Những kẻ tiềm thiết thời Ngũ-Đại docx

Những kẻ tiềm thiết thời Ngũ-Đại


Vua Hiếu-Vũ bỏ nước Nam-Việt, chia làm quận ấp, đặt quan cai-trị, trải mấy
triều đều noi theo. Cuối đời nhà Đường, các thổ-hào châu Giao, châu Ái là
các họ Khúc, Dương, Kiểu, Ngô nối nhau soán đoạt, trong thời-gian chừng
năm, sáu mươi năm. Đầu đời nhà Tống, Đinh-Bộ-Lĩnh cướp ngôi họ Ngô,
Thái-Tổ phong tước vương cho Đinh-Thị.
Khúc-Hạo:
Chiếm cứ Giao-Chỉ. Lúc ấy, Lưu-Ẩn chiếm cứ Phiên-Ngung, Ẩn chết, con
là Lưu-Nghiễm kế lập, xưng quốc-hiệu là Nam-Hán. Khúc-Hạo khiến con là
Thừa-Mỹ qua làm Khuyến-Hảo-Sứ, đến Quảng-Châu để dò xét hư thực. Hạo
chết, Thừa-Mỹ kế ngôi cha; năm Kỷ-Mão, niên-hiệu Trinh-Minh nhà Lương
năm đầu (915) (10), khiến sứ tiến cống, cầu lãnh tiết việt, nhà Lương nhân
trao cho. Lưu-Nghiễm cả giận, tháng chín năm Đại-Hữu thứ 3 (930) đời
Ngụy-Hán, khiến tướng mạnh là Lương-Khắc-Chính đem binh đến đánh, bắt
Thừa-Mỹ đem về. Khắc-Chính lưu giữ Giao-Chỉ, sau bị Dương-Đình-Nghệ
đuổi.
Thừa-Mỹ:
(Đã chép ở đoạn trên).
Dương-Đình-Nghệ:
Người châu Ái, tướng của Khúc-Hạo. Khi Lưu-Nghiễm đã bắt Khúc-Thừa-
Mỹ rồi, phong tước cho Đình-Nghệ, khiến Lý-Tấn làm Thứ-Sử Giao-Châu,
cùng với Lý-Khắc-Chính giữ thành. Nghiễm bảo kẻ tả hữu rằng: "Dân Giao-
Chỉ ưa làm loạn, chỉ nên lung lạc họ mà thôi". Quả nhiên, năm sau, Điình-
Nghệ làm phản, đem quân vây thành. Khắc-Chính thua chạy. Đình-Nghệ
chiếm cứ bờ cõi, sau bị Kiều-Công-Tiễn giết.
Kiều-Công-Tiễn:
Nha-tướng của Dương-Đình-Nghệ, giết Đình-Nghệ mà thay thế. Niên-hiệu
Thiên-Phúc nhà Tấn năm thứ 2 (Ngụy-Hán Đại-Hữu thứ 10, (937), Ngô-
Quyền cử binh Ái-Châu vây Công-Tiễn. Tiễn sức kém, xin viện binh với

Lưu-Nghiễm. Nghiễm cho con là Vạn-Vương Hoằng-Thao làm Giao-Châu
Tiết-Độ-Sứ, đem binh qua cứu. Vừa đi đến sông Bạch-Đằng, thì Quyền đã
giết Công-Tiễn, đem binh đón đánh, làm cho toàn-quân của Thao đều bị
hãm.
Ngô-Quyền:
Người Châu Ái, nha-tướng của Đình-Nghệ, giết Công-Tiễn, tự lập làm vua.
Con là Xương-Ngập, em là Xương-Tuấn nối ngôi. Ngụy-Hán năm Càn-Hoà
thứ 12, (954), Xương-Tuấn xưng thần với Lưu Thành, khiến sứ vào cống,
lãnh tiết việt. Thành khiến Cấp-Sự-Trung Lý-Dự đem sinh-tiết qua phong.
Dự đi đến Bạch-Châu, Xương-Tuấn khiến người đón lại bảo rằng: "Giặc
biển làm loạn, đường sá chẳng thông". Dự bèn không đi. Xương-Tuấn mất,
em là Xương-Văn kế lập. Văn chết, tham-mưu của Văn là Ngô-Xử-Bình,
Thứ-Sử Phong-Châu Kiều-Tri-Tả, Thứ-Sử Ninh-Châu Dương-Huy và nha-
tướng Đổ-Cảnh-Thạc, dùng binh tranh lập, rồi đều bị Đinh-Bộ-Lĩnh dẹp yên,
mà chiếm cứ đất nước.
Ngô-Xương-Ngập
Ngô-Xương-Tuấn
Ngô-Xương-Văn
(Đều có chép ở đoạn trên).