Giá trị Châu Á trong thế kỷ XXI PHẦN 1 pptx

Giá trị Châu Á
trong thế kỷ XXI
PHẦN 1




Từ ngữ của lịch sử thế giới, ánh sáng cho Phương Tây luôn đến từ phương
Đông (Châu Á). Ngay từ thế kỷ VII trước công nguyên, Hy lạp cổ luôn thừa nhận
Lydia, một vùng đất giàu có sung túc, cố gắng để tạo dựng phẩm chất của riêng mình
bằng cách học hỏi từ cái thế giới tinh hoa đó, đặc biệt là khu vực phía Đông Địa
Trung Hải như Lưỡng Hà, Ai Cập, đảo Cretan trên biển Aege. Có thể nói mà không
sợ quá rằng, nền văn minh rực rỡ Hy Lạp cổ đại chính là hiện thực hoá của nguồn
ánh sáng đến từ phương Đông.


Nguồn sáng đến từ Phương Đông
Từ ngữ của lịch sử thế giới, ánh sáng cho Phương Tây luôn đến từ phương Đông
(Châu Á). Ngay từ thế kỷ VII trước công nguyên, Hy lạp cổ luôn thừa nhận Lydia, một
vùng đất giàu có sung túc, cố gắng để tạo dựng phẩm chất của riêng mình bằng cách học
hỏi từ cái thế giới tinh hoa đó, đặc biệt là khu vực phía Đông Địa Trung Hải như Lưỡng
Hà, Ai Cập, đảo Cretan trên biển Aege. Có thể nói mà không sợ quá rằng, nền văn minh
rực rỡ Hy Lạp cổ đại chính là hiện thực hoá của nguồn ánh sáng đến từ phương Đông.
Lịch sử phương Tây ghi nhận rằng, nền văn minh phương Tây lại một lần nữa rơi
vào đêm tối khi nguồn sáng đến từ phương Đông đã tắt, với sự sụp đổ của Đế chế Tây
La Mã năm 476. Tuy nhiên, đêm tối không đến từ ngữ cảnh lịch sử văn minh thế giới,
hay lịch sử tri thức của nhân loại. Như là tất yếu, nền văn minh HyLa chuyển sang
phương Đông, Đế chế Hồi giáo bắt đầu toả sáng, và thậm chí còn rực rỡ hơn. Những thế
lực Hồi giáo chinh phục thế giới ả rập hồi thế kỷ VII đã thành lập nên Viện Bayt al
Hikma, một thể chế giáo dục cao cấp và sưu tầm chắt lọc những học thuyết kinh viện
của thời đó, gồm triết, toán, thiên văn, y và âm nhạc, từ Byzantine đến Ấn Độ.

Trong nền khoa học phương Tây hiện đại, thì hoá học chính là bộ môn ảnh hưởng
nhiều nhất của tri thức Hồi giáo. Chữ hoá học trong tiếng Anh, có căn gốc từ tiếng Ả rập
chemia, nghĩa là thuật giả kim. Ngay từ đầu, thuật giả kim đã được coi là phương pháp
bí mật làm biến đổi vật liệu, và thậm chí bóng gió tới ma quỷ thánh thần. Hoá học hiện
đại đã phát triển từ thuật giả kim, bằng cách giải phóng các hiện tượng lạ kỳ cùng các
thành tố phi lý. Dù đã phát triển vượt bậc, những khái niệm hoá học ngày nay vẫn còn
mang nguồn gốc ả rập không suy chuyển, chứng tỏ một cách hiển nhiên ảnh hưởng của
thuật giả kim lên hoá học. Chỉ nguyên những cái tên thôi cũng đủ là một ví dụ thuyết
phục: rượu cồn (alcohol), chất kiềm (alkali), hỗn hống (amalgam), anilin (aniline),
antimon (antimony), nhựa thơm (balsam), etxăng (benzene), kali (kalium), natri
(natnum), đường sacharin (saccharin), nước ngọt (syrup), nước sôđa (sôđa)
Những dấu tích ngôn ngữ từng giúp nền khoa học phương Tây lớn mạnh này nói
lên một. điều: ánh sáng ở cuối đường hầm, một lần nữa lại đến từ các quốc gia Hồi giáo
và Ấn Độ. Vì phương Tây lại một lần nữa phát hiện ra nguồn năng lượng phương Đông,
họ đã cố gắng giành lấy nó cho mình. Các trường Đại học phương Tây thành lập
ở Bologna, Oxford,Cambridge, và Paris hồi thế kỷ XII và XIII là những biểu hiện của sự
thức tỉnh này. Bằng chứng là: các trường đại học đó đã dịch các tác phẩm kinh viện Hồi
giáo sang tiếng Latin, quảng bá chúng và sáp nhập đại số, hình học, thiên văn học, âm
nhạc của Ấn Độ và Hồi giáo vào kho kiến thức của mình, cũng giống như điều đã từng
xảy ra trong 7 lĩnh vực nghệ thuật.
Cái bẫy của phương Tây hiện đại: Chủ nghĩa Đông tiến
Trong khi phương Tây chầm chậm thức tỉnh từ giấc ngủ đông gây ra do mớ triết
lý giáo điều của Nhà thờ sau thời Phục Hưng, thì ước muốn của họ về một uy quyền bá
chủ đã dẫn dắt họ đến với Chủ nghĩa Đế quốc. Từ đó, phương Đông không còn được coi
là vùng đất có tính "nguồn sáng" của phương Tây nữa. Phương Đông cũng không còn
được coi là biểu tượng văn hoá có thể thức tỉnh phương Tây.
Ngay từ thuở ban đầu, đã không hề có khái niệm phương Đông ở bất cứ đâu trên
Châu Á. Không hề có khái niệm Chủ nghĩa Đông tiến trong ý thức của các dân tộc Châu
Á. Điều gì đã làm cho phương Đông không phải của phương Đông, mà của phương Tây,
của những giá trị phương Tây?

Đó chính là vì phương Tây, với khát vọng đế quốc, muốn sáp nhập phương
Đônbơ vào trang chủ thống trị của mình. Tuy nhiên, chừng nào chủ nghĩa Đông tiến còn
tồn tại trong ý thức của phương Tây, thì khái niệm đó vẫn là một ý nghĩ độc đoán, một
điều tưởng tượng chỉ tồn tại trong đầu óc chủ quan của người phương Tây mà thôi. Suốt
thời Cách mạng Công nghiệp, phương Tây chỉ coi tính đa dạng và sự khác biệt
của Châu Á như là biểu hiện của cái dã man, và không bao giờ tỉnh táo. Bằng cách đó,
hoài vọng về một đế chế phương Tây luôn làm họ trở thành tự cao tự đại, lúc nào cũng
muốn thực dân hoá và thống trị Châu Á. Đó chính là phong cách nhận thức của phương
Tây, tái sinh từ ánh sáng của phương Đông, nhưng lại chống lại chính phông nền
phương Đông.
Tuy nhiên, điều này cũng là vận rủi của chủng tộc đa trắng, không thể nhìn trực
tiếp vào phương Đông để thấy đầu mối suy tàn của phương Tây. Chính điều này đã
biến Hegel, một học giả vị chủng (luôn đề cao tính thượng đẳng của dân tộc Đức), lý trí
đến cùng cực, trở thành người cho rằng phương Đông không có tự do. Đó chính là cái
bẫy, thậm chí làm cho Hegel thất bại trong việc giải phóng chính mình khỏi List der
Vermuft (mớ lý thuyết suông) của chủ nghĩa Đông tiến.
Châu Á và văn bản của Tương lai
Đó là một câu đa nghĩa luôn được lật đi lật lại Vì từng có sự uyên thâm của
phương Đông chiếu sáng phương Tây trong đêm tối, mà Châu Á có thể lại một lần nữa
sẽ đưa đến cho phương Tây suy tàn nguồn năng lượng để thức tỉnh. Vì lý do này,
phương Tây ngày nay đang cố gắng để tìm kiếm tương lai của mình tại Châu Á, họ
muốn biết nhiều hơn nữa về quá khứ của chính họ mà trước kia họ đã bỏ quên. Nói cách
khác, phương Tây đang muốn tái tạo lại tương lai của mình ở Châu Á. Phương Tây, và
Thế giới, hiện đang nhìn Châu Á, không phải như một hiện tượng đã được tạo ra, mà là
một khả năng cho thế kỷ XXI. Tương lai của Châu Á không còn là một phenotex (câu
văn hiện tượng) nữa, mà là genotexte (câu văn khởi nguồn).
Phương Tây đã nếm trải hậu quả của việc con bệnh hoá Châu Á, họ đã nhận ra cái
giá của chủ nghĩa Đông tiến, một hệ tư tưởng đế quốc trong hai cuộc chiến tranh thế kỷ
XX. Pierre Teilhard de Chardin (1881 - 1955), một lý thuyết gia xuất chúng, một nhà địa
chất, nhà sinh vật học Pháp, đã cảnh báo trong bài Nghĩ về cuộc khủng hoảng hiện nay:

Hãy cứu lấy loài người, một bài luận viết ở Bắc Kinh năm 1936, như sau: "Cuộc khủng
hoảng xuất hiện từ chiến tranh thế giới đang ngày càng lan rộng hơn, sâu hơn, chẳng hề
chìm lắng. Cuộc khủng hoảng, ban đầu không gì khác chính là sự đụng đâu giữa những
ham muôn vật chất, giờ trở thành cơn địa chấn rung chuyển mặt đất nơi con người đang
đứng". Ấy thế mà, ông vẫn kêu gọi loài người hãy tin tưởng ở tương lai. Bởi vì điều này,
cái mà ông rất quan tâm, chính là tinh thần Châu Á. Đối với Chardin, Châu Á là vùng
đất của những điều kỳ diệu, quê hương của cái tinh hần mà rất nhiều người vẫn hằng
hướng về. Đó chính là nơi họ mong ước gửi gắm niềm tin yêu cuộc sống. Điều đó giải
thích vì sao ông đề nghị "Chúng ta hãy trở về với muôn vàn điều kỳ diệu của Châu Á".
Tuy nhiên, phương Tây thế kỷ XX vẫn tiếp tục tiến theo hướng khác so với điều
Chardin mong mỏi. Phương Tây ngày một trở nên điên rồ. Họ vượt qua cả thứ được gọi
là nạn bạo lực, và mắc phải chứng hoang tưởng rồ đại có nguồn gốc bạo lực. Sự xuất
hiện của Chủ nghĩa phátxít là minh chứng của sự rồ dại đó. Hơn nữa, sự điên khùng còn
sớm mở ra phân nhánh của chủ nghĩa Đông tiến ở Nhật Bản và chủ nghĩa Đế quốc Nhật
đã thẳng thừng tuyên bố mình là phân nhánh của phương Tây. Sự điên khùng của
phátxít Nhật (đặt ngang bằng sự cự tuyệt của Châu Á với sự thống trị của Châu Á) bắt
đầu bằng việc cùng với chủ nghĩa Đông tiến phương Tây chinh phục các dân
tộc Châu Á láng giềng. Thậm chí sự điên khùng đó còn xuất sắc hơn khi săn lùng tiêu
diệt dân Châu Á. Phátxít Đức và Đế quốc Nhật đã liên minh với nhau, trở thành phe trục
trong Đại chiến Thế giới lần thứ II. Đó là tột đỉnh của chủ nghĩa Đông tiến.
Trong khi J.P. Sartre, một triết gia hiện sinh Pháp, tuyên bố tình trạng "Không lối
thoát", thì Edgar Morin một triết gia Pháp khác đồng thời và là một cây phê bình đối với
nền văn minh hiện đại, đã viết trong cuốn Trốn khỏi thế kỷ "Phương Tây khủng hoảng
một mặt, từ nền văn minh đến văn hoá, đến cách đo đếm giá trị, trong gia đình đến cả
nhà nước. Phương Tây cuối cùng sẽ đến điểm cuối chết chóc khi suy sụp tinh thần trong
màn sương tiên bộ văn minh hiện đại".
Tuy nhiên, sau những năm 1950, phương Tây bắt đầu thể hiện hành vi trốn khỏi
thơi hiện đại, đặc biệt là khỏi thế kỷ XX. Ví dụ, xuất hiện chủ nghĩa Chống vọng Tây và
Chống duy lý của các nhà Hậu cấu trúc như M.Foucault và J.Kristeva. Trước tiên, họ
vạch mặt tình trạng bạo lực bá chủ của phương Tây. Họ bóc trần âm mưu và sự điên rồ

của Chủ nghĩa vọng Tây, coi đó là một hình thức của Chủ nghĩa Đông tiến.
Vậy thì, họ tìm thấy cảm hứng và năng lượng cho Chủ nghĩa Chống Tây hoá và
Chống hiện đại hoá ở đâu? Ví dụ, Foucault nhận được ấn tượng tri thức mới lạ, điều
không thể so sánh với cái mà ông vẫn thấy nhan nhản ở phương Tây, trong cách phân
loại muông thú ở một cuốn bách khoa thư Trung Quốc. Cách này vượt xa hệ thống có
sẵn của tư tưởng và sự hình dung phương Tây. Trấn tĩnh lại, Foucault nghi ngờ hệ thống
phương Tây về tư tưởng và bắt đầu tìm kiếm các dấu tích cổ của các nền khoa học
nghiên cứu chính con người.
Không kém gì Foucault, Kristeva, nữ học giả Pháp gốc Rumama, cũng bị ấn
tượng và tìm thấy nguồn cảm hứng từ Trung Hoa. Sau chuyến thăm Trung Quốc năm
1974, bà đã thú nhận ấn tượng sốc của mình đang trong cuốn Phụ nữ ở Trung Quốc như
sau: "Lịch sử Chủ nghĩa Cộng sản ở Trung Quốc không khác gì lịch sử giải phóng phụ
nữ”.
Tuy vậy, việc phát hiện lại Châu Á bởi những người như Chardin, Foucault,
Knsteva, dù là tích cực hay lạc quan đi nữa, cũng chẳng đáng gì so với việc "xem lại
Châu Á" hay "đọc lại Châu Á" mà một thế hệ khác ở phương Tây sau đó tiến hành. Nó
không có nghĩa một sự dập bài, hay một tuyên ngôn từ bỏ Chủ nghĩa Đông tiến. Sự dập
bài thực sự của Chủ nghĩa Đông tiến không bao giờ được làm triệt để bởi người phương
Tây. Sau hết, việc vượt qua Chủ nghĩa Bá quyền phương Tây chỉ có thể được làm
bởi Châu Á, bởi chính sự nỗ lực của chúng ta, chứ không của ai khác.
Năm 1902, Lương Khải Siêu ở Trung Quốc đã từng dự đoán rằng, thế kỷ XX sẽ là
thời kỳ hôn phối giữa văn minh phương Đông và văn minh phương Tây. Eun-sik Pak,
một tư tưởng gia soi sáng Hàn Quốc năm 1903 cũng tiên tri trong cuốn Tìm kiếm một
đạo Khổng mới rằng, "nói chung, thế kỷ XIX đã qua và thế kỷ XX hiện nay là thời kỳ
văn minh phương Tây tiến bộ vượt bậc, còn thế kỷ XXI và XXII, văn minh phương
Đông sẽ trở thành khổng lồ". Khi xem xét những tài liệu này, liệu chúng ta có thể nói
rằng những lời dạy của Khổng Tử đã hết thời? Thời đại mà những di huấn của bậc thánh
nhân này ảnh hưởng đến cả thế giới, sẽ đến trong tương lai gần.
Giáng sinh của những giá trị Châu Á:
Đó là sự tái phát hiện Châu Á.