PHƯƠNG PHÁP ĐỊNH LOẠI NẤM SỢI pptx

PHƯƠNG PHÁP ĐỊNH LOẠI NẤM SỢI


I Yêu cầu:
- Có được các chủng nấm sợi thật thuần khiết (không được lẫn tạp nấm
hoặc các vi sinh vật khác).
- Các chủng cần định loại phải được nuôi cấy trên các môi trường, nhiệt
độ, thời gian nuôi cấy theo đúng quy định của các khoá phân loại đối vối
từng chi nấm mốc.
II. Quy trình định loại một chủng nấm sợi:
1. Quan sát đặc điểm phân loại của chủng nấm sợi cần định loại.
1.1. Quan sát đặc điểm khuẩn lạc trên thạch
- Hình dáng
- Kích thước (đường kính, chiều dày)
- Dạng mặt (nhung mượt, mịn, len xốp, dạng hạt, lồi lõm, có khía hay
không…)
- Màu sắc khuẩn lạc mặt trên và mặt dưới
- Dạng mép khuẩn lạc (mỏng, dày, phẳng, nhăn nheo…)
- Giọt tiết nếu có (nhiều, ít, màu sắc)
- Mùi khuẩn lạc (có, không mùi)
- Sắc tố hoà tan (màu của môi trường xung quanh khuẩn lạc) nếu có.
- Các cấu trúc khác: bó sợi, bó giá (Synnematous or sporodochial
conidiomata) các cấu trúc mang bào tử trần (Fruit body - conidiomata) như
đĩa giá (acervuli) hoặc túi giá (Pycnidia), đệm nấm (Stroma), hạch nấm
(sclerotia) vv
1.2. Quan sát các đặc điểm vi học
- Sợi nấm: (hyphae) có vách ngăn, không có vách ngăn, có mấu.
- Bào tử trần(conidia): kiểu phát sinh bào tử trần (ở nấm bất toàn), hình
dạng, kích thước, màu sắc, bề mặt (nhẵn, có gai, gồ ghề) cách sắp xếp đơn
độc chuỗi gốc non (basipetal) chuỗi gốc già (acropetal) khối cầu vv…
- Bộ máy mang bào tử (spore apparatus): nang bào tử và nang bào tử

nhỏ (nếu có) (Sporangia & Sporangiola) hình dáng, kích thước, màu sắc, bề
mặt của nang, cuống nang, không hoặc có nhánh (nhánh mọc vòng, mọc
cách, hợp trục vv…); bào tử nang ( hình dạng, kích thước, bề mặt, …) ở nấm
tiếp hợp.
- Bộ máy mang bào tử trần (conidiogenous apparatus): giá bào tử trần
(conidiophore) - kích thước, đường kính, chiều dài, bề mặt (nhẵn, có gai, có
nốt sần, vv…) màu sắc, có vách ngang hoặc không, có hoặc không có cấu
trúc đặc biệt như tế bào chân (foot cell) sợi cứng (setae) tăng trưởng ở gốc
hoặc ở ngọn có hoặc không có dạng hình thái đặc biệt như bó giá, đệm giá.
Các nhánh (của bào tử trần) số lượng nhánh, kích thước bề mặt, màu sắc,
cách sắp xếp (đối xứng, không đối xứng sát nhau hoặc tẽ rộng, vị trí dọc giá
bào tử trần hoặc tập trung ở ngọn giá)vv…
- Tế bào sinh bào tử trần (conidiogenous cell)
Kiểu tế bào sinh bào tử trần (thể bình, dạng có khuyên ở đỉnh, dạng sinh bào
tử trần đồng thời, như dạng (dạng bình- phialo type; dạng phân đốt, Annello
type). Dạng sinh bào tử trần không đồng thời (Aleurio- type), bào tử đính
kiểu nảy chồi (Blasto - type), dạng sinh bào tử trần qua lỗ để lại sẹo (Poro -
type) vv hình dạng, kích thước, màu sắc, cách sắp xếp (đơn dộc hoặc thành
cụm, thành vòng), vị trí (trên sợi nấm, dọc theo giá bào tử trần, các nhánh
hoặc ở đính giá) vv…
- Thể quả túi (ascocarp) như cleistothecium, cần khảo sát vị trí, số
lượng, hình dạng, kích thước, màu sắc, bề mặt của thể quả, quan sát túi bào
tử (ascus) bào tử túi (ascospore) về hình dạng, kích thước bề mặt.
III. Tiến hành định loại
Căn cứ vào kết quả quan sát đầy đủ, chính xác các đặc điểm của khuẩn lạc
và các đặc điểm vi học tiến hành xác định tên loài (hoặc thứ nếu có) chủng
nấm mốc như sau:
- Dùng khoá phân loại của các nhóm phân loại bậc cao (ngành, ngành
phụ, lớp, bộ, họ, chi) để xác định lần lượt xem những nấm mốc thuộc chi
nấm mốc nào. Tiếp theo dùng khoá phân loại của chi đó để xác định đến loài

(thứ) bằng cách so sánh tất cả các đặc điểm đã quan sát được của chủng nấm
mốc đó với các đặc điểm tương ứng của loài nào đó trong khoá phân loại.
Nếu các đặc điểm so sánh phù hợp với đặc điểm của loài mô tả trong khoá,
ta xác định được tên loài của chủng nấm mốc cần định loại.
- Nếu có chủng nấm mẫu của loài (hoặc thứ) vừa xác định thì tiến hành
so sánh các đặc điểm hình thái khuẩn lạc, đặc điểm vi học của chủng mẫu
với các đặc điểm tương ứng của chủng cần định loại. Nếu các đặc điểm của
2 chủng phù hợp với nhau thì có thể khẳng định chắc chắn loài (hoặc thứ)
của chủng nấm mốc cần định loại.
- Nếu có chủng nấm mẫu của loài (hoặc thứ) vừa xác định thì tiến hành so
sánh các đặc điểm hình thái khuẩn lạc, đặc điểm vi học của chủng mẫu với
các đặc điểm tương ứng của chủng cần định loại. Nếu các đặc điểm của 2
chủng phù hợp với nhau thì có thể khẳng định chắc chắn loài (hoặc thứ) của
chủng nấm mốc cần định loại.