Trẻ vẹo cột sống: thờ ơ sẽ trả giá đắt pdf

Trẻ vẹo cột sống: thờ ơ sẽ
trả giá đắt

Nhiều trẻ em ở Việt Nam bị vẹo cột sống nhưng không
được phát hiện sớm, đến bệnh viện khám với cột
sống vẹo trên trăm độ, một “kỷ lục” khó thấy ở các
nước tiên tiến – nơi mà chỉ 40 hay 45 độ là đã được
phẫu thuật!
Dấu hiệu phát hiện bệnh sớm
Vẹo cột sống có thể xảy ra ở mọi
độ tuổi. Tuổi dễ phát triển nhanh
nhất là dậy thì (10 – 17 tuổi ở các
trẻ gái, nhất là quanh tuổi có kinh, và 12 – 18 tuổi ở các
trẻ trai).
Bình thường cột sống của trẻ thẳng hàng khi nhìn từ cổ
xuống lưng và thắt lưng. Nhìn ngang, cột sống hơi cong ở
lưng và ưỡn bình thường ở thắt lưng. Nếu bị tật vẹo cột
sống, nhìn phía sau khi trẻ đứng thẳng sẽ thấy vai xệ một

bên, lồng ngực nhô lên một bên, có thể kèm theo vùng
hông – thắt lưng nhô phía bên kia; xương chậu và háng
cao hơn bên kia; cột sống lệch sang bên. Cho trẻ cúi thắt
lưng, nhìn phía sau sẽ thấy rõ lồng ngực hay hông thắt
lưng nhô lên một hay hai bên. Đây là cách khám đơn giản
giúp phát hiện các tật vẹo cột sống tương đối sớm do tác
giả Adam đề xuất mà cha mẹ, người thân đều có thể
khám thấy được trước khi tham vấn bác sĩ chuyên khoa
cột sống.
Có ba cấp độ vẹo cột sống: cấp độ 1, cột sống đã lệch
nhưng chỉ có thể phát hiện bởi các chuyên gia, chưa ảnh
hưởng đến chức năng hô hấp. Cấp độ 2, nhìn từ phía sau

đã thấy cột sống cong vẹo, gù xương sườn do đốt sống bị
xoay, ảnh hưởng đến chức năng hô hấp nhẹ. Cấp độ 3,
nhìn rõ cột sống vẹo lệch sang bên, ảnh hưởng nặng
chức năng hô hấp, có thể gây biến dạng khung chậu,
khớp háng, chiều dài của lưng – thắt lưng ngắn lại, xương
sườn ngực bị biến dạng gây suy hô hấp mạn tính, xuất
hiện bệnh tim phổi mạn, các cơ quan trong ổ bụng bị chèn
ép
Vì đâu trẻ vẹo cột sống?
“Quan ni
ệm cho
rằng nguy
ên
nhân v
ẹo cột
sống là do đ
ứng
hay ngồi tư th
ế
x
ấu, xách nặng
một bên, do ng
ủ
co quắp, do thi
ếu
sinh t
ố hay thiếu
Quan niệm cho rằng nguyên nhân vẹo
cột sống là do đứng hay ngồi tư thế
xấu, xách nặng một bên, do ngủ co

quắp, thiếu sinh tố hay thiếu canxi thật ra không đúng.
Vẹo cột sống có nhiều nguyên nhân: bẩm sinh, vẹo cột
sống kèm theo các bệnh lý tuỷ sống hay thần kinh cơ
(bướu đa sợi thần kinh, hội chứng Marfan, rỗng tuỷ sống,
thoát vị hạnh nhân tiểu não, di chứng sốt bại liệt ) hay
không rõ nguyên nhân (vô căn). Vẹo cột sống vô căn
chiếm đa số trường hợp: 60 – 70%. Đa số trẻ dưới ba tuổi
canxi th
ật ra
không đúng”
bị vẹo cột sống bẩm sinh hay liên quan bệnh lý, khó điều
trị và tiên lượng nặng. Khoảng 20% trẻ vẹo cột sống thiếu
nhi (từ 3 – 10 tuổi) có nguyên nhân bệnh lý kèm theo, đa
số không rõ nguyên nhân. Sau mười tuổi, đa số là vẹo cột
sống vô căn diễn biến nặng cho đến khi dừng lại ở độ tuổi
trưởng thành. Vẹo cột sống người lớn là hậu quả của mắc
vẹo cột sống lúc nhỏ bị quên lãng hoặc vô căn hay bệnh
lý. Nhìn chung, 80% dị tật cột sống có nguyên nhân vô
căn. Khoảng 30% có tiền căn gia đình liên quan đến di
truyền. Càng nhỏ tuổi nguyên nhân bệnh lý kèm càng
nhiều, càng khó điều trị. Vẹo cột sống ở tuổi thanh thiếu
niên thường là vô căn, việc điều trị thường cho kết quả và
dự hậu tốt dù bảo tồn (giữa 20 – 40 độ vẹo) hay phẫu
thuật (trên 40 độ vẹo). Tuy nhiên, bệnh nhân càng đến trễ,
vẹo càng nặng thì phẫu thuật càng nguy hiểm, dự hậu
càng dè dặt. Vì vậy, các bậc cha mẹ phải hết sức quan
tâm đến cột sống của con em. Các trẻ cũng chớ e dè hỏi ý
kiến cha mẹ, thầy cô khi thấy mình mặc áo dài không đẹp
do gù nhô xương sườn, hay thấy sự bất thường ở vai (vai
này thấp hơn vai kia).

Cách trị tuỳ mức độ vẹo
Đ
ể nhẹ gánh
điều trị
Khi phát hi
ện
ch
ứng vẹo cột
sống, có thể đ
ưa
đ
ến các bác sĩ
chuyên khoa c
ột
s
ống hay chấn
thương ch
ỉnh
hình th
ăm khám.
Đến khám c
àng
sớm, cơ h
ội cứu
chữa c
àng cao,
chi phí đi
ều trị
c
ũng ít tốn hao.

Bác s
ĩ sẽ cho
khảo sát kỹ h
ình
ảnh học để chẩn
đoán và đánh giá
đ
ộ vẹo cột sống
chính xác hơn.
Tr
ẻ bị vẹo cột
s
ống nặng thuộc
gia đ
ình nghèo,
đời sống khó

khăn, có thể li
ên
h
ệ với chúng tôi:
khoa c
ột sống A
b
ệnh viện Chấn
thương ch
ỉnh
Điều trị vẹo cột sống dựa chủ yếu vào
góc vẹo cột sống được khảo sát trên
hình ảnh học. Ba cách điều trị:

Quan sát, theo dõi cho trẻ có góc vẹo
dưới 20 độ. Trẻ được theo dõi đánh
giá bởi X-quang thường quy mỗi ba
hay sáu tháng. Quanh tuổi dậy thì, sự
khảo sát X-quang nên nhặt hơn. Việc tập luyện cơ bắp, cơ
vùng bụng và thắt lưng như đu xà ngang giúp trẻ khoẻ
và mềm dẻo hơn, nhưng không phải là biện pháp điều trị.
hình TP.HCM, đ
ể
cùng tìm cách
giúp trẻ đư
ợc
ph
ẫu thuật với kỹ
thu
ật hiện đại, đỡ
gánh n
ặng chi
phí.
Không nên cho kéo tạ, nắn bẻ xương sống, châm cứu,
day bấm huyệt vì không giúp ngăn chặn vẹo cột sống.
Cho trẻ có góc vẹo cột sống giữa 20 và 40 độ mang nẹp
thân. Cần lưu ý mang đúng chỉ định: nẹp Boston cho vẹo
cột sống thắt lưng, nẹp Milwaukee cho vẹo cột sống ngực,
nẹp Charleston cho sự nắn bẻ cột sống đêm. Nẹp đêm
không có giá trị cho trẻ vẹo cột sống. Không nên kéo dài
nẹp thân vì sẽ gây lở loét da, nơi các điểm tì đè của nẹp
lên thân. Việc mang nẹp là một cực hình đối với trẻ vẹo vì
phải mang khoảng 23/24 giờ mỗi ngày, nhất là ở xứ nóng
như nước ta. Một số giờ bỏ nẹp được bác sĩ cho phép để

hoạt động thể thao hay sinh hoạt bình thường. Việc mang
nẹp sẽ kéo dài cho đến khi trẻ trưởng thành, ngưng phát
triển hệ xương khớp, cột sống.
Can thiệp phẫu thuật cho trẻ có góc vẹo trên 40 độ (theo
Pháp), 45 độ (theo Mỹ) hay 50 độ (theo Nhật). Chúng tôi
thường can thiệp khi độ vẹo trên 40 độ. Hiện nay, tiến bộ
nhất là áp dụng ốc chân cung cho toàn bộ cấu hình nắn
chỉnh vẹo cột sống và hàn xương sống sau với ghép tự
thân (mào chậu). Nắn chỉnh vẹo cột sống bằng phẫu thuật
rất nguy hiểm khi trẻ đến muộn do chức năng hô hấp đã
kém, độ vẹo quá lớn và chi phí dụng cụ mua của nước
ngoài khá cao (30 – 90 triệu đồng). Sau phẫu thuật, trẻ có
thể đi lại sau vài ngày, xuất viện sau một tuần, ngồi, đứng
và đi lại không cần mang nẹp thân sau một tuần, sinh hoạt
thể thao bơi lội được sau một tháng, thể thao dùng lực
vừa phải sau từ chín tháng đến một năm, không làm nặng
trong một năm. Các cháu phải tập thở liên tục ngay sau
mổ như đã từng làm trước khi mổ. Ăn uống cần đủ chất
dinh dưỡng, chú ý dùng thêm canxi 1g/ngày, sinh tố D
400UI/ngày Trẻ thường lên cân sau mổ nếu tập thở liên
tục, sinh hoạt thể dục hàng ngày và ăn uống đầy đủ. Tập
luyện giúp cột sống mềm dẻo hơn phần còn lại sau khi
hàn xương lối sau (khiến các cử động bị giới hạn hơn
trước). Tránh hẳn các môn thể thao dùng lực nhiều,
những sinh hoạt nhẹ nhàng như bơi lội, đi bộ, chạy bộ,
khiêu vũ, đá banh (chừng mực) được khuyến khích. Các
trẻ gái về sau vẫn lập gia đình, sanh đẻ bình thường trong
hầu hết trường hợp.