc ÿѫn vӏ khӕi lѭӧng, tuy nhiên hҵng sӕ tӹ lӋ sӁ khác nhau:
S
A
= diӋn tích dѭӟi pic - R A
Trong ÿó R là diӋn tích trên mӝt mӝt khí A ÿѭӧc biӇu thӏ bҵng mӝt hoһc là diӋn
tích trên mӝt gam khí A biӇu thӏ bҵng gam.

Chѭѫng 6
CÁC LOҤI NѬӞC VÀ CÁC PHѬѪNG PHÁP PHÂN TÍCH NѬӞC
6.1. Ĉҥi cѭѫng vӅ các loҥi nѭӟc
6.1.1. N˱ͣc thiên nhiên
Nѭӟc thiên nhiên bao gӗm các loҥi nѭӟc có nguӗn thiên nhiên nhѭ sông ngòi, hӗ,
ao, suӕi, mҥch ngҫm, biӇn, ÿҥi dѭѫng. Có thӇ nói nѭӟc thiên nhiên là mӝt hӋ dӏ thӇ
nhiӅu thành phҫn, vì nѭӟc thiên nhiên luôn chӭa nhӳng lѭӧng nào ÿó các chҩt tan và
không tan có nguӗn gӕc vô cѫ cNJng nhѭ hӳu cѫ. Các chҩt
ÿó
ÿѭӧc ÿѭa vào tӯ khí
quyӇn, tӯÿҩt và các nguӗn chӭa hoһc các mҥch nѭӟc chҧy qua. Các chҩt ÿó còn ÿѭӧc
tҥo thành do hoҥt ÿӝng sӕng và sӵ phân huӹ cӫa các cѫ thӇÿӝng vұt, thӵc vұt sӕng
trong nѭӟc hoһc ÿáy các nguӗn nѭӟc. Các hoҥt ÿӝng cӫa con ngѭӡi trong các lƭnh vӵc

khác nhau cӫa sҧn xuҩt và ÿӡi sӕng hàng ngày cNJng ҧnh hѭӣ
ng tӟi thành phҫn nѭӟ
c
trong thiên nhiên. ViӋc bón phân và sӵ cҧi tҥo ÿҩt bҵng phѭѫng pháp hóa hӑc, các phӃ
thҧi cӫa các nhà máy, các khu công nghiӋp ÿһc biӋt là nѭӟc thҧi công nghiӋp và hoҥt
ÿӝng khác cӫa con ngѭӡi cNJng ÿѭa vào nѭӟc thiên nhiên nhӳng chҩt vô cѫ và hӳu cѫ.
Có nhiӅu cách phân loҥi nѭӟc thiên nhiên, nguyên tҳc cӫa sӵ phân loҥi ÿó phө thuӝc
vào mөc ÿích phân loҥi và nghiên cӭu nѭӟc.
Dӵ
a vào nguӗn gӕc cӫa n
ѭӟc, có thӇ chia thành các loҥi; nѭӟc khí quyӇn (nѭӟc
mѭa, tuyӃt), nѭӟc ngҫm, nѭӟc bӅ mһt (nѭӟc sông, ngòi, hӗ ao, biӇn ).
Dӵa vào nguyên tҳc và mөc ÿích sӱ dөng nѭӟc có các loҥi nhѭ: nѭӟc ăn, nѭӟc
sinh hoҥt, nѭӟc kӻ thuұt, nѭӟc chӳa bӋnh,
Dӵa vào hàm lѭӧng và ÿһc tính cӫa các chҩt có trong nѭӟc, chia thành: nѭӟc
ngӑ
t (chӭa hàm lѭӧng chҩt tan < 0,1%), nѭӟ
c khoáng (hàm lѭӧng chҩt tan tӯ 0,1 -
2,5%) nѭӟc biӇn (hàm lѭӧng chҩt tan tӯ 2,5-5,0%), nѭӟc muӕi (hàm lѭӧng chҩt tan
>5%). Ngoài ra ngѭӡi ta còn phân chia thành các loҥi nhѭ nѭӟc cӭng, nѭӟc mӅm,
nѭӟc trong, nѭӟc ÿөc, nѭӟc có màu, nѭӟc có mùi,
Nѭӟc thiên nhiên ÿѭӧc ÿһc trѭng bҵng mӝt loҥt các tính chҩt nhѭÿӝÿөc, mùi vi,
ÿӝ kiӅm, ÿӝ cung, cһn không tan, sӵ tӗn tҥi c
ӫa các loҥi vi sinh vұt khác nhau, các
quҫn thӇ phù du, các loҥi rong rêu c
NJng có thӇ làm cho nѭӟc bӏ nhiӉm bҭn.
Dӵa trên các tính chҩt hoá lý có thӇ chia các hӧp phҫn hóa hӑc thành 3 nhóm lӟn
nhѭ sau:
a. Các ch̭t hoà tan trong n˱ͣc d˱ͣi d̩ng các ion và phân t͵: Các con vô cѫ
trong nѭӟc vӟi hàm lѭӧng lӟn nhҩt là Na

+
, K
+
, Ca
2+
, Mg
2+
, Cl
-
, HCO
3
2-
, CO
3
2-
, SO
4
2-
.
Các ion có hàm lѭӧng nhӓ hѫn là Fe
2+
, Fe
3+
, Mn
2+
, Br
-
, I
-
, F

-
, BO
2
-
, HPO
-2
4
, HSO
3
-
,
HS-, HSiO3 Các ion vô cѫ còn lҥi có hàm lѭӧng rҩt nhӓ trong nѭӟc ÿѭӧc gӑi là các

ion cӫa các nguyên tӕ vi lѭӧng và siêu vi lѭӧng. Các khí có hàm lѭӧng lӟn là O
2
, CO
2
,
N
2
, H
2
S. Các khí nhѭ CH
4
, Ar, RN, có hàm lѭӧng nhӓ. Các chҩt tan hӳu cѫ thѭӡng
gһp trong nѭӟc tӵ nhiên là fomanÿehit, phenol.
b. Các hͫp ph̯n t̩o nên nhͷng h͏ keo trong n˱ͣc bao gӗm các hӋ keo vô cѫ nhѭ
SiO
2
, Al(OH)

3
, Fe(OH)
3
. Các hӋ keo hӳu cѫ nhѭ các chҩt mùn. Các hӋ keo thѭӡng làm
cho nѭӟc có màu.
c. Các ch̭t t̩o vͣi n˱ͣc các phҫn tӱ nhѭ cát, sét và các hӧp chҩt hӳu cѫ khác
nhau.
Các hӧp phҫn sinh hӑc cӫa nѭӟc thiên nhiên bao gӗm các loҥi vi khuҭn, vinh
ÿӝng vұt có kích thѭӟc lӟn, rong rêu, tҧo trong nѭӟc thiên nhiên có chӭa mӝt lѭӧng
thӭc ăn cho các thuӹ sinh vұt. Vì vұy, thành phҫn ÿӏnh lѭӧng và ÿӏnh tính cӫa chúng
phө thuӝc nhiӅu vào thành phҫn hoá hӑc cӫa nѭӟc. Ĉӕi vӟi các vi sinh vұt trong nѭӟc,
bên cҥnh nhӳng vi sinh vұt có lӧi còn có nhӳng vi sinh vұt có hҥn. Vì vұy trong viӋc
phân tích nѭӟc thì xác ÿӏnh chӍ tiêu vi sinh vұt cNJng có ý nghƭa hӃt sӭc quan trӑng
6.1.2. N˱ͣc th̫i
Cùng vӟi sӵ phát triӇn cӫa văn minh nhân loҥi, nhu cҫu vӅ nѭӟc ngày càng tăng,
lѭӧng nѭӟc công nghiӋp cNJng nhѭ nѭӟc sinh hoҥ
t thҧi ra ngày càng nhiӅu, gây ô
nhiӉm ÿáng kӅÿӃn nѭӟc mһt và môi trѭӡng. Do ÿó, nhiӅu vùng nѭӟc mһt ÿã bӏ ô
nhiӉm các loҥi hӧp chҩt hóa hӑc và các loҥi vi sinh vұt ÿӝc hҥi.
Trong nhӳng năm gҫn ÿây, nguy cѫ làm ô nhiӉm môi trѭӡng do các chҩt hӳu cѫ,
ÿһc biӋt là các sҧn phҭm công nghiӋp và khai thác chӃ biӃn dҫu mӓ gây ra ngày càng
tăng. ViӋc nhiӉm các loҥi thuӕc tr
ӯ sâu, di
Ӌt cӓ, các chҩt tây rӱa tәng hӧp cNJng là mӕi
ÿe doҥÿáng kӇÿӃn sӵ tӗn tҥi cӫa các loài thuӹ sinh và con ngѭӡi. Ngoài ra còn phҧi
kӇ tӟi các chҩt thҧi phóng xҥ thҧi ra tӯ các phòng thí nghiӋm.
Có thӇ nói nѭӟc thҧi là mӝt hӋ dӏ thӇ phӭc tҥp, bao gӗm rҩt nhiӅu chҩt tӗn tҥi
dѭӟi các trҥng thái khác nhau. NӃu nhѭ nѭӟc th
ҧi công nghiӋp chӭa r
ҩt nhiӅu các hoá

chҩt vô cѫ và hӳu cѫ thì nѭӟc thҧi sinh hoҥt lҥi chӭa rҩt nhiӅu các chҩt dѭӟi dҥng
prôtein, hiÿratcacbon, mӥ, các chҩt thҧi ra tӯ ngѭӡi và ÿӝng vұt, ngoài ra còn phҧi kê
ÿӃn các loҥi rác rѭӣi nhѭ giҩy, gӛ. các chҩt hoҥt ÿӝng bӅ mһt, Các hӧp chҩt vô cѫ
thѭӡng gһp ӣÿây là các ion nhѭ: Na
+
, K
+
, Mg
2+
, Ca
2+
, Cl
-
, CO
3
2-
, SO
4
2-
. Ngoài ra nѭӟc
thҧi sinh hoҥt còn chӭa các vi khuҭn, virut, rong, rêu.
Vӟi nhӳng ngành sҧn xuҩt khác nhau thì trong các nѭӟc thҧi sӁ có nhӳng loҥi hoá
chҩt khác nhau nhѭ:
- Khai khoáng: Các kim loҥi, các axit vô cѫ.
- Gia công ÿӗ gӛ flo, kӁm.
- Ĉӗ gӕm: Ba, Cd, Li, Mg, Se

- Ĉӗ da: Ca, H
2
S, Na

2
S, CR, Zn, Ni
- LuyӋn cӕc: NH
3
, H
2
S, Các kiӅm,
- Công nghiӋp sѫn: Ba, ClO
3
-
, Cd, Co, Pb, Zn, Mn
- Hoá dѭӧc: B, Br, NH
4
+
, K, các axit, kiӅm, các chҩt hӳu cѫ,
- Thuӹ tinh: H
3
BO
3
, As
Trong sӕ các hoá chҩt gây nhiӉm bҭn nguӗn nѭӟc thì Hg, Be, Cd, Pb, As, Se có
ÿӝc tính rҩt cao.
Nѭӟc thҧi sinh hoҥt có thành phҫn hóa hӑc ÿѫn giҧn hѫn, chӫ yӃu bao gӗm: K,
Na, Fe, Pb, Zn, Ni, Mn, Hg, Ag, Co.
ViӋc phân tích nѭӟc thҧi rҩt khó khăn và phӭc tҥp. Khi phân tích cҫn phҧi tiӃn
hành các quá trình tách, làm giàu, lӵa chӑn các phѭѫng pháp có ÿӝ nhҥy, ÿӝ chӑn lӑc
cao. Mӝt trong nhӳng ÿһc dính gây khó khăn cho viӋc phân tích nѭӟc thҧi là tính chҩt
không b
Ӆn v
ӳng cӫa nói

Ĉӕi vӟi nѭӟc ăn, viӋc phân tích hóa hӑc ÿѫn giҧn vì loҥi nѭӟc này ÿã ÿѭӧc xӱ lý
vӅ mһt cѫ, hoá và sinh hӑc.
6.2. Phân tích nѭӟc
6.2.1. Phân tích n˱ͣc thiên nhiên
ViӋc phân tích ÿӅ ÿánh giá chҩt lѭӧng nѭӟc thiên nhiên phө thuӝc vào mөc ÿích
sӱ dөng loҥi nѭӟc ÿó, nhѭng nói chung ÿӇ phân tích ÿҭy ÿӫ mӝt mүu nѭӟc tài nguyên
cҫn xác ÿӏnh khҧo sát mӝ
t sӕ loҥ
i chӍ tiêu sau ÿây:
- Các thông sӕ vӅ vұt lý và cҧm quan nhѭ nhiӋt ÿӝ, vӏ, ÿӝ ÿөc, tӹ trӑng
- Các thông sӕ vӅ thành phҫn hóa hӑc nhѭ hàm lѭӧng các cation, anion và các
chҩt hӳu cѫ.
- Ĉӕi vӟi nѭӟc sinh hoҥt, ngoài các chӍ tiêu trên còn phҧi xác ÿӏnh và ÿánh giá cҧ
vӅ chӍ tiêu vi sinh vұt.
6.2.2. Phân tích n˱ͣc th̫i
Thành phҫn nѭӟc thҧi khóc nhiӅu so vӟi nѭӟc thiên nhiên, vì thӃ phân tích nѭӟ
c
thҧi lҥi theo mӝ
t sѫÿӗ khác. Mүu nѭӟc thҧi thѭӡng phân tích ngay trong ngày lҩy
mүu. Sau ÿây là các chӍ tiêu cҫn phân tích ÿӕi vӟi nѭӟc thҧi:
- NhiӋt ÿӝ
- Màu sҳc.
- Mùi vӏ
- Ĉӝ ÿөc

- pH.
- Lѭӧng kӃt tӫa
- Ĉӝ bӅn tѭѫng ÿӕi cӫa nѭӟc.
- Các chҩt lѫ lӱng.
- Tәng sӕ muӕi tan

- Các chҩt màu, chҩt hӳu cѫÿӝc hҥi.
- Kim loҥi nһng
6.2.3. Nhͷng ÿi͉u c̯n l˱u ý khi phân tích n˱ͣc
Phҧi lҩy và bҧo quҧn mүu ÿúng quy cách và tuân theo mӝt cách nghiêm ngһt các
quy tҳc lҩy mүu. Thông thѭӡng mүu phҧi ÿӵng trong bình polietylen.
Phҧi ch
ӑn ph
ѭѫng pháp phân tích thích hӧp.
Phҧi sӱ dөng ÿúng quy cách các dөng cө và hoá chҩt.
6.3. Lҩy và bҧo quҧn mүu nѭӟc
6.3.1. Xác ÿ͓nh v͓ trí ḽy m̳u
Mүu lҩy ÿӇ xác ÿӏnh tính chҩt thông thѭӡng cӫa nѭӟc có thӇ lay ngѭu nhiên tӯ bӅ
mһt vào thӡi gian buәi sáng. Tuy nhiên, khi nghiên cӭu mӝt cách chӍ tiӃt hѫn, cҫn phҧi
ÿһt kӃ hoҥch và xác ÿӏnh vi trí lҩy mүu trѭӟc
Ĉӕi vӟ
i vùng nѭӟc rӝng nhѭ: ao hӗ, mүu lҩy phҧi ÿҥi diӋn cho nѭӟc toàn bӝ vùng
cҫn phҧi lҩy nѭӟc ӣ nguӗn thҧi vào và ra khӓi hӗ cNJng nhѭ tác ÿӝng cӫa con ngѭӡi ÿӃn
nguӗn nѭӟc.
TuǤ theo vùng nѭӟc nông hay sâu mà có thӇ lҩy mүu ӣ mӝt tҫng, ӣ hai tҫng (tҫng
mһt và tҫng ÿáy), ba tҫng hoһc nhiӅu hѫn nӳ
a ӣ các sông, su
ӕi có thӇ lҩy dӑc theo
dòng nѭӟc và theo chiӅu ngang nӃu ÿӫ rӝng ӡ nhӳng nѫi có nguӗn nѭӟc thҧi, cҫn lҩy
các ÿiӇm trѭӟc và sau ÿiӇm hoà nhұp cӫa nguӗn nѭӟc thҧi.
6.3.2. Ḽy m̳u n˱ͣc
Vӏ trí lҩy mүu phө thuӝc vào mөc ÿích cӫa nghiên cӭu. Thӡi gian và tҫn suҩt lҩy
mүu phө thuӝc vào mӭc ÿӝ bi
Ӄn ÿӝng cӫa các chҩt, có thӇ theo các thӡi gian trong
ngày. Trong các ngày nҳng, pa cӫa nѭӟc có thӇ tăng, ÿһc biӋt là nѭӟc có khҧ năng ÿӋm
thҩp do khҧ năng trao ÿәi CO

2
cӫa thӵc Vұt thuӹ sinh và nӗng ÿӝ P có thӇ sӁ bӏ giҧm
ÿi.
Trong nhiӅu trѭӡng hӧp lҩy mүu vào buәi sáng là thích hӧp vì lúc ÿó sӵ biӃn
ÿӝng các chҩt diӉn ra chұm. Trong trѭӡng hӧp chung, có thӇ lҩy mүu 3 tháng mӝt lҫn,
nhѭng khi nghiên cӭu chi tiӃt có thӇ lҩy mүu theo chu kì 7 hoһc 14 ngày tӯ mùa xuân
ÿӃn mùa thu.