Giáo trình độc học môi trường- Chương 3 ppt

(DISTRIBUTION AND
STORAGE OF TOXICANTS)
Chương 3:
Sự Phân Bố và Sự
Lưu Trữ của Các Độc Chất
15/9/2010
1
Bài giảng độc học môi trường - K32
S phân b c a các đ c ch tự ố ủ ộ ấ

Khái niệm: S phân b x y ự ố ả
ra khi m t đ c ch t đ c ộ ộ ấ ượ
h p th và đ c v n ấ ụ ượ ậ
chuy n đ n các vùng khác ể ế
nhau trong c th .ơ ể

Hệ tuần hoàn chịu trách nhiệm
cho sự phân bố độc chất

Chức năng của hệ tuần hoàn
1. Vận chuyển oxygen và chất
dinh dưỡng đến các cơ quan
trong cơ thể
2. Mang các chất thải của quá
trình trao đổi chất đến các cơ
quan bài tiết
3. Có vai trò trong hệ miễn dịch
chống lại sự nhiễm khuẩn
4. Vận chuyển hormone
15/9/2010
2

Bài giảng độc học môi trường - K32
Hệ thống tuần hoàn gồm:

Phần tuần hoàn bạch huyết có chức năng rút hết lượng dịch thừa
ra khỏi các mô. Phần này bao gồm các mạch bạch huyết, các
hạch bạch huyết, các tập hợp của mô dạng bạch huyết (amidan, lá
lách và tuyến ức) và các tế bào lympho tuần hoàn (một trong năm
dạng khác nhau của bạch cầu)

Phần tuần hoàn máu (phần tim mạch) bao gồm tim, các động
mạch, các tĩnh mạch, các mao mạch và môi trường tuần hoàn
được gọi là máu → đóng vai trò chính trong việc phân bố độc
chất
Hệ tuần hoàn
15/9/2010
3
Bài giảng độc học môi trường - K32
Các con đ ng phân b đ c ch tườ ố ộ ấ

Đối với trường hợp hấp thụ qua hệ tiêu hóa:
l
Độc chất đi trực tiếp vào máu trong mao mạch của niêm
mạc → gan → tim → tuần hoàn phổi → tuần hoàn toàn
phần → mô
l
Độc chất đi vào phần bạch huyết → mạch bạch huyết
hướng tâm → hạch bạch huyết → mạch bạch huyết ly tâm
→ vòi bạch huyết → tĩnh mạch cảnh → tim → tuần hoàn
hệ thống → mô
15/9/2010

4
Bài giảng độc học môi trường - K32
Đ i v i tr ng h p h p th qua h hô h p:ố ớ ườ ợ ấ ụ ệ ấ
1. Đ c ch t đi vào máu trong mao m ch c a niêm m cộ ấ ạ ủ ạ →
tĩnh m ch ph i ạ ổ → tim → tu n hoàn h th ng ầ ệ ố → mô
2. Đ c ch t (ví d , các h t) đi vào vùng không gian gi a các ộ ấ ụ ạ ữ
t bào ế → m ch b ch huy t ạ ạ ế → mô
Đ i v i tr ng h p h p th qua daố ớ ườ ợ ấ ụ
Đ c ch t đi vào máu trong mao m ch d i daộ ấ ạ ướ → tĩnh m ch ạ
→ tim → tu n hoàn h th ng ầ ệ ố → mô
Các con đường phân bố độc chất
15/9/2010
5
Bài giảng độc học môi trường - K32
Các yếu tố ảnh hưởng lên sự phân bố
độc chất đến các mô

Tính chất của độc chất:

Gradient nồng độ (trong máu và trong các mô):
l
Sau khi hấp thụ độc chất được pha loãng bởi các dịch lỏng trong cơ
thể.Trong cơ thể dịch lỏng có ở ba nơi:
- huyết tương (chiếm khoảng một nửa thể tích máu, tổng lượng máu cơ thể
từ 4-6 lít, chiếm 7-9% trong lượng cơ thể
- khe giữa các tế bào, chiếm 13% trong lượng cơ thể
- trong các tế bào, chiếm 40% trong lượng cơ thể

Ái l c c a đ c ch t đ i v i các mô (ự ủ ộ ấ ố ớ mô c , mô liên ơ
k t, mô th n kimh…)ế ầ


Hàng rào c u trúc đ i v i s thâm nh p c a đ c ấ ố ớ ự ậ ủ ộ
ch tấ

15/9/2010
6
Bài giảng độc học môi trường - K32
Bảng so sánh
khối lượng,
dòng máu và
%lượng máu đi
qua
Các yếu tố ảnh hưởng lên sự phân bố
độc chất đến các mô

L u l ng máuư ượ : S tích lũy đ c ch t c a m t c quan ch u nh ự ộ ấ ủ ộ ơ ị ả
h ng c a hai y u tưở ủ ế ố

th tích máu ch y qua c quanể ả ơ

kh i l ng c a c quanố ượ ủ ơ
Thông s k t h p c a hai y u t nh h ng trên là t s ố ế ợ ủ ế ố ả ưở ỷ ố l u ư
l ng máu/kh i l ngượ ố ượ cho phép so sánh s tích lũy đ c ch t ự ộ ấ
trong các c quan khác nhauơ
15/9/2010
7
Bài giảng độc học môi trường - K32
S l u tr đ c ch tự ư ữ ộ ấ
15/9/2010
8

Bài giảng độc học môi trường - K32
Sự lưu trữ là sự tích lũy độc chất
trong các mô hay khi độc chất gắn
kết với các protein sinh chất tuần
hoàn. Sự lưu trữ làm giảm nồng dộ
của độc chất ‘tự do’ trong huyết
tương
S l u tr đ c ch tự ư ữ ộ ấ
l
Sự lưu trữ protein sinh chất: Liên kết hóa học giữa độc
chất với protein sinh chất có thể là liên kết cộng hóa trị
hoặc không là cộng hóa trị. Các phản ứng thế độc chất
bởi một tác nhân có ái lực mạnh hơn là rất đáng chú ý
l
Sự lưu trữ trong xương: Xương được tạo thành bởi các
protein và các muối khoáng hydroxyapatit Ca
10
(PO
4
)
6
(OH)
2
.
Sự lưu trữ xảy ra khi có sự thay thế, ví dụ, F cho OH, Sr
hoặc Pb cho Ca. Các khoáng trong xương quay vòng mỗi
7-10 năm
15/9/2010
9
Bài giảng độc học môi trường - K32

S l u tr đ c ch t ự ư ữ ộ ấ

S l u tr trong gan: Đ c ch t đ c l u tr b ng cách g n ự ư ữ ộ ấ ượ ư ữ ằ ắ
k t v i protein trong t bào ch t c a t bào gan ế ớ ế ấ ủ ế
(hepatocyte)

S l u tr trong th nự ư ữ ậ

S l u tr trong m : Kho ng 50% m c a c th n m ự ư ữ ỡ ả ỡ ủ ơ ể ằ
trong các mô m d i da; 50% còn l i n m trong màng n i ỡ ướ ạ ằ ố
(ometa ru t), chung quanh th n, gi a các c , trên b m t ộ ậ ữ ơ ề ặ
tim, ru t ộ

S l u tr trong m ch y u là v i các đ c ch t a ự ư ữ ỡ ủ ế ớ ộ ấ ư
lipid (lipophilic)
15/9/2010
10
Bài giảng độc học môi trường - K32
S l u tr đ c ch tự ư ữ ộ ấ
15/9/2010
11
Bài giảng độc học môi trường - K32