Bài giảng khuyến nông lâm part 3 ppt

79


trình phát triển kỹ thuật mới ngay trên đồng ruộng của họ. Theo cách tiếp cận ny, vai trò của
ngời dân đã đợc chú trọng từ việc xác định nhu cầu, thực hiện, chấp nhận. Quá trình ny cho
phép vị trí của nông dân ngy cng cao trong quá trình khuyến nông khuyến lâm.
Tuy nhiên trong thực tế mô hình trình diễn cũng vấp phải những trở ngại, trong đó đánh chú ý l
khả năng phổ cập v lan rộng, mô hình có thể đợc nông dân tham gia đánh giá l có hiệu quả
nhng thực tế thì nông dân khác không hoặc khó áp dụng đợc cho dù ngay trong cùng một
điều kiện tự nhiên. Một số lý do có thể thấy ở đây l:
-Mô hình ny có thể phù hợp với lao động, nguồn lực của hộ ny nhng không phù hợp với
nhóm hộ khác, đặc biệt l các hộ nghèo, bất lợi.
- Các nhóm nông dân sẽ có các sở thích, sở trờng khác nhau trong sản xuất, do đó mô hình
thnh công nhng đôi khi không tạo ra mối quan tâm của họ.
- Sự khác nhau về tập quán canh tác, kiến thức sinh thái, bản địa của các cộng đồng cũng l
nguyên nhân không thể lan rộng các mô hình trình diễn.
Cách tiếp cận từ dới lên
Tiếp cận khuyến nông lâm từ dới lên hay tiếp cận khuyến nông lâm từ trong ra l cách tiếp cận
từ nông dân đến nông dân, lấy ngời dân lm trung tâm. Hiện nay trong các chơng trình, dựa
án phát triển nông thôn có nguồn ti trợ nớc ngoi thờng áp dụng cách tiếp cận ny. Trong
cách tiếp cận ny vai trò của ngời dân đợc chú trọng từ việc xác định nhu cầu, đến tổ chức v
giám sát quá trình thực hiện.
Cách tiếp cận ny thể hiện nhiều u điểm nh nông dân tham gia trong suốt quá trình hoạt
động khuyến nông khuyến lâm từ bớc lập kế hoạch đến thực thi, giám sát v cuối cùng l đánh
giá, ngời nông dân tự đa ra những quyết định trên cơ sở trợ giúp của tổ chức khuyến nông
lâm, kế hoạch thờng sát với thực tế v đợc công khai minh bạch. Cán bộ khuyến nông lâm
bám sát với hiện trờng. Có một số hình thức thể hiện cách tiếp cận ny nh sau:
Tiếp cận theo khuyến nông khuyến lâm lan rộng
Đây l cách tiếp cận dựa trên nguyên tắc: Từ nông dân đến nông dân, bắt đầu đợc thử nghiệm
v áp dụng từ giữa thập kỷ 80. Phơng pháp ny đang góp phần khắc phục những tồn tại chính

hiện nay của hệ thống khuyến nông khuyến lâm nh nớc cha có khả năng với tới đợc tất cả
các thôn bản. Khuyến nông lan rộng dựa vo việc huy động nông dân v các tổ chức địa
phơng tham gia vo việc mở rộng công tác khuyến cáo v dịch vụ hỗ trợ sản xuất nông nghiệp
thông qua mạng lới hoạt động ở địa phơng.
Theo cách tiếp cận ny, vai trò của ngời dân/ cộng đồng l trung tâm trong
các hoạt động phổ cập, mở rộng, đặc biệt l khả năng tự quản lý v điều hnh
các hoạt động khuyến nông khuyến lâm. Cách tiếp cận ny đòi hỏi phải tăng
cờng đo tạo cho nông dân, hình thnh các tổ chức khuyến nông khuyến lâm
thôn bản nh: nhóm quản lý, nhóm cùng sở thích. Trong giai đoạn đầu yêu cầu

80


phải lựa chọn các thôn điểm, phát động quá trình lan rộng từ thôn ny sang thôn
khác v luôn tổng kết v bổ sung kinh nghiệm.

Thôn điểm
(2000)
Thôn lan rộng
(2001)






Thôn lan rộng
(2002)

Thôn lan rộng
(2003)


Hình 4.2: Tiếp cận theo khuyến nông khuyến lâm lan rộng

ở cách tiếp cận ny nông dân tham gia vo các tổ chức khuyến nông khuyến lâm theo các hình
thức chủ yếu sau:
Các câu lạc bộ của nông dân
Đây l hình thức tổ chức rất phổ biến ở các tỉnh miền nam. Các câu lạc bộ hoạt động v tồn tại
dựa vo các thnh viên tự nguyện, huy động vốn hoạt động từ các thnh viên v lựa chọn đại
diện để tham gia tập huấn v l ngời liên lạc cho câu lạc bộ giữa các thnh viên với nhau v
giữa câu lạc bộ với các tổ chức khuyến nông khuyến lâm nh nớc. ở một số địa phơng đã
thnh lập một số câu lạc bộ sau:
- Nhóm nông dân cùng sở thích
Đây l hình thức tổ chức rất phổ biến ở các tỉnh miền bắc đợc hình thnh trên cơ sở cùng
chung một quan tâm hay điều kiện khả năng của các nông dân trong thôn bản
Mỗi nhóm sở thích thờng chọn ra một nhóm trởng lm nhiệm vụ liên lạc giữa các thnh viên
của nhóm v các cán bộ, tổ chức khuyến nông khuyến lâm bên ngoi.
- Nhóm quản lý khuyến nông khuyến lâm thôn bản
Mỗi thôn thnh lập nhóm quản lý khuyến nông khuyến lâm thôn. Thnh viên của nhóm ny từ 3
đến 5 ngời do dân bầu v tham gia tự nguyện. Thông thờng họ l trởng các nhóm cùng sở
thích. Nhóm ny có trách nhiệm đôn đốc các hoạt động khuyến nông khuyến lâm trong thôn v
các nhóm cùng sở thích, lm cầu nối với ban khuyến nông khuyến lâm xã hay ban quản lý dự
án của xã (nếu xã có dự án) v có quan hệ trực tiếp với các tổ chức khuyến nông khuyến lâm
bên ngoi. Nhóm quản lý khuyến nông khuyến lâm thôn bản phải có quy chế hoạt động.

81

- Ban quản lý khuyến nông khuyến lâm xã
Mỗi xã cần thnh lập ban quản lý khuyến nông khuyến lâm. Ban ny l một tổ chức tự nguyện
có sự tham gia của lãnh đạo xã phụ trách về sản xuất, đại diện các thôn. Chức năng, nhiệm vụ
của nó l thúc đẩy phối hợp các hoạt động khuyến nông khuyến lâm các thôn, các nhóm cùng
sở thích hay các hộ gia đình. Ngoi ra nó thiết lập các mối quan hệ với các tổ chức bên ngoi
để tìm kiếm các cơ hội hỗ trợ v giúp đỡ nông dân. Ban quản lý khuyến nông khuyến lâm còn
có trách nhiệm xã kiểm tra, giám sát v đôn đốc các hoạt động của các khuyến nông khuyến
lâm viên cấp xã.
- Khuyến nông khuyến lâm viên cấp xã
Mỗi xã cần tuyển chọn một số ngời để đo tạo thnh các khuyến nông khuyến lâm viên của
xã. Họ l những ngời trực tiếp hỗ trợ các hộ nông dân về xây dựng kế hoạch, kỹ thuật đơn giản
v quản lý giám sát. Cơ chế hoạt động theo nguyên tắc phải tự bù đắp chi phí. Tuy nhiên, giai
đoạn đầu các cần có sự hỗ trợ kinh phí của khuyến nông khuyến lâm nh nớc hay các chơng
trình dự án phát triển.
Phát triển công nghệ có sự tham gia (PTD)
Phát triển công nghệ có sự tham gia của nông dân l một hình thức tiếp cận mới, trong đó các
kiến thức bản địa của ngời nông dân cũng đợc coi l một yếu tố quan trọng nh bất kỳ ý kiến
no của các nh khoa học. Đây l những hoạt động nhằm hớng đến sự thay đổi kỹ thuật hiện
tại của nông dân, tăng cờng năng lực thử nghiệm hiện tại của nông dân.
Phát triển công nghệ có sự tham gia của nông dân l sự tác động qua lại
giữa kiến thức bản địa v kiến thức khoa học, l kết quả trao đổi thông tin giữa
các bên tham gia nh nh khoa học, cán bộ khuyến nông lâm v nông dân để
tìm ra các thử nghiệm mới có lợi cho các bên tham gia.
Thực tế trong triển khai các chơng trình khuyến nông lâm hiện nay cần có sự phối hợp linh
hoạt cả hai cách tiếp cận trên, bởi lẽ các chơng trình khuyến nông lâm quốc gia sẽ l định
hớng cho các chơng trình khuyến nông lâm của địa phơng. Hiện tại khuyến nông lâm theo
cơ cấu nh nớc vẫn giữ vị trí chủ đạo, các chơng trình vẫn đợc các cơ quan chức năng thẩm

định, nguồn vốn thực hiện cơ bản l ngân sách nh nớc, sự đóng góp v tham gia của ngời
dân nhiều nơi còn hạn chế do nhiều nguyên nhân. Mặt khác trong khuyến nông khuyến lâm nói
riêng v phát triển nông thôn nói chung cần thiết phải đáp ứng hi hòa giữa nhu cầu của giữa
nông hộ/ cộng đồng với lợi ích của địa phơng v quốc gia. Phối hợp cả hai cách tiếp cận trong
lập kế hoạch các chơng trình khuyến nông khuyên lâm sẽ tận dụng đợc tốt các nguồn lực bên
trong v bên ngoi cộng đồng. Tuy nhiên, cũng cần phải khẳng định l sự tham gia đầy đủ v
có trách nhiệm của ngời dân/ cộng đồng vẫn luôn l yếu tố quyết định sự bền vững, l động lực
của sự phát triển thông qua các chơng trình khuyến nông khuyên lâm v phát triển nông thôn.
Ngoi hai cách tiếp cận chủ yếu đã trình by trên, trong những năm gần đây còn có một
cách tiếp cận mới có thể gọi l cách tiếp cận khuyến cáo sử dụng các vật t nông lâm nghiệp,

82


thờng đợc thực hiện bởi các công ty kinh doanh của nh nớc hoặc t nhân, các nh máy sản
xuất các vật t nông lâm nghiệp. Các tổ chức kinh doanh ny thờng thông qua các tổ chức
khuyến nông lâm nh nớc để thực hiện việc khuyến cáo, hớng dẫn sử dụng các loại vật t do
công ty, nh máy họ sản xuất. Các hình thức tiếp cận chủ yếu l mở hội nghị khách hng, hội thi
nông dân, xây dựng mô hình trình diễn, phân phát các tờ rơi hớng dẫn sử dụng sản phẩm. Một
số công ty còn có hệ thống cán bộ hớng dẫn trực tiếp nông dân ngay trên hiện trờng.
Cần nhận thức rằng mục tiêu chính của cách tiếp cận ny l khuyến cáo tiêu thụ vật t
nông lâm nghiệp hoặc đẩy mạnh sản xuất tạo nguồn nguyên liệu cho công ty của họ. Mục tiêu
giúp nông dân phát triển sản xuất bền vững chỉ l mục tiêu thứ yếu nhằm để đạt đợc mục tiêu
chính của họ đa ra, đó l lợi nhuận trong kinh doanh.

83


Bi 5: Phơng pháp khuyến nông khuyến lâm
Mục tiêu:

Sau khi học xong SV có có khả năng:
Trình by đợc một số các hình thức v phơng pháp khuyến nông khuyến lâm.
Vận dụng đợc các phơng pháp khuyến nông lâm thích hợp, để lm việc có hiệu quả
với ngời dân trong các hoạt động khuyến nông khuyến lâm.

Để thực hiện đợc nhiệm vụ của mình, cán bộ khuyến nông khuyến lâm
cần phải có phơng pháp phù hợp. Các phơng pháp khuyến nông khuyến lâm
đợc chia lm ba nhóm dựa trên phơng thức tác động giữa các bộ khuyến
nông khuyến lâm với nông dân.
Phơng pháp tiếp xúc cá nhân:
Phơng pháp tiếp xúc cá nhân l phơng pháp m ngời cán bộ khuyến nông khuyến lâm tiếp
xúc trực tiếp với từng cá nhân, hộ nông dân để trao đổi, tìm hiểu, giải đáp v t vấn cho họ giải
quyết các vấn đề nảy sinh. Phơng pháp tiếp xúc cá nhân đợc sử dụng rộng rãi trong khuyến
nông khuyến lâm dới các hình thức sau:
Cán bộ khuyến nông
khuyến lâm đến thăm
hộ nông dân
Mỗi cuộc viếng thăm nông dân đều có
thể:
Giúp lm quen với nông dân v gia
đình họ.
Tạo điều kiện cung cấp cho nông
dân thông tin v lời khuyên về một
vấn đề cụ thể.
Tạo điều kiện nói rõ hơn về một chủ đề khuyến nông khuyến lâm
no đó, giải đáp những thắc mắc riêng m ngời nông dân không có cơ hội hỏi cặn kẽ trong
cuộc tiếp xúc nhóm.
Cán bộ khuyến nông khuyến lâm hiểu thêm tình hình địa phơng v những vấn đề ngời
nông dân đang phải đối mặt từng ngy.
Tạo điều kiện theo dõi kết quả của công việc khuyến nông khuyến lâm đang lm.

Hình 5.1: Cán bộ KNKL đến thăm nông dâ
n

84


Lm tăng sự quan tâm của nông dân đối với khuyến nông khuyến lâm v điều đó sẽ
khuyến khích họ tham gia nhiều hơn vo các chơng trình khuyến nông khuyến lâm.
Một chuyến viếng thăm hộ nông dân thờng bao gồm những bớc sau:
Vạch kế hoạch cho chuyến viếng thăm
Trong chơng trình công tác hng tháng, cần vạch kế hoạch cụ thể cho những cuộc viếng thăm
nông dân. Trớc hết, phải xác định mục đích rõ rng cho cuộc viếng thăm. Cần thu thập trớc
một số thông tin về hon cảnh kinh tế v những hoạt động tăng gia sản xuất của hộ nông dân
dự định đến thăm, kể cả những thnh công hay thất bại của họ. Tuyệt đối không đợc lm nông
dân hiểu lầm rằng ngời đến thăm chẳng biết gì gia đình v cách lm ăn của họ.
Những công việc cần chuẩn bị trớc cho mỗi cuộc viếng thăm nông dân bao gồm:
- Hẹn trớc với chủ nh nếu có thể.
- Xác định rõ rng mục đích cuộc viếng thăm.
- Xem xét lại những ghi chép của các lần đến thăm trớc đó hoặc những thông tin khác về gia
đình sẽ đến thăm.
- Chuẩn bị trớc những thông tin kỹ thuật, những ti liệu chuyên môn có thể sẽ dùng đến.
Thực hiện cuộc viếng thăm:
Cán bộ khuyến nông khuyến lâm khi đến thăm hộ nông dân không phải chỉ trao đổi thông tin,
các kiến thức khoa học kỹ thuật hoặc những lời khuyên, m cần ginh thời gian để trò chuyện
nhằm lm tăng thiện cảm v lòng tin của nông dân vo chơng trình Khuyến nông khuyến lâm.
Hãy bắt đầu bằng những lời thăm hỏi thân tình. Tất nhiên ngời cán bộ Khuyến nông khuyến
lâm phải nhập gia tùy tục. Khi cả hai bên đều cảm thấy thoải mái v tin tởng, có thể tiến
hnh trao đổi công việc với ngời dân. Trong khi trao đổi, phải biết cách lắng nghe v khuyến
khích ngời nông dân hãy giải by tâm sự của họ. Ngoi ra, cần có những lời khen đúng lúc đối
với ngời nông dân để động viên, lm cho họ tự tin hơn.

Cuộc trao đổi có thể bao trùm nhiều công việc khác nhau. Ngời nông dân có thể cần đến
Khuyến nông khuyến lâm giúp thêm thông tin về một loi cây/ con hay về một biện pháp kỹ
thuật no đó. Trong khả năng của mình, hãy cố gắng đáp ứng những nhu cầu đó của ngời
nông dân. Cũng cần thông tin cho họ những chủ trơng phát triển lâm nghiệp của chính phủ,
những vấn đề liên quan đến đờng lối chính sách, hoặc giới thiệu những chơng trình khuyến
nông khuyến lâm khác đang đợc áp dụng trong vùng.
Những điều cần lu ý khi đến thăm nông dân:
Đến đúng giờ đã hẹn.
Cho hỏi lễ phép v thân mật, phải nhập gia tùy tục
Biết khen đúng lúc (khi ngời nông dân lm tốt công việc no đó).
Khuyến khích nông dân giải by những khó khăn v những vấn đề của họ.

85


Cung cấp những kiến thức kỹ thuật hay bất cứ thông tin gì họ cần m mình biết.
Ghi chép đầy đủ các chi tiết cuộc viếng thăm.
Thống nhất với họ thời gian, mục đích của lần đến thăm tiếp theo.
Sau mỗi cuộc viếng thăm nông dân, cần lm tiếp những công việc sau:
Ghi tóm tắt mục đích cuộc viếng thăm v tất cả những gì đã bn bạc v thỏa thuận với
nông dân.
Gửi cho nông dân những thông tin hoặc lời khuyên họ yêu cầu.
Tóm lại, đi thăm nông dân l công việc quan trọng nhất của ngời cán bộ khuyến nông khuyến
lâm nhằm xây dựng mối quan hệ tốt đẹp giữa tổ chức khuyến nông khuyến lâm với nông dân
trong địa bn. Nó cũng góp phần quan trọng vo việc củng cố niềm tin của nông dân, một yếu
tố không thể thiếu giúp hon thnh tốt các nhiệm vụ khuyến nông khuyến lâm.
Nông dân đến thăm cơ quan khuyến nông khuyến lâm:
Ngời nông dân cũng có lúc đến thăm cơ quan khuyến nông khuyến lâm. Sự viếng thăm ny
phản ánh mối quan tâm của họ đối với cơ quan khuyến nông khuyến lâm. Có những nông dân
khi thnh công một việc gì đó (nếu thnh công đó có sự giúp đỡ của khuyến nông khuyến lâm)

cũng sẽ tìm đến cơ quan khuyến nông khuyến lâm để khoe v mong nhận đợc thêm nhiều
thông tin hay những lời khuyên khác.
Cần chuẩn bị trớc cho những cuộc viếng thăm nh vậy của nông dân mặc dù không thể biết
lúc no họ đến, nên bố trí văn phòng sao cho khi nông dân đến thăm, họ cảm thấy gần gũi nh
ở nh v họ hiểu hơn công việc của Khuyến nông khuyến lâm.
Văn phòng Khuyến nông khuyến lâm cần bố trí sao cho:
Nông dân dễ tìm, dễ đến (văn phòng nên đặt ở nơi đi lại thuận tiện, có biển hiệu rõ rng)
Trong văn phòng cần có những ti liệu khuyến nông khuyến lâm v thông tin khoa học kỹ thuật
mới nhất, các loại tạp chí, sách báo nói về nông lâm nghiệp hoặc những tờ rời để trao cho nông
dân nếu họ cần.
Có bn ghế cho nông dân ngồi đợi đến lợt mình đợc tiếp.
Có những nông dân cảm thấy lúng túng khi đến văn phòng vì họ có thể cha quen giao tiếp.
Nên tỏ thái độ chu đáo, ân cần để họ không mặc cảm tự ti v sớm trao đổi với cán bộ khuyến
nông khuyến lâm một cách cởi mở những vấn đề của họ.
Gửi th riêng
Đôi khi khuyến nông khuyến lâm sẽ phải gửi th riêng cho nông dân. Th thờng gửi đi trong
những trờng hợp sau:
Sau khi đi thăm một hộ nông dân, viết th gửi những lời khuyên hoặc thông tin theo yêu cầu của
hộ nông dân đó.
Gửi những lời khuyên hoặc thông tin cho những nông dân không có điều kiện đến cơ quan
Khuyến nông khuyến lâm.

86


Hình 5.2: KNKL theo nhó
m
Mỗi khi viết th, cần nhớ những điều rất quan trọng dới đây:
Th phải viết sạch sẽ, đơn giản, rõ rng v chính xác cho ngời đọc dễ hiểu.
Thông tin viết trong th phải đầy đủ v tập trung vo chủ đề thảo luận.

Cố gắng trả lời cng sớm cng tốt những yêu cầu của nông dân.
Gọi điện thoại
ở nông thôn Việt Nam, điện thoại cha phải l một phơng tiện thông tin phổ biến. Có thể sau
ny khi kinh tế nông thôn phát triển, điện thoại sẽ đợc lắp đặt nhiều hơn v do vậy, hon ton
có thể sử dụng chúng vo mục đích khuyến nông khuyến lâm.
Khi nói qua điện thoại, nên tập trung vo chủ đề cần thiết, trao đổi cho nông dân thông tin hoặc
lời khuyên ngắn gọn v đầy đủ. Trong bất kỳ hon cảnh no cũng phải nói năng mạch lạc, rõ
rng.
Phơng pháp tiếp xúc cá nhân có các u v nhợt điểm sau:
Ưu điểm:
- Những cuộc gặp gỡ giữa cán bộ khuyến nông lâm với nông dân thờng rất thoải mái. Nó
biểu lộ sự quan tâm đối với ngời dân nên thực sự la fyếu tố quan trọng củng cố lòng tin
giữa ngời dân v cán bộ khuyến nông lâm.
- Do tiếp xúc với từng hộ nông dân nên cán bộ khuyến nông lâm có thể đa ra những lời
khuyên cần thiết, sát với yêu cầu của hộ nông dân.
Nhợc điểm:
- Tốn nhiều thời gian, đòi hỏi phải có nhiều cán bộ khuyến nông lâm
- Quá trình phổ biến thông tin chậm.

Phơng pháp hoạt động nhóm
Hiện nay phơng pháp khuyến nông khuyến lâm
theo nhóm cng đợc áp dụng khá phổ biến. Đây
l phơng pháp tập hợp v tổ chức nhiều nông
dân lại thnh nhóm để tiến hnh các hoạt động
khuyến nông khuyến lâm.
Khi tổ chức các nhóm nông dân cần
lu ý:
Thnh viên trong nhóm phải có một mối quan
tâm, một lợi ích chung lm nền tảng cho sự
hợp tác lâu di. Chú ý khía cạnh về giới để

87


bảo đảm tránh tình trang "nữ lm nam học".
Thứ hai, nên thông qua nhóm để đem đến cho các thnh viên những thông
tin v những tiến bộ khoa học kỹ thuật nhằm giúp họ giải quyết lấy những
vấn đề thuộc mối quan tâm chung của nhóm.

Ưu v nhợc điểm của phơng pháp hoạt động nhóm:
Ưu điểm
- Do cùng lúc tiếp xúc đợc với nhiều hộ nông dân nên đây l phơng pháp có hiệu quả
cao.
- Tạo ra môi trờng học tập sinh động, có tác dụng động viên lẫn nhau v củng cố lòng tin
của những nông dân.
- Mang tính cộng đồng cao, mọi ngời trong nhóm có điều kiện quan tâm đến nhau v
cùng nhau lm những việc m từng cá nhân không thể lm nổi.
- Tiêu tốn ít thời gian hơn phơng pháp tiếp xúc cá nhân.
Nhợc điểm:
- Chi phí cao
- Chỉ giải quyết những vấn đề chung của nhóm, ít đi sâu vo các vấn đề của từng cá
nhân.
Những điều cần lu ý khi áp dụng phơng pháp hoạt động nhóm:
Quy mô của nhóm: quy mô thích hợp nhất của mỗi nhóm l từ 15 - 20 thnh viên. Nhóm lớn
quá sẽ không bao quát hết đợc v có nông dân sẽ cảm thấy bị bỏ rơi trong quá trình
khuyến nông khuyến lâm. Nhóm nhỏ không những giúp bao quát đợc hết m còn tạo điều
kiện cho các thnh viên dễ gần gũi v dễ giúp đỡ lẫn nhau hơn. Phải cân nhắc cả đến chỗ ở
của họ. Các thnh viên của một nhóm nếu ở gần nhau, l hng xóm láng giềng hoặc l họ
hng của nhau thì cng tốt.
Quan hệ của cán bộ khuyến nông khuyến lâm với nhóm: công việc của cán bộ khuyến nông

khuyến lâm l khuyến khích nông dân thnh lập nhóm v củng cố tổ chức của nhóm để nó
hoạt động có hiệu quả.
Nếu ngời cán bộ khuyến nông khuyến lâm đứng ra chỉ đạo việc thnh lập v tự điều hnh mọi
hoạt động, nhóm sẽ luôn bị lệ thuộc vo khuyến nông khuyến lâm. Do vậy, cần khuyến khích
tính độc lập của nhóm, tạo điều kiện cho nhóm tự đề xuất các nhu cầu khuyến nông khuyến lâm
của họ v tự quyết định mức độ tham gia hỗ trợ của cán bộ khuyến nông khuyến lâm đối với
nhóm.

88


Hội họp
Mời nông dân đến họp l một trong những phơng pháp khuyến nông khuyến lâm theo nhóm
phổ biến nhất hiện nay. Cuộc họp l nơi để khuyến nông khuyến lâm truyền đạt cho nông dân
các chính sách của nh nớc về phát triển nông thôn, những cách lm ăn mới, những biện pháp
kỹ thuật mới Đồng thời, nông dân cũng có thể thảo luận công khai những vấn đề của họ hoặc
đa ra những đề xuất mới, những quyết định mới.
Có những loại họp nh sau:
Họp thông báo: L cuộc họp phổ biến cho họ một chỉ thị hoặc một thông tin mới no đó cần
cho họ v thu thập ý kiến của dân đối với vấn đề thông báo.
Họp lập kế hoạch: L cuộc họp thảo luận về một vấn đề cụ thể no đó để đa ra các giải
pháp v quyết định những công việc cần lm tiếp theo.
Họp nhóm có chung lợi ích: L cuộc họp của những nhóm có chung lợi ích (nhóm lm vờn,
lm c phê, lm ruộng, nhóm thả cá ) để truyền đạt v thảo luận những chủ đề riêng của
nhóm.
Họp chung cộng đồng: L cuộc họp ton thể cộng đồng để nghe phổ biến v thảo luận
những vấn đề chung. Thỉnh thoảng, Khuyến nông khuyến lâm cần tổ chức những cuộc họp
nh vậy để các nhóm lợi ích khác không cảm thấy hoạt động của họ tách biệt với cộng
đồng.
Trong mọi trờng hợp, chỉ nên mời họp khi nhận thấy cuộc họp thật sự cần thiết v có tác dụng.

Một khi đã quyết định mời họp, phải kiểm tra v chuẩn bị một cách chu đáo để đảm bảo cho
cuộc họp thnh công.
Một số gợi ý giúp tổ chức một cuộc họp:
Quyết định thời gian v địa điểm họp
Thông báo mời họp.
Bố trí nơi họp, quét dọn sạch sẽ, sắp xếp lại bn ghế.
Chuẩn bị trớc những thứ cần thiết nh giấy, bút, bảng, phấn v các phơng tiện nghe
nhìn khác
Dự kiến chơng trình thảo luận, thứ tự trình by những chủ đề
Dự định ngời chủ tọa cuộc họp v th ký ghi chép. Nên gợi ý cho b con bầu chọn lấy
chủ tọa v th ký cuộc họp.
Chuẩn bị đầy đủ nớc uống cho mọi thnh viên dự họ.

89


Điều khiển cuộc họp:
Mọi công việc chuẩn bị đều tốt nhng nếu hnh động không khéo thì cuộc họp cũng khó thnh
công. Nông dân không thích ngồi lâu v lại cng không thích nghe những bi diễn văn trng
giang đại hải. Muốn giúp họ tập trung t tởng, nội dung thảo luận phải phong phú, diễn giả chỉ
nên nói ngắn gọn v phải có phơng tiện nghe nhìn hỗ trợ. Đặc biệt, phải khuyến khích sự tham
gia của quần chúng. Cách lm tốt nhất l:
Bắt đầu cuộc họp đúng giờ. Trớc tiên, hãy cho mừng những ngời đến dự họp, giới thiệu
khách mời, tuyên bố mục đích cuộc họp v những nội dung sẽ thảo luận.
Sau đó, hãy nhờng cho chủ tọa đợc bầu điều khiển cuộc họp với sự hỗ trợ của cán bộ
khuyến nông khuyến lâm.
Trong khi họp, phải luôn nêu vấn đề để cho mọi ngời suy nghĩ, đặt câu hỏi cho mọi ngời thảo
luận, đồng thời phải sẳn sng tóm tắt lại những điểm chính v ghi lại những quyết định quan
trọng của mọi ngời.
Khi cuộc họp kết thúc, hãy cám ơn tất cả những ngời có liên quan. Cuộc họp chỉ nên kéo di

tối đa một tiếng rỡi.
Sau mỗi lần họp, phải ghi lại những nội dung chính đã thảo luận v các quyết định m cuộc
họp đa ra.
Trình diễn:
Nông dân nói chung rất muốn đợc nhìn tận mắt thnh quả của những cách lm ăn mới, những
cây con mới v những ảnh hởng của chúng đến việc sản xuất của gia đình họ. Khuyến nông
khuyến lâm có thể thỏa mãn những nhu cầu ny của họ bằng cách tổ chức các mô hình trình
diễn. Trình diễn có tác dụng khuyến nông khuyến lâm rất lớn, đặc biệt l đối với những nông
dân không biết đọc biết viết. Trình diễn tạo điều kiện cho nông dân phân biệt đợc những gì
khác nhau giữa những biện pháp canh tác mới với cách lm cũ của họ.
Trong Khuyến nông khuyến lâm, có hai loại trình diễn chính l:
Trình diễn phơng pháp:
L hớng dẫn cho nông dân cách lm một công việc gì đó (ví dụ: Cách trồng những băng cây
xanh trên nơng rẫy để bảo vệ đất v nớc). Trong trờng hợp ny, ngời nông dân đã chấp
nhận áp dụng phơng pháp mới v muốn biết cách tự lm lấy.
Ưu điểm của trình diễn phơng pháp l có thể cùng một lúc hớng dẫn đợc cho nhiều ngời.
Mặt khác, ngời nông dân có thể trực tiếp tham gia công việc cho nên họ nắm chắc kỹ thuật lm
hơn so với trờng hợp họ nghe giảng bi một cách thụ động trong lớp học. Tuy nhiên, nếu có
quá nhiều nông dân tham dự trong buổi trình diễn thì sẽ có rất ít ngời đợc nhìn rõ, nghe rõ v
có ít có cơ hội thực hnh.

90


Trình diễn kết quả:
L chỉ ra cho nông dân thấy kết quả của một cách lm ăn mới (ví dụ: trồng giống lúa chịu hạn
trên nơng rẫy) trong những điều kiện cụ thể tại địa phơng. Trong trình diễn kết quả, so sánh l
một yếu tố rất quan trọng (ví dụ: so sánh giống mới v giống cũ, giữa có v không có bón phân
hữu cơ, giữa có v không trồng kết hợp đai cây thân gỗ )
Đúng nh câu châm ngôn Trăm nghe không bằng một thấy . Khi ngời nông dân đợc tận

mắt nhìn thấy thnh quả của một cách lm ăn mới, họ sẽ mạnh dạn lm theo lời khuyên của
cán bộ khuyến nông khuyến lâm. Trình diễn kết quả không những thuyết phục nông dân m còn
khuyến khích đợc họ tích cực áp dụng cách lm mới. Tuy nhiên, trình diễn kết quả cũng có hạn
chế l tốn nhiều thời gian (ví dụ trình diễn kết quả của một giống cây mới thì ít nhất cũng phải
mất vi tháng). Đặc biệt nếu trình diễn thất bại (rất có thể xãy ra do sâu bệnh, hạn hán ) thì
phản tác dụng trong. Tất nhiên, khó có thể kiểm soát đợc những nguyên nhân lm cho trình
diễn thất bại.
Những nguyên tắc cơ bản của trình diễn:
Sự tham gia của ngời dân: nên tổ chức trình diễn trên đất/ rừng của nông dân v có ngời
dân cùng tham gia, lm đợc nh vậy thì kết quả trình diễn sẽ có tính thuyết phục hơn.
Nông dân sẽ thấy tự tin hơn nếu họ đợc tham gia lm trình diễn.
Đơn giản: tiến hnh trình diễn đơn giản, ngắn gọn v rõ rng, lm từng bớc một.
Trình diễn cũng l một lớp học do vậy phải tính đến nh địa điểm trình diễn, thời gian trình
diễn, những phơng tiện v phơng pháp thúc đẩy.
Cần lập kế hoạch cẩn thận v chuẩn bị chu đáo.
Tiến trình thực hiện
Vạch kế hoạch trình diễn:
Khi đã quyết định tổ chức trình diễn, cần ginh thời gian thích đáng cho việc lập kế hoạch v
chuẩn bị. Có thể dựa vo những câu hỏi dới đây để chuẩn bị:
Mục tiêu của trình diễn l gì ? Tại sao trình diễn l phơng pháp Khuyến nông khuyến lâm
thích hợp nhất đồi với chủ đề ny? Nó sẽ đem lại những tác dụng gì ?
Khi no sẽ tổ chức trình diễn ? Thời gian no (ngy/ tháng) l thích hợp nhất cho cả nông
dân lẫn việc áp dụng chủ đề khoa học kỹ thuật sẽ trình diễn ?
Nên trình diễn ở đâu ? Địa điểm no thuận lợi nhất cho tất cả nông dân ?

91


Phải chuẩn bị thật chi tiết các câu trả lời những câu hỏi nói trên. Điều quan trọng l những lý
do dẫn tới việc tổ chức trình diễn phải xác đáng v phải thật sự tin tởng rằng trình diễn sẽ nhất

định đem lại lợi ích thỏa đáng cho nông dân.
Chuẩn bị trình diễn:
Cng chuẩn bị kỹ cng bao nhiêu, cng có cơ hội tổ chức tốt cuộc trình diễn bấy nhiêu. Công
việc chuẩn bị gồm:
Tham khảo ngời dân địa phơng để họ góp ý kiến v giúp đỡ chuẩn bị trình diễn.
Lập một bản kế hoạch chi tiết nêu rõ các chủ đề sẽ thể hiện, thứ tự tiến hnh các công việc,
các nguồn lực cần thiết kể cả phần đóng góp của ngời dân địa phơng.
Thu thập thông tin v những ti liệu liên quan đến nội dung trình diễn để tham khảo trớc
nhằm đảm bảo cho chủ đề trình diễn trở nên quen thuộc v dễ thực hiện hơn.
Kiểm tra kỹ để đảm bảo có sẵn những công cụ hỗ trợ cần thiết (ví dụ phơng tiện nghe nhìn,
nông cụ, hạt giống ).
Lựa chọn những nông dân sẽ tham gia trình diễn v quán triệt trớc những việc sẽ lm với
họ.
Thông báo rộng rãi hoạt động trình diễn nhằm đảm bảo cho nông dân biết chắc chắn ngy
giờ v nơi thực hiện trình diễn.
Đến thăm hiện trờng trình diễn lần cuối nhằm đảm bảo mọi thứ đã đợc chuẩn bị đầy đủ.
Giám sát trình diễn:
Trong quá trình trình diễn, vai trò của ngời cán bộ khuyến nông khuyến lâm l giám sát chứ
không lm lấy tất cả mọi việc. Cần chủ động giúp đỡ những nông dân trực tiếp thực hiện trình
diễn v khuyến khích những nông dân khác tham gia cng nhiều cng tốt. Muốn đảm bảo cho
tất cả mọi ngời tham dự đều thu nhận đợc một điều gì đó từ cuộc trình diễn cần phải:
Cho mừng những ngời đến dự, lm cho họ thấy vui vẻ, nhẹ nhõm v cảm thấy tin tởng
vo những gì họ sắp thu nhận đợc từ cuộc trình diễn.
Giải thích rõ rng mục đích cuộc trình diễn, những kết quả v hy vọng có thể đạt đợc,
những công việc v giai đoạn khác nhau trong quá trình trình diễn. Nếu có ti liệu chuẩn bị
trớc, hãy phân phát cho mọi ngời đến dự.
Tự mình tiến hnh hoặc luôn trong t thế sẵn sng giúp đỡ ngời nông dân thực hnh trình
diễn. Hãy lm thong thả kèm theo những lời giải thích ngắn gọn, dễ hiểu để tất cả mọi ngời
đều theo dõi kịp.
Sẵn sng giải thích rõ những thắc mắc của nông dân nếu có v tóm tắt lại những điểm chủ

yếu nhất để mọi ngời nhớ đợc. Nếu có nông dân no muốn lm thử, hãy vui vẻ hớng
dẫn họ.

92


Tóm tắt một lần cuối những chủ đề hoặc những ý định đợc nêu ra. Khuyến khích nông dân
nêu câu hỏi để cùng trao đổi.
Kết thúc cuộc trình diễn, cám ơn tất cả những ngời đã tạo điều kiện v tham gia cuộc trình
diễn đồng thời nêu lên một số những công việc sẽ lm tiếp theo.
Những công việc cần lm sau trình diễn:
Thờng sau mỗi lần trình diễn đều có những yêu cầu hoặc có quyết định đợc đa ra. Nhiệm vụ
của khuyến nông khuyến lâm l tiếp tục thảo mãn những yêu cầu hoặc thực hiện những quyết
định trên. Nếu không, cuộc trình diễn sẽ rơi vo im lặng v không đem lại kết quả cụ thể no.
Trình diễn giúp thắt chặt hơn nữa mối quan hệ giữa khuyến nông khuyến lâm với nông dân địa
phơng.
Một việc quan trọng khác cần lm sau mỗi cuộc trình diễn l viết báo cáo đánh giá kết quả trình
diễn, nêu rõ ý kiến của những ngời tham dự kèm theo danh sách những ngời có mặt trong
cuộc trình diễn.
Hội thảo đầu bờ:
Hội thảo đầu bờ có tác dụng phổ biến ra quy mô rộng rãi hơn một cách lm ăn mới hoặc kết quả
của một cuộc trình diễn. Mục đích của hội thảo đầu bờ l giới thiệu một phơng thức lm ăn mới
hoặc một giống cây mới ngay tại hiện trờng nhằm cổ vũ cng nhiều nông dân tham gia cng
tốt. Hội thảo đầu bờ tốt nhất l đợc tổ chức ngay tại điểm trình diễn thực hiện trên đất của nông
dân, do chính ngời nông dân đó tham gia một phần vo việc điều hnh v giới thiệu mục đích
của trình diễn.
Vai trò của ngời cán bộ Khuyến nông khuyến lâm trong hội thảo đầu bờ l hỗ trợ chủ nhân giới
thiệu sáng kiến hoặc kết quả trình diễn, hớng dẫn để cuộc hội thảo không đi chệch mục tiêu v
sẵn sng trả lời các câu hỏi của những ngời tham gia.
Để hội thảo đầu bờ đạt đợc kết quả tốt, phải lm tốt những công việc chuẩn bị nh đã giới thiệu

trong phần trình diễn. Ngoi ra cần lu ý đến những vấn đề sau:
Nên hạn chế số ngời tham dự ở mức m địa điểm trình diễn chứa đợc.
Lập kế hoạch những hoạt động kế tiếp nhau trong ngy hội thảo đầu bờ. Chuẩn bị tốt hiện
trờng để b con đến v đi quanh điểm trình diễn một cách dễ dng.
Khuyến khích ngời nông dân lm trình diễn chủ động đứng ra giới thiệu. Có thể dẫn dắt
cuộc thảo luận nhng không đợc lm thay mọi ngời.
Chuẩn bị đầy đủ những ph
ơng tiện hỗ trợ nghe nhìn. Nếu có thể, chuẩn bị cho ngời giới
thiệu một chiếc loa để khi nói, mọi ngời đều nghe rõ.
Kết thúc ngy hội thảo đầu bờ bằng cách tóm tắt lại những điều cơ bản nhất m nông dân
đã đợc nghe, nhìn, thảo luận v đồng thời giải thích cho b con rõ các hoạt động Khuyến
nông khuyến lâm có liên quan trong tơng lai.

93


Hình 5.3: Nông dân Đak Lak tham quan ở Nam Đông -
Đi tham quan:
Nông dân thờng rất muốn đi thăm các địa phơng khác để tìm hiểu xem ngời dân ở những nơi
đó lm ăn ra sao, họ trồng những cây gì, nuôi những con gì v họ gặp những khó khăn gì Đi
tham quan còn giúp nông dân so sánh cách lm ăn của mình với ngời khác v trao đổi kinh
nghiệm với nhau. Do vậy, điều quan trọng l nơi đợc chọn đến tham quan phải có những điều
kiện canh tác tơng tự với địa phơng của ngời đi tham quan.
Giống nh tất cả những loại hình Khuyến nông khuyến lâm khác, cuộc đi tham quan phải đợc
lên kế hoạch chi tiết, chuẩn bị đầy đủ v tổ chức chu đáo. Một chuyến đi tham quan sẽ bao gồm
các bớc sau:
Xác định những mục tiêu v đối tợng của chuyến đi tham quan.
Lập kế hoạch chi tiết tuyến đờng đi v những nội dung sẽ tham quan.
Lm tất cả các công việc chuẩn bị v liên hệ cần thiết.
Tiến hnh chuyến tham

quan.
Đánh giá kết quả v viết báo
cáo chuyến đi.
Ngoi những điều nói trên, cần
đặc biệt lu ý những gợi ý quan
trọng dới đây:
Nếu có thể, nên đến thăm
trớc địa phơng m đon
tham quan sẽ đến, để nắm
đợc những điều kiện địa
ph
ơng, đờng sá đi lại v
hnh trình thực tế của chuyến đi.
Hạn chế số lợng các điểm tham quan ở mức cho phép. Th thăm ít nơi m tiếp thu đợc
còn hơn l quá nhiều điểm trong một chuyến đi.
Khuyến khích nông dân chủ nh dẫn dắt chuyến tham quan v lm tất cả các công việc giới
thiệu v trả lời các câu hỏi.
Chuẩn bị chu đáo thức ăn, đồ uống v nơi nghỉ ngơi cho các thnh viên đi tham quan.
Đánh giá kết quả chuyến đi tham quan v viết báo cáo tóm tắt các sự kiện trong chuyến đi
v những kết luận đạt đợc.
Đi tham quan l một biện pháp tốt trong Khuyến nông khuyến lâm nhằm tạo điều kiện cho
nông dân Trăm nghe không bằng một thấy v khuyến khích họ trao đổi kinh nghiệm, học
đợc các bi học bổ ích từ những địa phơng khác nhau.