TIÊM CHỦNG CHỐNG UNG THƯ docx

TIÊM CHỦNG CHỐNG UNG THƯ


Vì lẽ chính sự tiêm chủng và chỉ có nó đã cho phép triệt trừ được những tai
ương như bệnh đậu mùa và bệnh sốt bại liệt (poliomyélite), thế thì tại sao lại
không mơ tưởng một vaccin chống lại ung thư? Các vaccin cổ điển có chung
hai đặc điểm cơ bản, nhưng theo quy tắc chung lại không có thể áp dụng cho
ung thư. Trước hết, những vaccin này chỉ nhắm vào những người lành mạnh
để bảo vệ chống lại một sự tiếp xúc với một căn bệnh được xác định rõ và
không một căn bệnh nào khác. Vài vaccin (thí dụ DT-coq-polio) có thể bảo
vệ chống lại nhiều bệnh rất khác nhau, một cách đơn giản bởi vì đó là những
hỗn hợp của những vaccin đặc hiệu. Vậy chúng dùng để phòng ngừa và
không để điều trị, nghĩa là chúng chẳng ích lợi gì khi đứng trước một căn
bệnh đã phát ra. Đặc điểm thứ hai là chúng được hướng chống lại những tác
nhân nhiễm khuẩn, vi trùng hay virus, xa lạ đối với cơ thể con người, nghĩa
là trước đây không hề biết đến chúng. Như thế cơ thể có thể chế tạo một
cách an toàn những kháng thể chống lại những tác nhân này, vì lẽ có khả
năng rằng những kháng thể này sẽ không quay ngược lại chống chính cơ thể
của chúng ta.
Tình huống trong trường hợp ung thư thì lại khác hẳn. Chỉ vài ung thư có thể
có những đặc điểm nêu trên và nhất là hai ung thư được biết rõ về mối liên
hệ mật thiết của chúng với một virus. Đó là trường hợp ung thư cổ tử cung,
rất thường được liên kết với nhiễm trùng bởi virus du papillome, loại mụn
cóc sinh dục (verrue génitale) được truyền bằng đường sinh dục và mặt khác
hiện nay có một vaccin có hiệu quả chống lại virus này. Đó cũng là trường
hợp của ung thư nguyên phát của gan (đừng lẩn lộn với các di căn gan từ
những ung thư khác), mà những virus khác nhau chịu trách nhiệm các viêm
gan A, B và C là một nguyên nhân quan trọng. Hiện tại, mặc dầu không có
vaccin chống viêm gan C, nhưng sự tiêm chủng chống lại các viêm gan A và
nhất là B cũng đã tha miễn được nhiều mạng người.
Ta chỉ có thể phàn nàn những chiến dịch thông tin sai lạc, vì căn cứ trên

những nguy cơ mắc phải xơ cứng rải rác do tiêm chủng chống lại viêm gan
B, mặc dầu không được chứng minh về mặt khoa học, nên đã làm đình chỉ
sự tiêm chủng đại trà chống lại viêm gan B, với hậu quả là một sự gia tăng
trở lại những trường hợp ung thư gan, nhất là trong các nước châu Á vốn bị
tiếp xúc với virus này nhất.
MỘT LOGIC KHÁC HẲN
Như thế ta có thể nói rằng sự tiêm chủng chống lại các virus của papillome
và của các viêm gan A và B bảo vệ rất mạnh chống lại các ung thư của cổ tử
cung và của gan, tuy nhiên không hoàn toàn triệt trừ chúng vì những ung thư
này cũng có thể xuất hiện một cách ngẫu nhiên không do một nhiễm trùng
bởi virus. Vậy những vaccin này đúng là có những thuộc tính của các vaccin
cổ điển, ở chỗ chúng có một tác dụng phòng ngừa, nghĩa là tác dụng bảo vệ
đối với một nhiễm trùng gây nên bởi mot tác nhân bên ngoài.
Điều mà ta gọi là vaccin chống ung thư lại thuộc về một logic khác hẳn. Mặc
dầu chúng cũng nhờ đến một phản ứng miễn dịch của cơ thể, như thế biện
minh cho thuật ngữ vaccin. Nhưng ở đây, đó không còn là tiêm chủng một
người lành mạnh chống lại một ung thư sẽ xảy ra mà là giúp một người bệnh
đã bị ung thư chống lại chính khối u của mình. Vậy đó là những “vaccin
điều trị” được chế biến cho mỗi bệnh nhân riêng biệt.
Một cách sơ đồ, điều đó được thực hiện bằng cách trích lấy khối u của bệnh
nhân rồi kích thích (doper) trong phòng thí nghiệm khả năng gây nên một
phản ứng miễn dịch của khối u này, bằng những thao tác génie génétique,
sau đó tiêm trở lại vào bệnh nhân, nhưng trước đó đã hủy bỏ khả năng sinh
ung thư của nó bằng một phát xạ lớn được thực hiện ở phòng thí nghiệm bên
ngoài cơ thể của bệnh nhân. Cho đến hôm nay, vài thử nghiệm hiếm hoi trên
các bệnh nhân đã chưa mang lại thành công mong chờ, nhưng chiến lược
này không hẳn bị bỏ rơi mà vẫn tiếp tục kích thích hoạt động nghiên cứu tích
cực cho phép những hy vọng đáng kể trong tương lai gần.
Trong số những hướng nghiên cứu mới đáng lưu ý, ta có thể kể vaccin
Provenge chống ung thư tuyến tiền liệt, đang ở một giai đoạn tiến triển của

các thử nghiệm lâm sàng vì lẽ vaccin này vừa được chấp nhận đưa ra thị
trường ở Hoa Kỳ. Nguyên tắc của vaccin này cũng khá giống với vaccin đã
được mô tả trên đây, vì lẽ đó là một autovaccin, được chế biến cho mỗi bệnh
nhân nhưng từ máu chứ không phải từ khối u.
Mục tiêu của vaccin Provenge là một chất được sản xuất bởi phần lớn các
ung thư tuyến tiền liệt. Chất này đã được biết rõ, vì lẽ đó là PSA (hay ASP :
antigène spécifique de la prostate), được sử dụng rộng rãi để phát hiện và
theo dõi các ung thư tiền liệt tuyến. Vào giai đoạn còn hạn chế này của thử
nghiệm (512 bệnh nhân đã tham gia thử nghiệm đầu tiên và chỉ 2000 bệnh
nhân mới sẽ được điều trị vào năm 2010), sự cải thiện là dang kể nhưng ở
mức độ vừa phải vì lẽ nó kéo dài tỷ lệ sống sót trung bình từ 21 đến 25 tháng
đối với những bệnh nhân đề kháng với những điều trị kháng hormone thông
thường và đã bị di căn. Phải còn chờ đợi nhiều tháng trước khi biết được
điều trị này có phải là một bước tiến quan trọng của điều trị hay không, nhất
là việc thực hiện điều trị rất nặng nề và rất tốn kém (gần 100.000 dollars đối
với mỗi bệnh nhân).