Luận văn tốt nghiệp: Lợi ích của quỹ BHXH tại Việt Nam phần 9 pot

LuËn v¨n tèt nghiÖp


Nhà nước nên áp dụng việc thu nộp BHXH thông qua thu nộp
thuế từ các doanh nghiệp, đơn vị sử dụng lao động.
Nhà nước nên áp dụng và cho phép Cơ quan BHXH Việt nam phối hợp
với ban thu thuế Nhà nước yêu cầu đối với các doanh nghiệp kinh doanh
trong và ngoài quốc doanh ngoài việc đăng kí kinh doanh phải đăng kí mã số
thuế, đăng kí số người lao động và số người lao động thay đổi thì phải thông
báo cho cơ quan BHXH biết, cơ qua BHXH sẽ lập danh sách và số thu chi tiết
gửi ban thu thuế nhà nước có trách nhiệm thu nộp. Hàng tháng, quý và cuối
năm các doanh nghiệp này phải nộp thuế cho cơ quan thuế Nhà nước bao gồm
phải nộp cả số tiền đóng quỹ BHXH cho NSDLĐ và NLĐ thì cơ quan thuế
mới chấp nhận việc thu nộp này. Bởi nếu trong trường hợp các cơ quan này
không nộp thuế cho Nhà nước thì sẽ bị coi là vi phạm Pháp luật của nhà nước
và luật kinh doanh.
Nhà nước tạo mọi điều kiện để cho các thành phần kinh tế phát
triển.
Nhà nước có tạo điều kiện cho các thành phần kinh tế phát triển thì hiệu
quả của công tác thu BHXH mới đạt được kết quả tốt. Bởi lẽ, hiện nay BHXH
đang được triển khai rộng trên phạm vi là các thành phần kinh tế trong và
ngoài quốc doanh và xu hướng hiện nay là NLĐ làm việc trong khu vự ngoài
quốc doanh đang gia tăng cho nên để có thể thu được tiền đóng BHXH từ các
đối tượng này thì chỉ khi các doanh nghiệp mà họ đang làm, làm ăn phát triển
và có lợi nhuận. Chính vì thế khi Nhà nước tạo sự thông thoáng trong kinh
doanh, có sự định hướng kinh tế lớn và có chiến lược phát triển cho các thành
phần kinh tế này như: sự hỗ trợ các doanh nghiệp về vốn để đầu tư phát triển
hay giảm thuế… thì khi đó các doanh nghiệp làm ăn có hiệu quả, mục tiêu lợi
ích kinh tế của họ đáp ứng thì lục này họ sẽ không ngần ngại đóng BHXH cho
LuËn v¨n tèt nghiÖp

người lao động. Đây một trong những biện pháp kích cầu để tạo điều kiện cho
các doanh nghiệp sản xuật kinh doanh có hiệu quả. Đồng thời là một trong
những biện pháp quan trọng để nâng cao số thu cho nguồn quỹ BHXH góp
phần giảm chi cho Ngân sách Nhà nước.
Tăng cường các biện pháp chế tài xử phạt đối với các trường hợp
vi phạm nghĩa vụ thu nộp BHXH cho người lao động.
Chế tài xử phạt vi phạm BHXH theo Nghị định số 38/CP ngày 25/6/1996
của Chính phủ chưa đủ mạnh để tác động hữu hiệu đến các doanh nghiệp vi
phạm (hành vi trốn đóng, gian lận, không trích nộp BHXH kịp thời…) các
trường hợp vi phạm như vậy mức phạt chung là 2 triệu đồng. Nếu cứ giữ mức
phạt như hiện nay thì quá thấp cho các doanh nghiệp có số nợ đọng lên tới
hàng trăm, hàng triệu đồng. Do vậy, Nhà nước cần tăng cường các biện pháp
chế tài đủ mạnh để có thể răn đe, cảnh cáo và phạt mạnh đối với các hành vi
trốn đóng, chậm nộp và cố tình trốn đóng BHXH.
Đây là một trong những biện pháp nhằm tăng cường công tác pháp chế
trong BHXH. Hiện nay, trong các văn bản hiện hành Nhà nước mới chỉ giao
cho BHXH Việt Nam quyền kiểm tra, quyền truy thu chứ chưa giao quyền xử
lý các trường hợp vi phạm chính sách BHXH như nộp chậm hoặc không nộp,
trốn nợ hoặc không đóng BHXH. Vì vậy để nâng cao chế tài xử phạt và đảm
bảo công bằng cho người tham gia BHXH và mức chịu trách nhiệm cao nhất
của các đơn vị nợ đọng thì lại quá thấp, ngày 16/4/2004 Chính phủ đã ban
hành Nghị định số 113/2004/NĐ - CP trong đó quy định xử phạt hành chính
đối với hành vi vi phạm pháp luật BHXH nhưng mức phạt cao nhất mới chỉ
có 20 triệu đồng bởi có những doanh nghiệp nợ tiền đóng BHXH lên tới hàng
tỷ đồng như Tổng công ty Cà phê Việt nam hoặc ngành Giao thông vận tải họ
sẵn sàng chịu phạt để chiếm dụng số quỹ đóng đó để quay vòng. Do vậy, nên
chăng cần có các chế tài xử phạt nghiêm minh và nặng hơn cho các mức nợ
LuËn v¨n tèt nghiÖp

đọng và số tiền phạt hành chính có thể là cao hơn 20 triệu… Mức cao nhất có
thể là phạt hình sự đối với đối tượng trốn đóng tiền BHXH
Hơn nữa đó là chưa kể đến tình trạng của các chế tài xử phạt các đối
tượng vi phạm quỹ đóng BHXH từ người tham gia BHXH. Bởi khi phát hiện
ra cơ quan BHXH lại không được quyền xử phạt mà chỉ là lập biên bản và gửi
các cơ quan có thẩm quyền xử lý do vậy mà tình trạng thất thu của quỹ
BHXH ngày một tăng lên. Chính vì vậy nên chăng Nhà nước cần giao cho cơ
quan BHXH Việt nam những biện pháp với tính cưỡng chế mạnh… Để nhằm
thực hiện tốt vai trò của cơ quan BHXH Việt nam đó là đảm bảo quyền lợi
cho người lao động.
2. Một số kiến nghị đối với BHXH Việt nam.
Xây dựng và hoàn thiện hệ thống BHXH làm cho nó không những chỉ
trở thành một chính sách lớn của Đảng và Nhà nước ta thể hiện trình độ văn
minh tiềm lực và sức mạnh kinh tế mà còn trở thành trụ cột của mạng lưới an
sinh xã hội. Là chỗ dựa vững chắc cả về vật chất lẫn tinh thần cho NLĐ khi
họ tham gia đóng góp vào BHXH Việt nam.
 Mở rộng đối tượng tham gia BHXH tới mọi NLĐ thuộc các
thành phần kinh tế: BHXH Việt nam cần mở rộng đối tượng tham gia
BHXH tới mọi người lao động trong bất cứ ngành nghế nào thuộc thành phần
kinh tế nào miễn là họ tham gia đóng góp đầy đủ vào quỹ BHXH như luật
định. Từ đó mở rộng quỹ thu đóng BHXH để có thể thực hiện chính sách
BHXH ngày một tốt hơn. Cùng với việc mở rộng đối tượng tham gia BHXH,
Nhà nước ta cần ban hành các chính sách BHXH tự nguyện bởi cho đến nay
thành phần lao động ở nước ta còn chiếm 80% là lao động làm nông nghiệp.
Ngoài ra còn có thợ thủ công, người buôn bán nhỏ… các đối tượng này chiếm
đa số trong tổng số lao động nước ta mà vẫn chưa được tham gia BHXH. Có
mở rộng đối tượng tham gia BHXH thì mới đáp ứng được yêu cầu quỹ BHXH
LuËn v¨n tèt nghiÖp

dùng chi trả cho các chế độ BHXH nằm ngoài sự hỗ trợ của ngân sách Nhà
nước vì lúc đó BHXH đã được thực hiện với một số lượng đông người tham
gia đảm bảo được quy luật số đông bù số ít trong bảo hiểm.
 Nâng cao năng lực quản lý của cán bộ trong ngành BHXH
Việt nam từ Trung ương đến địa phương: Cơ quan BHXH cần chú
trọng đến việc đào tạo nâng cao năng lực quản lý của cán bộ trong ngành
BHXH Việt nam về các nghiệp vụ thu chi, quản lí quỹ thực hiện các chế độ
chính sách BHXH đối với người lao động nhằm mục đích phục vụ tốt nhất
cho đối tượng tham gia BHXH. Để đẩy mạnh công tác thu BHXH cần phải
ban hành ngay các văn bản pháp Luật các doanh nghiệp ngoài quốc doanh
phải tham gia BHXH phải quy định rõ ràng các doanh nghiệp khi đăng kí
kinh doanh phải tham gia BHXH cho NLĐ thì mới cấp giấy phép đăng kí
kinh doanh. Đồng thời phải chấp hành nghiêm chỉnh việc đóng BHXH cho cơ
quan BHXH có chức năng thẩm quyền nhằm tránh tình trạng chậm nộp rồi
dẫn đến nợ đọng quá nhiều và cuối cùng là không trả được làm cho quỹ
BHXH bị thất thu. Thường xuyên tổ chức các lớp học và kiểm tra năng lực
của cán bộ nhằm nâng cao năng lực của cán bộ đồng thời không ngừng học
hỏi kinh nghiệm của các nước khác trên thế giới về triển khai thực hiện
nghiệp vụ BHXH và thực hiện chính sách đó, đặc biệt là phương thức thu
nhằm nâng cao hơn nữa hiệu quả của công tác thu nộp.
 Phải có chính sách nhằm thu hút các đối tượng tham gia
BHXH giai đoạn từ nay đến năm 2010. Trước hết phải tổ chức thực hiện
BHXH cho các đối tượng bắt buộc quy định tại nghị định số 01/2003/NĐ -
CP ngày 09/01/2003 và mở rộng phạm vi tham gia cho một số đối tượng là
lao động tự do… có nhu cầu và khả năng tham gia BHXH. Còn đối với
BHYT từ nay đến giai đoạn 2010 ngoài các đối tượng thuộc diện bắt buộc
theo quy định hiện hành, cần phải từng bước mở rộng đối tượng tham gia
BHYT bắt buộc cho một số đối tượng như học sinh, sinh viên, trẻ em dưới 6
LuËn v¨n tèt nghiÖp

tuổi và những người tham gia BHYT bắt buộc đồng thời thực hiện rộng rãi
loại hình BHYT tự nguyện trong toàn xã hội. Mục đích là nhằm tăng nguồn
quỹ thu đóng BHXH để có thể trang trải cho các chế độ BHXH cần thiết.
 BHXH Việt nam cần có kế hoạch đưa công nghệ thông tin
vào việc quản lý quỹ và quản lý thu BHXH. Bởi với số lượng đối tượng
tham gia BHXH ngày một được mở rộng, số tiền thu đóng góp ngày một lớn
mặt khác đội ngũ cán bộ công chức của cơ quan chuyên thu BHXH thì lại có
hạn, chính vì thế mà cần có kế hoạch ứng dụng tin học vào nhằm quản lý quỹ
thu BHXH từ đối tượng tham gia BHXH được tốt hơn.
Hơn nữa, hiện nay vấn đề công nghệ thông tin đang được áp dụng mạnh
mẽ vào công tác quản lý và hoạt động sản xuất kinh doanh trên các lĩnh vực
kinh tế xã hội trong đời sống kinh tế thị trường. Mặc dù hiện nay cơ quan
BHXH Việt nam đã đưa hệ thống tin học vào hoạt động nhưng trình độ về tin
học của đội ngũ cán bộ thì lại còn hạn chế chưa khai thác hết khả năng để áp
dụng vào quản lý thu quỹ BHXH từ người tham gia BHXH. Chính vì vậy mà
ngành BHXH Việt nam cần có những chủ trương kế hoạch để mở lớp đào tạo
về tin học cho các cán bộ chuyên trách nhằm nâng cao kĩ năng sử dụng tin
học…
 Cần hoàn thiện hệ thống công tác thu BHXH thống nhất từ
Trung ương đến địa phương. Do quỹ BHXH được thu từ người tham gia
BHXH (NLĐ, NSDLĐ và sự bù thiếu của Nhà nước) ngoài ra còn có từ
nguồn đầu tư quỹ nhằm sinh lời hoặc tiền thu phạt các doanh nghiệp nợ
đọng… Chính vì lẽ đó cần nhanh chóng hoàn thiện hệ thống công tác thu
BHXH nhằm được thống nhất từ cơ sở đến cấp tỉnh và Trung ương với
nguyên tắc hoạch toán độc lập với Ngân sách Nhà nước, cân đối thu chi.
 Cơ quan BHXH nên thiết lập đường dây nóng: để có thể nắm
bắt được thông tin, nguyên vọng và nhu cầu từ người tham gia BHXH thì cơ
quan BHXH nên thiết lập đường dây nóng (dường dây liên lạc đến cơ quan

LuËn v¨n tèt nghiÖp


BHXH) cho cơ quan BHXH Việt nam nói chung và cho mỗi ban ngành trong
cơ quan BHXH nói riêng như ban thu BHXH, ban chi BHXH, ban giải quyết
các chế độ… để từ đó người lao động, người sử dụng lao động có thể chủ
động thông báo những thông tin cần thiết cho cơ quan BHXH góp phần làm
cho cơ quan BHXH lắm bắt kịp thời về đối tượng tham gia và tình hình hoạt
động của các cơ sở tham gia BHXH. Và ngược lại có cơ quan BHXH cũng có
thể giải giải đáp được những yêu cầu thắc mắc từ phía người tham gia BHXH
làm cho họ hiểu rõ hơn về bản chất của BHXH và chính sách BHXH mà
Đảng và Nhà nước ta đã và đang tiến hành triển khai thực hiện đến mọi người
lao động.
 Hàng năm cơ quan BHXH có kế hoạch đi thanh tra, kiểm
tra các cơ sở xản xuất kinh doanh, các đơn vị có sử dụng lao động:
cơ quan BHXH hàng năm cũng cần phải có kế hoạch thanh tra, kiểm tra xem
quá trình đăng kí kinh doanh có hợp lệ, xem xét đối chiếu danh sách lao động
thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc có được người dụng lao động đăng kí để
đóng góp BHXH hay không và sự thay đổi số lượng người lao động tham gia
BHXH ở các cơ quan đơn vị có sử dụng lao động. Và qua khảo sát thực tế cơ
quan BHXH Việt nam sẽ có thêm được thông tin cũng như nhu cầu của người
tham gia BHXH. Từ đó tạo lên sự gần gũi và làm cho người lao động hiểu
thêm về chính sách BHXH mà họ đang xây dựng cho tương lai.
 Tăng cường công tác thông tin tuyên truyền, phổ biến
chính sách BHXH: Công tác thông tin tuyên truyền và phổ biến chính sách
BHXH đến với từng người lao động và người sử dụng lao động, đến các
doanh nghiệp cũng là một điều rất cần thiết đối với ngành BHXH Việt nam
bởi một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng số người tham gia
BHXH còn ít, số tiền nợ đọng đóng BHXH nhiều… là do sự nhận thức, sự
hiểu biết của người lao động và chủ sử dụng lao động còn hạn chế. Đối với

người lao động thì chưa thấy được quyền lợi tham gia BHXH sẽ mang lại cho
LuËn v¨n tèt nghiÖp


họ sự yên tâm trong cuộc sống khi không may có xảy ra rủi ro đối với họ hoặc
khi về già họ sẽ được hưởng quyền lợi về một số chế độ phần nào bù đắp
được nhu cầu cuộc sống của họ, còn đối với NSDLĐ thì tham gia BHXH cho
cả NLĐ và chính họ thì họ sẽ yên tâm trong sản xuất kinh doanh khi không
may NLĐ của họ gặp rủi ro… từ đó làm cho năng xuất lao động tăng lên.
Chính vì thế BHXH Việt nam cần đẩy mạnh công tác thông tin tuyên
truyền rộng rãi về BHXH đến với từng đơn vị sử dụng lao động, đến từng
doanh nghiệp và tới từng người trong toàn xã hội nhằm góp phần hiểu biết
của người dân về BHXH.
LuËn v¨n tèt nghiÖp


III. MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ
CỦA CÔNG TÁC THU BHXH Ở VIỆT NAM TRONG THỜI
GIAN TỚI.
1. Về cán bộ chuyên quản, chuyên thu của ngành BHXH Việt
nam.
 Đối với cán bộ chuyên thu ở địa phương, các cấp cơ sở :
+ Chủ động mở rộng đối tượng tham gia BHXH, trọng tâm là khu vực
kinh tế ngoài Nhà nước, tổ chức tốt mạng lưới thu BHXH ở các cấp cơ sở.
+ Xây dựng cơ chế phối hợp với các ban ngành, đoàn thể ở địa phương
để thực hiện tốt chính sách BHXH đối với NLĐ. Chủ động đôn đốc, kiểm tra,
giám sát việc thu nộp BHXH nhất là những đơn vị cố tình vi phạm xử lý kịp
thời nâng cao hiệu quả công tác quản lý thu BHXH.
+ Đào tạo nâng cao chất lượng quản lý, chỉ đạo điều hành của cán bộ
chuyên quản nhất là cán bộ cấp huyện, thị, xã. Tăng cường công tác kiểm tra

hướng dẫn nghiệp vụ thu nộp BHXH từ người tham gia tại BHXH tỉnh, thành
phố và các đơn vị sử dụng lao động. Nhằm thống nhất trong tổ chức thực hiện
những quy định của BHXH Việt nam về lĩnh vực thu cấp sổ BHXH, phiếu
khám chữa bệnh, thẻ BHYT.
+ Tăng cường công tác thông tin tuyên truyền về lĩnh vực thu BHXH
với nhiều hình thức phong phú, tăng tần suất thông tin đại chúng trên các
phương tiện có thể như quảng cáo thương mại nhằm nâng cao nhận thức về
chế độ chính sách BHXH đối với người lao động.
 Đối với cán bộ chuyên thu ở Trung ương:
+ Chủ động, tăng cường quan hệ phối hợp công tác với BHXH các tỉnh
thành phố trực thuộc Trung ương trong việc quản lý công tác thu nộp tiền
BHXH.
LuËn v¨n tèt nghiÖp


+ Chỉ đạo, hướng dẫn nghiệp vụ đối với phòng thu BHXH các địa
phương thực hiện tốt các quy định của BHXH Việt nam về lĩnh vực thu nộp
cấp sổ BHXH, phiếu khám chữa bệnh…
+ Phố hợp với các Bộ, ngành có liên quan hướng dẫn việc sử phạt đối với
các đơn vị chậm nộp tiền đóng BHXH theo quy định tại quyết định số
23/2003/QĐ-TTg ngày 02/01/2003 củ Thủ tướng chính phủ để địa phương có
căn cứ để thực hiện. Tích cực phối hợp với các ban nghiệp vụ của BHXH Việt
nam giải quyết kịp thời các chế độ BHXH đối với người lao động.
+ Thực hiện quy định về phân công, phân nhiệm và lề lối làm việc của
đơn vị để các cán bộ công chức phát huy sự chủ động sáng tạo trong công
việc đối với những lĩnh vực được phân công phụ trách, nâng cao tinh thần
trách nhiệm đồng thời thống nhất quan điểm chỉ đạo ở các địa phương.
+ Từng bước hiện đại hoá công tác thu nộp BHXH bằng công nghệ thông
tin, trang bị các phương tiện kĩ thuật hiện đại, tiên tiến để nâng cao chất lượng
của công tác thu đóng góp BHXH từ người tham gia BHXH.

2. Thực hiện tốt công tác thu đúng, thu đủ từ đối tượng tham
gia BHXH.
2.1 Mở rộng phạm vi đối tượng tham gia.
Tính đến hiện nay cả nước có khoảng 40 triệu lao động nhưng BHXH
Việt nam mới thực hiện được công tác thu BHXH đối với 5,82 triệu người
trong số 8 triệu người thuộc diện tham gia BHXH theo loại hình bắt buộc.
Còn có rất nhiều lao động làm trong các doanh nghiệp sử dụng dưới 10 lao
động, lao động nông nghiệp, tiểu thủ công nghiệp đặc biệt là trong giai đoạn
hiện nay Nhà nước đang có xu hướng cổ phần hoá các doanh nghiệp, phát
triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa nên có nhiều các
doanh nghiệp liên doanh liên kết doanh nghiệp ngoài Nhà nước, doanh nghiệp