Quá trình nhận thức khái quát chung về nền kinh tế nhà nước trong quản lý và khai thác nguồn tài nguyên p1 docx

Phần mở đầu
Sau năm 1991 cùng với sự sụp đổ của Liên Xô và hệ
thống các nớc xã hội chủ nghĩa(XHCN) ở Đông Âu, nền
kinh tế chính trị thế giới đã chuyển từ trạng thái hai cực
đối đầu sang nền kinh tế chính trị đa cực, đa phơng hoá,
đa dạng hoá theo xu hớng hoà bình, đối thoại, hợp tác phát
triển cùng có lợi.
Trong bối cảnh đó, từ việc nhận thức đúng đắn trong
thực tiễn và lý luận với mục tiêu đa nớc ta phát triển hội
nhập với khu vực và thế giới. Ngay từ đại hội Đảng VI,
Đảng ta đã xác định Chuyển đổi mô hình kinh tế chỉ huy
mang nặng tính bảo thủ trì trệ sang nền kinh tế hàng hoá
nhiều thành phần và vận hành theo cơ chế thị trờng có sự
quản lý của nhà nớc theo định hớng XHCN . Hiện nay
nền kinh tế nớc ta bao gồm 6 thành phần kinh tế trong đó
thành phần kinh tế nhà nớc giữ vai trò chủ đạo, cùng với
các thành phần kinh tế tập thể tạo nên một nền tảng vững
chắc cho nền kinh tế quốc dân.

Sau 17 năm đổi mới, nớc ta đã đạt đợc nhiều thành
tựu quan trọng, nền kinh tế hàng hoá phát triển rất sôi động
mở ra cho nớc ta nhiều vận hội mới, đồng thời cũng phát
sinh không ít khó khăn và thách thức. Trên cơ sở những
thành tựu đã đạt đợc và những khó khăn trớc mắt. Báo
cáo chính trị đại hội Đảng IV một lần nữa khẳng định quyết
tâm của Đảng và Nhà Nớc ta thực hiện nhất quán chính
sách phát triển kinh tế nhiều thành phần và nói rõ thêm
Các thành phần kinh tế kinh doanh theo pháp luật đều là
bộ phận cấu thành quan trọng của nền kinh tế thị trờng
định hớng XHCN cùng phát triển lâu dài, hợp tác và cạnh

tranh lành mạnh, trong đó kinh tế nhà nớc giữ vai trò chủ
đạo.
Là những nhà kinh tế, là những cán bộ quản lý kinh tế
trong tơng lai thì việc sinh viên kinh tế tìm hiểu về kinh tế
Nhà nớc (KTNN) và vai trò chủ đạo của nó trong nền kinh
tế thị trờng định hớng XHCN ở Việt Nam là hết sức quan
trọng và cần thiết bởi qua đó sẽ nâng cao đợc trình độ và
nhận thức về KTNN đồng thời tạo hành trang vững chắc
cho những t duy và hoạt động kinh tế của mình sau này.

Với t cách là một sinh viên của trờng đại học Kinh
Tế Quốc Dân tôi xin đa ra đề án của mình trong việc
nghiên cứu KTNN và vai trò chủ đạo của KTNN trong
nền kinh tế thị trờng định hớng XHCN Việt Nam. Tuy
nhiên do lần đầu tiên tiếp xúc với một vấn đề kinh tế có tính
chất khá rộng và quy mô nên trong đề án này không thể
tránh khỏi những thiếu sót nhất định.
Tôi rất mong có sự nhận xét, đóng góp ý kiến nhiệt tình của
thày cô bộ môn và các bạn.
Tôi xin chân thành cảm ơn.





Quỏ trỡnh nhn thc khỏi quỏt chung v nn kinh
t nh nc trong qun lý v khai thỏc ngun ti
nguyờn

Phần nội dung
I Khái quát chung về thành phần kinh
tế Nhà nớc
1- Thành phần kinh tế Nhà nớc
Hiện nay có nhiều ý kiến và có nhiều quan điểm khác
nhau quan niệm về kinh tế nhà nớc (KTNN), tuy nhiên
chúng ta không thể đồng nhất một cách giản đơn KTNN với
doanh nghiệp Nhà nớc (DNNN). Bởi lẽ, ta biết rằng khu
vực KTNN bao gồm mọi hoạt động của Nhà nớc mà trong
đó DNNN là bộ phận không thể tách rời và hoạt động của
nó là một trong những hoạt động chủ yếu. Đây là lực lợng
vật chất cơ bản, đảm bảo cho việc thực hiện các mục tiêu
kinh tế xã hội của Nhà nớc.

1.1 Khái niệm thành phần kinh tế nhà nớc
Do tính chất rộng lớn và đa dạng của thành phần
KTNN bao chùm nền kinh tế nên khái niệm về thành phần

KTNN cũng mang tính chất tơng đối. Nên xét về khía
cạnh hình thức tổ chức, thì khu vực KTNN bao gồm:
- Các DNNN hoạt động kinh doanh và các DNNN
hoạt động công ích
- Các doanh nghiệp có cổ phần Nhà nớc chi phối
hoặc có cổ phần đặc biệt của Nhà nớc (theo quy định của
Luật DNNN)
- Các doanh nghiệp có vốn đóng góp của Nhà nớc
- Các tổ chức sự nghiệp kinh tế của Nhà nớc
Còn nếu xét về khía cạnh của lĩnh vực hoạt động trong nền
kinh tế thì khu vực KTNN bao gồm các hoạt động của Nhà
nớc trong việc.

- Quản lý và khai thác các nguồn tài nguyên
- Đầu t, quản lý và khai thác các công trình hạ tầng
kỹ thuật (đờng xá , bến bãi, cảng, các khu công nghiệp tập
trung vv)
- Các tổ chức kinh tế hoạt động trong lĩnh vực công
nghiệp, nông nghiệp, thơng mại, dịch vụ, trong lĩnh vực tài
chính, tính dụng, ngân hàng
1.2 Cơ sở hình thành kinh tế nhà nớc
KTNN mà trớc tiên là các DNNN đợc hình thành
trên cơ sở:
- Nhà nớc đầu t xây dựng
- Quốc hữu hoá các doanh nghiệp t bản t nhân
- Góp cổ phần khống chế với các doanh nghiệp t nhân

Ngoài ra với bản chất XHCN của mình Nhà nớc ta đã
xác định: Đất đai, tài nguyên thiên nhiên, tài chính, ngân
hàng Do Nhà nớc nắm giữvà quản lý với mục đích chi

phối và điều tiết dịnh hớng sự phát triển kinh tế xã hội
1.3 Đặc điểm của TPKTNN
Đặc điểm cơ bản, nổi bật nhất của thành phần KTNN
là nó thuộc sở hữu của Nhà nớc. Tuy nhiên ở đây ta phải
phân biệt ro ràng giữ phạm trù sở hữu Nhà nớc với phạm
trù quyền sử dụng của thành phần KTNN.
Sở hữu Nhà nớc là một phạm trù rộng lớn hơn nếu ta đem
so sánh với phạm trù KTNN với lý do: Đã nói đến thành
phần KTNN thì trớc hết nó phải thuộc quyền sở hữu của
Nhà nớc. Nhng sở hữu của Nhà nớc có thể do các thành
phần kinh tế khác sử dụng, ví dụ nh đất đai là tài sản mà
Nhà nớc đại điện cho toàn dân về sở hữu, nhng kinh tế hộ
gia đình (cá thể tiểu chủ), các hợp tác xã nông nghiệp, hay
doanh nghiệp thuộc thành phần kinh tế khác vẫn đợc Nhà
nớc giao quyền sử dụng đất lâu dài, chính việc này đã giải
thích đợc việc mua bán đất đai trên thị trờng hiện nay. Về

thực chất thì đây chỉ là việc mua bán quyền sử dụng đất bởi
vì đất đai là sản phẩm của tự nhiên con ngời không thể
tiến hành sản xuất ra nó đợc. Và ngợc lại những tài sản
thuộc quyền sở hữu của Nhà nớc thì không hẳn đã phải là
do thành phần KTNN sử dụng, mà các thành phần kinh tế
khác vẫn có thể sử dụng. Ví dụ nh việc Nhà nớc góp vốn,
cổ phần ở các thành phần kinh tế khác thông qua việc liên
doanh, liên kết mà từ đó hình thành nên thành phần kinh tế
t bản Nhà nớc.
Đặc điểm thứ hai của thành phần KTNN là các doanh
nghiệp Nhà nớc đợc tổ chức hoạt động sản xuất, kinh
doanh theo nguyên tắc hạch toán kinh tế, xoá bỏ dần sự bao
cấp của Nhà nớc.

Đặc điểm thứ ba nữa là trong thành phần KTNN thực
hiện phân phối theo lao động và theo hiệu quả sản xuất kinh
doanh, đây là một đặc điểm rất quan trọng của các doanh
nghiệp thuộc thành phần KTNN, là hình thức phân phối can
bản và là nguyên tắc phân phối chủ yếu, thích hợp với các
thành phần dựa trên chế độ công hữu về t liệu sản xuất ở
nớc ta hiện nay.

2. Sự khác nhau giữa KTNN và kinh tế t bản (KTTB)
độc quyền.
Trong giai đoạn hiện nay nền kinh tế hàng hoas phát
triển theo cơ chế thị trờng đang có bớc tiến mạnh mễ
đem lại hiều thành tựu về kinh tế, văn hoá, xã hội, cải thiện
cuộc sống con ngời. Tuy nhiên song hành với nó là những
tiêu cực hạn chế vốn thuộc về bản chất của cơ chế thị
trờng. Điều đó đòi hỏi cần có một chủ thể kinh tế đủ vững
mạnh để đứng ra điều tiết nền kinh tế phát huy những mặt
tích cực khắc phục những quyết điểm của cơ chế thị trờng
và Nhà nớc chính là một chủ thể kinh tế quan trọng có khả
năng nhận thức và vận dụng những quy luật kinh tế khách
quan vào nền kinh tế, đồng thời Nhà nớc đa ra các chính
sách vĩ mô nhằm khắc phục nhng hạn chế của cơ chế thị
trờng tạo ra động lực mới cho phát triển kinh tế vvVì thế
mà Samuelson đã nhận định Thiếu sự can thiệp của Nhà
nớc vào nền kinh tế chẳng khác nào vỗ tay bằng một bàn
tay. Dựa trên những chế độ chính trị xã hội khác nhau mà
vai trò của Nhà nớc trong nền kinh tế và những công cụ
điều tiết nền kinh tế của Nhà nớc cũng khác nhau. Nếu