TRUNGTÂMHỌCVẤNĐAMINH
PhânKhoaTriếtHọc
GIỚITRẺVIỆTNAMVỚINHỮNGTRÀOLƯUMỚI
TiểuLuậnnămTriếthọcII
Bộmôn:DẫnluậnVănhóa
Sinhviên:VinhsơnTRẦNVĂNMONG
Giáosưhướngdẫn:Lm.GiuseĐỖTRUNGTHÀNH,OP.
Nămhọc2009–2010
1
MỤCLỤC
DẪNNHẬP …………………………………………………………………………4
1.XÃHỘIVÀGIỚITRẺNGÀYNAY ………….………………………………5
1.1.Xãhộingàynay …………………………………………………………5
1.2.Giớitrẻngàynay ………………………………………………………6
1.2.1.Giớitrẻlàai …………………………………………………………6
1.2.2.Ngàynaygiớitrẻcógìvàcầngì……………………………………7
1.2.3Thựctrạngngàynay ………………………….………………………8
2.GIỚITRẺVỚINHỮNGTRÀOLƯUMỚI …………………………………10
2.1.Sốngđuađòi ………………………………………… ………………10
2.2.Sống“sĩdiện”và“chảnh” ………………………………………12
2.3.Sốnghưởngthụthựcdụng…………………………….……………14
2.4.Sốngbuôngthả,sốngthử …………………… ……………………17
2.5.Thểhiện“cáitôi”quáđáng …………………………… …………18
2.6.Cáctràolưukhác ………………………………… ………………19
3.HƯỚNGĐICHOGIỚITRẺ …………………………………………………21
3.1.Sốngcólýtưởngvàcómụcđích……………………………………21
3.2.Sốngcóhànhtrang……………………………………………………22
3.3.Sốngcóbảnlĩnhvàýchí ……………………………………………22
3.4.GiớitrẻCôngGiáosốnggiữaxãhộingàynay……………………24
KẾTBÀI ………………………………………………………….………………27
THƯMỤC ………………………………………………………………………28
2
GIỚITRẺVIỆTNAMVỚINHỮNGTRÀOLƯUMỚI
DẪNNHẬP
Chúng ta đang hồ hởi bước vào thời kỳ hội nhập của toàn cầu hóa. Đất nước
đang bước những bước khả quan trong đà tăng trưởng về kinh tế, những tiến bộ khoa
học ngày một ứng dụng rộng rãi. Người dân đang bước vào thời kỳ mà hàng hóa vật
chất lan tràn và phong phu. Có thể nói mọi nhu cầu của ta đều được đáp ứng cách
nhanh chóng. Sống hưởng thụ là nhu cầu không thể thiếu được trong xã hội ngày nay và
con người đang lao mình vào “mê hồn trận” của chủ nghĩa tiêu thụ và lối sống hối hả. Và
đây cũng là thời kỳ của hội nhập văn hóa với việc du nhập văn hóa phương Tây ngày
càngnhanh.
Sự phát triển và hội nhập văn hóa xã hội đó tác động nhanh và mạnh nhất đối với
giới trẻ. Giới trẻ đang ngày đêm quay cuồng trong vòng xoáy của sự phát triển đó. Bởi
lẽ người trẻ mang trong mình sức sống dồi dào, mang trong mình nhiệt huyết sôi nóng.
Họ thường là người rất năng động, tích cực trong mọi việc, trong mọi vấn đề của cuộc
sống, kể cả tình yêu. Họ cũng là người dồi dào tình cảm, nhạy bén trong sự cảm thụ cái
hay, cái đẹp của cuộc đời; nhưng ngược lại, họ cũng là người dễ nông nổi, dễ đi quá
trớn,nếuthiếusựhướngdẫn,vànhữngcăncơchừngmựccầnthiết.
Sinh ra, sống và đối diện với vực thẳm của xã hội tiêu thụ, các bạn trẻ đang lần mò
những bước đi chập choạng, quờ quạng như đi trong đêm tối. Trên bước đường đó,
biết bao những trào lưu, phong cách sống được nảy sinh giữa họ, tốt có, xấu có, cứ sen
lẫn và lần lượt nổi lên. Không ít bạn trẻ đã vấp ngã trên bước đường đó. Những trang
viết ngắn ngủi này sẽ cho chúng ta cái nhìn sơ sài về những trao lưu tiêu biểu trong số
vô vàn những trào lưu đang ngày đêm nảy sinh nơi giới trẻ. Và cũng hy vọng các bạn trẻ
sẽ tìm được “lối đi trong đời” cho riêng mình và can đảm bước đi giữa sóng gió của
cuộcđời
3
1.XÃHỘIVÀGIỚITRẺNGÀYNAY
1.1.Xãhộingàynay
Nhân loại vừa bước vào thế kỷ XXI, một thế kỷ được mệnh danh là kỷ nguyên của
toàn cầu hóa hay thời đại của văn minh trí tuệ với sự bùng nổ và phát triển kinh tế trên
toàn thế giới. “Mặc dầu chưa có sự đồng thuận về ý nghĩa và giá trị của toàn cầu hóa,
nhưng không ai có thể phủ nhận sự hiện hữu và tầm quan trọng của nó. Đây là một tiến
trình lịch sử đa dạng, phong phú, phức tạp vả chưa hoàn thành. Nhưng nó là một tiến
trình bất khả phục hồi và đang biến đổi sâu rộng không những cơ cấu chính trị, mô hình
kinh tế, tổ chức xã hội, mà ngay chính cuộc sống và tất cả bộ mặt của thế giới”. Một
1
mô hình kinh tế mới đang được hình thành và phát triển mạnh. Vấn đề an sinh và phúc
lợi xã hội càng ngày càng được an tâm và đẩy mạnh. Cũng trong thời nay, vai trò của
phái nữ sẽ trội lên trong mọi lãnh vực: chính trị, kinh tế, xã hội, y tế, và cả khoa học kỹ
thuật… Những ngành Tin Học, Viễn thông và Sinh học là những mũi nhọn của thế kỷ XXI
(Thế kỷ XX là cơ khí học). Đặc biệt trong thời kỳ này, vai trò của cá nhân trong cộng
đồngđượcđặtnổibậthơncả.Nhữngquyềnconngườiđượcđềcậptớinhiềuhơn.
Toàn cầu hóa đem lại một luồng gió mới cho nhân loại. “Lần đầu tiên trong lịch sử,
nhờ toàn cầu hóa, một số nước có khả năng thỏa mãn nhu cầu vật chất của người dân
và đã có thể mơ tưởng đến một ngày mai sung túc hơn. Những tiến triển của kỹ thuật
thông tin cũng cống hiến cho nhân loại tiềm năng không thể tường tượng được trong
việc sử dụng lượng thông tin khổng lồ, chế tạo thông tin, đưa thông tin tới bất cứ chân
trờigócbểnàovànhấtlàápdụngnóvàosảnxuất”.
2
Nhưng những biến đổi đó quá rộng lớn và nhanh chóng, con người hầu như không
còn “kịp suy nghĩ”. Xa lộ thông tin thực sự là “mầu nhiệm” và tầng lớp lớn tuổi chẳng mấy
chốc đã trở thành những người “vô đạo” đối với thông tin điện toán. Trái lại, nó lại mở
3
ra thời huy hoàng cho thế hệ trẻ rất nhanh nhạy và uyển chuyển, đã thích nghi cách nhanh
chóng. “Đứa con nít vắt mũi chưa sạch, đáng tuổi cháu chắt chúng ta, vẫn có thể sử
dụng những tiện nghi khoa học kỹ thuật ấy thành thạo hơn cả các tiến sĩ triết học hay văn
chương,màchẳngcầnphảihọchỏilâudài”.
4
1
NguyễnTháiHợpOP,ĐểhọLớnlên,(ĐứcTin&VănHóa,2007),tr.112.
2
Ibid.,tr.113.
3
XcThiệnCẩmOP,trongNguyễnTháiHợpOP,Tưduy&LốisốngcủangườiViệtthờiHộinhập,(CLB
PhaolôNguyễnVănBình,2009),tr.135.
4
ThiệnCẩmOP,trongNguyễnTháiHợpOP,Tưduy&LốisốngcủangườiViệtthờiHộinhập,(CLB
4
Thời kỳ này cũng là thời lỳ của vật chất ngự trị, hàng hóa phong phú và dồi dào.
Người ta không còn nghĩ đến chuyện “ăn no mặc ấm” nữa rồi mà thay vào đó là “ăn
ngon mặc đẹp” rồi “ăn kiêng mặc mốt”. Đời sống hưởng thụ ngày càng tăng và giới trẻ
hồ hởi hưởng ứng và tận hưởng nó; họ đua nhau tận hưởng tối đa những gì mà đời
sốngvậtchấtđemlại.
1.2.Giớitrẻngàynay
1.2.1.Giớitrẻlàai
Ở đâu và vào thời nào, người trẻ cũng luôn được xem là tương lai của
quốc gia, là giường cột của nước nhà, là tinh hoa của dân tộc. Bởi lẽ
trong một xã hội, người trẻ luôn là sức mạnh nội lực, là sự sống còn của
cả dân tộc, họ phải lèo lái, dẫn dắt con thuyền dân tộc tiến vào tương lai
trong sự thành đạt và tiến bộ của nhân loại. Mặt khác, người trẻ luôn là
cầu nối giữa quá khứ của dân tộc với tương lai của thế giới; là nơi lưu
dấu và cất giữ những nét đẹp văn hóa truyền thống dân tộc để chuyển
trao cho lớp thế hệ trẻ mai sau. Thế nên, người trẻ đóng một vai trò quan
trọng đối với quê hương và đất nước và một trách vụ nặng nề đối với dân
tộc và quốc gia. Ý thức được những nghĩa vụ cao trọng ấy, người trẻ phải
luôn biết đóng góp công sức và trí tuệ làm cho quốc gia trở nên “Dân
giàu, nước mạnh, xã hội công bằng và văn minh”. Lý tưởng của một
người trẻ là như thế đó! Đúng với khẩu hiệu: “Đâu cần thanh niên có, đâu
khó có thanh niên”; hay “Làm trai cho đáng nên trai, Xuống đông đông
tĩnh,lênđoàiđoàiyên”.
5
Đáp ứng lý tưởng cao vời và đầy trọng trách đó, người trẻ phải là những người
đang sống, đang hình thành, đang lớn dần, đang muốn khẳng định, muốn trưởng thành,
bộc lộ, hội nhập, thành công, và muốn cảm thấy mình có ích cho xã hội, cho người khác,
cho giáo hội và cho gia đình. Họ đang sống quanh ta và muốn lăn xả, hòa nhập vào
trong đó với một sức sống, một lý tưởng và một mục đích rõ rệt, muốn đóng góp sức
mình vào đó. Họ muốn tạo cho họ một cuộc sống có ý nghĩa cho bản thân và cho đời. Họ
đangởtronggiaiđoạnsungmãnhấtcủacuộcđời.
PhaolôNguyễnVănBình,2009),tr.135.
5
XcLêNhânTâm,GiớitrẻViệtNamtrongThờikỳĐổimới,(ThànhPhốHồChíMinh,2004),tr.278.
5
Nhưng người trẻ cũng là người đầy mộng mơ, luôn muốn được đổi mới, muốn
được nổi trội, muốn được người ta ca tụng. Chính vì thế mà họ luôn tìm cách theo đuổi
những giá trị, nhưng phương cách sống nhằm thỏa mãn họ. Người trẻ cũng là người
nông nổi nhất thời nhất, chưa có độ chín chắn trong suy nghĩ và hành động, mọi thứ đối
với họ chỉ nhất thời, nhiều khi là chóng qua. Họ luôn khao khát cái mới, cái nổi trội, vì thế
mà họ luôn tìm mọi cách để nổi trội, để đổi mới, không chịu gò bó trong một khuân khổ
nàocả.
1.2.2.Ngàynaygiớitrẻcógìvàcầngì
Ngày hôm nay, người trẻ có những gì trong tay? Tất nhiên là họ có sức khỏe, sự
cường tráng, sự liều lĩnh, ý chí vượt khó, sự hăng hái xả thân, lòng nhiệt thành. Họ có
kiến thức phổ thông, kiến thức sống và kiến thức hội nhập bạn bè, hàng xóm, gia đình.
Họ có đủ điều kiện để có một lý tưởng sống chính đáng, có một đích điển hướng tới cái
hay cái đẹp, một hy vọng tràn trề vào tương lai. Mặc dù sống trong thời đại đầy đủ với
sự khích lệ của moi phương tiện như thế, nhưng đôi khi hoặc không thiếu người trẻ vẫn
chỉ có sự sợ sệt, e dè, thiếu tự tin, dễ chán nản, dễ thất vọng… hay là vẫn có sợ đụng
chạm, sợ ngại khó, sợ hội nhập cái mới và đôi khi sợ bị chê bai. Hoặc đôi khi người trẻ
lo ngại do dễ sai phạm, dễ xung khắc, dễ buông thả, dễ nghe, dễ bị cám dỗ, dễ lệ thuộc,
dễ bắt chước, dễ gièm pha trách móc. Điều đó dẫn tới sự trống vắng, không mục đích,
không lý tưởng, dễ khủng hoảng, dễ cô đơn, dẫn đến thái độ bất cần, vô vọng, mặc
kệ…
Sự bùng nổ và phát triển kinh tế trên toàn thế giới đòi hỏi người trẻ phải thực sự
nhanh nhạy, khôn ngoan, phải có đủ sức khỏe thể xác, tinh thần để hội nhập, để lắt léo,
để thành đạt nhanh, để tiến bộ nhanh, tránh lạc hậu, tránh chờ đợi. Xã hội đòi hỏi nơi họ
sự thay đổi và thích nghi với cái mới trong vật chất, ứng xử, giao tiếp, lối sống, tinh thần
và quyết định. Giới trẻ cũng được đòi hỏi có sự trỗi dậy và khao khát thành công, danh
vọng, chỗ đứng, tiền tài, sự nghiệp, tình cảm và ưu thế. Họ phải biết khắt khe trong
cạnhtranh,sángtạođổimới,bắtnhịpsốngvớithờicơvàmaymắn.
1.2.3Thựctrạngngàynay
Này ! Chắc hẳn mỗi người trong chúng ta đã có hơn một lần xuống
phố vào buổi tối. Nhưng có ai đã từng quan sát hết sự việc xảy ra
trong xã hội này chưa? Vậy bây giờ, mời các bạn hãy cùng tôi điểm
6
lại một số sự việc nhé ! Vừa bước ra khỏi nhà tôi đã bị choáng ngộp
bởi những chiếc xe “tay ga” đủ loại. Nhìn quanh thì tôi lại bị “hoa mắt”
vì những “trang phục”của các bạn trẻ thời đại @, nhất là các bạn nữ
ngày nay thường ra đường với những trang phục “cực ngắn”, “cực hở”
mà được giới trẻ ngày nay “quánh giá” bằng những từ ngữ thật
“pro…” đó là “cực hot”, là “thời thượng”. Nhìn đến các chàng trai trẻ
thấy mười người thì đã có đến chín cái đầu “hai lai”, chẳng những
“hai lai” mà có khi đến “ba, bốn lai” đấy. Tôi thật không hiểu sao các
bạn có thể “hành hạ” mái tóc của mình như thế chứ ? các bạn có thể
ra đường với một cái “mặt tiền” như thế ư? chắc vì nó “beti ” phải
không nào?! Ôi những từ ngữ nữa Anh nữa Việt này nghe thật
“hướng ngoại” nhỉ ! Thì cũng đúng với thời đại xã hội hòa nhập vào
nềnvănminhthếgiới.
6
Thế đấy, nhìn vào thực trạng ở nơi người trẻ ngày nay chúng ta thấy gì? Ta thấy
đâu đó hết trào lưu này tới trào lưu khác xuất hiện. Tựu chung lại, ta có thể thấy nơi họ là
sự đua đòi, cám dỗ, hưởng thụ, khám phá cái mới của vật chất, tiện nghi, cảm xúc và
thống trị người khác. Cuộc sống của họ là cuộc chạy đua với các trào lưu mà không có
đích, không có trào lưu nào làm thỏa mãn họ lâu dài được, họ cứ loay hoay với cái vòng
xoáy của thời đại, của “cơn lốc thị trường”. Cuối cùng là sự mệt mỏi, nhàm chán, và
gánhnặngcủađòihỏilàmchohọmấtđịnhhướng,khôngbiếtđivềđâu.
…Trong hàng loạt các tập sách Saigon by Night của tác giả Cù
Mai Công hay gần đây nhất là hai tập sách phóng sự xã hội (Cơn Lốc
Màu Hồng và Cơn Lốc Cuộc Đời) của tác giả Vương Liễu Hằng, tất cả
như cố gắng vén vạch cho chúng ta thấy những sinh hoạt “ngoài luồng”
của một số không nhỏ lớp thanh thiếu niên thành phố; từ việc tập trung
đua xe, hút chích ma túy đến việc tụ tập ăn uống, kéo bè kết đảng thanh
toán nhau bằng hung khí . Bản chất của hiện trạng ấy chỉ cho chúng ta
thấy rõ xã hội chúng ta sống đang đứng trước cơn khủng hoảng về các
giá trị luân lý và đạo đức. Riêng với lớp người trẻ, đó là dấu báo hiệu sự
suy vong và tụt dốc về lý tưởng sống và nhân cách sống . Nếu đồng ý
với quan điểm của Marx khi cho rằng, con người là một tổng thể của
6
/>ngày20/04/2010.
7
các mối quan hệ trong xã hội thì hiện trạng trên là một hiện tượng mà
nhà xã hội học, Durkheim gọi là hiện tượng phi chuẩn. Một khi xã hội bị
cuốn lôi vào trong cơn lốc của hiện tượng phi chuẩn thì xã hội ấy sẽ
thiếu các chuẩn mực đạo đức để hướng chỉ, kìm giữ các hành vi xã hội
từbêntrong.
7
Giới trẻ ngày nay sống không có một chuẩn mực nào cả, cuộc sống của họ là phi
chuẩn hay tha hóa. Hàng loạt các hiện tượng tiêu cực đang diễn ra ngày đêm. Tỷ lệ bạn
trẻ nghiện hút và nhiễm HIV tăng cao và ngày càng trẻ hóa; học sinh, sinh viên buôn bán
ma túy; con số nữ sinh phá thai ngày càng nhiều đi sau những cuộc ăn chơi thả sức, đi
sau cái gọi là sống theo “phong cách Tây”. Các cuộc ẩu đả, thanh toán giữa các băng
đảng không ngừng diễn ra đêm cũng như ngày. Các tiêu cực của game, internet đối với
giới trẻ khi nào cũng là vấn đề sôi nổi. Hiện tượng nữ sinh cũng thi nhau vùng dậy để ẩu
đả và thanh toán nhau chứ không chỉ riêng có nam. Những màn ăn chơi “kỳ lạ” luôn luôn
đượcđổimới…
Nói chung, người trẻ mỗi lúc một điên cuồng hơn trong việc đeo đuổi hưởng thụ
vật chất. Sở dĩ tâm cảnh người trẻ ngày nay đang chao đảo trong cơn bão thực dụng và
tình dục là bởi vì họ không có một hệ thống giá trị chuẩn mực chung được xã hội công
nhận và đề cao; qua đó, người trẻ tự soát xét về các hành vi ứng xử của mình. Mặt
khác, điều ấy cũng một phần nào nói lên lý tưởng và giá trị sống không có ở nơi người
trẻ. Họ sống vật vờ, hoang mang, bất mãn với hiện tại, không tin ở tương lai, thích
hưởng thụ mà không lao động. Nói chung, người trẻ ngày nay, có nhiều người sống
khôngđịnhhướng.
2.GIỚITRẺVỚINHỮNGTRÀOLƯUMỚI
2.1.Sốngđuađòi
Con người luôn mang trong mình xã hội tính, chính vì thế mà con người sống là
sống cùng, sống với, sống bên người khác. Ông bà ta cũng đã từng nói: “Buôn có bạn,
bán có phường”, dù làm gì hay sống thế nào, chúng ta cũng làm và sống với người
khác, sống trong một xã hội, một môi trường có nhiều người cùng sống. Chính vì vậy,
mà con người dễ bị tác động bởi môi trường sống và những người chung quanh. Mặt
khác, con người hay “đứng núi này trông thấy núi kia cao”, nghĩa là luôn ganh tỵ so bì
7
LêNhânTâm,GiớitrẻViệtNamtrongThờikỳĐổimới,(ThànhPhốHồChíMinh,2004),tr.278279.
8
cao thấp, hơn thua với người khác. Nên dễ rơi vào thái độ sống adua, đua tranh với
ngườikhác.
8
Thế giới của giới trẻ Việt Nam hiện nay khác rất xa với thế hệ cha mẹ của họ. Nhu
cầu vật chất cao hơn, đời sống tiện nghi hơn và cái tôi của họ cũng phô bày cũng “thô
bạo” hơn. Xã hội thì đầy những biến động xô bồ mà người trẻ lại là những người mang
trong mình nhiệt huyết của tìm tòi và khám phá, nên họ dễ bị lôi kéo, dễ bị cuốn hút vào
cuộc sống đua tranh và tìm khẳng định mình bằng lối sống hưởng thụ, đua đòi, và cũng
nhanh chóng bắt nhịp với thế giới hiện đại. Rảo quanh các phố phường, các quán bar,
các khu vui chơi, chúng ta thấy nhan nhản những hình ảnh bạn trẻ ăn chơi đua đòi, họ có
cảmộttràolưubắttrướcnhau.Đâygọilà“bảnnăngbầyđàn”
9
Nét đẹp riêng ở người con gái Việt Nam lẽ ra là chiếc áo dài trắng và dáng đi
yêu kiều, vậy mà nay tràn ngập khắp thành phố là những cô gái với mái tóc hoe
vàng, quần mặc trên đầu gối, áo mặc dưới gần ngực, đôi môi thì thâm tím, đi
đứng thì tự do, ăn nói thì thô lỗ, … còn một số bạn nam, mặt mũi rất “xinh gái”,
quần áo bó sát người, hết trên loe dưới túm, lại trên túm dưới loe … Họ lập
thànhbăngnhómtheonhữngphongcáchănmặcriêng.
10
Cùng hòa vào dòng xoáy của xã hội hưởng thụ, giới trẻ đua nhau thể hiện sự giàu
có về vật chất và thời gian, sành điệu trong tiêu dùng và giải trí. Đi những loại xe đắt
tiền, xài điện thoại di động tân thời, đa chức năng, diện những bộ quần áo, giày dép,
đồng hồ hàng hiệu. Đã ra đường với những chiếc xe sành điệu thì mặt mũi nào mà lui
tới những cà phê con cóc, những quán cơm bình dân? Phải là nhà hàng đặc sản, phải là
sàn nhảy, phải là khách sạn. Đã vào mạng internet thì nhất định là chat, là email, là
games, là tìm cái gọi là “mì ăn liền” chứ hơi đâu mà truy cập các trang thông tin về kinh
tế, về thời sự, về văn hóa hay về khoa học kỹ thuật? Đã là dân sành điệu thì phải sao
cho giống phong cách của các minh tinh, phải đến với những chương trình ca nhạc xập
xình nhảy nhiều hơn hát, ai lại đi xem ba vở tuồng chèo, cải lương với những câu chuyện
lịch sử và những diễn viên hoá trang theo truyền thống? Rồi thời gian đâu mà tham quan
cácbảotànghayđọcsáchtrongthưviện?
11
8
XcLêNhânTâm,GiớitrẻViệtNamtrongThờikỳĐổimới,(ThànhPhốHồChíMinh,2004),tr.293294.
9
/>ngày04/05/2010.
10
LêNhânTâm,GiớitrẻViệtNamtrongThờikỳĐổimới,(ThànhPhốHồChíMinh,2004),tr.294.
11
Xc />9
Đó là những phong cách sống mà họ học được từ những bộ phim Hàn Quốc hay
từ một số người nổi danh nhờ lối sống “kỳ dị”. Trào lưu này cũng xuất phát từ sự giàu có
mà thời đại đem đến. Giới trẻ đang có một cuộc sống quá đầy đủ về mọi phương diện,
nhưng lại thiếu một ý hướng lành mạnh để theo đuôi, nó xuất phát từ đời sống tinh thần
trống trải, chưa được hun đúc đầy đủ. Nhưng chớ chêu thay, trào lưu này cũng ngày
càng sâm nhạp vào cả tầng lớp những bạn trẻ vốn xuất thân từ tầng lớp nghèo và chân
quê. Những cô cậu thanh niên lên thành phố học cũng nhanh chóng đua đòi để bắt nhịp
với cuộc sống mới. Những đồng tiền đầu tiền dành để học hành, sắm vi tính thì nhanh
chóng được đốt vào quần áo, đầu tóc, trang sức, và họ nhanh chóng trở thành dân thị
thành. Thậm chí nếu không có đủ tiền thì đi vay mượn hoặc mắc nợ, đã có nhiều trường
hợp khi bị phát giác, khi không thể đủ sức mà “đua” đã phải bỏ lại một đời sinh viên lẽ
ra là cơ hội đổi đời trong tương lai như ước nguyện của những bậc cha me ngày đêm
vấtvảởquênhà.
Cơn sóng của lối sống adua, đua đòi, đu bám nơi tầng lớp người trẻ hiện nay là
một chỉ dấu cho thấy: họ thiếu vắng lý tưởng và giá trị sống cho tương lai. Một khi họ
không tìm được ý nghĩa và giá trị sống đích thực thì họ dễ dàng lao vào những cuộc chơi
vô bổ và những cuộc tìm kiến bế tắc không lối thoát cho cuộc đời họ. Họ chỉ muốn “quậy
mộtchút”,làmcáigìđókhácthườngđểthoátkhỏisựtrốngtrải,nhàmchán.
2.2.Sống“sĩdiện”và“chảnh”
Trước hết, ta hiểu sĩ diện chính là danh dự hay thanh danh của một người. Ở đời,
con người sống thành công hay thất bại là nhờ biết sống có liêm sỉ, trọng danh dự và có
biết giữ thanh danh hay không. Sĩ diện là tính tự nhiên nơi con người. Ngay một đứa trẻ
cũng biết hổ thẹn trước lời quở trách hay mắng mỏ của cha mẹ. Khi bị cha mẹ la mắng
hay trách cứ một điều gì đó, đứa bé tỏ thái độ cúi đầu, đỏ mặt tía tai. Hay khi nó làm
hỏng hoặc nói lỡ một điều gì đó mà bị người khác bắt bẻ, chê bai tự nhiên nó cảm thấy
thẹn thùng xấu hổ. Vì sĩ diện mang tính xác định cho vị thế của con người ở trong xã hội
mà rất nhiều người đã dùng sĩ diện để che đậy và lấp liếm về con người thật của họ. Họ
tôson,đánhbóngbảnthânbằngnhữngthứhoàngnhoángởbênngoài.
Cứ nhìn vào thực trạng cuộc sống ngày nay, rất nhiều người bạn trẻ thu nhập
không đủ sống, nhưng vẫn cố gắng sức, nhọc công chạy theo những mốt mới trong
trang phục, những kiểu dáng lạ trong trang sức. Họ luôn chứng tỏ mình là những người
04/05/2010.
10
“sành điệu”, những người “model”, những người “quý tộc”, những người hợp “thời đại”
… . Bằng việc đi xe tay ga, điện thoại đời mới nhất, quần áo phải hàng hiệu, tiêu sài
cách thoải mái … Tất cả chỉ là để tôn vinh bản thân và lên mặt với những người khác.
Một nhà xã hội học khi nhìn vào lối sống trọng thị danh dự và bản thân đã nhận định thế
này: “Đây là một lối sống thiếu định hướng văn hóa, mất bản sắc dân tộc và chứng tỏ xã
hộiđóinghèonhữnggiátrịsống”.
12
Típ người này làm gì cũng khác người và khác đời. Chẳng hạn như khi
nói chuyện thì kèm theo điệu bộ như người bên trời “Tây” mới về; ăn
mặc thì nhìn không giống ai “quần thì tụt xuống áo thì tăng lên”; đầu tóc
thì kỳ dị “mặt ta đầu Tàu”, “da vàng mũi tẹt nhưng đầu sù lông nhím”.
Cách ăn, lối nói của họ nói chung là cố tạo ra nét dị hợm khác đời….Típ
người này làm gì cũng khác người và khác đời. Chẳng hạn như khi nói
chuyện thì kèm theo điệu bộ như người bên trời “Tây” mới về; ăn mặc
thì nhìn không giống ai “quần thì tụt xuống áo thì tăng lên”; đầu tóc thì kỳ
dị “mặt ta đầu Tàu”, “da vàng mũi tẹt nhưng đầu sù lông nhím”. Cách ăn,
lốinóicủahọnóichunglàcốtạoranétdịhợmkhácđời….
13
Giới trẻ cũng “hay xấu hổ, không muốn mọi người biết mình học kém, biết mình
nghèo, biết gia đình mình ở nông thôn. Trong các mối quan hệ, trong giao tiếp hay giấu
dốt, những điều mình không biết không tự nhận là không biết mà hay nói quanh co hoặc
nói chệch cặc đánh trống lảng. Thích phô trương, khoe khoang, thậm chí cả khoe
khoang những điều mình không hoặc chưa có. Không ít sinh viên tốt nghiệp chưa kiếm
được việc đã vội vàng xin đăng ký học để lấy bằng thứ hai mà' không biết để làm gì.
Chưacónhucầu,đãmuangaymáytính,máyảnh ”
14
“Chảnh” là danh từ mà các bạn trẻ dùng để gọi những người thích làm điệu, làm
dáng, làm duyên; hay để gọi một số người làm ra vẻ dân chơi, “lãng tử”. Điều này thấy
rấtrõnơibạntrẻngàynay,đặcbiệtlàcácbạntuôi“teen”.
Thời buổi hiện đại ngày nay, bạn trẻ được tiếp cận công nghệ thông tin quá nhanh
chóng, bên cạnh đó, văn hóa mạng lại không được hướng dẫn chọn lọc. Thấy có gì mới
12
XcLêNhânTâm,GiớitrẻViệtNamtrongThờikỳĐổimới,(ThànhPhốHồChíMinh,2004),tr.294295.
13
LêNhânTâm,GiớitrẻViệtNamtrongThờikỳĐổimới,(ThànhPhốHồChíMinh,2004),tr.286.
14
/>10/05/2010.
11
mẻ hấp dẫn, họ lại bắt chước hoặc sáng tạo thêm những phong cách “xa lạ” với văn hóa
Việt Nam. Tâm lý muốn mình nổi bật, khám phá cái mới cũng thôi thúc họ có hành vi này.
Quá nhàm chán với quần bò, áo phông nam tính, giờ bạn trai thì muốn chuyển sang một
hình ảnh khác với thường ngày, xuất hiện trong trang phục của các bạn nữ chẳng hạn,
các em nữ thì ngược lại, xuất hiện với phong cách rất nam tính. Và trong xã hội ngày
nay, một xã hội mà chủ nghĩa cá nhân ngự trị, các bạn trẻ thả sức trình diễn những “gu”
thờitrangmàmìnhưathích.
Phải nói rằng, bạn trẻ rất nhanh nhậy trong thời trang, trong việc bắt trước nhau và
bắt trước những gì được gọi la “văn hóa ngoại lai”, du nhập vào qua du lịch, phim ảnh
và hàng hóa thương mại. Bạn có thể thấy ngoài đường, đâu đâu cũng có những “cô gái
trẻ tóc thì nhuộm vàng, mặc chiếc váy ngắn lòi cả nội y, áo thì kín trước hở sau (loại áo
hai dây chỉ che phần ngực còn hở phần lưng), có khi lại là “áo lưới”. Còn một bạn nam
tóc cũng nhuộm vàng theo kiểu Hàn Quốc, áo mặc thì bỏ ngoài quần, với tông màu thật
nóng và đối lại với màu của quần … những ngày lễ hội, người trẻ lại ăn mặc như “tây”,
hát những bài hát sục sôi lòng thù hận, hay những bài hát sót xa, đau đớn cho một cuộc
tình trái ngang … . Với lối sống ăn nhanh, nói lớn, nghe nhạc giật, mặc đồ hiệu, các bạn
trẻ muốn tìn cho mình một con đường để tự khẳng định mình, để chứng tỏ cho mọi
ngườibiếttôicũngthứcthờivàbiếtănchơi.”
15
2.3.Sốnghưởngthụthựcdụng
Tuổi trẻ muôn đời vẫn là tuổi của ước mơ, của hy vọng và quảng đại. Thế nhưng
ngày nay, tuổi trẻ lại đang hướng nhiều về lối sống thực dụng và hưởng thụ, “tiêu dùng
điên loạn và xa hoa” . Họ nhiệt tình, hăm hở chăm sóc cho cái vẻ bề ngoài của mình và
16
chỉ chú tâm tới ăn chới. Thú “ăn chơi bất cần thân thể” là một lối sống khá phổ biến hiện
nay trong giới trẻ. Người trẻ tìm khẳng định mình trong cách ăn mặc model, đi xe phân
khối lớn, sài những thứ hàng xịn. Câu thành ngữ: “ngồi xế hộp – nộp thuế bar – ca di
động” đã trở nên tiêu chuẩn và lý tưởng sống của giới trẻ ngày nay. Đua xe tốc độ, quan
hệ trai gái bừa bãi hoặc có những hành động mang tính phá hoại người khác chỉ để
mua vui cho bản thân! Đó là lối sống ăn chơi “mút mùa” . Cuộc sống toàn là hưởng thụ
17
mà không thấy một lý tưởng dấn thân nào cả. “Giới trẻ đang trên đà trở nên ngày càng
15
LêNhânTâm,GiớitrẻViệtNamtrongThờikỳĐổimới,(ThànhPhốHồChíMinh,2004),tr.297298.
16
NguyễnThịOanh,Thanhniên–Lốisống,(NhàXuấtBảnTrẻ),tr.7.
17
XcLêNhânTâm,GiớitrẻViệtNamtrongThờikỳĐổimới,(ThànhPhốHồChíMinh,2004),tr.305.
12
trởnênyêuchuộnglốisốngvậtchấtphóngđãnggiốngnhưgiớitrẻởphươngTây.”
18
Họ thực dụng đến nỗi khi mà gặp những khó khăn, cắc cớ trong cuộc sống, dù là
một chút thử thách thôi, những thất bại trong nghề nghiệp, một chút lận đận về tình
duyện, một chút khúc mắc trong quan hệ gia đình, bạn bè, họ cũng bị chao đảo. Thay vì
cố gắng vượt qua để vươn lên thì họ lại nản chí, buông xuôi và tìm cách giải quyết vấn
đề bằng ma túy, tình dục, băng đảng hay bằng cái chết … Họ còn chạy trốn những khó
19
khăn bằng cách tập làm người lớn, tìm đến những thú vui giải trí khác như Karaoke ôm,
massage ôm, billards ôm, cafe ôm, hay tìm đến rượu để giải khuây, đây là chiêu bạn trẻ
haydùng,haylàthửcảmgiáclânglângcủamatúychoquênsựđời.
Bên cạch việc chơi để “bất cần đời”, chơi để quên đi thực tại sống hay chối bỏ
con người thực của mình thì bạn trẻ còn chơi để “lấy tiếng”, để chứng tỏ mình là người
dám chơi hết mình. Họ lao vào cuộc sống hưởng thụ để chứng tỏ mình sống thực tế, để
không mang tiếng là thư sinh, khờ dại, để khỏi mang tiếng là sống mộng mơ với những
lý tưởng trên trời, không thực tế, không nuôi sống mình được. Họ cũng tinh tế và nhanh
nhậy đấy chứ. Tại sao lại không hưởng thụ khi mà xã hội đâu đâu cũng mời gọi họ sống
nhưthế,vậtchấtquáđầyđủvàtrànlanmàlýtưởngcaovờithìxatầmtayquá.
Ngay cả ở những lớp bạn trẻ thành đạt, cũng ít người để ý tới việc dấn thân phục
vụ mà thay vì đó họ chú tâm tới những điều thực tế hơn như chú tâm thới thành công cá
nhân, tới cuộc sống hiện tại của họ như bằng cấp, kiến thức, tình yêu, gia tài, bạn bè, vui
chơi . Đúng là họ có cặp mắt thực tế, tinh khôn, nhưng có phần vị kỷ hơn. Lý tưởng
20
của họ là làm sao thăng tiến bản thân và đảm bảo đời sống với việc làm ổn định là
được.Họítquantâmđếnvấnđềchínhtrị,xãhội.
“Một điều báo động cho giới lãnh đạo là thế hệ trẻ Việt Nam ngày nay ít
quan tâm gì tới những biến cố, sự kiện diễn ra trong chính phủ. Cụ thể như
các cuộc họp Đại biểu Quốc hội và Đại hội Đảng, bầu cử … Mặc dầu
những kỳ họp quan trọng ấy được truyền hình trực tiếp, nhưng phần đông
giới trẻ chẳng theo dõi, ngược lại, họ lai vùi đầu và dán mắt vào các bộ
phim tình cảm Hàn Quốc, Nhật, Đài Loan … họ cũng chẳng quan tâm đến
18
Ibid.,tr.60.
19
XcNguyễnTháiHợpOP,ĐểhọLớnlên,(ĐứcTin&VănHóa,2007),tr.89.
20
Ibid.,tr.90.
13
việcaisẽlàmChủtịchnướckhóanày…”
21
Thực vậy, rộ lên trào luu bất cần trước đường hướng chủ nghĩa và chọn một lối
sống vô mục đích. Số người tham gia vào đoàn thể có xu hướng giảm. Nhiều bạn trẻ
phát biểu cách tiêu cực rằng không nhận ra vai trò và giá trị của đoàn thể trong đời sống
củahọ” .Trongkhiđóhọhồhởithamgiavàocácbăngnhómănchoiđòi….
22
… Ra như họ đã quá bận rộn trong việc học hành và mưu sinh,
nên không còn thời giờ, tâm trí cho những hoạt động mà họ cho rằng ít
cần thiết. Nếu chính trị từng là một đề tài thời thượng và một lý tưởng
tranh đấu của biết bao thế hệ trẻ ngày xưa thì đối với giới trẻ hôm nay
nó cũng lạ lẫm như phía bên kia của mặt trăng. Suốt mấy thập niên
qua, chúng ta chẳng còn thấy những bức tâm thư, các kiến nghị, các
cuộc hội thảo, biểu tình của giới sinh viên để phản kháng những tệ
nạn xã hội, để tranh đấu cho một lý tưởng nhân bán hay để đưa ra một
đề nghị cải cách. Xem ra, một đôi khi họ cũng nổi loạn, nhưng khốn
nỗi, những cuộc nổi loạn này thường xảy ra vào ban đêm: cà phê
nhạc sống, karaoke, bia ôm, đua xe, heroin, thuốc lắc "Văn hóa tốc
độ được coi là "vũ khí phản kháng" của những tay đua đêm, trong đầu
đầy thuốc lắc, và đằng sau là bạn gái tóc nhuộm hung, quần ngáp hở
lưng, áo thun tụt trần tới rốn. Tuổi trẻ muôn đời vẫn là tuổi của đấu
tranh, phản kháng và nổi loạn, nhưng những hình thức nổi loạn ở trên
hay những lần kẻo nhau chạy đầy đường, la ó vang trời sau một trận
bóngđá cómangmộtýnghĩatiếnbộhoặckhaimởnàokhông?
Phải chăng đây là sự cộng hưởng của Thế hệ Thực dụng, Thế
hệ Thờ ơ và Thế hệ Bạo lực? Nhiều người âu lo đặt câu hỏi: liệu
chúng ta có bao nhiêu hy vọng là những thanh niên say mê tốc độ vào
đêm khuya, dùng thuốc lắc để tìm cảm giác trong các khách sạn hạng
sang, ngây ngất với các nàng tiên trắng hay chạy theo đám đông la
hò, đập phá sau một trận bóng đá thắng có thể biến Việt Nam trở
thànhmộtxãhộilýtưởng,mộtchốntốtđẹphơnđểsống?…
23
21
LêNhânTâm,GiớitrẻViệtNamtrongThờikỳĐổimới,(ThànhPhốHồChíMinh,2004),tr.61.
22
Ibid.,tr.61.
23
NguyễnTháiHợpOP,ĐểhọLớnlên,tr.9091.
14
2.4.Sốngbuôngthả,sốngthử
Chủ nghĩa thực dụng và tình dục được phần đông người trẻ thời nay đề cao trong
nếp nghĩ và tôn thờ trong cách sống. Với châm ngôn “Lướt cùng tia chớp, bước theo
thời đại” (lời quảng cáo xe gắn máy trên đài truyền hình) , họ yêu vội sống cuồng tranh
24
đua chạy theo những mốt mới trong trang phục, những kiểu dáng lạ trong trang sức và
nhất là những phong cách kỳ dị trong lối sống. Một cách nào đó họ đã bị “đoàn lũ” hóa,
bị“cuốntheochiềugio”của“adua”,đuađòi,ăntheo,đubám…
Đúng là giới trẻ “thực sự lôi kéo giới trẻ vào cuộc sống hưởng thụ hơn ai hết” .
25
Bạn trẻ đua nhau với các trào lưu sống thử, yêu ồ ạt, sống hết mình với tình dục. Ngày
nay, hình thức sống thử đã và đang là một “cơn lốc” lôi cuốn nhiều bạn trẻ đi vào con
đường sống này. Họ chỉ cần tình yêu, sự tự nguyện của hai người là đủ, không so đo
tính toán. Nhiều bạn cho rằng sống thử là vì Cha mẹ chưa đồng ý, kinh tế chưa đủ lo,
hoàn cảnh đi kiếm sống xa gia đình, đã trưởng thành nên tự quyết định, sống thử được
hiểu là tự nguyện tìm sự hoà hợp thực tế chứ không là lợi dụng hay thác loạn. Còn trong
cuộc hôn nhân chính thức, nếu sau này thấy không hợp phải đưa nhau ra toà thì rắc rối
phức tạp nảy sinh gấp mười lần, nào tiền của, thì giờ, công sức cũng tiêu hao nhiều.
Nếu thấy không hợp khi sống thử thì việc chia tay cũng rất nhẹ nhàng, không cần phải
cao giọng, cãi cọ đôi co, mạt sát nhau…vì thử nên họ chẳng có gì để mất mà nuối tiếc.
Bởi vậy, trong cuộc sống tình dục của người trẻ hôm nay, các quan hệ trước hôn nhân
đã trở thành chuyện thường ngày và gần như công khai. Đối với người trẻ họ không thể
là chính họ và trở nên người lớn mà không tìm cách khẳng định mình. Họ sẵn sàng
khẳng định mình để chống lại các luật lệ luân lý từ cha mẹ truyền xuống, chống lại những
gìhọcholà“nhữngcâuthúc”củaxãhộiGiớitrẻsốngđơngiảnlàthếđấy.
Đứng trước thực trạng của một thời đại mà vật chất ngập tràn tâm can con người,
cùng với những bế tắc trong cuộc sống do những tương quan hàng ngày đem lại, người
trẻ đã không ngần ngại tuyên bố: “sống là hưởng thụ”. Với khẩu hiệu này, cuộc đời của
26
rất nhiều bạn trẻ hôm nay có lẽ chỉ là một cuộc tổng hợp những lần hưởng thụ, ăn chơi
thâu đêm suốt sáng, và cứ mãi đi trong vòng luẩn quẩn: tiền – tài – tình. Người trẻ
không còn biết đâu là những giá trị sống, đâu là bản sắc của dân tộc, đâu là nét đẹp
24
TríchlạicủaLêNhânTâm,sđd.
25
NguyễnTháiHợpOP,ĐểhọLớnlên,tr.93.
26
Xc />15
riêng của bản thân mình! Tệ hại nhất là những người sống không còn biết liêm sỉ là gì
nữa: hành động bán dâm của một số người mẫu, hành vi mua dâm của những bạn trẻ
có tiền. Cả hai chỉ vì lối sống vị kỷ và tìm thỏa mãn cho những nhu cầu thấp hèn của bản
thân họ. Vì cần tiền, một số bạn nữ đã dùng “số vốn tự có” để kiếm tiền nhằm đáp ứng
cho nhu cầu ăn mặc của bản thân họ. Ngược lại, một số bạn nam dư bạc – thừa tiền, lại
tìm sự thỏa mãn cho nhu cầu sinh lý của bản thân, bằng việc bỏ tiền ra mua dâm để
chứngtỏmìnhlà“đànông”,làdânbiếtănchơi.
2.5.Thểhiện“cáitôi”quáđáng
Thể hiện “cái tôi”, trước hết là phải cho mọi người thấy “cái tôi” đó khác với mọi
người, không “đụng hàng” với bất cứ một ai khác. Chính vì thế, nhiều bạn trẻ ngày nay
đã loay hoay tìm cách thể hiện được “cái tôi” của mình rõ nét nhất. Trong khi đa phần
bạn trẻ tìm cách thể hiện “cái tôi” bằng khả năng học tập, bằng những năng khiếu như
ca hát, nhảy múa, kinh doanh , bằng nghị lực và bản lĩnh của những người trẻ thì không
ítbạnlạithểhiệntheonhữngcáchtiêucực.
Chúng ta thấy nhan nhản trên mạng những vụ scandal cũng chỉ vì muốn thể hiện
“cái tôi”. Có những bạn nữ lại thích post lên mạng những clip múa khêu gợi của chính
mình, cũng chỉ vì “cái tôi”. Rồi dường như có cả một “phong trào” post clip ẩu đả giữa
nữ sinh trong các trường học lên mạng. Có những người thể hiện “cái tôi” bằng cách
27
tiêu tiền như nước tại những vũ trường, quán bar sang trọng. Cao hơn nữa, “cái tôi”
được thể hiện khi những băng nhóm tội phạm trẻ ngày càng nhiều, hành động càng
ngàycànghungtợnvàmanhđộng,đemlạinỗikinhhoàngvàlosợchongườilớn.
Giới trẻ ngày nay nhiều khi quá quyết đoán và tự cho mình quyền quyết định nên
thường bỏ ngoài tai những lời khuyên của người lớn. Họ dám làm, nhưng đôi khi lại quá
liều lĩnh và thiếu kinh nghiệm. Họ dám nghĩ, nhưng nhiều lúc lại quá bồng bột và non nớt.
Vì thế, không thể tránh khỏi những quyết định sai lầm khiến họ phải trả giá quá đắt mà
nếu như, chịu khó lắng nghe lời khuyên của người lớn, bạn bè, họ đã không mắc phải.
Họ yêu "cái tôi" đến mức tự cho mình quyền bỏ qua, coi thường sự đánh giá, nhìn nhận
của xã hội. Họ tự đo mình bằng những thang giá trị mà xã hội chưa từng và có lẽ không
baogiờchấpnhận.
28
27
Xc /> />28
Xc />16
2.6.Cáctràolưukhác
EMO. Trước tiên, chúng ta nói đến trào lưu “emo”. Đây là một trào lưu mói xuất
hiện. Bận trẻ theo trào lưu này thị họ có cách “ăn mặc khác người”, trang điểm đậm nét,
họ chỉ thích hò hét, đập phá tại những buổi party đông người Party hiphop đang diễn ra
rấtsôiđộng,tạinhữngnơitậptrungđông“xìtin”.
Bạn trẻ muốn trở thành một emo thì chỉ cần ảnh hưởng một chút từ hơi hướng thời
trang emo của phương Tây, áo xé cổ với những dòng chữ cá tính, quần ôm sát ống màu
đen hoặc trắng, make up ấn tượng kiểu kẻ mắt đen, môi tím bầm. Bện cạnh đó họ phải
gây chú ý bằng những hành động bất ngờ, không kiềm chế, không tính đến hậu quả. Bạn
trẻcoiđólàsựthểhiệncủacảmxúc.
29
HARAIJUKU. Cũng tương tự như trào lưu emo nhưng thiếu phần quậy phá, nơi
các bạn trẻ xuất hiện trào lưu Haraijuku. Thực chất Harajuku chính là một khu mua sắm
rất nổi tiếng tại Tokyo. Và cũng chính từ đây, phong cách ăn mặc quái đản và "chói mắt"
của dân teen đã ra đời. Đây là phong cách của những teen nhà giàu, vì có những teen
"rủngrỉnh",giađìnhcóđiềukiệnthìmayramớicóthểtheođuổitràolưunàyđếncùng.
Hình như chưa có ai định hướng cho trào lưu này bởi phong cách của Harajuku là
tự do thể hiện bản thân, đồng nghĩa với kiểu càng khác người càng mốt. Mái tóc màu
hồng rực làm bạn loá mắt? Đôi môi tím ngắt khiến bạn thót tim? Những hình xăm quái dị
có thể làm bạn sởn gai ốc? Đó chính là những hiệu ứng quan trọng để nhận biết một
Harajuku đích thực. Và đối với các teen đi theo trào lưu này thì sự chú ý đặc biệt đến
mứckhắcnghiệtcủanhữngngườixungquanhlạicàngkhiếnhọthíchthú.
Quan niệm xấu hay đẹp đối với các Harujuku teen không quan trọng, có thể nói
phong cách này không cần chuẩn mực. Đây cũng là một trong những lý do khiến cảm
hứng sáng tạo của giới trẻ càng có dịp được "thăng hoa" cùng với những "xì tai" ngày
càng lạ mắt. Từ mạch cảm hứng bất tận này, các nhân vật trong truyện tranh vẫn tiếp tục
bướcrađờisốngthựctheocáchấntượngmạnhvàđầymàusắc.
30
YUPPIE. Đây là trào lưu bắt nguồn từ trào lưu hippy ngày xưa (Hippy nói về một
bộ phận giới trẻ luôn đi ngược lại với những kiểu sống cũ mèm, lệ thuộc). Yuppie là tổ
29
Xc /> />ngày12/05/2010.
30
Xc />17
hợp của những từ trong tiếng “young urban professional hippie” (những người trẻ, sản
phẩmcủathànhthị,cóđẳngcấp,thíchnổiloạn)
Người ta nói người trẻ thường khá khó tính trong việc công nhận điều gì đó có liên
quan tới họ. Vì thế, thế hệ Yuppie chỉ chào đón bạn là thành viên của họ một khi: bạn trẻ,
bạn có tài, tự lập, không nương nhờ vào gia đình hoặc một ngoại lực nào đó khác; bạn
luôn khát vọng làm giàu và tự chứng tỏ bản thân mình bằng những ưu điểm và phẩm
chất riêng của chính bạn trong xã hội. Một bài báo trên Vietbao cũng nói về Yuppie với
một từ rất “chuẩn” là cái sự chơi: “Trẻ thì phải biết chơi và chơi đến nơi đến chốn,
“quậy” hết mình để rồi học và làm cũng hết mình”. Xã hội càng hiện đại và phát triển, thì
31
giớitrẻcànghoànhậpnhanhvàotràolưunày.
32
PARKOUR : Xgames của teen cá tính ! Parkour là một môn thể thao kết hợp với
nghệ thuật biểu diễn, nhưng hoàn toàn khác với hiphop hay breakdance. Người chơi sẽ
tự tập luyện để tìm những phương pháp riêng hiệu quả nhất, kết hợp với những khả
năng của cơ thể để chuyển động với những động tác khó như: đi thăng bằng trên tường,
bay qua tường, qua lan can, qua một cái ao nhỏ hay thậm chí là bay… qua đầu người
đốidiệnhoặcbạncùngchơi…
33
3.HƯỚNGĐICHOGIỚITRẺ
3.1.Sốngcólýtưởngvàcómụcđích
Khi bước chân vào dòng đời, người trẻ cũng phải biết định hướng sống cho cuộc
đời của chính mình. Họ sẽ làm gì và nên thế nào ở trong tương lai? Họ cần phải sống có
một lý tưởng, có một hướng đi và một đích đến. Và họ phải biết phấn đấu vượt mọi trở
ngạiđểđạtđếnđíchđãvạchrabằngmọikhảnăngvàhếtnghịlực.
Bạn trẻ cần biết rõ khả năng của mình: tâm hồn – thể xác, cái hay – cái dở, sở
trường – sở đoản … Có thấu biết, có hiểu rõ con người của mình, họ mới mong thành
đạt ở trong cuộc sống. Napoleon đã từng nói: “Biết người biết ta, trăm trận trăm thắng”,
biết mình bao giờ cũng dễ thành công hơn. Họ cần quyết tâm đi cho đến cùng: bất cứ
việc gì bạn muốn thành công cũng đòi hỏi có ý chí và nghị lực. Đừng vì khó khăn, ngăn
trở mà nản chí sờn lòng. Nguyễn Thái học đã từng nói: “Đường đi khó, không khó vì
31
/>32
Xc />33
Xc />212021305959.html/truycậpngày12/05/2010.
18
ngăn sông cách núi nhưng khó vì lòng người ngại núi e sông”. Nỗ lực và tin tưởng ở
tươnglai,bạntrẻsẽháigặttrongđượcnhiềuhoatráicủacuộcsốngtrongniềmvui.
Có lẽ, người trẻ cần phải biết học hỏi giá trị của lao động qua việc chọn cho mình
một ngành nghề thích hợp. Bạn trẻ muốn là bác sĩ, kỹ sư, thầy giáo, công chức… hay
thương gia thì ngay từ hôm nay, phải thể hiện nó bằng việc học tập và rèn luyện bản
thân. Người trẻ cần phải biết định hướng cho gia đình tương lai của mình. Ngay từ bây
giờ, họ cần phải biết định hướng cho tình yêu của mình sao cho không những thật trong
sáng mà còn luôn tươi đẹp nữa. Hoa trái thực sự của tình yêu là một gia đình thật hạnh
phúc và là một tổ ấm tràn đầy yêu thương. Người trẻ phải luôn luôn tâm niệm, tình yêu
không phải là trò chơi, gia đình không phải là quán trọ, “hay thì ở, dở thì bay”, nên người
trẻ thà không lập gia đình còn hơn là biến gia đình thành một nhà tù nhỏ, trói cột và gồng
cùm người khác. Cũng đừng biến gia đình thay vì là gia đình hạnh phúc thành gia đình
bấthạnh;thayvìlàtổấmtrởthànhnêntổqủy.
34
3.2.Sốngcóhànhtrang
Trong thời đại mà máy móc là phương tiện phổ biến, mà chúng ta không biết
dùng, thì khác nào như một người cụt tay, một người đui chột, chúng ta sẽ gặp
khókhăntrongcuộcsốngvàtrongcôngviệc.
35
Bạn trẻ vào đời cần phải trang bị cho mình hành trang phù hợp với tuổi trẻ. Đó
chính là sự hăng say, tin tưởng, sẵn sàng và trẻ trung. Nếu như người trẻ vào đời bằng
sự e dè, sợ sệt, lo ngại thì rồi sẽ dễ thất bại. Và nếu họ hăm hở, náo nức muốn vào đời
nhanh nhưng không chuẩn bị kỹ, không tiên liệu vốn sống cần thiết thì khó có hạnh phúc
được. Bạn trẻ cần thái độ ung dung vào đời bằng sự chuẩn bị hăng say, tin tưởng,
chuẩnbịtâmtìnhnhữnghànhtrangcầnthiết,phùhợpđểhòamìnhvàođời.
Thời trẻ là cơ hội tốt nhất để trang bị các kiến thức, kỹ năng cơ bản: kiến thức phổ
thông, y học, báo chí, sách báo, kinh tế, chính trị và nhân sinh cần biết để nhận định đánh
giá và thích nghi với môi trường mới. Họ cần trang bị kiến thức về nhân bản, thực hành
điều thiện, công bằng, bác ái, giữ đúng nhân cách, tạo niềm tin mến với mọi người, đặc
biệt là khả năng nghiệp vụ chuyên môn với khả năng hội nhập, làm việc và công tác.
Ngoài ra có lý trí biết nhận biết chân, thiện, mỹ. Họ cần tráng kiện về thể chất và tinh
34
XcLêNhânTâm,GiớitrẻViệtNamtrongThờikỳĐổimới,tr.278–283.
35
Cao–Mai–Trần,ChuẩnbịtiếnvàoThếkỷ21–CẩmnangNgườitrẻvàođời2,(NhàxuấtbảnThanh
Niên,1999),tr.71.
19
thần,sángsuốtvềtríócđểnhậnđịnhvàphánđoánđúng.
3.3.Sốngcóbảnlĩnhvàýchí
Bản lĩnh trước hết đó là sự tổng hợp của nhiều đức tính được rèn luyện theo thời
gian, kể từ khi ta sống, ta biết suy nghĩ và hành động một cách đứng đắn. Hầu có thể trụ
được trong thế giới ngày nay, thết nghĩ bạn trẻ phải dám nghĩ, dám nói, dám làm theo
quan niệm mà mình tin là đúng, không bị bất cứ áp lực nào làm nhụt chí và dám chịu
trách nhiệm về hành vi của mình. Họ cần có tính độc lập cao, không ỷ lại, không dựa
dẫm vào người khác, không cầu an, không ngại khó, không chùn bước trước những trở
ngại. Họ cần có chí lớn, dám chấp nhận mạo hiểm để tới mục tiêu đã chọn. Đầu óc
khoáng đạt, cởi mở với cái mới, không bảo thủ cố chấp, hẹp hòi. Chung quy là ý thức tự
khẳng định. Góp sức với đời, để lại một dấu ấn, dù nhỏ nhưng độc đáo và hoàn thiện,
khôngbằnglòngvớikiểusốngmờnhạtvôthưởngvôphạt,cótrênđờicũngnhưkhông.
Chúng ta thấy chung quanh chúng ta, rất nhiều người trẻ đang sống một cuộc đời
vô định, vô ý nghĩa, không lý tưởng, không mục tiêu, không định hướng, thậm chí sống
buông thả. Đó là vì họ không biết, không nhận ra mình là ai, và mình có vai trò gì, nhiệm
vụ gì trong cuộc sống xã hội hôm nay. Bạn trẻ phải biết rằng: họ sinh ra không phải để
chơi, để bỏ đi; nhưng là để mời gọi sống cho sự thật, sự công bằng và sự sống của
conngười.Nhằmđểtạoýnghĩachocuộcđời.
Về góc độ xã hội, người trẻ trước hết phải thấy được các yếu tố nào làm trì trệ
cuộc sống, làm giới hạn mức độ phát huy xã hội, làm lạc hậu quê hương. Từ đó quyết
tâm làm chủ chính mình, để ra sức cống hiến, xã thân để góp phần phục vụ, cũng như
chia sẽ những khó khăn tồn tại trong xã hội. Người trẻ phải biết tùy theo khả năng của
mình để vươn lên nhằm tái lập cho mình một chỗ đứng xứng đáng hầu gánh vác các
trọngtráchcủaxãhộitrongvịthếcủangườitrẻ.
Về góc độ gia đình, bạn trẻ sẽ đảm nhận vai trò lãnh đạo, hoàn thiện với chính
mình và với gia đình. Mà lãnh đạo và hoàn thiện có nghĩa là phải có đức, có tài, phải
khôn ngọan sáng suốt để hướng dẫn, để lèo lái chính mình và gia đình. Nhất là lời nói
phải đi đôi với hành động, phải có uy tín, phải phải có tinh thần trách nhiệm, phải tích
cực xây dựng, tạo nên một gia đình ấm cúng, hạnh phúc và thánh thiện đồng thời tạo
nênmộtthếgiớilànhmạnhvàanvui.
20
Để được như thế, họ cần có một vốn sống thật là người: sống có hữu ích, sống có
tình người, sống có giá trị. Họ biết tu thân, biết rèn luyện nhân cách, biết nuôi dưỡng và
bảo vệ lương tâm trong sáng, biết trang bị tinh thần trách nhiệm và biết trao dồi trí tuệ
kiếnthứcđểsốngvớingườikhác.
3.4.GiớitrẻCôngGiáosốnggiữaxãhộingàynay
Bạn trẻ đang sống trong thế giới toàn cầu hóa, một thế giới mà rất dễ dẫn con
người tới tục hóa. “Đức Phaolô VI trong thông điệp Octogesima Adveniens (1971) đã
thấy sự đo thị hóa làm đảo lộn cách sống và những cơ cấu quên thuộc của cuộc sống :
gia đình, xóm giềng, các khuôn khổ của chính cộng đồng Kitô hữu.” Bối cảnh sống,
36
môi trường sống, điều kiện sống thay đổi liên tục. Cuộc sống ngày càng có nhiều cơ hội
thăng tiến, tiên nghi ngày càng cao, nhưng cũng nhiều cam go, thách đố và cạm bẫy.
Sống trong bối cảnh đó, người trẻ công giáo cần có thái độ sống, niền tin và cách biểu
lộniềntinđónhưthếnàođểnênnhữngchứngnhângiữađời.
Phải nhìn nhận rằng một số người trẻ Công Giáo đang phải trải qua những căng
thẳng, xung đột giữa tâm linh và thế tục, giữu cơ cấu đạo và đời. Nhiều người khổ tâm
vì hố cách biệt quá sâu rộng giữa những gì tiếp thu ở nhà trường, nơi sở làm hay ngoài
xã hội với nếp sống trong gia đình và xứ đạo. Làm sao dung hòa những giá trị cổ truyền
với những biến đổi của xã hội? Nhiều tập tục, lễ giáo, truyền thống và một số mức thang
giá trị ngàn đời đang đi vào quên lãng, nhưng những giá trị mới vẫn chưa ló dạng hay
chưađivàotâmthức,chưatrởthànhxươngthịt.Làmsao"gạnđụckhơitrong"?
37
Xã hội Việt Nam đang trong thời kỳ mở cửa với nhưng du nhập ngoại lai tràn vào
xã hội cách ào ạt. Xã hội đó đang cổ vũ cho khuynh hướng hưởng thụ vật chất và thân
xác, đồng thời nó cũng đang đi ngược lại với những gia trị tâm linh và đạo đức truyền
thống. Nó ảnh hưởng sâu đậm đến người trẻ hôm nay và ít nhiều biến đổi nếp sống, lối
nghĩ, cách thế hiểu và sống đạo của họ. Họ phải đối điện với bao khó khăn về đức tin
khi mà khoa học và vật chất chiếm hết con người họ, khi mà bao nhiêu những lời mời
gọi hấp dẫn khiến họ đi ngược với luật luân lý và kỷ luật của Giáo hội. Họ rất khó để
phân biệt đâu là những “ma thuật” trong thế giới thiên nhiên với những biến đổi nhờ
36
NguyễnHữuQuang,GiáodụcnàođểSốngtrongThếgiớiĐôthịhóa,(CHIASẺ,GiáoDụcKitôGiáo,số
58,2008),tr.38.
37
XcNguyễnTháiHợpOP,ĐểhọLớnlên,(ĐứcTin&VănHóa,2007),tr.148.
21
khoa học. Họ phải đối diện với nạn “thần thánh hóa chính trị”, với những lời hứa mơ hồ
của những nhà cầm quyền, đối diện với việc ca tụng các “giá trị hàm hồ” của thế giới
toàncầuhóa.
38
Nhưng không phải vì những khó khăn đó mà giới trẻ công giáo chỉ biết đưng đó
mà than vãn cho hoàn cảnh sống của họ, than vãn cho tất cả những thuận tiện và bất lợi
trong nền kinh tế thị trường. Dù ở bất cứ nơi đâu, trong hoàn cảnh nào thì họ cũng được
mờigọilănxảvàolòngthếgiớiđầynhữngtháchđốvàmạohiểmđó.
Con người luôn mang trong mình “xã hội tính”, là sống với, sống cùng, nhiều khi là
sống cho người khác. Vậy mà giới trẻ ngày nay lại đang bị cuốn hút vào nếp sống theo
chủ nghĩa cá nhân và hưởng thụ thực dụng. Bạn trẻ công giáo được mời gọi ra khỏi bản
thân, hiện diện giữa xã hội như những chứng nhân, sống hết mình, dấn thân vô điều kiện
và học cách quên đi những nhu cầu riêng cá nhân. Làm như thế là bạn trẻ đang trao ban
tình thương, là coi tha nhân là những “món quà” mà Thiên Chúa đã ban cho bạn. “Chúng
ta có thể có nhiều sự gặp gỡ hơn, nối kết nhiều mối liên hệ hơn, tham dự nhiều cuộc
trao đổi hơn, có nhiều sự truyền thông hơn, thường là sâu đậm hơn, mặc dù không nhất
thiết nói chuyện với người hàng xóm, nhưng với những người mà chúng ta tự do chọn
lựa vì ta cùng chia sẻ với họ những phân đoạn đời sống quan trọng trong sinh hoạt : Đời
sốngcôngănviệclàm,đờisốngđứctin,sứvụ,đờisốngngơinghỉ,thểthao…”
39
Với những trào lưu được mệnh danh là “hiện đại” ngày nay, sự sống và phẩm giá
con người đang bị đe dọa: tệ nạn phá thai, buôn bán phụ nữ và trẻ em, những thí
nghiệm trên phôi người, những lạm dụng tín dục ngay cả nơi vị thành niên. Những trào
lưu này đang làm lu mờ hình ảnh Đấng Sáng Tạo nơi chúng ta. Với nghị lực và sức trẻ
của mình, các bạn trẻ hãy cộng tác với những người thành tâm thiện chí để nhân phẩm
con người được tôn trọng, cuộc sống xã hội thêm lành mạnh. Hãy đẩy lui sự tàn phá của
nền văn hóa sự chết và cùng nhau xây đắp nền văn minh tình thương. Làm như thế là họ
đã phát huy vai trò ngôn sứ của mình trong Giáo Hội và trong xã hội, góp phần xây dựng
mộtthếgiớicôngbằngvànhânđạohơn.
40
Bạn trẻ Công Giáo là người đã được thấm đẫm tinh thần của Đức Kitô, họ mang
38
XcNguyễnHữuQuang,GiáodụcnàođểSốngtrongThếgiớiĐôthịhóa,(NộisanCHIASẺ,GiáoDục
KitôGiáo,số58,2008),tr.49.
39
Ibid.,tr.54.
40
XcThưMụcVụHĐGMVN2006,số7.
22
Đức Kitô trong mình. Đến lượt họ, họ cũng được mời gọi dấn thân noi gương Đức Kitô.
Khi nhiệt thành dấn thân phục vụ anh chị em mình, họ đang thể hiện thiện chí cố gắng
theo những lời khuyên của Tin Mừng, đồng thời diễn tả cách sinh động hình ảnh Đức
Giêsu, Đấng vốn dĩ là Thiên Chúa, đã mặc lấy thân nô lệ, trở nên giống phàm nhân vì
chúng ta (x Phl 25, 612). Đức Giêsu đã đến với mọi người, mọi hoàn cảnh, để đem cho
họ sự nâng đỡ, niềm vui mừng và ơn chữa lành. Chính khi dấn thân phục vụ tha nhân là
chúng ta được gặp gỡ Đức Giêsu, Đấng đã tự đồng hóa với những người bé mọn, tù
đầy, không nơi nương tựa (x Mt 25, 3146). Chúng ta hãy nghe chân phước Têrêsa
thành Cangutta tâm sự: “Hoa trái của thinh lặng là cầu nguyện, hoa trái của cầu
nguyện là đức tin, hoa trái của đức tin là tình yêu, hoa trái của tình yêu là phục vụ, hoa
trái của phục vụ là hòa bình.” Đức cố Giáo Hoàng Gioan Phaolô II đã kêu gọi các bạn
trẻ: “Phục vụ chính là con đường dẫn đến gặp Đức Giêsu. Chúng con hãy đến phục
vụ tất cả những nỗi khổ đau của con người, với sức hăng hái của lòng quảng đại của
chúng con và với tình yêu mà Thiên Chúa đổ xuống trong tâm hồn chúng con nhờ
Chúa Thánh Thần. Thế giới đang khẩn thiết cần một dấu chỉ vĩ đại có tính cách ngôn
sứ của tình bác ái huynh đệ. Thật vậy, chỉ nói về Chúa Giêsu mà thôi thì không đủ,
còn cần phải làm cho người khác, cách nào đó, “nhìn thấy” Chúa, bằng chứng ta
hùnghồncủachínhcuộcsốngchúngta.”
41
41
XcSứđiệpngàyQuốctếGiớiTrẻ,năm2004.
23
KẾTBÀI
Thực sự mà nói, giới trẻ ngày nay đang phải trải qua một cuộc “khủng hoảng về
giá trị”, đó cũng là cuộc khủng hoảng chung của toàn xã hội ngày nay. Gia đình và xã hội
ngày càng rệu rã và rạn nứt, giáo dục xuống dốc, bất quân bình xã hội tăng cao, tham
những trở thành quốc nạn; đạo lý cương thường bị đảo điên; nhiều bạn trẻ mất định
hướng, quay cuồng, sống vội, sống giựt, buông thả. Người Việt Nam nói chung và giới
trẻ nói riêng rất giỏi bắt chước. Nhưng đây lại là lối bắt trước phi chuẩn mực, theo kiểu
“gầnmựcthìđen”.
42
Từ lối sống bắt trước đó mà bạn trẻ sống ngày càng mất đi định hướng, mất đi lý
tưởng sống cho đời, mất đi những chuẩn mực đạo đức, mất đi những lý tưởng tâm linh
và xã hội, từ đó bị choáng ngợp trước vẻ quyến rũ của xã hội tiêu thụ, sống phó thác cho
cho sức quyến rũ đó. Đã đến lúc cần xây dựng một môi trường sống, một lối sống lành
mạnh cho giới trẻ. Bạn trẻ vào đời không thể không có hành trang cần thiết và hợp thời
được hành trang đó là một tri thức cho đủ và có tính chuyên môn cao, hành trang đó là
một tinh thần, lập trường và ý chí cho vững để có một lối đi riêng cho bản thân, để không
bị cuốn theo các trào lưu vô bổ. Đã đến lúc nhà chức trách và các nhà giáo dục phải cải
tạovàtạoranhữngsanchơibổíchchogiớitrẻbêncạnhnhữnggìđãcó.
42
XcNguyễnTháiHơpOP,Tưduy&LốisốngcủaNgườiViệtthờiHộinhập,(CLBPhaolôNguyễnVănBình,
2009),tr.8.
24
THƯMỤC
NguyễnTrầnBạt.VănHóa&ConNgười.NhàXuấtBảnHộiNhàVăn,2005.
NguyễnTháiHợpOP.ĐểhọLớnlên.ĐứcTin&VănHóa,2007.
NguyễnTháiHợpOP.Chútnàylàmtin.NhàXuấtBảnVănHóaSàiGòn,2008.
Nguyễn Thái Hợp OP. Tư duy & Lối sống của người Việt thời Hội nhập. CLB
PhaolôNguyễnVănBình,2009.
NguyệtMinh.Sốngđẹpgiữađời.NhàXuấtBảnPhụNữ,2004.
NguyễnThịOanh.Thanhniên–Lốisống.NhàXuấtBảnTrẻ.
Lê Nhân Tâm. Giới trẻ Việt Nam trong Thời kỳ đổi mới. Thành Phố Hồ Chí Minh,
2004.
Cao – Mai – Trần. Chuẩn bị tiến vào Thế kỷ 21 – Cẩm nang Người trẻ vào đời 2.
NhàxuấtbảnThanhNiên,1999.
Nguyễn Hữu Quang. “Giáo dục nào để Sống trong Thế giới Đô thị hóa”. Chia Sẻ
58(Thánh09năm2008):37–99.
ThưMụcVụHĐGMVN2006,số7.
SứđiệpngàyQuốctếGiớiTrẻ,năm2004.
25