Trích đoạn "Trông bốn bể" potx

Trích đoạn "Trông bốn bể"

1. Đoạn thơ dài 16 câu nói lên nỗi đợi chờ trông ngóng đến mòn mỏi của
nàng chinh phụ trong những năm dài chồng đi chinh chiến miền xa. Cứ 4
câu là một cảnh cũng là một nét của nỗi lòng trông ngóng đợi chờ. Mỗi cảnh
là một phương hướng, trong một mùa. Có nam, bắc, đông, tây. Có xuân, hạ,
thu, đông. Bút pháp miêu tả ước lệ tượng trưng, cấu trúc cân xứng, qui phạm
theo "tứ bình".
a. Mùa xuân đến, người vợ trẻ "trông bến nam", chỉ thấy một màu xanh
của "cỏ biếc um", của "dâu mướt" mà thôi. Thấy nhà thôn "chông chênh" xa
gần mấy xóm, thấy "đàn cò đậu trước ghềnh chiều hôm". Sắc của cỏ, dâu thì
mơn mởn. Cảnh đàn cò kết bầy kết đôi. Ngoại cảnh ấy gợị lên trong lòng
nàng chinh phụ còn trẻ nhiều khao khát, mong đợi. Tủi cho thân phận cô
đơn.
b. Mùa hè đến nàng "trông đường bắc" nhìn xa chỉ thấy "rườm rà cây ngất
núi non", mịt mù: trông gần chỉ thấy "đôi chòm quan khách" cũng gợi tả nỗi
buồn lẻ loi đơn chiếc. Câu thơ "Lúa thành thoi thóp bên cồn" cũng mượn
ngoại cảnh ngọn lúa bay rập rờn trước gió bên bờ thành để đặc tả nỗi ám ảnh
buồn thương tiêu điều của nàng chinh phụ. Nàng chợt nghe thấy tiếng sáo
ngọc ngân lên véo von, dồn dập. Cũng là âm thanh gợi nhớ, gợi thương, não
nùng thê thiết!
"Lúa thành thoi thóp bên cồn
Nghe thôi ngọc địch véo von trên lầu".
c. Mùa thu đến nhìn về phương đông, nàng thấy lá rụng "chất đống" tàn tạ
buồn thương. Trĩ từng đôi "xập xoè", khóm mai "bẻ bai" uốn lượn. Câu thơ
"Trĩ xập xoè, mai cũng bẻ bai" là một nét vẽ tương phản đầy ấn tượng. Cỏ
hoa, chim chóc được sánh đôi múa lượn còn nàng thì gối chiếc chăn đơn.
Nàng càng thêm sầu tủi, cô đơn lẻ loi hơn bao giờ hết khi nghe tiếng nhạc
lạc bầy kêu lên trong màn sương khói mịt mù:
"Khói mù nghi ngút ngàn khơi,
Con chim bạt gió lạc loài kêu sương".

Ngọn gió thu lạnh thổi bạc cánh nhạc lạc bầy. Và đó cũng là bão táp chiến
tranh làm cho những lứa đôi trở nên lẻ loi, đơn chiếc, lạnh lùng. Nàng chinh
phụ còn thổn thức thương mình bao nhiêu lại thương chồng nơi ải xa trong
dãi dầu sương tuyết bấy nhiêu.
d. Mùa đông đến, nàng lại nhìn về phương tây, nhìn về Lũng Tây bãi
chiến trường núi xương, sông máu Nàng chỉ nhìn thấy sông nước mịt mù,
ngàn thông, rừng lau trùng điệp. Cánh nhạn và bóng người thấp thoáng là
hai nét vẽ đầy ấn tượng. Nhìn cánh nhạn, cô phụ ngỡ là cánh nhạn đưa thư.
Nhìn về phía bên ghềnh, thấy thấp thoáng "người đâu đi về", chinh phụ
tưởng là người chồng thân yêu từ chiến trường xa trở về Nhớ quá, thương
nhiều, đợi chờ, mòn mỏi, nên chinh phụ mới cảm nhận hư ảo ấy. Hy vọng
lắm nên càng thất vọng nhiều. Càng thất vọng lại càng sầu tủi!
"Ngàn thông chen chúc khóm lau,
Cách ghềnh thấp thoáng người đâu đi về".
2. Nét đặc sắc nghệ thuật
a. Màu sắc cổ diển: Cảnh vật mang tính ước lệ tựơng trưng (ngọc địch,
mai, trĩ, nhạn, thuyền câu, thông, lau, Lũng Tây, bóng người ), cấu trúc
cân xứng: Xuân, hạ, thu, đông; nam, bắc, đông, tây. Lối diễn đạt cũng hài
hoà cân xứng:
Trông bến nam
Trông đường bắc
Non đông thấy
Lũng tây thấy
b. Tả cảnh ngụ tình đặc sắc, điêu luyện. Thi sĩ mượn ngoại cảnh 4 phương
trời, 4 mùa xuân, hạ, thu, đông; lấy cỏ, dâu, lúa, thông, lau, bãi, núi, sông,
ghềnh; lấy khói mù, sương gió, lấy đàn cò, chim trĩ, chim nhạn, v.v bấy
nhiêu nét vẽ ngoại cảnh đều góp phần đặc tả tâm cảnh, khắc hoạ nhữmg biến
thái, những rung động trong tâm hồn, những nhớ mong thương nhớ, đợi chờ,
cô đơn, hy vọmg để rồi thất vọng thêm sầu tủi
c. Ngôn ngữ thơ giàu hình tượng và biểu cảm. Các từ chỉ màu sắc (cỏ biếc

um dâu mướt màu xanh Khói mù nghi ngút ngàn khơi ), các từ láy tượng
thanh tượng hình (chông chênh, rườm rà, thoi thót, véo von, xập xoè, bẻ bai,
nghi ngút, chen chúc, thấp thoáng) được thi sĩ vận dụng rất thần tình, cho
thấy bút pháp điêu luyện, sự giàu có về từ ngữ sự phong phú về trí tưởng
tượng tuyệt vời. Đến bản dịch "Chinh phụ ngâm", ngôn ngữ dân tộc trở nên
trong sáng, mềm mại, giàu có và đẹp đẽ vô cùng.
d. Vần điệu, âm điệu, nhạc điệu
Thơ song thất lục bát còn gọi là song thất, một điệu ngâm, một thể thơ dân
tộc giàu có về vần điệu, âm điệu, nhạc điệu. Trong 4 câu thơ "song thất lục
bát" có đến 7 tiếng, để gieo vần, vừa có vần chân, vừa có vần lưng, vừa có
vần bằng, vừa có vần trắc, tạo nên điệu ngâm du dương, réo rắt, trầm bổng,
đọc lên nghe rất thú vị (xem các từ in nghiêng, đọc đúng trọng âm các từ
gieo vần). Sự phối hợp giữa nhịp lẻ và nhịp chẵn ở câu 7 và câu lục bát làm
cho âm điệu thơ, giai điệu thơ biến hoá đa thành, phức điệu.
3. Kết luận
Đoạn thơ "Trông bốn bề" giúp ta cảm nhận vẻ đẹp văn chương qua bút
pháp tả cảnh ngụ tình và sử dụng ngôn ngữ dân tộc. Bút pháp điêu luyện, thơ
giàu cảm xúc, giàu hình tượng. Lấy thời gian 4 mùa, lấy không gian 4
phương trời để tả tâm trạng nhân vật trữ tình, dịch giả đã làm nổi bật nỗi
mong nhớ đợi chờ chồng, nỗi buồn cô đơn của nàng chinh phụ ngâm
trong một thời loạn lạc. Giá trị nhân bản của đoạn thơ lay động mọi tâm hồn
người xưa nay.