Tìm hiểu tư tưởng Hồ Chí Minh về
xây dựng và củng cố tổ chức Đoàn
Trong suốt quá trình làm công tác Đoàn lúc nào tôi cũng trăn trở
về việc làm sao tìm ra phương thức hoạt động để xây dựng và
củng cố tổ chức Đoàn và trong lúc tìm tài liệu nghiên cứu về
Đoàn, tôi đã được đọc quyển sách do Nhà xuất bản Thanh niên
sản xuất năm 1999 với tựa đề “ Tìm hiểu tư tưởng Hồ Chí Minh
về xây dựng và củng cố tổ chức Đoàn “ của tác giả Văn Tùng.
Tôi xem đây là cẩm nang trong hành trang của mình, tôi luôn
vận dụng trong công tác hàng ngày và trong việc chỉ đạo cơ sở.
Nhân kỷ niệm 79 năm ngày thành lập Đoàn TNCS Hồ Chí Minh
và trong thời điểm cả nước thực hiện cuộc vận động “Học tập,
làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh theo tinh thần Chỉ thị
06 của Bộ Chính trị” và cuộc vận động “Tuổi trẻ học tập và làm
theo lời Bác” do Trung ương đoàn phát động, tiến tới kỷ niệm
120 năm ngày sinh của Chủ tịch Hồ Chí Minh, tôi trích giới
thiệu để Cán bộ Đoàn, Đoàn viên, thanh niên nghiên cứu và vận
dụng.
Trước hết chúng ta nghiên cứu về quan điểm: “Nhìn nhận đúng
đắn vai trò và khả năng cách mạng của thanh niên để đi tới tổ
chức thanh niên thành lực lượng chính trị hùng hậu của
Đảng”. Bằng sự nhìn nhận đánh giá khách quan, khoa học khả
năng cách mạng to lớn của thanh niên, Bác đi tới một dự báo hết
sức đúng đắn, thiên tài nay đã thành hiện thực: “Với một thế hệ
trẻ thanh niên hăng hái, kiên cường, chúng ta nhất định thành
công trong sự nghiệp bảo vệ miền Bắc, giải phóng miền Nam,
thống nhất Tổ quốc”. Đất nước càng phát triển, vị thế của đất
nước và dân tộc ta càng được bạn bè khắp năm châu tôn vinh,
nhất là qua hơn 12 năm đổi mới với những thành tựu to lớn do
Đảng ta khởi xướng, lãnh đạo dưới ánh sáng tư tưởng Hồ Chí
Minh càng chứng minh một cách sâu sắc tính đúng đắn, khách
quan, khoa học trong sự nhìn nhận về thế hệ trẻ nước ta đối với
sự nghiệm cách mạng mà Bác Hồ đã khẳng định suốt nửa thế kỷ
qua.
Dù rất yêu quý thanh niên “Vì thanh niên là người tiếp sức cách
mạng cho thế hệ thanh niên già, đồng thời là người phụ trách dìu
dắt thế hệ thanh niên tương lai”, Bác vẫn luôn xem xét thanh
niên một cách toàn diện, không thiên về một chiều nào mặc dù
trong phương pháp người luôn chú trọng sự khuyến khích, biểu
dương thanh niên. Bác thường phân tích cả ưu và nhược điểm
của thanh niên. Trong xã hội ta vẫn còn hiện tượng lúc thì quá
đề cao thế hệ trẻ đến nổi hình như thanh niên chỉ có ưu điểm, họ
có thể làm bất cứ điều gì họ muốn… và bên cạnh số người quá
đề cao thanh niên lại có không ít người coi thường thanh niên,
rất “gia trưởng” với thanh niên, cho thanh niên là lớp “trẻ người
non dạ” khó làm nên việc lớn… Chủ tịch Hồ Chí Minh không
tán thành cả hai cách nhìn nhận phiến diện đó. Người đánh giá
thanh niên với tất cả những ưu điểm vốn có của họ, coi họ là “bộ
phận quan trọng của dân tộc”, là “lực lượng nòng cốt để xây
dựng xã hội mới “. Nhưng Bác luôn chỉ ra những nhược điểm,
những mặt yếu của thanh niên trong đó là: sự thiếu từng trải,
thiếu kinh nghiệm trong cuộc sống; một số chưa chịu khó học
tập, mắc bệnh hình thức, bệnh cá nhân, tự cao, tự đại…Bác yêu
cầu mọi thanh niên phải chống tâm lý tư lợi, ham sung sướng,
tránh khó nhọc; chống thói quen xem khinh lao động, nhất là lao
động chân tay; chống lười biếng, xa xỉ; chống kiêu ngạo, giả
dối, hình thức, khoe khoang…phát huy mặt mạnh, khắc phục
điểm yếu là con đường để tự hoàn thiện nhân cách của thanh
niên.
Cách mạng là sự nghiệp của quần chúng, của nhiều thế hệ nối
tiếp nhau được tổ chức và chuẩn bị như Lê nin và Hồ Chí Minh
đã dạy. Lịch sử là vô hạn song cuộc đời của mỗi con người là có
hạn; mỗi thế hệ chỉ có thể đi hết một chặng đường “thiên lý cách
mạng” đã lựa chọn. Bác Hồ thấy rõ khả năng tối đa mà thế hệ đi
trước có thể làm được cũng như cái giới hạn tự nhiên mà thế hệ
đó không thể vượt qua: “Con người ta sinh ra ai cũng lớn lên,
già đi rồi chết”. Từ đó “bàn giao thế hệ” không chỉ là trao lại
những gì đã có mà quan trọng hơn, khó khăn hơn, gian khổ hơn
nhiều là chuẩn bị cho lớp đi sau những gì cần thiết cho họ một
cách vững chắt nhất, tốt đẹp nhất. Bác dạy: “Nếu thế hệ già
khôn hơn thế hệ trẻ thì không tốt. Thế hệ già thua thế hệ trẻ mới
là tốt”. Tại Đại hội lần thứ III của HộI liên hiệp thanh niên Việt
Nam, quán triệt tư tưởng của Bác Hồ đồng chí Tổng Bí thư Đỗ
Mười nói: “ Thanh niên có phát triển thì dân tộc mới trường
tồn”.
Đánh giá đúng đắn khả năng cách mạng của thanh niên chính là
để đi tới tổ chức thanh niên thành lực lượng chính trị hùng hậu
của Đảng, một trong những luận điểm hết sức quan trọng của
Bác Hồ kính yêu mà người luôn căn dặn chúng ta quán triệt
trong suy nghĩ và hành động. Đảng ta chỉ rõ: “Đảng đặt niềm tin
sâu sắc vào thanh niên, phát huy vai trò làm chủ và tiềm năng to
lớn của thanh niên để thanh niên thực hiện được sứ mệnh lịch
sử” (NQ 04 của Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa VII).
Thứ hai là nghiên cứu tư tưởng của Bác về: “ Kiên trì xây dựng
tổ chức thanh niên cộng sản làm cánh tay và đội hậu bị của
Đảng, làm nồng cốt của mặt trận đoàn kết, tập họp thanh niên,
làm người dìu dắt thiếu niên nhi đồng”. Năm 1951, nói về huy
hiệu của Đoàn, Bác Hồ dạy: Huy hiệu của thanh niên là: “Tay
cầm cờ đỏ sao vàng tiến lên”. Người giải thích: “Ý nghĩa của nó
là phải xung phong, gương mẫu trong công tác, trong học hỏi,
trong tiến bộ, trong đạo đức cách mạng”. Tại buổi lễ trọng thể
kỷ niệm 30 năm ngày thành lập Đảng Bác dạy: “Đoàn thanh
niên lao động phải là cánh tay đắc lực của Đảng trong việc tổ
chức, giáo dục thế hệ thanh niên và nhi đồng thành những chiến
sĩ tuyệt đối trung thành với sự nghiệp xây dựng CNXH và
CNCS”. Cũng tại Đại hội II của Đoàn TN lao động người dạy:
“…phải củng cố tổ chức của Đoàn. Phải đoàn kết nội bộ của
Đoàn thật chặt chẽ. Và phải đoàn kết rộng rãi với các tầng lớp
thanh niên”. Bác coi củng cố tổ chức Đoànlà điều kiện quan
trọng hàng đầu để mở rộng mặt trận đoàn kết các tầng lớp thanh
niên. Nhưng muốn củng cố Đoàn thì trước hết phải “đoàn kết
nội bộ chặt chẽ” nghĩa là phải tiến hành phê, tự phê bình để
thống nhất ý chí và hành động trong nội bộ Đoàn, làm cho tổ
chức Đoàn phải thật sự là tổ chức của những thanh niên tiên
tiến, có đạo đức, có lý tưởng và phấn đấu kiên cường vì lý tưởng
đó.
Đoàn kết, tập họp thanh niên là một mặt công tác rất lớn, một
nhiệm vụ rất quan trọng của Đoàn mà Bác Hồ kính yêu luôn căn
dặn phải thực hiện cho tốt. Bác chỉ ra muốn xây dựng và phát
triển Đoàn thành một lực lượng vững chắc trước hết phải đoàn
kết, tập họp rộng rãi các tầng lớp thanh niên, tránh cô độc, hẹp
hòi. Luận điểm quan trọng của Bác là cần đưa thanh niên vào
các loại hình tổ chức thích hợp để ai cũng được giáo dục, rèn
luyện, trưởng thành.
Điều kiện quyết định thắng lợi việc mở rộng mặt trận đoàn kết,
tập hợp thanh niên theo tư tưởng của Bác Hồ là: “…Muốn đoàn
kết thì tất cả cán bộ, đoàn viên phải làm gương mẫu, phải giữ
vững đạo đức cách mạng, phải khiêm tốn, cần cù, hăng hái,
dũng cảm…phải xung phong trong mọi công tác chứ không phải
xa rời quần chúng…”.
Quán triệt luận điểm quan trọng của Bác Hồ về kiên trì xây
dựng tổ chức thanh niên cộng sản như đã nêu trên, Nghị quyết
Đại hội lần thứ IV Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa VII
về công tác thanh niên trong thời kỳ mới chỉ rõ: “Xây dựng
Đoàn TNCS Hồ Chí Minh vững mạnh về chính trị, tư tưởng và
tổ chức, thật sự là đội dự bị của Đảng. Củng cố tổ chức và đổi
mới phương thức hoạt động của Đoàn, nhất là Đoàn cơ sở”. Đây
là vấn đề thuộc chiến lược của cách mạng Việt Nam trong thời
kỳ mới.
Quan điểm thứ ba là: “Đảm bảo mối liên hệ chặt chẽ, mật thiết
giữa tổ chức Đoàn với đông đảo thanh niên, bồi dưỡng, đào tạo
nâng chất lượng đội ngũ cán bộ và chất lượng Đoàn viên theo
phương châm “trọng chất hơn lượng”. Đoàn thanh niên trước
hết là tổ chức của những thanh niên tiên tiến nhưng Đoàn là
người đại diện lợi ích chính đáng của thanh niên vì vậy Đoàn
cũng phải là tổ chức của thanh niên, vì thanh niên. Bác dạy:
“Trong hoàn cảnh nào, Đoàn Thanh niên cũng phải được củng
cố và phát triển” chính là do yêu cầu tự thân của Đoàn. Một tổ
chức quần chúng, từ quần chúng mà ra thì mối liên hệ với quần
chúng là điều kiện tiên quyết để tồn tại và phát triển. Đó là mối
quan hệ được xem như máu thịt. Song vấn đề đặt ra là chúng ta
tiến hành xây dựng, củng cố tổ chức Đoàn theo định hướng nào,
lấy nội dung gì làm cơ bản. Ở tầm chiến lược, Bác Hồ nêu lên
luận điểm: “…Muốn củng cố và phát triển, Đoàn phải liên hệ
rộng rãi và chặt chẻ với các tầng lớp thanh niên. Phải quan tâm
đến đời sống, công tác, học tập của thanh niên…và tất cả Đoàn
viên phải gương mẫu…”. Những điều kiện đó nếu mới tiếp cận
lần đầu hoặc chưa đi sâu nghiên cứu kỹ có thể tưởng như đơn
giản, dễ dàng. Hoàn toàn không phải như vậy, đây là những vấn
đề lý luận và thực tiễn sâu sắc. Nếu một tổ chức quần chúng mà
mất mối liên hệ với quần chúng thì vấn đề gì sẽ xãy ra? trước
hết là tổ chức ấy mất sức sống. Vì vậy, Bác dạy muốn củng cố
và phát triển, tổ chức Đoàn cần phải liên hệ “rộng rãi và chặt
chẽ” với các tầng lớp thanh niên. Như vậy mối liên hệ này được
thể hiện trên cả 2 mặt: vừa rộng rãi, tức không bỏ sót một đối
tượng nào, lại vừa chặt chẽ. Chặt chẽ ở đây chính là sự gắn bó
mật thiết để hiểu được những gì thanh niên đang cần đến Đoàn,
đang mong mỏi ở Đoàn và ngược lại. Nhưng cao hơn thế, không
chỉ là nắm được, hiểu được mà còn “phải quan tâm đến đời
sống, công tác, học tập của thanh niên”. Bác đặt “đời sống” lên
đầu bởi lẽ thanh niên là lớp người mới bước vào đời, mới bắc
đầu xây dựng cho mình một cuộc sống tự lập nên họ thường gặp
rất nhiều khó khăn; họ cần tìm đến Đoàn như là người bạn đồng
hành gần gũi nhất để có thể chia sẽ và giúp đở họ. Thanh niên
lại cần được tạo điều kiện để học tập và làm việc. Học tập để
tích lũy kiến thức và làm việc để cống hiến. Cuối cùng, muốn
củng cố và phát triển Đoàn thì” Tất cả đoàn viên phải gương
mẫu”. Đoàn mạnh là từ mỗi thành viên trong tổ chức đều mạnh.
vậy thì chất lượng tổ chức Đoàn được nâng lên từ chất lượng
của từng đoàn viên. Đây chính là mối quan hệ giữa số lượng và
chất lượng đoàn viên trong tổ chức đoàn.
Vận động thanh thiếu nhi là tác động tới đối tượng quần chúng
đặc thù của Đảng. Vì vậy Bác đặt ra yêu cầu cao về mọi mặt đối
với đội ngũ cán bộ Đoàn, những người trực tiếp bồi dưỡng thanh
thiếu nhi thành lớp người kế tục trung thành, xuất sắc sự nghiệp
của dân tộc và của Đảng. Bác luôn đánh giá cao vai trò quyết
định của đội ngũ cán bộ nói chung trong đó có đội ngũ cán bộ
Đoàn làm công tác vận động quần chúng. Người dạy: “…Cán bộ
là người đem chính sách của Đảng, của Chính phủ giải thích cho
dân chúng hiểu rõ và thi hành, đồng thời đem tình hình dân
chúng báo cáo cho Đảng, cho Chính phủ hiểu rõ để đặt chính
sách cho đúng. Vì vậy cán bộ là gốc của mọi công việc. Vì vậy
huấn luyện cán bộ là công việc gốc của Đảng”. Để cán bộ thực
hiện được những nhiệm vụ nêu trên, Bác rất quan tâm đến việc
lựa chọn cán bộ. Người coi đây là vấn đề hết sức quan trọng
phải được chú trong thường xuyên, phải thông qua quần chúng,
thông qua phong trào hành động cách mạng để lựa chọn cán bộ,
đặc biệt là cán bộ làm công tác vận động quần chúng.
Quan điểm thứ tư là: “Tăng cường sự lãnh đạo trực tiếp của
Đảng đối với công tác xây dựng, củng cố tổ chức Đoàn thông
qua thực tiễn đấu tranh cách mạng”. Bác Hồ kính yêu đã trực
tiếp sáng lập, rèn luyện và lãnh đạo Đoàn, Người luôn chỉ ra
rằng Đảng phải trực tiếp lãnh đạo việc xây dựng, củng cố tổ
chức Đoàn để trở thành đội tiên phong chiến đấu của thanh niên,
đội hậu bị của Đảng. Suốt gần 70 năm qua, mọi bước trưởng
thành của Đoàn về chính trị, tư tưởng, tổ chức đều xuất phát từ
sự lãnh đạo trực tiếp của Đảng. Đây là nhân tố quyết định. Bác
Hồ luôn nhắc nhở cán bộ, đảng viên phải trực tiếp chăm lo xây
dựng, củng cố Đoàn. Nói chuyện tại lớp bồi dưỡng cán bộ Đảng
cấp huyện(tháng 1-1967). Người chỉ rõ: “Chi bộ là nền móng
của Đảng, chi bộ tốt thì mọi việc sẽ tốt” và Người căn dặn cụ
thể: “Chi bộ phải chăm lo xây dựng Đoàn thanh niên cho thật
tốt…đoàn viên và các đội TNXP là cánh tay của chi bộ”
Hy vọng rằng với những lời trích trên đây sẽ giúp ích cho cán
bộ, đoàn viên, thanh niên chúng ta trong cuộc sống hàng ngày
và hy vọng thời gian tới công tác Đoàn và phong trào TTN Tỉnh
nhà phát triển theo hướng bền vững như trong Nghị quyết Đại
hội Đoàn toàn quốc lần thứ VIII đề ra: “Đoàn mạnh, Hội rộng
và Đoàn viên phải tiêu biểu”.
Chào đoàn kết và quyết
thắng!