lợi thế cạnh tranh và năng lực cạnh tranh của vinashin

I. Lợi thế cạnh tranh và năng lực ạnh tranh của Vinashin
1. Lợi thế cạnh tranh
Vinashin là một công ty nhà nước được các nhà lãnh đạo Việt Nam ký quyết
định thành lập tập đoàn kinh tế Vinashin vào tháng 5/2006.
Được ưu đãi về vốn: Chính phủ đã dành 750 triệu USD vốn phát hành trái phiếu
quốc tế năm 2005 cho Vinashin, 650 triệu USD cũng được Vinashin vay của ngân
hàng Thụy Sĩ chi nhánh Hong Kong Credit Suisse
Về vị trí địa lý: Cả một nửa đất nước giáp biển Đông, tức là có một mặt tiền vô
cùng thuận lợi hướng ra thế giới, sẽ là tài nguyên và lợi thế lớn nhất của Việt
Nam. Ngành kinh tế biển, chứ không phải bất kỳ ngành nào khác, chắc chắn sẽ là
mũi nhọn để đất nước trở nên cạnh tranh hơn ít nhất ở khu vực Đông Á.
Tuy nhiên, lợi thế đó chưa từng được tận dụng trong bối cảnh hàng thập kỷ đất
nước vật vã với chiến tranh và công cuộc đổi mới.
Ít nhất, trong bối cảnh những nỗ lực phát triển kinh tế biển đơn lẻ trước đó đã thất
bại, như chương trình đánh bắt cá xa bờ được đầu tư hàng ngàn tỷ đồng mà không
hiệu quả, người ta cần một cách tiếp cận mới, hay một công cụ mới để hiện thực
hóa chiến lược đó.
Ưu tiên phát triển: Chiến lược kinh tế biển đã được phê duyệt xác định cần ưu
tiến phát triển kinh tế hàng hải và các dịch vụ đi kèm đã trở thành một ngành
mũi nhọn.
Đó là lý do ra đời của Vinashin, một tập đoàn kinh tế nhà nước. Trong quyết định
thành lập tập đoàn này số 103/QĐ- TTg, Vinashin đã được đặt ra những mục tiêu
để thực hiện chiến lược đó.
Quyết định này nêu: Vinashin phải có trình độ công nghệ quản lý hiện đại và có
chuyên môn hoá cao, kinh doanh đa ngành, trong đó có ngành Công nghiệp đóng
mới sửa chữa tàu thủy và vận tải biển là ngành kinh doanh chính; gắn kết chặt chẽ
giữa sản xuất kinh doanh với khoa học công nghệ, nghiên cứu triển khai đào tạo,
làm nòng cốt để ngành Công nghiệp tàu thủy việt Nam phát triển nhanh và bền
vững, cạnh tranh và hội nhập kinh tế có hiệu quả.
Kèm theo quyết định này là những cơ chế đầy ưu ái về tài chính, đất đai,
chính sách, mà bất kỳ doanh nghiệp nào, kể cả của nhà nước khác cũng

không thể có được.
Việt nam có nguồn lao đông dồi dào với giá rẽ.
2. Năng lực cạnh tranh
Tận dụng và khai thác các lợi thế cạnh tranh và khả năng thực lực của công ty như
nguồn vốn lớn các chính sách ưu đãi…để hoạt động. tập đoàn còn có 22 Công ty
cổ phần; 13 đơn vị hạch toán phụ thuộc; 11 Công ty liên doanh; 7 Đơn vị sự
nghiệp có thu; 7 Đơn vị phụ thuộc; 30 Công ty cổ phần do tập đoàn giữ cổ phần
chi phối
[9]
.các công ty này hoạt động trên nhiều lĩnh vực.
II. Nuyên nhân thất bại
Sự thất bại của VINASHIN và bài học cho các doanh nghiệp - Tập
đoàn
Trong thời gian gần đây, vấn đề thất bại và tái thiết lại Tập đoàn Vinashin là vấn
đề thời sự nóng hổi thu hút được nhiều sự quan tâm của mọi tâng lớp nhân dân.
Đâu đâu người ta cũng bàn về sự thất bại và khoản nợ khổng lồ mà Tập đoàn này
để lại cũng như bàn về cách thức, phương pháp vực dậy con tàu Vinashin đang
bên độ vực thẳm. Trong phạm vi bài viết này, tác giả tập trung vào phân tích một
số nguyên nhân cơ bản dẫn đến sự sụp đổ của Vinashin, từ đó rút ra một số bài
học kinh nghiệm. Đây là bài học quý giá cho những tập đoàn, những tổng công ty
lớn rút kinh nghiệm về sau.
Nguyên nhân thất bại của Vinashin đã được các nhà kinh tế, các chuyên gia và
từng người con dân đất Việt mổ xẻ, phân tích rất chính xác trong thời gian qua.
Tựu chung lại có thể dẫn ra một số nguyên nhân chủ quan và nguyên nhân khách
quan sau:
1. Nguyên nhân chủ quan
Sự bao che và chủ quan của cấp trên: Trước hết là trách nhiệm của Chính phủ và
Bộ giao thông vận tải – những cơ quan chủ quản của Vinashin. Kiểm toán nhà
nước (KTNN) đã nhiều lần có kế hoach thanh tra Vinashin từ những ngày
Vinashin chưa là tập đoàn. Từ lúc Vinashin đi vào hoạt động đến nay, KTNN đã

hai lần xây dựng kế hoạch kiểm toán đối với tập đoàn này. Cụ thể, năm 2008,
KTNN đã lên kế hoạch kiểm toán báo cáo tài chính của tập đoàn, nhưng do Thanh
tra Chính phủ đã đưa Tập đoàn Vinashin vào kế hoạch thanh tra năm 2009 –
nhưng rồi lại hoãn – nên theo quy chế phối hợp và để tránh trùng lặp, KTNN đã
đưa ra ngoài kế hoạch và lùi sang năm 2010. Tuy nhiên, kế hoạch này lại tiếp tục
bị "trì hoãn" bởi không được phê duyệt. Vinashin xuất hiện dấu hiệu của tội phạm
tuy nhiên vẫn được bao che, qua chuyện.
Từ năm 2005 đến nay, đã có 13 – 14 cuộc thanh tra, kiểm tra, kiểm toán, giám sát
ở Vinashin, phát hiện ra nhiều sai phạm, nhưng lãnh đạo tập đoàn này không
những không nghiêm túc chấn chỉnh mà còn tìm cách báo cáo không đúng để lấp
liếm. Người đứng đầu Ủy ban Tư pháp đánh giá, qua 11 lần thanh tra, kiểm toán
những sai phạm như đầu tư dàn trải tràn lan trên nhiều lĩnh vực không liên quan
đến chức năng của tập đoàn, kém hiệu quả, thua lỗ nặng nề. rồi tình hình tài chính
đứng trước bờ vực phá sản, sản xuất kinh doanh đình trệ, nội bộ diễn biến phức
tạp trong khi 1,7 vạn công nhân bỏ và chuyển việc và có trên 5.000 công nhân mất
việc làm, nợ lương…
"Nhưng Chính phủ và các cơ quan chức năng không biết, không ai chịu trách
nhiệm. Xã hội và cử tri rất bức xúc cho rằng có sự bao che cho những việc làm sai
trái, vi phạm pháp luật của Vinashin làm thiệt hại lớn đến tiền và tài sản của nhà
nước”.
Sự đầu tư không đúng trọng tâm và ngành nghề hoạt động của mình: Vinashin
đã lạm dụng vị thế tập đoàn của mình để đầu tư tràn lan, giàn trải dẫn đến không
kiểm soát được hoạt động của mình. Đi lên từ ngành đóng tàu, lẻ ra Vinashin nên
chú trọng phát triển ngành nghề của mình trước khi bành trướng sang các lĩnh vực
khác. Tuy nhiên, Vinashin đã đầu tư “lấn sân” một số ngành như thép, tài chính,
bất động sản, điện…thành một đại công trường. Năng lực lãnh đạo yếu kém cùng
sự đầu tư giàn trải không kiểm soát được là một trong những nguyên nhân cơ bản
đánh chìm con tàu Vinashin.
Sự sai lầm có hệ thống của những cán bộ lãnh đạo cao cấp nhất của tập đoàn
Vinashin: Một trong những nguyên nhân quan trọng làm đắm con tàu Vinashin đó

chính là sự lãnh đạo yếu kém, quan liêu, độc đoán của những người đứng đầu tập
đoàn này. Tiêu biểu cho những sai phạm không thể cứu vản được là ông Phạm
Thanh Bình người tập trung trong tay mình một thứ quyền lực tuyệt đối: Bí thư
đảng ủy, Chủ tịch Hội đồng quản trị, tổng giám đốc. Con tàu có đi đúng hướng
hay không phụ thuộc vào vị thuyền trưởng cầm lái. Vinashin đã đi những bước
đầu rất vững chắc và là niềm tự hào của ngành đóng tàu Việt Nam. Nhưng rồi
những con người đó, những khối óc đó đã đi chệch hoa tiêu của mình làm cho con
tàu không còn định hướng rõ ràng. Đâu cũng tới và đâu cũng để lại những thất bại
nặng nề do sự quản lý quan liêu, độc đoán, non kém, bao che.
2. Nguyên nhân khách quan
Bên cạnh nguyên nhân chủ quan duy ý chí của con người nói trên thì một trong
những nguyên nhân khách quan làm cho con tàu Vinashin bên bờ vực thẳm đó là
cuộc Khủng hoảng Kinh tế trên thế giới 2008-2009. Trong cơn bảo khủng hoảng
tài chính, nhiều tập đoàn kinh tế trong và ngoài nước lao đao, phá sản phải cần đến
bàn tay của Chính phủ để vực dậy. Vinashin cũng nằm trong tâm bảo đó. Vào
những năm 2006, 2007, tình hình kinh doanh của Vinashin không đến nổi nào
nhưng cuối những năm 2008 và năm 2009 cuộc khủng hoảng kinh tế đã làm cho
tình hình tài chính của Vinashin trầm trọng. Các hợp đồng lớn đã ký với các chủ
tàu không có vốn triển khai. Các nguồn vay đến hạn trả dồn dập mà không có tiền
trả, lãi mẹ đẻ lãi con.
Bài học kinh nghiệm
Đánh giá những thất bại để rút ra được bài học kinh nghiệm xương máu về sau cho
các tập đoàn, các tổng công ty nhà nước là cần thiết. Từ sự thất bại của Vinashin
chúng ta có thể rút ra được một số bài học chiến lược cơ bản sau:
Bài học về vấn đề phân cấp.
Thực tế chứng minh rằng, các tập đoàn kinh tế, các tổng công ty nhà nước và
người đứng đầu các tổng công ty, tập đoàn này được giao quá nhiều quyền lực.
Một khi được tập trung quyền lực trong tay sẽ dẫn đến tình trạng chuyên quyền,
độc đoán, đầu tư không kiểm soát. Vinashin đã đầu tư rất nhiều vào các siêu dự
án, mua sắp trang thiết bị lãng phí, vô tội vạ. Điển hình là việc mua con tàu Hoa

sen trị giá gần 1.300 tỷ về đắp chiếu, để không.
Bên cạnh việc đầu tư mua sắm trang thiết bị hết sức lãng phí, tập đoàn này còn đầu
tư hàng nghìn tỷ vào cổ phiếu, cổ phần mà không thuộc lĩnh vực sở trưởng, thế
mạnh của mình.
Tất cả đều xuất phát từ ý chí của những người đứng đầu Tập đoàn vì họ đã có
trong tay một “bảo bối” quyền lực chuyển giao quá lớn từ Chủ sở hữu.
Kiểm soát được các hành vi kinh tế của Tập đoàn nhưng vẫn tạo được hành lang
tự chủ cho Tập đoàn là bài học cần được các cơ quan chủ quản có lời giải phù hợp.
Bài học về công tác quản lý vốn và đầu tư.
Nếu lấy nguồn vốn đối ứng của chủ đẩu tư để thực hiện các dự án, chắc chắn
Vinashin sẽ không bao giờ có đủ năng lực tài chính để thực hiện các siêu dự án.
Dể nhận thấy rằng vốn chủ sở hữu của Vinashin chỉ là quá nhỏ so với quy mô và
phạm vi đầu tư mà Tập đoàn này đã thực hiện. Để thực hiện “giấc mơ” của mình,
Vinashin đã vay những khoản vay thương mại khổng lồ tiềm ẩn rủi ro, mạo hiểm.
Đành rằng làm kinh tế thì phải chấp nhận mạo hiểm nhưng mạo hiểm một cách mù
quáng như Vinashin thì chắc các tập đoàn, tổng công ty nhà nước khác nên rút
kinh nghiệm.
Theo số liệu từ kiểm toàn và từ chính tập đoàn này, từ năm 2005 cho đến trước khi
xảy ra cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới vào đầu 2008, danh mục các dự án đầu
tư của Vinashin đã lên đến con số 257, với tổng kinh phí hơn 50.000 tỉ đồng. Số
tiền này là không nhỏ, nhưng do dàn trải, nên rất nhiều trong số đó không được
cấp đủ số vốn cần thiết. Tới nay, hơn ba phần tư số dự án vẫn còn dở dang.
Bài học lớn cần rút ra là cần chống đầu tư giàn trải, không kiểm soát được. Việc
đầu tư giàn trải không chỉ thể hiện qua việc đầu tư ra bên ngoài ngành nghề lĩnh
vực kinh doanh chính của mình mà còn trong phạm vị ngành nghề chủ đạo của
mình cũng phải đầu tư một cách tập trung, đúng trọng điểm.
Bài học về cung cách quản lý, giám sát các tập đoàn của các cơ quan chức
năng.
Như đã phân tích ở trên, nếu như các cơ quan quản lý và cơ quan giám sát tập
đoàn phối hợp với nhau nhuần nhuyển thì con tàu Vinashin sẽ không rơi vào tình

trạng như bây giờ. Giá như Kiểm toán nhà nước và thanh tra Chính phủ có cơ chế
phối hợp ăn khớp hơn, giá như Bộ Giao thông vận tải không chỉ dừng lại ở việc
lắng nghe báo cáo sai sự thật của tập đoàn này… Rỏ ràng các cơ quan quản lý đã
gần như bị động và luôn trong trạng thái không theo kịp với mỗi bước đi của Tập
đoàn này. Vinashin đã đầu tư một cách thoải mái với nhiều siêu dự án, gồm cả vốn
tự có, cả vay nợ trong nước và nước ngoài. Trong khi năng lực quản lý của cả cơ
quan quản lý và của lãnh đạo tập đoàn không theo kịp lại mở rộng quá mức hoạt
động đã gây ra những lỗ hổng nguy hiểm liên quan đến vấn đề quản lý đầu tư,
công nợ, dòng tiền càng làm cho đoàn tàu Vinashin nhanh chóng đi đến bờ vực
thẳm. Dù có bao biện thế nào thì cũng không thể phủ nhận phần lỗi của các cơ
quan Bộ ngành đối với sự sụp đổ của Tập đoàn này.
Bài học xương máu từ Vinashin vẫn còn nguyên. Đó là hồi chuông cảnh báo đáng
báo động đối với các tập đoàn nhà nước nói chung và cho nền kinh tế Việt Nam
nói riêng. Thất bại này cần phải được xem xét nhằm rút ra những bài học kinh
nghiệm cho các tập đoàn kinh tế nhà nước khác tránh rơi vào vực thẳm như
Vinsahin.
MỘT SỐ TÀI LIỆU THAM KHẢO THÊM
Tập đoàn Kinh tế Vinashin (tên giao dịch tiếng Anh: Vinashin Business Group,
viết tắt là VINASHIN) là một tập đoàn kinh doanh của Việt Nam chuyên về hoạt
động đóng tàu do Nhà nước Việt Nam nắm quyền sở hữu chi phối. Tập đoàn được
thành lập năm 2006 trên cơ sở tổ chức và sắp xếp lại Tổng công ty Công nghiệp
tàu thủy Việt Nam là một tổng công ty 91 được thành lập từ năm 1996.
Tổng Công ty Công nghiệp tàu thuỷ Việt nam là một trong 17 Tổng công ty lớn
nhất Việt Nam. Tổng số tài sản của công ty khoảng 90.000 tỷ đồng (nhưng vay nợ
tới hơn 80.000 tỷ), sau khi nhiều dư luận phản ánh, Chính phủ Việt Nam đã cho tái
cơ cấu Vinashin, một số dự án sẽ chuyển về Tập đoàn Dầu khí (PVN) và Tổng
công ty Hàng hải Việt Nam (Vinalines).
[6]
Lịch sử hình thành
Manh nha thành lập tổng công ty đã có từ lâu trên cơ sở chỉ đạo của trung ương về

tổ chức lại ngành công nghiệp tàu thuỷ Việt nam - Một ngành đã có truyền thống
rất lâu đời ở Việt nam. Tiền thân của tập đoàn là Tổng Công ty 91 được thành lập
từ năm 1996.
Tổng Công ty 91 được thành lập vào ngày 31 tháng 1 năm 1996. Căn cứ vào
Quyết định số 69/TTg ngày 31 tháng 1 năm 1996 của Thủ tướng Chính phủ về
việc thành lập Tổng Công ty Công nghiệp tàu thủy Việt Nam.
Ngày 15 tháng 5 năm 2006, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số
103/2006/QĐ-TTg về việc phê duyệt Đề án thí điểm hình thành Tập đoàn kinh tế,
đa sở hữu, trong đó sở hữu Nhà nước chi phối, trên cơ sở sắp xếp tổ chức lại Tổng
Công ty Công nghiệp Tàu thuỷ Việt Nam (Vinashin).
[7]
Và ngày 15 tháng 5 năm 2006, Thủ tướng Chính phủ cũng đã ký Quyết định số
104/2006/QĐ-TTg về việc thành lập Công ty mẹ - Tập đoàn Công nghiệp tàu thủy
Việt Nam. Theo Quyết định này, Công ty mẹ - Tập đoàn Công nghiệp tàu thuỷ
Việt Nam được thành lập trên cơ sở tổ chức lại cơ quan quản lý, điều hành và các
đơn vị thành viên hạch toán phụ thuộc của Tổng Công ty Công nghiệp tàu thủy
Việt Nam.
[8]
Sự kiện này đánh dấu chính thức tập đoàn Vinashin ra đời.
Như vậy tập đoàn Vinashin ra đời căn cứ vào các văn bản pháp luật của nhà nước
trên cơ sở chỉ đạo của trung ương về việc tổ chức lại ngành công nghiệp tàu thuỷ
của Việt Nam để đáp ứng yêu cầu hội nhập hiện nay.
Cơ cấu tổ chức
Tập đoàn được tổ chức theo mô hình cơ cấu công ty mẹ - con; công ty mẹ hoạt
động theo dạng công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên do chính phủ làm chủ
sở hữu 100% vốn điều lệ.
Công ty mẹ
Tên đầu đủ là: Tập đoàn Công nghiệp tàu thủy Việt Nam. Đây một doanh nghiệp
nhà nước có chức năng đầu tư bằng vốn của Nhà nước.
Công ty mẹ có hệ thống tổ chức bài bản, chặt chẽ bao gồm: Văn phòng, các Ban,

Trung tâm chuyên môn, nghiệp vụ. Văn phòng đại diện của Công ty mẹ ở trong
nước và nước ngoài. Các chi nhánh trực thuộc Công ty mẹ như: Công ty Xuất
Nhập khẩu Vinashin; Trung tâm hợp tác đào tạo lao động với nước ngoài; Trung
tâm Tư vấn đầu tư và Kiểm định xây dựng Vinashin. Đơn vị sự nghiệp có thu
gồm: Trường Cao đẳng nghề Vinashin;Trường Trung cấp nghề Công nghiệp tàu
thủy III; Trường Trung cấp nghề Công nghiệp tàu thủy VI; Tạp chí Công nghiệp
tàu thủy
Các công ty con
Các công ty con thuộc công ty mẹ: Công ty cổ phần Thương mại và Dịch vụ văn
phòng Vinashin (Công ty mẹ nắm giữ 51% vốn điều lệ); Các công ty con có vốn
điều lệ do công ty mẹ cung cấp 100% gồm 14 công ty.
Ngoài ra tập đoàn còn có 22 Công ty cổ phần; 13 đơn vị hạch toán phụ thuộc; 11
Công ty liên doanh; 7 Đơn vị sự nghiệp có thu; 7 Đơn vị phụ thuộc; 30 Công ty cổ
phần do tập đoàn giữ cổ phần chi phối
[9]
.
Trong thời gian gần đây, tập đoàn đã có chiến lược phát triển và dự kiến thực hiện
việc xắp xếp, tổ chức lại về mặt nhân sự và cơ cấu tổ chức để nâng cao hiệu quả
họat động, gia tăng khả năng cạnh tranh.
Về nhân sự: Ngày 14 tháng 7 năm 2010, thủ tướng Việt Nam Nguyễn Tấn
Dũng đã ra quyết định đình chỉ chức vụ Chủ tịch Hội đồng quản trị Tập đoàn
Công nghiệp Tàu thủy Việt Nam với ông Phạm Thanh Bình, phân công
ông Nguyễn Hồng Trường, Thứ trưởng Bộ Giao thông Vận tải kiêm nhiệm chức
vụ.
Khoảng 19h tối 4/8, Cơ quan An ninh Điều tra, Bộ Công an đã tống đạt quyết định
khởi tố bị can, lệnh khám xét và bắt tạm giam thời hạn 4 tháng đối với ông Phạm
Thanh Bình, nguyên Chủ tịch Hội đồng Quản trị Tập đoàn Công nghiệp Tàu thủy
Việt Nam (Vinashin).
Được biết, ông Bình bị bắt để điều tra về hành vi "Cố ý làm trái các quy định của
Nhà nước về quản lý kinh tế, gây hậu quả nghiêm trọng" theo Điều 165 Bộ Luật

Hình sự.
Các quyết định khởi tố, khám xét và lệnh bắt tạm giam bị can đã được Viện
KSND Tối cao phê chuẩn trong ngày. Sau đó Vinashin 2 lần thay đổi Tổng Giám
đốc là các ông Trần Quang Vũ, Nguyễn Quốc Ánh. Đến tháng 10 năm 2010,
Chính phủ có quyết định cử ông Trương Văn Tuyến (Trưởng ban quản lý dự án
Nhà máy lọc dầu Dung Quất thuộc Tập đoàn Dầu khí Việt Nam, Chủ tịch Hội
đồng thành viên Công ty TNHH Lọc hóa dầu Bình Sơn, nguyên Phó Tổng Giám
đốc Tập đoàn Dầu khí) làm Tổng Giám đốc Tập đoàn, cử ông Nguyễn Ngọc Sự,
Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (kiêm chức Chủ tịch HĐQT
Ngân hàng Đại dương Ocean Bank) làm Chủ tịch Hội đồng thành viên Tập đoàn
Vinashin.
Hoạt động kinh doanh và khủng hoảng năm 2010
Hoạt động kinh doanh chính yếu của tập đoàn là kinh doanh trong nghề đóng tàu.
Tập đoàn VINASHIN không những bao trùm gần như toàn bộ các đơn vị đóng tàu
trong nước mà còn hoạt động trên các lĩnh vực khác như: Vận tải, chế tạo máy
móc, thiết bị hàng hải Đến năm 2010, VINASHIN đã đặt cơ quan đại diện
ở Đức, Hà Lan, Ba Lan, Úc, Iraq và Hoa Kỳ. Theo báo cáo của riêng Tập đoàn,
trong các năm 2007 đến 2009, Tập đoàn đều có lãi.
Theo kết luận của Ủy ban kiểm tra Trung ương ngày 5.7.2010, “trong những năm
qua Tập đoàn đã báo cáo không trung thực về tình hình tài chính của doanh
nghiệp”.
Năm 2010 là năm bước ngoặt với Vinashin, khi Tập đoàn này đứng bên bờ vực
phá sản do nợ quá nhiều. Bắt đầu bằng Quyết định của Thủ tướng Chính phủ
Nguyễn Tấn Dũng tiến hành cải cách Tập đoàn (tháng 5?), theo đó chia tập đoàn
ra làm ba phần, hai phần chuyển giao cho Tập đoàn Dầu khí Việt Nam và Tổng
công ty Hàng hải Vinalines. Vinashin chỉ giữ lại các phần chính còn lại nghiệp vụ
đóng tàu.
Tiếp sau đó một loạt các sai trái của Vinashin bị phanh phui. Tổng Giám đốc kiêm
Chủ tịch Hội Đồng quản trị Phạm Thanh Bình bị cắt chức, khai trừ khỏi Đảng
Cộng Sản, và sau đó bị bắt giam để điều tra với tội danh "làm trái các quy tắc quản

lý Kinh tế, gây thiệt hại nghiêm trọng cho tài sản Nhà nước" (cần dẫn nguồn).
Tính tới cuối tháng 10/2010, tổng số nợ không có khả năng trả của Vinashin lên
tới 120 ngàn tỷ đồng Việt Nam, tương đương hơn 6 tỷ USD. Trong đó, Chính phủ
bảo lãnh vay 750 triệu đô la trái phiếu, nợ các ngân hàng trong và ngoài nước, nợ
các đối tác.
Thất bại của Vinashin bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân. Trước hết là sự bao che,
chủ quan từ cấp trên: Chính phủ và Bộ Giao thông vận tại chủ quản. Kiểm toán
Nhà nước (KTNN) cho biết, KTNN từng nhiều lần lên kế hoạch kiểm toán, ngay
từ khi Vinashin còn chưa nâng cấp lên Tập đoàn. Từ lúc Vinashin đi vào hoạt
động (2006) đến nay, KTNN đã hai lần xây dựng kế hoạch kiểm toán đối với tập
đoàn này. Cụ thể, năm 2008, KTNN đã lên kế hoạch kiểm toán báo cáo tài chính
của tập đoàn, nhưng do Thanh tra Chính phủ đã đưa Tập đoàn Vinashin vào kế
hoạch thanh tra năm 2009 – nhưng rồi lại hoãn – nên theo quy chế phối hợp và để
tránh trùng lặp, KTNN đã đưa ra ngoài kế hoạch và lùi sang năm 2010. Tuy nhiên,
kế hoạch này lại tiếp tục bị "trì hoãn" bởi không được phê duyệt.
Trong báo cáo gửi tới đại biểu Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Quốc hội
dẫn lại chuyện Vinashin như một điển hình cho việc tuy có phát hiện dấu hiệu tội
phạm nhưng không xử lý, ngăn chặn kịp thời.
Từ năm 2005 đến nay, đã có 13 – 14 cuộc thanh tra, kiểm tra, kiểm toán, giám sát
ở Vinashin, phát hiện ra nhiều sai phạm, nhưng lãnh đạo tập đoàn này không
những không nghiêm túc chấn chỉnh mà còn tìm cách báo cáo không đúng để lấp
liếm. Tổng Thanh tra Chính phủ Trần Văn Truyền cho biết như vậy khi trao đổi
với báo chí bên hành lang Quốc hội ngày 21.10.2010
[10]
Ủy ban Tư pháp đánh giá, qua 11 lần thanh tra, kiểm toán những sai phạm như đầu
tư dàn trải tràn lan trên nhiều lĩnh vực không liên quan đến chức năng của tập
đoàn, kém hiệu quả, thua lỗ nặng nề. rồi tình hình tài chính đứng trước bờ vực phá
sản, sản xuất kinh doanh đình trệ, nội bộ diễn biến phức tạp trong khi 1,7 vạn công
nhân bỏ và chuyển việc và có trên 5.000 công nhân mất việc làm, nợ lương…
"Nhưng Chính phủ và các cơ quan chức năng không biết, không ai chịu trách

nhiệm. Xã hội và cử tri rất bức xúc cho rằng có sự bao che cho những việc làm sai
trái, vi phạm pháp luật của Vinashin làm thiệt hại lớn đến tiền và tài sản của nhà
nước”.
[11]
Nguyên nhân thứ hai là do đầu tư dàng trải thiếu khoa học. Vinashin đầu tư vào rất
vào các dự án ngoài ngành (như điện, thép, tài chính )
Nguyên nhân thứ ba là từ sai lầm cá nhân của các cán bộ quản lý cao nhất của
Vinashin, đặc biệt là Tổng Giám đốc Phạm Thanh Bình, người nắm trọn các chức
danh quan trọng tại tập đoàn này: bí thư Đảng uỷ, chủ tịch hội đồng quản trị, tổng
giám đốc.
Nguyên nhân thứ tư là từ Khủng hoảng Kinh tế trên thế giới 2008-2009 đã đánh
vào tham vọng của Vinashin. Phạm Viết Muôn – Phó Chủ nhiệm Văn phòng
Chính phủ, nói: Tham khảo ý kiến chuyên gia thì nhiều lắm. Vào năm 2006, 2007
Vinashin hoạt động tốt, phát triển tốt, qua năm 2008 mới suy thoái. Người ta đặt
đóng tàu với mình 166 hợp đồng, giá trị 5-6 tỉ USD, nhưng có suy thoái lại thôi…
Các cơ quan làm chiến lược, làm chính sách không phải chỉ tham khảo ý kiến
chuyên gia trong nước mà cả nước ngoài để đánh giá…
[12]
.
[sửa]Một số dự án đầu tư điển hình của Vinashin
Một số dự án điển hình của Vinashin cho thấy khả năng quản lý rất kém của Ban
giám đốc của Tập đoàn này:
- Công ty Vận tải viễn dương Vinashin (VNSlines) (công ty con của Vinashin) đầu
tư hơn 200 triệu USD (khoảng 3.136 tỷ đồng) để mua về tới 6 con tàu có tuổi từ
22 đến 26 năm trong số 9 tàu của Công ty này. Hầu như tất cả các con tầu này hiện
tại đều không chạy được, do hỏng hóc, do bị bắt giữ tại các cảng trong và ngoài
nước (do thiếu tiền trả tiền dịch vụ cảng hoặc do điều kiện kỹ thuật trang thiết bị
quá tồi tệ).
- Đóng tàu Lash chở sà lan: Ngày 22.7.2005, VNS đã ký kết hợp đồng tín dụng
với Quỹ hỗ trợ phát triển Hải Phòng về khoản vay 309,896 tỷ đồng để triển khai

kế hoạch đóng tàu H165, giao cho Công ty Công nghiệp tàu thủy Nam Triệu
(NASICO) và thuê Cục Đăng kiểm Việt Nam giám sát, cấp đăng ký cho tàu. Theo
thiết kế, tàu dài 183m, rộng 25m và chiều cao mạn 12m, trọng tải 10.900 DWT, có
thể chở được 38-40 xà lan con trọng tải 200 DWT mỗi chiếc. Ngay lập tức, Nasico
triển khai thực hiện dự án và tới ngày 16.10.2006 làm lễ hạ thủy bước vào giai
đọan lắp đặt máy móc thiết bị, nghi khí hàng hải, trang trí nội thất và lắp đặt cẩu
dàn 300T. Nasico hứa sẽ giao tàu vào tháng 8.2007 nhưng rồi mãi tới ngày
10.2.2008 (ngày 4 tết Âm lịch Mậu Tý) mới chính thức bàn giao cho Công ty Vận
tải biển viễn dương VNS. Tổng chi phí đóng mới con tàu Lash H165 (và được
mang tên Lash Sông Gianh) khoảng 400 tỷ đồng.
Đồng thời ông Phạm Thanh Bình giao cho Nhà máy đóng tàu Sông Lô đóng mới
tàu đẩy xà lan công suất 190cv, giao cho Nhà máy đóng tàu Bến Kiền đóng tàu
công tác 2x192cv, đồng thời giao cho các nhà máy đóng tàu Sông Cấm, Sông Lô,
Sông Đào, Hải Dương, Bến Thủy, Đà Nẵng, Cần Thơ đóng mới 120 xà lan (con)
trọng tải 200DWT có kích thước dài 20m, rộng 10,2m, cao 2,5m. Theo kế họach,
dây chuyền công nghệ thứ nhất bao gồm tàu Lash Sông Gianh và xà lan, tàu đẩy,
tàu công tác, tàu hút bụng công suất 500m3/h (để nạo vét luồng tàu) sẽ phục vụ
công tác chuyển tải, vận chuyển clinke, xi măng cho Nhà máy xi măng Sông
Gianh do Tổng công ty xây dựng Miền Trung làm chủ đầu tư, xây dựng tại xã
Tiến Hóa, huyện Tuyên Hóa, Quảng Bình, công suất 1,4 triệu tấn/năm. Để có nơi
trú đậu, kéo thả xà lan, Vinashin lập dự án đầu tư xây dựng Cụm công nghiệp tàu
thủy Bắc Sông Gianh giai đoạn 1 trên diện tích 20,49ha với kinh phí 200 tỷ đồng.
Điều khôi hài hơn: tàu Lash Sông Gianh chỉ chạy thử 1 chuyến đầu tiên (và cũng
là chuyến cuối cùng) chở than từ Quảng Ninh vào Sài Gòn. Tổng tiền thu được từ
chuyến hàng này chưa tới 1,8 tỷ, nhưng tiền bỏ ra để chi phí phục vụ cho việc chở
đã tới hơn 4 tỷ đồng (bao gồm tiền dầu, phí bảo đảm hàng hải, tàu lai, vật tư, phí
tàu kéo lash con, lương thủy thủ, phí hoa tiêu ). Thời gian hoàn thành chuyến
hàng đầu tiên này cũng đạt mức kỷ lục: gần 2 tháng. Từ đó đến nay, nó được đắp
chiếu nằm tại Nhà Bè- Sài Gòn.
[13]

Dự án thất bại, tiêu tốn cả dự án 600-650 tỷ VND.
[14]
- Đầu tư vào mua cổ phần Tổng Công ty bảo hiểm Việt Nam (Bảo Việt), với trị giá
1.467 tỷ đồng mua 20,4 triệu cổ phần chiếm 3,56% vốn với giá mua 70 ngàn
VND, sau đó Chính phủ yêu cầu Tổng công ty Đầu tư và kinh doanh vốn Nhà
nước mua lại với giá ban đầu, mặc dù giá thực tế lúc đó trên thị trường chỉ có 40
ngàn VND.
- Mua tàu Hoa Sen ngày 15.10.2007 từ Italia, chi phí mua tàu 60 triệu Euro tương
đương 1.300 tỷ đồng, chạy tuyến Bắc Nam, hiện tại dừng hoạt động vì mỗi chuyến
chạy lỗ 1,5 tỷ VND. tàu Hoa Sen đã từng bị thủng đáy trong thời gian khai thác ở
Ý, mang về phải sửa chữa, hiện tại đang nằm tại vùng nước thuộc Công ty công
nghiệp đóng tàu Cam Ranh. Dù tàu không chạy mà vẫn phải cho máy nổ, phải có
người canh giữ. Mỗi năm phải trả lãi vay gần 80 tỷ đồng.
[15]
- Nhà máy điện Diesel Cái Lân: mua thiết bị cũ kỹ, rỉ hoét, về lắp ráp và chấp
nhận cho nhà thầu làm ẩu đến mức Nhà máy điện diesel Cái Lân – VNS hoạt động
có hai tổ máy số 4 và số 5 đạt khoảng 75% công suất, 4 tổ máy khác hỏng nằm im.
Sau hơn hai năm vận hành (từ tháng 4-2007 đến 10-2009) Nhà máy Cái Lân lỗ
hơn 62 tỷ đồng, tổng các khoản nợ không có khả năng thanh toán lên đến 27,58
triệu USD và 107,5 tỷ đồng.
[sửa]Hành động cứu vãn của chính phủ Việt Nam
Thủ tướng Chính phủ ra quyết định chia Vinashin ra làm ba phần, chuyển bớt các
khoản nợ sang Vietnam Petrol và Vinalines.
THEO CHỈ ĐẠO CỦA CHÍNH PHỦ, CÁC DỰ ÁN CỦA VINASHIN SẼ ĐƯỢC
CHUYỂN GIAO CHO TẬP ĐOÀN DẦU KHÍ VIỆT NAM BAO GỒM:
- Khu công nghiệp Tàu thủy Lai Vu (Hải Dương) bao gồm cả Công ty Công
nghiệp Tàu thủy Lai Vu
- Khu công nghiệp Tàu thủy Nghi Sơn (Thanh Hóa) bao gồm cả Ban quản lý dự án
Khu công nghiệp Nghi Sơn
- Nhà máy Đóng tàu đặc chủng và Sản xuất trang thiết bị tàu thủy Nhơn Trạch

(Đồng Nai)
- Nhà máy Đóng tàu Dung Quất
- Khu công nghiệp Tàu thủy Soài Rạp (Tiền Giang)
- Phần vốn góp của Vinashin trong Công ty cổ phần Công nghiệp Tàu thủy Hoàng
Anh (Nam Định) và trong các dự án do công ty này làm chủ đầu tư
BẢY ĐƠN VỊ KHÁC CỦA VINASHIN ĐƯỢC CHUYỂN GIAO CHO
TỔNG CÔNG TY HÀNG HẢI VIỆT NAM BAO GỒM
- Khu công nghiệp Cảng biển Hải Hà (Quảng Ninh)
- Cảng Vinashin Đình Vũ (Hải Phòng)
- Khu công nghiệp và Nhà máy Đóng tàu Hậu Giang
- Cảng và Nhà máy Đóng tàu Năm Căn (Cà Mau)
- Công ty Vận tải Biển Đông
- Công ty TNHH Một thành viên Vận tải Viễn Dương Vinashin
- Và phần vốn góp của Vinashin trong các doanh nghiệp vận tải biển khác.
[16]
Chính phủ thành lập Ban tái cơ cấu Vinashin, đứng đầu là Phó Thủ tướng Nguyễn
Sinh Hùng. PTT Nguyễn Sinh Hùng nói rằng “đến năm 2015 thì sẽ có một
Vinashin mới”.
Ngoài ra, khi trở thành công ty TNHH một thành viên, Vinashin sẽ được Bộ Tài
chính cấp bổ sung vốn điều lệ từ Quỹ hỗ trợ sắp xếp doanh nghiệp cũng như được
Chính phủ hứa tiếp tục phát hành trái phiếu cho Vinashin vay để cơ cấu lại nợ đáo
hạn và thực hiện một số dự án đang dở dang. Việc bơm thêm tiền vào Vinashin
cũng nhằm cải thiện tỷ lệ nợ trên vốn quá cao, một biểu hiện của kinh doanh kém
hiệu quả.
Chính phủ vừa phải lấy 300 triệu USD tiền thu được từ phát hành trái phiếu quốc
tế để trả nợ thay cho Vinashin.
Vẫn chưa thể thống kê đủ và hết những hậu quả nặng nề về kinh tế- xã hội do
những con tàu Vinashin để lại. Tuy nhiên, các thống kê ban đầu cho thấy với hơn
4 tỷ USD thất thoát của Vinashin đã gấp 4 lần gói kích cầu của Chính phủ trong nỗ
lực phục hồi kinh tế trong cơn khủng hoảng suy thoái vừa qua, gấp 3 lần tổng mức

đầu tư cho chương trình xóa đói giảm nghèo cả nước. (Báo Đại đoàn Kết)
[17]
[sửa]Ý kiến kết luận của chính phủ Việt Nam về Vinashin
Ngày 06 tháng 11 năm 2010, chính phủ Việt Nam đã họp phiên thường kỳ tháng
10 năm 2010 để thảo luận và quyết nghị một số vấn đề trong đó có vấn đề phát
sinh, qua cuộc họp, Chính phủ đã ra Nghị quyết nêu rõ: "Về vấn đề Tập đoàn
Công nghiệp Tàu thủy Việt Nam (Vinashin), căn cứ vào các văn bản pháp luật và
chức năng, nhiệm vụ theo quy định, các thành viên Chính phủ có liên quan chỉ
đạo kiểm điểm, làm rõ và đề xuất việc xử lý trách nhiệm của tổ chức, cá nhân một
cách công khai, minh bạch, đúng quy định của Đảng và pháp luật của Nhà nước
trước khi diễn ra Hội nghị Trung ương Đảng lần thứ 14, khóa X"
[18]
[sửa]Dư luận
Nguyên chủ tịch quốc hội Nguyễn Văn An nói rằng vụ Vinashin "vừa là hậu quả
của khủng hoảng kinh tế toàn cầu, vừa có căn nguyên sâu xa bắt nguồn từ lỗi của
hệ thống, lỗi từ gốc, từ chủ trương của Ban Chấp hành Trung ương và của Bộ
Chính trị xuất phát từ quan điểm rằng: xã hội xã hội chủ nghĩa phải được xây dựng
dựa trên chế độ công hữu về tư liệu sản xuất chủ yếu. Mô hình này lại xuất phát
từ một lý thuyết cực đoan cho rằng: tư hữu về tư liệu sản xuất là nguồn gốc của
mọi sự bóc lột Từ một lý thuyết cực đoan đi tới một mô hình kinh tế không có
động lực mà thực tế cuộc sống đã bác bỏ. Chính phủ là người thực thi chủ trương
đó của Đảng về mặt nhà nước. Ban Chấp hành Trung ương và Bộ Chính trị có
quyền lớn như vậy thì có phải chịu trách nhiệm gì không?."
[19]
Cùng chung ý kiến, tổng giám đốc tập đoàn InvestConsult Group Nguyễn Trần
Bạt
[20]
nhận định rằng "một cá nhân dù tài đến mấy, dù "độc ác" đến mấy cũng
không có khả năng phá hoại đến 80.000 tỷ trong vòng vài ba năm và đất nước
của chúng ta không có nhiều 80.000 tỷ mà chỉ có độ vài ba chục lần 80.000 tỷ

thôi Chúng ta không có trong hệ thống nhà nước của mình một cơ chế báo động
đủ nhạy cảm để có thể ngăn chặn tai họa ở một giai đoạn đầu tiên. Cho nên, dứt
khoát phải khẳng định rằng không có lỗi cá nhân tuyệt đối trong sai lầm này, mà
đây là một lỗi có chất lượng hệ thống, và lỗi hệ thống ấy chính là thiếu hệ thống
báo động về các tai họa tài chính. Hiện tượng Vinashin bộc lộ cho Đảng, Chính
phủ,Quốc hội của chúng ta hiểu rằng, nếu có những tên kẻ trộm thông minh hơn
thì nó có thể khoắng hết tài sản quốc gia, bởi vì chúng ta không có hệ thống báo
động như vậy."
Trao đổi với VnExpress.net , một số chủ nợ cho biết cuối tuần trước đã diễn ra
buổi làm việc giữa Vinashin và các chủ nợ tại Hà Nội. Để đảm bảo việc trả nợ,
Vinashin đề nghị các trái chủ tái cơ cấu lại khoản nợ nêu trên.
Việc tái cơ cấu nợ bao gồm giãn và giảm nợ bởi theo lãnh đạo tập đoàn, trong giai
đoạn từ nay đến 2015, tình hình tài chính của Vinashin chưa cho phép thanh toán
số nợ nêu trên. “Lãnh đạo Vinashin đưa ra các mức giảm 70%, 80% và 90% để
chúng tôi cân nhắc”, đại diện một chủ nợ cho biết.
Vinashin cho biết chưa thể lo được nguồn tài chính trả nợ trong giai đoạn 2011 -
2015. Ảnh minh họa: Shipphotograph
Cũng theo ông này thì cơ sở để Vinashin đưa ra các mức giảm nợ nói trên là việc
Tập đoàn này đã đàm phán được với một số chủ nợ lớn, theo đó các trái chủ này
đồng ý giảm đến 70% nợ cho Vinashin. “Tôi cho rằng việc đàm phán riêng như
vậy là không công bằng với các trái chủ nhỏ”, chủ nợ này cho biết.
Theo ông Phạm Việt Bắc, Tổng giám đốc Công ty quản lý quỹ Sabeco, chủ nợ
đang sở hữu 30 tỷ đồng trái phiếu Vinashin, vấn đề không nằm ở tỷ lệ giảm nợ mà
Tập đoàn đề xuất mà nằm ở tính minh bạch của doanh nghiệp đi vay nợ. “Chúng
tôi muốn đề nghị phải được viết ra bằng văn bản nhưng Vinashin cho biết điều đó
là không thể”, ông Bắc cho biết. Cũng theo vị Tổng giám đốc này thì phía
Vinashin cũng từ chối cung cấp cho các chủ nợ kết quả kiểm toán mới nhất với lý
do “đây là văn bản mật”.
Trong khi đó, theo Tổng giám đốc một ngân hàng cổ phần lớn, một trái chủ khác
của số trái phiếu nêu trên, mặc dù chưa đồng tình với hướng giải quyết mà

Vinashin đưa ra nhưng ngân hàng này sẽ cùng với các chủ nợ khác tiếp tục đàm
phán để đưa ra hướng giải quyết tốt nhất, đảm bảo quyền lợi của các bên. Vị lãnh
đạo này cũng cho biết lịch làm việc tiếp theo giữa Vinashin và các chủ nợ hiện vẫn
chưa được ấn định.
Lượng trái phiếu doanh nghiệp trị giá 3.000 tỷ đồng nêu trên được Vinashin phát
hành vào tháng 5/2007 với thời hạn 10 năm, lãi suất 9% một năm. Đợt trả lãi đầu
tiên lẽ ra phải được thực hiện vào đầu tháng 4 vừa qua. Tuy nhiên, Vinashin đã
không thu xếp được nguồn tài chính trả nợ. Trước đó, vào cuối năm 2010, Tập
đoàn này cũng không thể trả đúng hạn 60 triệu USD đầu tiên trong tổng số 600
triệu USD phải trả cho đợt phát hành trái phiếu quốc tế cũng trong năm 2007.
(DVT.vn) - Sau khi không thể thanh toán nợ trong tháng 4, Vinashin yêu cầu các
chủ nợ Việt Nam xóa nợ và các chủ nợ nước ngoài gia hạn nợ thêm 1 năm.
Hôm nay, Bloomberg đưa tin, dẫn nguồn từ một chủ nợ của Vinashin cho biết,
Tập đoàn công nghiệp tàu thủy Việt Nam Vinashin với khoản nợ hơn 4 tỷ USD
đang yêu cầu các chủ trái phiếu nội tệ xóa tới 90% các khoản nợ của tập đoàn.
Ông Phạm Việt Bắc, tổng giám đốc của quỹ Sabeco cho biết, Vinashin nói với các
chủ nợ tại cuộc họp ở Hà Nội là họ không thể thực hiện bất kỳ khoản thanh toán
nợ nào, sớm nhất là đến năm 2015.
Ông Bắc cho biết, ông rất thất vọng với thông tin đó. Vinashin cũng từ chối cung
cấp một bản sao kiểm toán mới nhất của tập đoàn. Ông nói rằng, ông muốn
Vinashin phải minh bạch tài chính cho các chủ nợ, và các chủ nợ có quyền được
biết.
Vinashin đã mất khả năng thanh toán đối với 3.000 tỷ đồng trái phiếu lãi suất 9%,
kì hạn 10 năm đáo hạn vào 13/4.
Cuối tháng 11 vừa qua, Vinashin đã yêu cầu các chủ nợ quốc tế gia hạn nợ thêm 1
năm sau khi không có khả năng trả 60 triệu USD tiền lãi trên khoản nợ 600 triệu
USD đáo hạn vào ngày 20/12.
Theo Moody’s, việc đi vay của Việt Nam và các doanh nghiệp nhà nước sẽ khó
khăn hơn sau khi các báo cáo cho thấy Vinashin không thể trả nợ đúng hạn.
Hậu quả là tình hình tài chính của Vinashin mất cân đối nghiêm trọng, nếu không

có hỗ trợ của Chính phủ thì tất yếu phải tuyên bố phá sản.
Quá trình thanh tra, Thanh tra Chính phủ (TTCP) chỉ tập trung kiểm tra, xác minh
3 vấn đề lớn là: Thể chế tổ chức, hoạt động của tập đoàn; tài chính của tập đoàn và
việc quản lý và thực hiện các dự án đầu tư xây dựng cơ bản. Cả 3 nội dung này
đều bộc lộ không chỉ những tồn tại, hạn chế, mà còn là một hệ thống các vi phạm,
sai phạm gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng.
Mất 5.000 tỉ đồng vốn nhà nước
Theo báo cáo tài chính hợp nhất năm 2009 do Tập đoàn Vinashin lập ngày
21.5.2009, tình hình tài chính tại thời điểm hết năm 2009 như sau: Tổng tài sản
95.148,18 tỉ đồng; cơ cấu nguồn vốn gồm, nợ phải trả 85.642,88 tỉ đồng, nguồn
vốn chủ sở hữu 9.505,29 tỉ đồng. Tuy nhiên qua kiểm tra, TTCP xác định báo cáo
tài chính trên chưa chính xác, chưa đúng theo quy định các chuẩn mực kế toán
Việt Nam. Vì vậy, số liệu về nguồn vốn, tài sản, đặc biệt là số liệu về nợ phải trả
85.642,88 tỉ đồng chưa đúng với tình hình thực tế.
Báo cáo tài chính hợp nhất năm 2009 đã được kiểm toán quốc tế KPMG thực hiện
cũng được xác định là chưa phản ánh chính xác về nguồn vốn, tài sản, kết quả sản
xuất kinh doanh. Theo báo cáo tài chính đã kiểm toán, giá trị tài sản và nguồn vốn
của tập đoàn tại thời điểm 31.12.2009 là 102.536,15 tỉ đồng. TTCP xác định: Nếu
loại trừ công nợ nội bộ theo kết quả đối chiếu, xác nhận của tập đoàn thì giá trị
nguồn vốn, tài sản của Vinashin là 92.575,15 tỉ đồng.
Về nợ phải trả, theo TTCP thì số nợ phải trả của Vinashin tại thời điểm 31.12.2009
là 96.706,43 tỉ đồng, lớn hơn số báo cáo của tập đoàn 11.000 tỉ và cao hơn số nợ
đã qua kiểm toán 71 tỉ đồng. Tuy nhiên, TTCP cũng xác định nếu ghi nhận kết quả
đối chiếu nợ nội bộ của tập đoàn, từ đó loại trừ đi 9.961 tỉ đồng, thì số nợ phải trả
là 86.745,43 tỉ đồng.
Theo kết quả kiểm toán quốc tế KTMG báo cáo tài chính năm 2009, Vinashin lỗ
1.682,5 tỉ đồng. Tuy nhiên, qua quá trình thanh tra, TTCP kết luận thực chất số lỗ
là 4.985,16 tỉ đồng, tăng thêm 3.302,66 tỉ đồng so với báo cáo của kiểm toán.
Ngoài ra, mặc dù chưa ghi nhận là khoản lỗ, nhưng TTCP khuyến cáo Vinashin
cần đặc biệt lưu ý kiểm soát khả năng lỗ tiềm tàng, rất hiện thực ở các khoản:

2.787 tỉ đồng chi phí sản xuất kinh doanh dở dang của những hợp đồng đóng tàu
đã bị hủy; chênh lệch các khoản phải thu nội bộ nhưng không xác định được đối
tượng phải thu lên đến hơn 4.688 tỉ đồng; 1.035 tỉ đồng bị phạt và trả lãi tiền đặt
cọc cho các chủ tàu do Vinashin vi phạm hợp đồng.
Tính đến hết năm 2009, Vinashin đã không bảo toàn được vốn Nhà nước giao, để
thâm hụt gần 5.000 tỉ đồng vốn điều lệ Nhà nước cấp. Theo kết luận thanh tra:
Tình hình tài chính của Vinashin mất cân đối nghiêm trọng, nếu không có hỗ trợ
của Chính phủ thì tất yếu phải tuyên bố phá sản, hậu quả nặng nề trên nhiều
phương diện, nhất là chính trị - xã hội.
Không đủ năng lực đóng tàu
Một trong những nội dung quan trọng, được thanh tra tập trung làm rõ là vấn đề
huy động, quản lý, sử dụng vốn: Theo xác định của TTCP, thì từ cuối năm 2005
đến 30.6.2010, Vinashin đã huy động một khối lượng vốn rất lớn từ các nguồn
trong và ngoài nước dưới các hình thức vay của các tổ chức tín dụng, vay nguồn
trái phiếu quốc tế của Chính phủ, phát hành trái phiếu doanh nghiệp và các hình
thức khác lên đến 72.000 tỉ đồng. Tuy nhiên, Vinashin đã tùy tiện, buông lỏng
quản lý và vi phạm quy định của pháp luật trong các giai đoạn của quá trình huy
động, quản lý và sử dụng vốn, để lại hậu quả nghiêm trọng trên nhiều mặt.
Kiểm tra khoản vay 750 triệu USD từ nguồn vay trái phiếu quốc tế của Chính phủ,
kết luận thanh tra xác định có nhiều sai phạm. Nhiều dự án mới chỉ là ý tưởng đầu
tư, chưa và không tồn tại trên thực tế vẫn được đưa vào đề án xin vay vốn. Ngay
trong ngày ký hợp đồng vay từ nguồn trái phiếu quốc tế này, Vinashin đã sử dụng
1.000 tỉ đồng để mua lại khoản nợ của các đơn vị thành viên và của bản thân Cty
mẹ, trong đó có nhiều khoản nợ xấu tại Ngân hàng Đầu tư và phát triển Việt Nam.
Theo TTCP thì việc mua nợ trên là trái với quy chế mua bán nợ; sử dụng không
đúng mục đích khoản vay trái phiếu quốc tế; có nhiều dấu hiệu cố ý làm trái quy
định của pháp luật, dùng thủ đoạn hoán đảo nợ đã mua để che giấu thiệt hại.
Ngoài ra, tại tất cả các khoản vay còn lại từ khoản 300 triệu USD trái phiếu quốc
tế do Chính phủ phát hành; khoản vay 600 triệu USD của 15 ngân hàng và 2 quỹ
đầu tư nước ngoài đến các khoản vay trong nước đều được xác định là có sai

phạm. Theo kết luận thanh tra: Vinashin sử dụng vốn vay tùy tiện, dàn trải (615 dự
án) nên bình quân chỉ đáp ứng được khoảng 30% vốn cho nhu cầu của dự án;
không kiểm soát được vốn đối ứng, dẫn đến toàn bộ các dự án hiện vẫn dở dang,
gây lãng phí lớn, nhiều trường hợp mất vốn với số lượng lớn.
Từ năm 2006 đến năm 2009, tập đoàn đã quyết định mua 25 tàu cũ đã qua sử dụng
với số tiền lên đến trên 8.000 tỉ đồng. Theo TTCP, việc này vi phạm quyết định
của Thủ tướng, gây lãng phí, thiệt hại nghiêm trọng trong đầu tư. Chỉ tính riêng
việc mua tàu Hoa Sen - một con tàu mà tập đoàn từng quảng cáo rầm rộ là tàu “5
sao” - đã gây thiệt hại trên 550 tỉ đồng.
Theo TTCP thì đầu tư dàn trải, tùy tiện, không hiệu quả là một trong những
nguyên nhân quan trọng dẫn tới không tăng cường kịp thời năng lực đóng tàu theo
đúng chủ trương của Chính phủ và đề án phát triển của tập đoàn. Vì vậy, từ năm
2007 đến nay, Vinashin đã không đủ năng lực về cơ sở vật chất kỹ thuật, trình độ
tay nghề, trình độ quản lý và tiềm lực tài chính để thực hiện các hợp đồng đã giao
kết với khách hàng.
Nhiều hợp đồng đóng tàu bị hủy không phải do tác động của khủng hoảng kinh tế,
thậm chí khách hàng đã nhân nhượng, chia sẻ với Vinashin (biểu hiện ở việc có
khách hàng chấp thuận gia hạn hợp đồng giao hàng); Vinashin là bên vi phạm giao
kết hợp đồng với khách hàng trong và ngoài nước dẫn tới hủy quá nhiều hợp đồng.
Cụ thể, từ 2006 đến nay, Vinashin đã ký 85 hợp đồng, giá trị 58.224 tỉ đồng. Tuy
nhiên, chỉ mới hoàn thành được 15 hợp đồng, đạt tỉ lệ 12%. Số hợp đồng đã bị hủy
và dự kiến hủy chiếm tới 47% (54 tàu trị giá 27.223 tỉ đồng).
Theo xác định của TTCP thì chỉ tính riêng tiền phạt, tiền lãi phải trả do hủy hợp
đồng và chắc chắn hủy hợp đồng đã lên đến 1.035,5 tỉ đồng. Tình hình hoạt động
sản xuất kinh doanh của 11 đơn vị đóng tàu, công nghiệp phụ trợ cũng vô cùng èo
uột. Qua xem xét, TTCP khẳng định báo cáo kết quả sản xuất kinh doanh của các
đơn vị này đều chưa đúng thực tế. Tổng số lỗ lũy kế ở các đơn vi này là trên 3.962
tỉ đồng.
Nhóm P.V