SỰ THÍCH NGHI CỦA SINH VẬT VỚI MÔI TRƯỜNG SỐNG pot

SỰ THÍCH NGHI CỦA SINH VẬT VỚI
MÔI TRƯỜNG SỐNG

1. Sự thích nghi
Tác động của các nhân tố sinh thái lên cơ thể sinh vật qua nhiều thế hệ đã
hình thành nhiều đặc điểm thích nghi với các môi trường sống khác nhau.
Tuy nhiên, khi môi trường sống thay đổi, những đặc điểm vốn có lợi có thể
trở nên bất lợi va` được thay bằng những đặc điểm thích nghi mới.

2. Nhịp sinh học:
Nhịp sinh học là khả năng phản ứng của sinh vật một cách nhịp nhàng với
những thay đổi có tính chu kỳ của môi trường. Đây là sự thích nghi đặc biệt
của sinh vật với môi trường và có tính di truyền.
a) Nhịp điệu mùa
Vào mùa đông giá lạnh động vật biến nhiệt thường ngủ đông lúc đó trao
đổi chất của cơ thể con vật giảm đến mức thấp nhất, chỉ đủ để sống. Các
hoạt động sống của chúng sẽ diễn ra sôi động ở mùa ấm (xuân, hè). Một số
loài chim có bản năng di trú, rời bỏ nơi giá lạnh, khan hiếm thức ăn về nơi
khác ấm hơn và nhiều thức ăn hơn, sang mùa xuân chúng lại bay về quê
hương.
Ở vùng nhiệt đới do dao động về lượng thức ăn, độ ẩm, nhiệt độ, ánh sáng
không quá lớn nên phần lớn sinh vật không có phản ứng chu kỳ mùa rõ rệt.
Tuy nhiên cũng có một số cây như bàng, xoan, sòi rụng lá vào mùa đông,
nhộng sâu sòi và bọ rùa nâu ngủ đông, nhộng bướm đêm hại lúa ngô ngủ hè
vào thời kỳ khô hạn.
Đáng chú ý là các phản ứng qua đông và qua he` đều được chuẩn bị từ khi
thời tiết còn chưa lạnh hoặc chưa quá nóng, thức ăn còn phong phú. Cái gì là
nhân tố báo hiệu? Sự thay đổi độ dài chiếu sáng trong ngày chính là nhân tố
báo hiệu chủ đạo, bao giờ cũng diễn ra trước khi có sự biến đổi nhiệt độ và
do đó đã dự báo chính xác sự thay đổi mùa.
Nhịp điệu mùa làm cho hoạt động sống tích cực của sinh vật trùng khớp

với lúc môi trường có những điều kiện sống thuận lợi nhất.
b) Nhịp chu kì ngày đêm
Có nhóm sinh vật hoạt động tích cực vào ban ngày, có nhóm vào lúc
hoàng hôn và có nhóm vào ban đêm. Cũng như đối với chu kỳ mùa, ánh
sáng giữ vai trò cơ bản trong nhịp chu kỳ ngày đêm. Đặc điểm hoạt động
theo chu kì ngày đêm là sự thích nghi sinh học phức tạp với sự biến đổi theo
chu kì ngày đêm của các nhân tố vô sinh.
Trong quá trình tiến hoá, sinh vật đã hình thành khả năng phản ứng khác
nhau đối với độ dài ngày và cường độ chiếu sáng ở những thời điểm khác
nhau trong ngày. Do đó sinh vật đơn bào đến đa bào đều có khả năng đo thời
gian như là những “đồng hồ sinh học”. Ở động vật, cơ chế hoạt động của
“đồng hồ sinh học” có liên quan tới sự điều hoà thần kinh - thể dịch. Ở thực
vật, các chức năng điều hoà là do những chất đặc biệt tiết ra từ tế bào của
một loại mô hoặc một cơ quan riêng biệt nào đó.